Bezpłatna biblioteka techniczna

Prawo spadkowe. Notatki z wykładu: krótko, najważniejsze

Katalog / Notatki z wykładów, ściągawki

Komentarze do artykułu

Spis treści

1. Akceptowane skróty
2. Ogólne przepisy dotyczące prawa spadkowego (Historia rozwoju prawa spadkowego. Pojęcie, przedmiot i zasady prawa spadkowego. Pojęcie dziedziczenia. Treść spadkowych stosunków prawnych. Podmioty spadkowych stosunków prawnych. Osoby, które nie mogą być spadkobiercami. Dziedziczenie. Mienie niewchodzące w skład masy spadkowej. Podstawy powołania do dziedziczenia)
3. Dziedziczenie z testamentu (Pojęcie dziedziczenia z woli. Zasada swobody testamentu i jej ograniczenia. Forma testamentu, tryb jego podpisania i poświadczenia. Testamenty zrównane z notarialnymi. Testament zamknięty. Treść testamentu. Powołanie i subpowołanie spadkobiercy. Odmowa testamentu i depozyt testamentowy. Obowiązkowy udział w spadku. Tajemnica testamentu. Unieważnienie i zmiana testamentu. Nieważność testamentu. Wykonanie drogą radiową Interpretacja testamentów Rozrządzenia testamentowe prawami do środków w bankach)
4. Dziedziczenie z mocy prawa (Pojęcie dziedziczenia z mocy prawa i przesłanki jego wystąpienia. Krąg spadkobierców z mocy prawa, procedura powołania ich do dziedziczenia. Dziedziczenie przez osoby niepełnosprawne pozostające na utrzymaniu spadkodawcy. Dziedziczenie przez żyjącego małżonka. Dziedziczenie w przypadku przysposobienia. Dziedziczenie z prawa reprezentacji. Udziały spadkobierców. Dziedziczenie spadku majątku)
5. Nabycie spadku (Pojęcie i sposoby przyjęcia spadku. Bezwarunkowe i powszechne przyjęcie spadku. Termin przyjęcia spadku. Następstwa upływu terminu do przyjęcia spadku, podstawy przyjęcia spadku po upływie tego terminu. Transmisja dziedziczna. Odmowa przyjęcia spadku, rodzaje i tryb jego rejestracji. Przyrost udziałów spadkowych)
6. Podejmowanie działań w celu ochrony mienia dziedzicznego i zarządzania nim (Cele podejmowania działań w celu ochrony mienia dziedzicznego. Pojęcie i rodzaje czynności ochronnych wykonywanych przez notariusza. Procedura sporządzenia spisu mienia dziedzicznego. Akt inwentarza. Procedura sporządzenia aktu inwentarza w przypadku braku mienia dziedzicznego. Odpowiedzialny opiekun majątku. Jego prawa i obowiązki, odpowiedzialność.
7. Procedura wydania zaświadczenia o prawie do dziedziczenia (Miejsce i czas otwarcia spadku, ich znaczenie. Procedura przyjęcia wniosku o prawo do dziedziczenia. Termin wydania zaświadczenia o prawie do dziedziczenia. Zaświadczenie o prawie do dziedziczenia. Dodatkowe zaświadczenia. Procedura wydania zaświadczenia o prawie do dziedziczenia na rzecz państwa. Opłata państwowa uiszczana za wydanie zaświadczenia o prawie do dziedziczenia. Opodatkowanie majątku przechodzącego na obywateli w drodze dziedziczenia)
8. Kwestie sporne związane ze spadkiem (Tryb i warunki podziału majątku spadkowego między spadkobiercami. Tryb zawarcia umowy o dział spadku, w skład którego wchodzą nieruchomości. Cechy działu rzeczy niepodzielnych wchodzących w skład spadku, przedmiotów gospodarstwa domowego i wyposażenia. Ochrona interesów spadkobiercy nienarodzonego, małoletnich dzieci, obywateli ubezwłasnowolnionych w podziale majątku spadkowego. Odpowiedzialność spadkobierców za długi spadkodawcy. Zwrot wydatków spowodowane śmiercią spadkodawcy oraz wydatki na ochronę majątku dziedzicznego)
9. Dziedziczenie niektórych rodzajów mienia (Przepisy ogólne o dziedziczeniu niektórych rodzajów mienia. Dziedziczenie praw związanych z udziałem w spółkach gospodarczych, towarzystwach, spółdzielniach produkcyjnych. Dziedziczenie praw związanych z udziałem w spółdzielniach konsumenckich, mieszkaniowych i budowlanych. Dziedziczenie przedsiębiorstw. Dziedziczenie majątku członka gospodarki chłopskiej (rolniczej), warunki wypłaty spadkobiercy jego udziału. Dziedziczenie rzeczy o ograniczonej zbywalności. Dziedziczenie działek. do obywatel jako środek utrzymania Dziedziczenie majątku przekazanego spadkodawcy przez państwo lub gminę na korzystnych warunkach Dziedziczenie odznaczeń państwowych, znaków honorowych i pamiątkowych Cechy dziedziczenia wygranych Dziedziczenie praw autorskich)

Konstytucja - Konstytucja Federacji Rosyjskiej (przyjęta w głosowaniu powszechnym 12 grudnia 1993 r.)

GK - Kodeks cywilny Federacji Rosyjskiej: część pierwsza z dnia 30 listopada 1994 r. Nr 51-FZ; część druga z dnia 26 stycznia 1996 r. nr 14-FZ; część trzecia z dnia 26 listopada 2001 r. nr 146-FZ; część czwarta z dnia 18 grudnia 2006 r. nr 230-FZ

JK - Kodeks mieszkaniowy Federacji Rosyjskiej z dnia 29 grudnia 2004 r. Nr 188-FZ

ZK - Kodeks ziemski Federacji Rosyjskiej z dnia 25 października 2001 r. Nr 136-FZ

Kodeks Administracyjny - Kodeks Federacji Rosyjskiej w sprawie wykroczeń administracyjnych z dnia 30 grudnia 2001 r. Nr 195-FZ

NK - Ordynacja podatkowa Federacji Rosyjskiej: część pierwsza z dnia 31 lipca 1998 r. Nr 146-FZ; część druga z dnia 5 sierpnia 2000 r. nr 117-FZ

Wielka Brytania - Kodeks rodzinny Federacji Rosyjskiej z dnia 29 grudnia 1995 r. Nr 223-FZ

UK - Kodeks karny Federacji Rosyjskiej z dnia 13 czerwca 1996 r. Nr 63-FZ

Podstawy ustawodawstwa o notariuszach - Podstawy ustawodawstwa Federacji Rosyjskiej dotyczące notariuszy (zatwierdzone przez Radę Najwyższą Federacji Rosyjskiej 11 lutego 1993 r. Nr 4462-1)

Temat 1. POSTANOWIENIA OGÓLNE DOTYCZĄCE PRAWA SPADCZNICZEGO

1.1. Historia rozwoju prawa spadkowego

We wczesnych stadiach kształtowania się społeczeństwa ludzkiego normy dziedziczenia jako takie nie pośredniczyły w stosunkach między poszczególnymi członkami społeczeństwa związanych ze śmiercią. Jest to całkiem zrozumiałe: na etapie powstawania społeczeństwa potrzeby ludzi i sposoby ich zaspokojenia były więcej niż minimalne. Potrzeba istnienia przepisów dotyczących dziedziczenia pojawia się dopiero po pojawieniu się zgromadzonych dóbr materialnych jednej osoby, reprezentujących mniej lub bardziej znaczącą wartość. Oczywiście w tym okresie narzędzia myśliwskie i rybackie przechodziły z ojca na syna; w posiadaniu i użytkowaniu klanu i plemienia, a później – rodziny, pozostawały środki utrzymania paleniska, skóry dzikich zwierząt, zapasy opału i żywności, biżuteria, ślady przynależności do klanu (plemienia), z wyjątkiem tych, które miały być pochowane ze zmarłym. Ale stosunki, które się w tym samym czasie rozwinęły, nie mogły oczywiście z całkiem zrozumiałych powodów być regulowane normami prawnymi (prawo jako takie jeszcze nie istniało), regulowały je normy moralne, zwyczaje i tradycje; ich przestrzeganie było uświęcone i zapewnione nie środkami przymusu państwowego, ale opinią publiczną, przede wszystkim autorytetem najbardziej wpływowych członków klanu.

W istocie powstanie i rozwój instytucji dziedziczenia idzie w parze z rozwarstwieniem własnościowym i społecznym społeczeństwa, ustanowieniem prywatnej własności środków produkcji, pojawieniem się specjalnych instytucji mających na celu ochronę istniejącego porządku, który odpowiada tym, w których rękach znajdują się dźwignie władzy, przed ewentualnymi ingerencjami. System tych instytucji tworzy państwo, które zawsze pełni funkcję ochronną w stosunku do własności prywatnej i jej istotnego atrybutu – dziedziczenia.

Prawo spadkowe wywodzi się z prawa starożytnego Rzymu. Początkowo w starożytnym Rzymie dziedziczenie jako instytucja prawna nie istniało: majątek zmarłego po prostu pozostawał w jego agnatycznej rodzinie lub klanie. Rozwój prawnej regulacji dziedziczenia wiąże się z pojawieniem się testamentów.

Testament – ​​konkretnie wyrażona zewnętrzna wola spadkodawcy co do losów jego majątku na wypadek śmierci – istniał wraz ze spadkiem bez testamentu lub spadkiem niezgodnym z wolą, to znaczy niezgodnym z rzeczywistą wolą spadkodawcy. W starożytnym Rzymie testatorami mogli być dorośli obywatele rzymscy, którzy nie podlegali czyjejś władzy, zdolni i zdolni do komunikowania się nie tylko za pomocą mimiki. Kobieta mogła być spadkodawcą tylko za zgodą opiekuna. Obywatele rzymscy i ich niewolnicy, a także postumy (osoby poczęte za życia spadkodawcy, ale jeszcze nieurodzone w chwili jego śmierci), niezależnie od pokrewieństwa ze spadkodawcą, które nie zostały pozbawione dziedzicznej zdolności prawnej, oraz niektóre osoby prawne. Testament w starożytnym Rzymie musiał być wytworem własnej woli spadkodawcy, ale można go było też uzależnić od zgody osoby trzeciej (np. męża). Doszło też do substytucji – powołania dodatkowego spadkobiercy.

Dziedziczenie z mocy prawa - prawa najdawniejszego - ustalało faktycznie istniejące stosunki na podstawie pokrewieństwa agnatycznego (to znaczy pokrewieństwa nie przez krew, ale przez podporządkowanie gospodarzowi). Najpierw dziedziczyły dzieci, potem krewni do szóstego stopnia (najbliżsi wykluczali dalszych), a na koniec pozostały przy życiu małżonek. W kodeksie praw Justyniana kolejność dziedziczenia została ustalona na cztery klasy:

1) zstępnych spadkobierców korzystających z prawa reprezentacji;

2) najbliżsi pełnoprawni bracia i siostry wstępujący w liniach lub ich dzieci na mocy prawa reprezentacji; 3) przyrodnimi braćmi i siostrami z prawa reprezentacji; 4) wszyscy inni krewni boczni bez ograniczenia stopni. Dziedziczenie wbrew woli nastąpiło z powodu ograniczonej swobody woli ustanowionej w interesie klasy – nazywa się to zwykle klasą dziedziczenia koniecznego.

Bliscy krewni, którzy z mocy prawa mieli prawo być spadkobiercami, a nie otrzymali nawet jednej czwartej należnego im udziału, mogli złożyć skargę na lekkomyślność spadkodawcy, który pozostawił im niewiele lub nic, i domagać się należnego z mocy prawa udziału. Adoptowane dzieci były uprawnione jedynie do obowiązkowego udziału od rodzica adopcyjnego.

W starożytnym Rzymie istniała instytucja legata – darowizny dokonanej zgodnie z wolą. W starożytności od sformułowań użytych przez spadkodawcę zależało, czy zapisobierca nabywa prawo majątkowe na ustne lub pisemne żądanie spadkodawcy skierowane do spadkobiercy z woli, czy z mocy prawa. Początkowo legaci nie byli do niczego ograniczeni, ale potem pojawiają się próby ich ograniczenia.

Przyjęcie spadku następowało zgodnie z dawnym prawem – bez możliwości odmowy. Terminu nie wyznaczono, ale wierzyciele mogli zwrócić się do spadkobiercy, który miał prawo zwrócić się do sądu o wyznaczenie terminu do namysłu, po tym czasie uznano, że przyjął spadek. Jeżeli spadkobierca zmarł nie przyjmując spadku, to jego spadkobiercy dziedziczyli, w innych przypadkach jego udział przechodził na pozostałych spadkobierców, powołanych z nim w tym samym czasie.

Być może nastąpiło czasowe wprowadzenie w posiadanie spadku: dla kobiet ciężarnych ze spadkobiercą; dla opiekunów obłąkanych; małoletniego, którego legalność urodzenia jest kwestionowana; inni sporni spadkobiercy, którzy zapewnili zabezpieczenie.

Rozkwit własności prywatnej, wyzwolenie jej z okowów stanowo-korporacyjnych doprowadziło do tego, że przedmiotem dziedziczenia staje się stopniowo wszystko, co może przynosić zysk, zapewniając zaspokojenie różnych potrzeb ludzi, z wyjątkiem być może samej osoby, która nie może już być przedmiotem dziedziczenia. Jednak zatwierdzenie tych niewzruszonych podstaw współczesnej cywilizacji zajęło ludzkości ponad tysiąclecie.

W czasach sowieckich jeden z dekretów nosił nazwę „Dekret o zniesieniu prawa do dziedziczenia”, ale nawet on nie realizował idei całkowitego odrzucenia dziedziczenia. Nie ulega jednak wątpliwości, że dekret ten ostro ograniczył możliwość przenoszenia majątku w drodze dziedziczenia i ograniczył funkcje dziedziczenia do zabezpieczenia społecznego. Praktyczne znaczenie dokumentu nie było jednak duże, gdyż tzw. elementy wyzyskujące zostały wywłaszczone, czyli pozbawione własności i bez zniesienia dziedziczenia, a ludzie pracujący nadal posiadali i używali majątku stanowiącego podstawę ich gospodarstwa domowego nawet po śmierci jednego z członków rodziny. Dalszy rozwój krajowego prawa spadkowego, zarówno w okresie sowieckim, jak i poradzieckim, świadczy o stopniowym odchodzeniu od ograniczeń w zakresie dziedziczenia, jakie miało miejsce w pierwszych latach władzy sowieckiej.

1.2. Pojęcie, przedmiot i zasady prawa spadkowego

Prawo spadkowe jako poddział prawa cywilnego to zespół norm prawnych regulujących stosunki społeczne, które powstają, gdy majątek (prawa majątkowe) zmarłego przechodzi na spadkobierców w porządku sukcesji uniwersalnej.

Prawo spadkowe jest rozpatrywane w sensie obiektywnym i subiektywnym.

W sensie przedmiotowym prawo spadkowe to zespół norm prawnych regulujących stosunki społeczne, które stanowią podkategorię prawa cywilnego. Znaczenie prawa spadkowego w sensie obiektywnym polega na tym, że każdemu gwarantuje się możliwość życia ze świadomością, że cały jego majątek przejdzie po śmierci na jego bliskich. Wynika z tego, że przedmiotem tej gałęzi prawa są stosunki cywilnoprawne powstałe w związku z otwarciem spadku, ochroną, wykonywaniem i rejestracją praw spadkowych.

W sensie podmiotowym prawo spadkowe wyraża się w możliwości dziedziczenia przez określony podmiot stosunków cywilnoprawnych majątku po zmarłym. W warunkach kształtowania się stosunków rynkowych, konsolidacji prawa własności prywatnej dla obywateli, możliwość rozporządzania nią na wypadek śmierci według własnego uznania nabiera szczególnego znaczenia. Gwarancje tego prawa są zapisane w części 4 art. 35 Konstytucji, który stanowi, że gwarantuje się prawo do dziedziczenia. Ponieważ przepis ten znajduje się w artykule dotyczącym prawa własności prywatnej, zasada ta nie jest zasadą działania bezpośredniego i odnosi się do ustawodawstwa sektorowego.

Znaczenie prawa spadkowego w sensie podmiotowym polega na tym, że prawo dziedziczenia dla konkretnej osoby powstaje tylko wtedy, gdy zachodzą przesłanki określone w ustawie: obecność pokrewieństwa ze spadkodawcą, włączenie go w krąg spadkobierców poprzez sporządzenie przez spadkodawcę testamentu. Zatem w odróżnieniu od przedmiotu prawa cywilnego, przedmiot prawa spadkowego jest węższy i sprowadza się tylko do tych stosunków cywilnoprawnych, które powstają w związku z otwarciem spadku, wykonywaniem i rejestracją praw spadkowych oraz ich ochroną.

Zasady prawa spadkowego. Zasady prawa spadkowego, jako jednej ze stosunkowo samodzielnych gałęzi prawa cywilnego, rozumiane są jako podstawowe zasady, na których opierają się wszelkie reguły rządzące stosunkami spadkowymi. Zasady te mogą obejmować następujące elementy.

1. Zasada powszechności sukcesji dziedzicznej. Jest to najważniejsza zasada prawa spadkowego; oznacza to, że między wolą spadkodawcy mającą na celu zapewnienie przejścia spadku właśnie na tych, którym przejdzie, a wolą spadkobiercy przyjmującego spadek nie powinny istnieć żadne powiązania pośrednie, z wyjątkiem przypadków wyraźnie przewidzianych przez prawo (np. jeżeli spadkobierca jest ubezwłasnowolniony, wówczas spadek przyjmuje w jego imieniu jego przedstawiciel ustawowy).

Powszechność dziedziczenia oznacza, że ​​akt przyjęcia spadku rozciąga się na cały spadek, bez względu na to, w jaki sposób został wyrażony i kto go posiada. Nie można przyjąć spadku w części, pod warunkiem lub z zastrzeżeniami. Innymi słowy, spadkobierca przyjmuje cały majątek oraz wszystkie prawa i obowiązki bez wyjątku, nie wiedząc, co obejmuje spadek – depozyty bankowe spadkodawcy, jego udziały czy jego zobowiązania dłużne.

2. Zasada wolnej woli. Jest to konkretny wyraz takich zasad tkwiących w prawie cywilnym, jak zasada orientacji permisywnej oraz zasada fakultatywności regulacji cywilnoprawnej. Zasada ta oznacza, że ​​spadkodawca może według własnego uznania rozporządzać swoim spadkiem na wypadek śmierci lub nie rozporządzać nim w ogóle; może pozostawić spadek każdemu podmiotowi prawa cywilnego; dokonać podziału spadku między spadkobierców według własnego uznania; wydziedziczyć całość lub część spadkobierców; złożyć specjalne zamówienia testamentowe.

Zgodnie z tą zasadą wola spadkodawcy przy sporządzaniu testamentu, jego późniejszym odwołaniu lub zmianie musi być ukształtowana całkowicie swobodnie, nikt nie powinien ani bezpośrednio, ani pośrednio wywierać na niego nacisku, wykorzystując bezsilność spadkodawcy, szantażując go, grożąc wyrządzeniem krzywdy jemu lub jego bliskim itp.

Zasada wolności woli może zostać ograniczona tylko w jednym przypadku wprost przewidzianym przez ustawę: spadkodawca nie może, bezpośrednio ani pośrednio, pozbawić w testamencie niezbędnych spadkobierców, których krąg przewiduje Kodeks cywilny, należnego im udziału obowiązkowego, który jest dla nich zastrzeżony. Jednocześnie prawo czasami określa krąg osób, którym nie można przekazać tej lub innej własności dziedzicznej. Tak więc tylko obywatele, a także organizacje non-profit, mogą być odbiorcami stałej renty, ale praw odbiorcy stałej renty nie można przenieść na organizację komercyjną, w tym w drodze dziedziczenia.

3. Zasada uwzględniania nie tylko woli faktycznej, ale także domniemanej woli spadkodawcy. Działanie tej zasady wyraża się przede wszystkim w tym, w jaki sposób ustawa określa krąg spadkobierców, którzy są powołani do dziedziczenia w przypadku, gdy spadkodawca nie pozostawił testamentu, został on uznany za nieważny lub część majątku nie została zapisana w testamencie.

W prawie spadkowym krąg spadkobierców ustawowych ustala się na podstawie założenia, że ​​gdyby spadkodawca sam rozrządził swoim spadkiem, pozostawiłby go jednemu z tych, których ustawa zalicza do spadkobierców. To w dużej mierze tłumaczy ustanowienie kolejności powołania spadkobierców z mocy prawa do dziedziczenia. W pierwszej kolejności nazywani są spadkobiercy najbliżsi spadkodawcy – pozostający przy życiu małżonek, dzieci, rodzice, a dopiero w razie ich nieobecności, także z powodu zrzeczenia się spadku, nazywani są spadkobiercy o dalszym stopniu pokrewieństwa w linii prostej lub bocznej. To samo kryterium jest zachowane w sprawach o powołanie do dziedziczenia według prawa spadkobierców kolejnych etapów. Oczywiście przy takim podejściu może się zdarzyć, że do spadku zostanie powołany spadkobierca, z którym spadkodawca nie komunikował się z powodu jakiejś osobistej wrogości, ale ustawodawca skupia się nie na wyjątkach od ogólnej zasady, ale na typowych sytuacjach, choć mogą wystąpić koszty. Ponadto spadkodawca może zabezpieczyć się przed powołaniem do dziedziczenia niechcianych spadkobierców poprzez sporządzenie testamentu.

Rozliczenie domniemanego testamentu spadkodawcy następuje także w przypadkach, w których stosuje się zasady dotyczące przyrostu udziałów dziedzicznych. Spadkodawca może wskazać w testamencie innego spadkobiercę na wypadek, gdyby powołany przez niego spadkobierca zmarł przed otwarciem spadku lub się go zrzekł. Jeżeli jednak spadkodawca tego nie uczynił, udział spadkobiercy przejdzie na innych spadkobierców powołanych do dziedziczenia z mocy prawa lub z woli. Zasada ta została ponownie ustalona przy założeniu, że w ten sposób sam spadkodawca rozporządzałby udziałem spadkobiercy.

4. Zasady permisywnej orientacji i dyskrecji. Zasady te funkcjonują w prawie spadkowym nie tylko w stosunku do spadkodawcy, ale także w stosunku do spadkobierców, którzy w razie powołania do dziedziczenia otrzymują swobodę wyboru: mogą przyjąć spadek, ale też mogą go odrzucić, a jeśli spadkobiercy ani bezpośrednio, ani pośrednio nie wyrażą chęci przyjęcia spadku, wówczas uważa się, że go odrzucili. Wola spadkobiercy nie może być uzależniona od jakichkolwiek wpływów innych osób, niezależnie od tego, czy wpływ ten ma na celu przyjęcie, czy odmowę przyjęcia spadku. W przypadku nacisku testament spadkobiercy może zostać unieważniony z powodu stwierdzenia nieważności transakcji.

5. Zasada ochrony podstaw prawa i dobrych obyczajów, interesów spadkodawcy, spadkobierców, innych osób fizycznych i prawnych w stosunkach spadkowych. Ta zasada w stosunkach spadkowych znajduje odzwierciedlenie w dużej warstwie norm prawa spadkowego, stanowiących niejako zarys branży. Wystarczy chociażby przypomnieć w tym kontekście usuwanie niegodnych spadkobierców ze spadku, które dokonywane jest przede wszystkim w celu ochrony podstaw prawa i porządku oraz moralności.

Ochrona interesów spadkodawcy jest zapewniona przez zachowanie tajemnicy testamentu (art. 1123 k.c.), zinterpretowanie treści testamentu dokładnie tak, jak zamierzał spadkodawca w chwili sporządzenia testamentu oraz wypełnienie wszystkich prawnie wiążących poleceń spadkodawcy dotyczących spadku. Równie ważna jest ochrona interesów spadkobiercy, także w stosunkach, w których spadkobiercy, zgodnie z zasadą powszechności dziedziczenia, występują jako osoby zobowiązane.

Spośród innych osób fizycznych i prawnych, których interesy podlegają ochronie, należy wymienić wierzycieli spadkodawcy, a także zapisobierców, powierników itp.

6. Zasada ochrony samego spadku przed czyjąkolwiek bezprawną ingerencją. W prawie spadkowym zasada ta zawarta jest w art. 1171 k.c. ucieleśnia się także w systemie norm zapewniających ochronę spadku i zarządzanie nim, zwrot wydatków z tym związanych, podział majątku między spadkobierców itp.

Środki ochrony spadku to: 1) inwentarz majątku dziedzicznego; 2) oszacowanie majątku dziedzicznego; 3) złożenie notarialnego depozytu pieniężnego wchodzącego w skład spadku; 4) przekazywanie do banku na podstawie umowy przechowania wartości walut, metali szlachetnych, kamieni i wyrobów z nich wykonanych; 5) zarząd powierniczy majątkiem.

Obecność wszystkich wymienionych zasad, które są charakterystyczne tylko dla tego działu prawa cywilnego, daje wystarczający powód, aby sądzić, że istnieje stosunkowo niezależny podział gałęzi prawa - poddział, który może później rozwinąć się w samodzielną branżę.

1.3. Pojęcie dziedziczenia. Treść spadkowych stosunków prawnych

Artykuł 1110 Kodeksu Cywilnego, który nosi nazwę „Dziedziczenie”, nie zawiera jednak definicji dziedziczenia. Zgodnie z ust. 1 tego artykułu, z chwilą dziedziczenia majątek zmarłego (spadek, majątek dziedziczny) przechodzi na inne osoby w porządku sukcesji uniwersalnej, to znaczy w niezmienionej formie w całości iw tym samym momencie, chyba że z przepisów niniejszego Kodeksu wynika inaczej. Tym samym ten ustęp tego artykułu opiera się na przepisie prawa konstytucyjnego.

Biorąc pod uwagę ten fakt, A. A. Rubanov słusznie zauważa, że ​​chociaż ta część artykułu składa się gramatycznie z jednego zdania, to z prawnego punktu widzenia zawiera trzy normy prawne. Pierwsza stanowi, że majątek zmarłego przechodzi na inne osoby, a także kwalifikuje to przeniesienie jako dziedziczenie. Drugi rozstrzyga trzy kwestie: po pierwsze, stwierdza, że ​​przekazanie majątku, o którym mowa w poprzednim przepisie, następuje w drodze dziedziczenia; następnie kwalifikuje tę sukcesję jako uniwersalną; na koniec zwraca uwagę na oznaki sukcesji uniwersalnej. Trzecia norma stanowi, że Kodeks cywilny może zawierać zasady, zgodnie z którymi wyjątki od przepisów zawartych w ust. 1 art. 1100 GBP. Wszystkie trzy normy prawne służą jako cywilnoprawna forma realizacji przepisów rosyjskiego prawa konstytucyjnego. Zatem dziedziczenie można zdefiniować następująco: jest to stosunek cywilnoprawny, który powstaje w związku ze śmiercią obywatela, a jego treść zawiera procedurę przeniesienia praw do majątku zmarłego na jego spadkobierców na odpowiedniej podstawie w sposób przewidziany prawem.

Tak więc majątek obywatela staje się własnością zmarłego dopiero w wyniku jego śmierci, tj. z powodu tego samego faktu prawnego, z którym Kodeks cywilny wiąże wygaśnięcie zdolności do czynności prawnych tej osoby (zgodnie z normą art. 2 ust. 17 kc zdolność do czynności prawnych obywatela wygasa z chwilą śmierci). Ponieważ fakt prawny kończący zdolność prawną jest jednocześnie faktem prawnym inicjującym dziedziczenie, zdolność prawna obywatela ma szczególną właściwość – wygasać wraz z późniejszym początkiem dziedziczenia. Właściwość dziedziczenia rozpoczyna się zatem po ustaniu zdolności prawnej osoby fizycznej. Obie przywołane zasady Kodeksu cywilnego mają charakter imperatywny: śmierć z mocy prawa nieuchronnie wygasa zdolność do czynności prawnych, a majątek zmarłego z mocy prawa równie nieuchronnie przechodzi na inne osoby.

Treść stosunków spadkowych. Skład dziedzicznego stosunku prawnego tworzą elementy składające się na ten stosunek: podmioty, przedmiot i treść. Przez treść stosunku spadkowego rozumie się ogół praw i obowiązków jego uczestników. W tym zakresie stosunek spadkowy, zdaniem znacznej liczby teoretyków tej dziedziny prawa, przechodzi przez dwa etapy. Pierwszy etap rozpoczyna się od momentu otwarcia spadku, kiedy to spadkobierca zostaje powołany do dziedziczenia. W takim przypadku prawo spadkobiercy do przyjęcia lub nieprzyjęcia spadku jest obowiązkiem innych osób do nieingerencji w to prawo, a także obowiązkiem odpowiednich osób do pomocy w każdy możliwy sposób w wykonaniu tego prawa. Jeżeli spadkobierca przyjmie prawo do przyjęcia spadku, wówczas rozpoczyna się dla niego drugi okres - prawo do spadku, aw tym przypadku na spadkobiercę przechodzą nie tylko prawa, ale także obowiązki. Od tego momentu spadkobierca będzie wchodził w różnego rodzaju relacje, które są nierozerwalnie związane z jego prawem do dziedziczenia. Mogą to być relacje z innymi spadkobiercami, z organami podatkowymi, finansowymi, organami do spraw rejestracji praw do nieruchomości i transakcji z nimi, z wieloma innymi usługami na najróżniejszych poziomach.

1.4. Podmioty spadkowych stosunków prawnych

Mówiąc o podmiotach dziedzicznych stosunków prawnych należy przede wszystkim zauważyć, że dzielą się one na trzy grupy: 1) podmioty-spadkobiercy; 2) poddani – spadkobiercy; 3) urzędników pomagających w spadkach.

Spadkobiercy. Ta grupa podmiotów spadkowych stosunków prawnych dzieli się w zależności od podstawy przeniesienia praw do majątku spadkowego po śmierci spadkodawcy. Ponieważ zgodnie z art. 1111 k.c. dziedziczenie następuje z woli iz ustawy, to można wyróżnić dwa rodzaje podmiotów: 1) spadkodawcy z mocy prawa; 2) spadkodawcy testamentowi.

Spadkodawcą z mocy prawa może być osoba fizyczna zdolna do czynności prawnych, zarówno posiadająca zdolność cywilną, jak i nieposiadająca takiej zdolności. Zgodnie z art. 17 k.c. zdolność do czynności cywilnoprawnych, to znaczy zdolność do posiadania praw cywilnych i zaciągania zobowiązań, jest uznawana jednakowo dla wszystkich obywateli. Zdolność prawna obywatela powstaje z chwilą jego narodzin i kończy się z chwilą śmierci. Co do zdolności prawnej obywatela, zgodnie z normą art. 21 Kodeksu Cywilnego jest to zdolność do nabywania i wykonywania praw obywatelskich, tworzenia na sobie obowiązków obywatelskich i ich wypełniania. Co do zasady pełna zdolność do czynności prawnych obywatela powstaje z chwilą uzyskania przez niego pełnoletności, to jest z chwilą ukończenia osiemnastego roku życia. Zgodnie z normą ust. 1 art. 29 k.c. obywatel, który z powodu zaburzenia psychicznego nie jest w stanie pojąć sensu swoich działań ani nad nimi zapanować, może zostać uznany przez sąd za ubezwłasnowolnionego w trybie przewidzianym przez przepisy o postępowaniu cywilnym. Zostaje objęty kuratelą. Jednak ta okoliczność nie wyklucza go z podmiotów stosunków dziedzicznych: majątek takiego obywatela przechodzi w porządku dziedziczenia na jego krewnych z odpowiedniego porządku powołanego do dziedziczenia.

Spadkodawca, który chce rozporządzać swoim majątkiem na wypadek śmierci, podlega surowszym wymogom: musi posiadać zarówno zdolność do czynności prawnych, jak i pełną zdolność do czynności prawnych. Obywatel, który nie ukończył 18 lat, który nie ma zdolności do czynności prawnych z innych przyczyn przewidzianych w ustawie (małżeństwo, emancypacja), nie może zostawić testamentu. Przepis ten jest zawarty w ust. 3 art. 1118 Kodeksu Cywilnego, który stanowi, że testament należy sporządzić osobiście. Niedopuszczalne jest sporządzenie testamentu przez pełnomocnika. W jaki sposób można skorelować ten imperatywny wymóg z zasadą ust. 2 art. 29 Kodeksu Cywilnego, który stanowi, że w imieniu obywatela uznanego za ubezwłasnowolnionego czynności prawnej dokonuje jego opiekun i czynności te są odpowiednio ważne. Art. 29 Kodeksu cywilnego nie przewiduje możliwości jakichkolwiek wyjątków i zwolnień od tej zasady. Opierając się na literalnej wykładni tego ustępu art. 29 można wnioskować, że opiekun w imieniu osoby ubezwłasnowolnionej może sporządzić testament, ale wniosek ten będzie błędny. Faktem jest, że osobisty charakter testamentu implikuje odręczne jego podpisanie przez spadkodawcę, co zostało zapisane w ust. 3 art. 1125 ust. 2 art. 1126 ust. 2 art. 1127 GK. Jednocześnie ustawodawca nie dopuszcza żadnych odstępów czasowych między podpisaniem testamentu przez spadkodawcę a poświadczeniem testamentu.

Wymóg podpisania testamentu przez spadkodawcę w obecności osoby poświadczającej wynikać będzie z ust. 2 art. 1127 Kodeksu Cywilnego i art. 44 Podstawy ustawodawstwa o notariuszach. Jednocześnie ustawodawca przewidział wyjątek od ogólnej zasady odręcznego podpisu testamentu przez spadkodawcę, wskazując, że w określonych sytuacjach dopuszczalne jest podpisanie testamentu zamiast spadkodawcy przez innego obywatela. Katalog przypadków, w których testament może być podpisany przez inną osobę, jest określony przez prawo (art. 3 ust. 1125 kc) i jest ograniczony. Testament może być podpisany przez innego obywatela tylko wtedy, gdy spadkodawca z powodu niepełnosprawności ruchowej, ciężkiej choroby lub analfabetyzmu nie może osobiście podpisać testamentu.

Wyboru osoby podpisującej testament (wykonawcy testamentu) dokonuje spadkodawca. Skoro osoba uznana za ubezwłasnowolnioną prawnie nie jest w stanie zrozumieć sensu swoich działań i nimi pokierować, to w związku z tym nie może wybrać osoby, która podpisze w jej imieniu oświadczenie woli, nie może też wyrazić samej woli, gdyż ta ostatnia będzie nielegalna. W przypadku naruszenia zasady o charakterze osobistym testament zostaje uznany za nieważny i uruchamiany jest mechanizm dziedziczenia z mocy prawa.

Należy zauważyć, że skoro testament jest czynnością jednostronną, gdyż do jego wykonania konieczne i wystarczające jest wyrażenie woli jednej ze stron (art. 2 kc ust. 154), to może on, jak każda czynność, zostać unieważniony z przyczyn przewidzianych w art. 168-172, 175-179 GK. Praktyka orzecznicza wskazuje, że najczęstszą przesłanką uznania testamentu za nieważną jest przesłanka przewidziana w art. 177 kc: testament sporządził obywatel, który nie jest w stanie zrozumieć sensu swoich działań ani nimi kierować.

Spadkobiercy. W przeciwieństwie do wcześniej rozpatrywanej grupy podmiotów prawa spadkowego, krąg podmiotów-spadkobierców jest szerszy i mogą nimi być: 1) osoby fizyczne; 2) osoby prawne; 3) Federacja Rosyjska, podmioty Federacji Rosyjskiej, gminy, obce państwa i organizacje międzynarodowe. Jednocześnie należy zauważyć, że osoby prawne, podmioty Federacji Rosyjskiej, gminy, obce państwa i organizacje międzynarodowe mogą działać jako spadkobiercy tylko z woli, a osoby fizyczne i Federacja Rosyjska - zarówno z mocy prawa, jak iz woli.

1. Spadkobiercy - osoby fizyczne. Osoby fizyczne mogą być spadkobiercami zarówno z mocy prawa, jak i z woli: obywatele Federacji Rosyjskiej, cudzoziemcy, bezpaństwowcy. Jako element zdolności cywilnoprawnej, prawo do dziedziczenia powstaje z chwilą urodzenia (art. 18 kc). Prawo chroni jednak również interesy dzieci nienarodzonych (nasciturusów) poczętych za życia spadkodawcy i urodzonych żywych po otwarciu spadku. Mogą to być nie tylko dzieci spadkodawcy, ale także inni krewni (w przypadku dziedziczenia z mocy prawa), a nawet inne osoby (w przypadku dziedziczenia z woli). Jeżeli dziecko urodziło się martwe, nie można go powoływać do dziedziczenia, a jego udział przypada pozostałym spadkobiercom.

O możliwości dziedziczenia nie decyduje wysokość zdolności prawnej obywatela. Spadkobiercami mogą zostać małoletni, ubezwłasnowolnieni, ubezwłasnowolnieni.

Do dziedziczenia mogą być powołani tylko ci obywatele, którzy żyją w dniu otwarcia spadku. Nie ma dziedziczenia, jeśli osoby, które są spadkobiercami po sobie nawzajem, umierają tego samego dnia (commorientations).

2. Spadkobiercy - osoby prawne. Zgodnie z normą ust. 2 łyżki stołowe. 1116 k.c. osoby prawne istniejące w dniu otwarcia spadku mogą być powołane do dziedziczenia testamentem. Osoby prawne mogą dziedziczyć niezależnie od swojej formy organizacyjno-prawnej, choć bardziej prawdopodobne jest, że testament zostanie sporządzony na rzecz organizacji non-profit (muzeum, placówka oświatowa itp.). Jedynym warunkiem ich powołania do dziedziczenia jest istnienie w dniu otwarcia spadku. Uznaje się, że osoba prawna przestała istnieć po dokonaniu wpisu o niej w ujednoliconym rejestrze osób prawnych (art. 8, art. 63 kc). Jeżeli osoba prawna, której spadkodawca zapisał majątek, uległa likwidacji, notariusz nie uwzględnia testamentu, a majątek podlega dziedziczeniu z mocy prawa.

Spadkodawca po sporządzeniu testamentu może zapisać osobie prawnej zarówno cały majątek, jak i jego część. Osoba prawna, podobnie jak obywatel, ma prawo odmówić dziedziczenia.

3. Spadkobiercy - podmioty publiczne. Spadkobiercami testamentowymi mogą być również podmioty publiczne: Federacja Rosyjska, podmioty Federacji Rosyjskiej, gminy i obce państwa. Ponadto, jak wspomniano wcześniej, w przeciwieństwie do innych podmiotów publicznych Federacja Rosyjska może dziedziczyć nie tylko z woli, ale także z mocy prawa. Zgodnie z art. 1151 Kodeksu Cywilnego, zrzeczona własność przechodzi na Federację Rosyjską w kolejności dziedziczenia.

Spadkobiercami testamentowymi mogą być organizacje międzynarodowe. Mają szczególny status prawny jako podmioty prawa międzynarodowego publicznego. Istnieją dwa rodzaje organizacji międzynarodowych: międzyrządowe i pozarządowe. Wydaje się, że ustawodawca miał na myśli przede wszystkim międzynarodowe organizacje pozarządowe, do których należą w szczególności Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, Amnesty International, Greenpeace. Organizacje te mają charakter non-profit i są finansowane głównie przez obywateli, więc prawdopodobne jest, że zostanie sporządzony testament na ich korzyść.

Urzędnicy promujący sukcesję. Przede wszystkim jest to notariusz, do którego obowiązków należy poświadczenie testamentu, dokonanie wykładni, wyjaśnienie praw i obowiązków spadkodawcy, spadkobierców oraz innych osób obecnych przy sporządzaniu, przyjęciu, otwarciu spadku, podejmowanie działań w celu ochrony spadku i zarządzania nim, wystawienie zaświadczenia o prawie do dziedziczenia.

Podmiotami prawa spadkowego są także osoby, którym przysługuje prawo poświadczenia testamentu, jeżeli nie jest możliwe wezwanie notariusza – naczelni lekarze (i ich zastępcy) placówek medycznych, kapitanowie statków, szefowie wypraw, dowódcy jednostek wojskowych, kierownicy miejsc przetrzymywania.

Podmiotami prawa spadkowego są również świadkowie obecni przy sporządzaniu, podpisywaniu i poświadczaniu testamentu. Zgodnie z normą ust. 2 art. 1124 kc nie mogą być takimi świadkami i nie mogą podpisać testamentu zamiast spadkodawcy:

1) notariusz lub inna osoba poświadczająca testament;

2) osoba, na rzecz której sporządzono testament lub odrzucono testament, małżonek tej osoby, jej dzieci i rodzice;

3) obywatele nieposiadający pełnej zdolności do czynności prawnych;

4) analfabeta;

5) obywatele z takimi niepełnosprawnościami fizycznymi, które wyraźnie nie pozwalają im w pełni zrozumieć istoty tego, co się dzieje;

6) osoby nieposiadające wystarczającej znajomości języka, w którym sporządzono testament, z wyjątkiem przypadku sporządzenia testamentu zamkniętego.

Szczególną rolę w dziedziczeniu odgrywa inna kategoria obywateli wnoszących wkład do spadku – wykonawcy testamentu. Mogą to być nie tylko spadkobiercy, ale także inne osoby za ich zgodą na wykonanie testamentu. Do obowiązków takiej osoby należy zapewnienie przejścia na spadkobierców należnego im majątku spadkowego; podejmowanie samodzielnie lub za pośrednictwem notariusza środków w celu ochrony spadku i zarządzania nim w interesie spadkobierców; otrzymanie środków i innego majątku należnego spadkodawcy do przekazania ich spadkobiercom.

1.5. Osoby, które nie mogą być spadkobiercami

Prawo spadkowe przewiduje mechanizm ochrony praw spadkodawcy nawet po jego śmierci i zawiera instytucję spadkobierców niegodnych, którzy albo nie mają prawa do dziedziczenia, niezależnie od tego, czy zostaną uznani przez sąd za spadkobierców niegodnych, albo zostają odsunięci od spadku za niegodne zachowanie. Spadkobierców niegodnych dzieli się zatem na dwie kategorie: 1) osoby, które nie mają prawa do dziedziczenia; 2) osoby, które mogą być wyłączone od dziedziczenia przez sąd.

1. Zgodnie z normą ust. 1 art. 1117 Kodeksu Cywilnego, obywatele nie dziedziczą ani z ustawy, ani z woli obywateli, którzy umyślnym bezprawnym działaniem skierowanym przeciwko spadkodawcy, jednemu z jego spadkobierców lub przeciwko wykonaniu ostatniej woli spadkodawcy wyrażonej w testamencie, przyczynili się lub usiłowali przyczynić się do powołania siebie lub innych osób do dziedziczenia albo przyczynili się lub usiłowali przyczynić się do zwiększenia należnego im lub innym osobom udziału spadkowego, jeżeli okoliczności te zostały stwierdzone w sądzie. Jednak obywatele, którym spadkodawca zapisał majątek po utracie przez nich prawa do dziedziczenia, mają prawo do dziedziczenia tego majątku.

Bezprawne działania tych osób muszą być potwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu. Jak wynika z paragrafu 2 Uchwały Plenum Sądu Najwyższego Federacji Rosyjskiej z dnia 23 kwietnia 1991 r. Nr 2 „W niektórych kwestiach sądowych w sprawach spadkowych”, nielegalne działania, które zostały stwierdzone wyrokiem sądu, są podstawą do pozbawienia prawa do dziedziczenia tylko wtedy, gdy działania te są umyślne. Zasada ta nie dotyczy osób skazanych za przestępstwo przez niedbalstwo.

Należy zauważyć, że osoby, które w stanie niepoczytalności dopuściły się czynów społecznie niebezpiecznych, nie są uznawane za niegodnych spadkobierców, ponieważ zostały pozbawione możliwości bycia świadomym swoich działań lub kontrolowania ich. W takim przypadku sąd nie wydaje wyroku, lecz orzeczenie o zwolnieniu osoby z odpowiedzialności karnej.

Czy motywacja bezprawnych działań popełnionych na szkodę spadkodawcy ma znaczenie prawne? Odpowiedź na to pytanie nie jest tak prosta, jak mogłoby się na początku wydawać. Istnieje pogląd, że motyw popełnienia odpowiednich działań jest dość jasno określony w ust. 1 art. 1117 kc: są popełniane w celu osiągnięcia takiego losu mienia dziedzicznego, który odpowiadałby interesom osób je popełniających, które byłyby dla nich w ten czy inny sposób korzystne. Jeżeli umyślne bezprawne działania zostały popełnione z innych powodów (np. z zemsty, z zazdrości) i nie mają na celu przyspieszenia otwarcia spadku, osiągnięcia pożądanego podziału majątku spadkowego itp., to nawet jeśli obiektywnie pociągały one za sobą takie konsekwencje, działania te nie mogą stanowić podstawy do zakwalifikowania spadkobiercy jako niegodnego.

Ponadto rodzice nie dziedziczą z mocy prawa po dzieciach, w stosunku do których rodzice zostali pozbawieni praw rodzicielskich w postępowaniu sądowym i nie zostali im przywróceni do dnia otwarcia spadku.

2. Zgodnie z normą ust. 2 art. 1117 k.c., na wniosek zainteresowanego, sąd wyłącza z prawa dziedziczenia obywateli, którzy złośliwie uchylali się od wykonania ciążących na nich prawnych obowiązków wspierania spadkodawcy.

Osoba, która nie ma prawa do dziedziczenia lub jest od niej wyłączona, jest zobowiązana do zwrotu zgodnie z zasadami rozdz. 60 k.c. wszelkie mienie otrzymane bezpodstawnie ze składu spadku, tj. na zasadach wypełniania zobowiązań z bezpodstawnego wzbogacenia.

Przepisy o pozbawieniu praw spadkowych spadkobierców niegodnych stosuje się także do spadkobierców, którym przysługuje prawo do obowiązkowego udziału w spadku, o którym mowa w art. 1149 GK.

Ponadto wskazani w testamencie spadkobiercy (art. 1137 k.c.) są pozbawieni prawa żądania wykonania swoich praw, jeżeli umyślnym bezprawnym działaniem skierowanym przeciwko spadkodawcy, jednemu z jego spadkobierców lub przeciwko wykonaniu ostatniej woli spadkodawcy wyrażonej w testamencie przyczynili się lub usiłowali przyczynić się do powołania siebie lub innych osób do dziedziczenia albo przyczynili się lub usiłowali przyczynić się do zwiększenia należnego im lub innym osobom udziału spadkowego, jeżeli okoliczności te zostaną stwierdzone w sądzie . W wypadku, gdy przedmiotem zapisu było wykonanie określonej pracy na rzecz niegodnego zapisobiercy lub wykonanie na jego rzecz określonej usługi, ten ostatni jest obowiązany do zrekompensowania spadkobiercy, który wykonał zapis, kosztów pracy wykonanej na rzecz niegodnego zapisobiercy lub wykonanej na jego rzecz usługi.

1.6. Dziedzictwo. Nieruchomość, która nie jest częścią majątku

Dziedziczenie, czyli masa dziedziczna, jest jednym z podstawowych pojęć prawnych prawa spadkowego. Treści tej koncepcji poświęcony jest art. 1112 GK. Dziedziczenie jest jednym z rodzajów przedmiotów praw obywatelskich. Różni się jednak od innych przedmiotów: dziedziczenie jest przedmiotem praw obywatelskich o charakterze lokalnym; występuje tylko w dziedzinie prawa spadkowego. Przepisy ogólne Kodeksu cywilnego, poświęcone przedmiotom praw cywilnych, nie wspominają o dziedziczeniu (np. art. 128-149 kc).

Norma prawna dotycząca dziedziczenia ogranicza skład spadku do czterech rodzajów przedmiotów: 1) rzeczy; 2) prawa majątkowe; 3) zobowiązania majątkowe; 4) inny majątek.

Rzeczy. Rzeczy rozumiane są jako przedmioty świata materialnego stworzone zarówno przez człowieka, jak i naturę, które zaspokajają określone potrzeby człowieka. Szczególnym rodzajem rzeczy są pieniądze i papiery wartościowe. Rzeczy można usystematyzować na różne sposoby.

1. Wyodrębnia się rzeczy określone indywidualnie oraz rzeczy określone cechami rodzajowymi (rzeczy rodzajowe). Te pierwsze mają cechy, dzięki którym można je odróżnić od innych podobnych rzeczy. Te ostatnie charakteryzują się liczbą, wagą, innymi jednostkami miary, to znaczy reprezentują znaną liczbę rzeczy tego samego rodzaju.

Rzecz indywidualnie określona, ​​w przeciwieństwie do rzeczy rodzajowych, jest prawnie niezastąpiona, a zatem jej śmierć zwalnia osobę zobowiązaną od przeniesienia jej na rzecz uprawnionego w naturze. W konsekwencji zobowiązanie, którego przedmiotem jest indywidualnie określona rzecz, wygasa z chwilą zniszczenia takiej rzeczy. Kodeks cywilny wymienia kilka rodzajów skutków niewykonania obowiązku przekazania rzeczy określonej indywidualnie (art. 398 kc) oraz rzeczy rodzajowych (art. 463 k.r.), przy czym skutki te znacznie się od siebie różnią. Pokazuje to, jak ważny jest podział rzeczy na indywidualnie zdefiniowane i ogólne. Ponadto tego rodzaju podział rzeczy ma sens także dla określenia charakteru prawnego umowy, której przedmiotem jest rzecz. Na przykład przedmiotem pożyczki mogą być tylko rzeczy rodzajowe, a przedmiotem najmu oraz kupna i sprzedaży nieruchomości mogą być tylko rzeczy określone indywidualnie.

2. Rzeczy dzielą się również na konsumpcyjne i niekonsumpcyjne. Materiały eksploatacyjne to takie rzeczy, w trakcie użytkowania, które całkowicie lub częściowo tracą swoje właściwości konsumpcyjne, po prostu przestają istnieć na zewnątrz (żywność, kosmetyki, lekarstwa, filmy i klisze fotograficzne itp.). Przedmioty niekonsumpcyjne obejmują te, które używane zgodnie z ich przeznaczeniem tracą na wartości z upływem czasu, zużywają się stopniowo, w dość długim okresie i nie znikają całkowicie (maszyny, urządzenia, budynki i budowle, sprzęt gospodarstwa domowego itp.).

3. Przyporządkuj rzeczy stworzone ludzką pracą i rzeczy stworzone przez naturę, czyli mające naturalne pochodzenie. Kodeks cywilny określa więc w zależności od pochodzenia rzeczy podstawy nabycia własności, charakter prawny umowy (przedmiotem umowy mogą być wyłącznie produkty rolne wyhodowane (wytworzone) przez wytwórcę, a umowami dostawy mogą być dowolne towary), zasady zbywalności rzeczy.

Prawa własności. Prawa majątkowe rozumiane są jako prawa do roszczeń (wynikające z członkostwa w towarzystwach i spółkach gospodarczych, spółdzielniach produkcyjnych itp.). W sferze ostatnich zmian w ustawodawstwie regulującym udział kapitałowy w budownictwie mieszkaniowym szczególnego znaczenia nabiera włączenie praw majątkowych w skład spadku. Ustawa federalna z dnia 30 grudnia 2004 r. Nr 214-FZ „O udziale we wspólnej budowie budynków mieszkalnych i innych nieruchomości oraz o zmianie niektórych aktów ustawodawczych Federacji Rosyjskiej” potwierdza prawo spadkobierców zmarłego uczestnika umowy o wspólną budowę do zawarcia tej umowy. Z ogólnych zasad dotyczących umowy wynika, że ​​na treść umowy, oprócz przedmiotu i przedmiotu, składają się wzajemne prawa i obowiązki stron (o ile takie pozostają w chwili przyjęcia spadku), można więc powiedzieć, że spadkobiercami są odpowiednio wierzyciele i dłużnicy dewelopera. Ponieważ prawa i obowiązki pierwszego uczestnika umowy o wspólną budowę – spadkodawcy – mają odpowiednio charakter majątkowy, prawa te włącza się do masy spadkowej. Z tego wynika, że ​​z chwilą przyjęcia spadku w trybie przewidzianym prawem spadkobierca nabywa prawo żądania przeniesienia na niego własności wybudowanego obiektu nieruchomości zgodnie z umową o wspólną budowę, ale jednocześnie spoczywa na nim ciężar wykonania zobowiązania, a przede wszystkim obowiązek zapłaty ustalonej umową ceny za wspólny obiekt budowlany.

Aby spadkobierca stał się uprawnionym z umowy o udział we wspólnej budowie, musi przyjąć spadek. Akt przyjęcia spadku oznacza przyjęcie całego należnego mu spadku, bez względu na to, z czego się składa i gdzie się znajduje. Jednocześnie spadkobierca może nie być świadomy przysługujących mu praw majątkowych (na przykład praw wynikających z zawartej przez spadkodawcę umowy o udział we wspólnej budowie), jednak przyjęcie reszty spadku oznacza również przyjęcie majątku, o którym spadkobierca nie wie.

obowiązki majątkowe. Przez zobowiązania majątkowe rozumie się długi spadkodawcy zarówno wobec osób fizycznych, jak i prawnych, państwa, obowiązek zapłaty, który spadkodawca powstał z umów, orzeczeń sądowych, aktów władz państwowych. Obecnie coraz większą popularnością i popytem cieszą się różnego rodzaju kredyty bankowe (konsumpcyjny, towarowy, samochodowy, hipoteczny). W takim stanie rzeczy szczególnego znaczenia nabiera wskazanie ustawodawcy, że zobowiązania majątkowe nie wygasają w związku ze śmiercią dłużnika, ale wchodzą w skład spadku.

Inna własność. Mówiąc o innych przedmiotach prawa cywilnego, które mogą być objęte spadkiem, należy przede wszystkim zauważyć, że w związku z uchwaleniem działu czwartego kc norma części pierwszej kc, czyli art. 128, który zawiera listę przedmiotów cywilnych stosunków prawnych i dziedziczenia, zgodnie z ustawą federalną z dnia 18 grudnia 2006 r. Nr 231-FZ, od 1 stycznia 2008 r., Zostanie przedstawiony w nowym wydaniu, a oprócz przedmiotów prawa cywilnego i spadkowych stosunków prawnych, które już rozważaliśmy, obejmuje chronione wyniki działalności intelektualnej i zrównane środki indywidualizacji (własność intelektualna). Zgodnie z normą art. 1225 części czwartej Kodeksu cywilnego własności intelektualnej są:

1) dzieła nauki, literatury i sztuki;

2) programy do komputerów elektronicznych (programy komputerowe);

3) bazy danych;

4) wykonanie;

5) fonogramy;

6) rozpowszechnianie programów radiowych lub telewizyjnych na antenie lub drogą kablową (nadawanie organizacji nadawczych lub kablowych);

7) wynalazki;

8) wzory użytkowe;

9) wzory przemysłowe;

10) osiągnięcia selekcyjne;

11) topologia układów scalonych;

12) tajemnice produkcyjne (know-how);

13) nazwy handlowe;

14) znaki towarowe i znaki usługowe;

15) nazwy miejsc pochodzenia towarów;

16) oznaczenia handlowe.

Ale nie powyższe wyniki aktywności intelektualnej same w sobie mogą działać jako przedmioty, które wchodzą w skład masy dziedzicznej. Uznaje się prawa intelektualne do wyników działalności intelektualnej i zrównanych z nimi środków indywidualizacji, do których zalicza się prawo wyłączne, które jest prawem majątkowym, a w przypadkach przewidzianych przez ustawę także osobiste prawa niemajątkowe oraz inne prawa, takie jak prawo do naśladowania, prawo dostępu itp. Treść prawa wyłącznego oznacza, że ​​obywatel, któremu przysługuje wyłączne prawo do wyniku działalności intelektualnej lub środka indywidualizacji (właściciel), ma prawo do korzystania z takiego wyniku lub takiego środka według własnego uznania w sposób, który nie sprzeczać się z prawem. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, posiadacz praw ma prawo do:

1) rozporządzać wyłącznym prawem do wyniku działalności intelektualnej;

2) rozporządzają wyłącznym prawem do środków indywidualizacji, co oznacza, że ​​mają prawo przenosić je na podstawie dowolnej odpłatnej umowy, czerpać korzyści z ich zwielokrotniania, publikowania, powielania itp.;

3) według własnego uznania zezwalać lub zabraniać innym osobom korzystania z wyników swojej działalności intelektualnej lub środków indywidualizacji.

Zatem prawa własności intelektualnej obejmują prawa majątkowe i osobiste prawa niemajątkowe. Konieczne jest udzielenie jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy samo prawo intelektualne może być włączone w skład majątku dziedzicznego? Zgodnie z ust. 2 art. 1228 Kodeksu Cywilnego, twórcy wyniku działalności intelektualnej przysługuje prawo autorskie, a także prawo do nazwiska i inne osobiste prawa niemajątkowe. Ustawodawca zabrania włączania w skład spadku tych osobistych praw niemajątkowych: zgodnie z normą par. 2 pkt 2 art. 1228 Kodeksu Cywilnego, prawo autorskie, prawo do nazwiska oraz inne osobiste prawa niemajątkowe twórcy są niezbywalne i niezbywalne. Natomiast prawa wyłączne o charakterze majątkowym mogą być przenoszone na inne osoby niż uprawniony, co przewiduje szereg norm części czwartej kc, np. art. 1241 Kodeksu Cywilnego, który stanowi, że przeniesienie wyłącznego prawa do wyniku działalności intelektualnej lub środka indywidualizacji na inną osobę bez zawarcia umowy z uprawnionym jest dozwolone w przypadkach i na zasadach określonych przez prawo, w tym w drodze sukcesji uniwersalnej (dziedziczenie itp.); ustęp 5 art. 1232 Kodeksu Cywilnego, który stanowi, że podstawą państwowej rejestracji przeniesienia wyłącznego prawa do wyniku działalności intelektualnej lub środka indywidualizacji przez dziedziczenie jest zaświadczenie o prawie do dziedziczenia; Sztuka. 1283 kc, który stanowi, że wyłączne prawo do utworu podlega dziedziczeniu.

Podsumowując, można więc powiedzieć, że skład spadku (masa spadkowa, majątek dziedziczny) może obejmować:

1) rzeczy;

2) prawa majątkowe;

3) zobowiązania majątkowe;

4) prawa wyłączne do wyniku działalności intelektualnej lub środka indywidualizacji, z wyjątkiem prawa autorskiego, a także prawa do nazwiska i innych osobistych praw niemajątkowych.

Nieruchomość nie stanowiąca części majątku. Z części ogólnej prawa cywilnego pamiętamy, że przedmioty praw obywatelskich nie ograniczają się do ww. Konieczne jest ustalenie, czy wszystkie przedmioty prawa cywilnego mogą być włączone do majątku dziedzicznego. Ustawodawca w art. 1112 Kodeksu cywilnego wyraźnie stanowi, że spadek nie obejmuje praw i obowiązków nierozerwalnie związanych z osobowością spadkodawcy, w szczególności prawa do alimentów, prawa do naprawienia szkody wyrządzonej życiu lub zdrowiu obywatela, a także praw i obowiązków, których przeniesienie w kolejności dziedziczenia jest niedopuszczalne z mocy prawa. Na przykład zgodnie z art. 1185 Kodeksu cywilnego nagrody państwowe przyznane spadkodawcy, do których mają zastosowanie przepisy Federacji Rosyjskiej dotyczące nagród państwowych, nie wchodzą w skład spadku.

Do spadku nie wchodzą osobiste prawa niemajątkowe i inne korzyści niematerialne. Prawa i świadczenia osobiste obejmują prawa i świadczenia wymienione w art. 150 k.c., jednakże z mocy bezpośredniego wskazania tego artykułu osobiste prawa niemajątkowe i inne dobra niematerialne przysługujące zmarłemu mogą być wykonywane i chronione przez inne osoby, w tym spadkobierców uprawnionego. Mówimy o takich prawach, które były istotne dla zmarłego i są ważne dla członków rodziny i innych osób: prawo do czci i dobrego imienia, reputacji biznesowej, prywatności, tajemnic osobistych i rodzinnych itp.

1.7. Podstawy powołania do dziedziczenia

Zgodnie z art. 1111 k.c. dziedziczenie następuje z dwóch podstaw: z ustawy i z woli. Norma ta jest w istocie treścią rozważanej przez nas wcześniej zasady prawa spadkowego – uwzględniającej nie tylko faktyczną, ale i domniemaną wolę spadkodawcy (zob. pkt 1.2).

Dziedziczenie testamentowe następuje tylko wtedy, gdy spadkodawca pozostawia testament w sposób określony przez prawo, w którym wyraża wolę co do losów należącego do niego majątku. Jednocześnie może rozporządzać całym swoim majątkiem lub jego częścią.

Dziedziczenie z mocy prawa ma miejsce wówczas, gdy spadkodawca go nie zmienił, a także w innych przypadkach przewidzianych przez prawo, a mianowicie:

1) spadkodawca pozbawił testamentem wszystkich swoich spadkobierców z mocy prawa porządku, który w braku testamentu byliby powołani do dziedziczenia, nie wskazując innych spadkobierców. W takim przypadku do dziedziczenia powołany jest następny spadkobierca;

2) sąd stwierdził nieważność testamentu w całości lub w części;

3) zapisano tylko część majątku;

4) spadkobierca testamentowy zmarł przed otwarciem spadku, nie zdążywszy go przyjąć;

5) spadkodawca naruszył w testamencie wymogi dotyczące udziału obowiązkowego;

6) spadkobierca na mocy testamentu zostaje usunięty z spadku jako niegodny.

Przy dziedziczeniu z mocy prawa majątek spadkodawcy dzieli się między wszystkich spadkobierców w kolejce powołanej do dziedziczenia w częściach równych.

Przeniesienie praw i obowiązków spadkodawcy na jego spadkobierców następuje w kolejności dziedziczenia. Przyjęcie spadku pod warunkiem lub z zastrzeżeniami jest niedopuszczalne. Dziedziczenie może być przyjęte tylko w całości, może nawet obejmować takie prawa i obowiązki spadkodawcy, o których spadkobiercy nie mieli pojęcia. Nie mogą jednak przyjąć tylko jakiejkolwiek części spadku, np. prawa do posiadania mieszkania, ale odmówić przyjęcia praw i obowiązków wynikających z umowy autorskiej.

Instytucja dziedziczenia ma więc szczególne znaczenie, które polega na tym, że każdej osobie gwarantuje się możliwość przeniesienia do spadku zarówno z woli, jak i z mocy prawa po śmierci majątku, który nabył przez całe życie. Ustanowiona przez prawo procedura przeniesienia własności dziedzicznej daje spadkodawcy prawo do wcześniejszego ustalenia losów prawnych jego majątku, co przyczynia się do stabilności i przewidywalności stosunków majątkowych.

Temat 2. DZIEDZICZENIE PRZEZ WILLA

2.1. Pojęcie dziedziczenia przez testament

Obecnie ustawodawca krajowy nie podał definicji prawnej testamentu. Brak lub niedostatecznie precyzyjne zdefiniowanie tego pojęcia jest charakterystyczne nie tylko dla prawa rosyjskiego, ale także prawa innych państw, dlatego też pojęcie testamentu musimy wyprowadzać na podstawie doktrynalnej i systemowej wykładni przepisów prawa.

Testament jest osobistym rozrządzeniem obywatela o jego majątku na wypadek śmierci z powołaniem spadkobierców, sporządzonym w formie przewidzianej przez prawo i poświadczonym przez osoby określone w prawie. Termin „testament” używany jest w dwóch znaczeniach: testament jest uznawany za sam dokument, w którym wyraża się wola spadkodawcy (tj. Pewna forma wyrażenia), oraz akt bezpośredniej woli spadkodawcy, co z kolei implikuje obecność dwóch dodatkowych czynników - intelektualnego i wolicjonalnego. Tym samym warunkowe sporządzenie testamentu można podzielić na trzy punkty: 1) intelektualny; 2) silna wola; 3) formalny.

Intelektualny moment testamentu to uświadomienie sobie, zrozumienie przez spadkodawcę istoty tego, co się dzieje. Innymi słowy, spadkodawca jest świadomy prawnego znaczenia testamentu, skutków prawnych czynności, którą podejmuje w celu rozporządzania swoim majątkiem na wypadek śmierci; rozumie, że cały zespół jego praw rzeczowych przejdzie na wskazane przez niego osoby, które zastąpią go jako posiadaczy praw lub nosicieli zobowiązań z tytułu stosunków prawnych powstałych z jego woli w odniesieniu do jego majątku. Chwila woli testamentu wiąże się z zamiarem spadkodawcy rozdysponowania majątku między tych spadkobierców w takim, a nie innym porządku, w takich udziałach iw taki, a nie inny sposób. Wreszcie formalny moment testamentu wiąże się z czysto technicznym procesem sporządzenia, poświadczenia testamentu, przyjęcia go do przechowywania, późniejszego ogłoszenia i wykonania wszelkich niezbędnych czynności w stosunku do spadkobierców i majątku spadkowego w celu prawnego zabezpieczenia ich statusu.

Tak więc testament definiuje się jako rozrządzenie obywatela jego majątkiem na wypadek śmierci, sporządzone i wykonane zgodnie z wymogami prawa dotyczącymi testamentów. W tym miejscu należy podkreślić dwie rzeczy. Po pierwsze, testament jest czynnością jednostronną, której czynność zbiega się w czasie ze śmiercią spadkodawcy (art. 5 ust. 1118 kc). Po drugie, testament musi być sporządzony w formie przewidzianej przez prawo.

Na podstawie analizy treści norm części trzeciej kc, do istotnych elementów testamentu należy zaliczyć: a) wolę podmiotu uprawnionego (art. 1 ust. 3-1118 kc); b) prawidłowe zarejestrowanie transakcji; 3) obecność składnika majątkowego. Wada któregokolwiek z tych elementów prowadzi do nieważności całej transakcji. Należy zauważyć, że w momencie sporządzania testamentu fakt posiadania przez spadkodawcę masy spadkowej nie ma znaczenia prawnego: masa spadkowa będzie się składać wyłącznie z majątku (praw i obowiązków majątkowych), które spadkodawca będzie posiadał i którymi będzie mógł rozporządzać (tj. prawami zbywalnymi) dopiero w chwili śmierci spadkodawcy.

Do losowych elementów testamentu należą określone rodzaje dyspozycji spadkodawcy: powołanie spadkobiercy, ustalenie udziałów spadkobierców w spadku, pozbawienie spadku spadkobierców prawnych (exgeredation), wyznaczenie wykonawcy testamentu, ustanowienie legata i powołanie, subpowołanie spadkobierców i legatotorów (substytucja), inne wskazania niesprzeczne z prawem (zmiana zasady inkrementacji udziałów spadkobierców upadłych (klauzula 1 art. 1161 Kodeksu Cywilnego), itp.). Powołanie spadkobiercy przestało być istotnym elementem testamentu: cały testament jako rozrządzenie majątkiem spadkodawcy może polegać jedynie na ustanowieniu odmowy testamentu lub wskazaniu, że wszyscy lub jeden ze spadkobierców, zgodnie z prawem kolejności, która zostanie powołana do dziedziczenia po śmierci spadkodawcy, jest pozbawiony praw spadkowych.

Osoba sporządzająca testament musi spełniać wymogi określone prawem: w chwili sporządzania testamentu musi posiadać pełną zdolność cywilną. Należy zauważyć, że okoliczność ta jest istotna właśnie w momencie sporządzenia testamentu jako czynności jednostronnej. Utrata zdolności do czynności prawnych lub jej ograniczenie po sporządzeniu testamentu będzie miało skutek prawny tylko w postaci pozbawienia obywatela jakiejkolwiek późniejszej możliwości wpływania na losy zapisanego majątku. Sytuacja może się zmienić tylko wtedy, gdy przed śmiercią obywatela sąd uzna go za w pełni zdolnego.

Wola jest czysto osobista. Jego zlecanie przez przedstawicieli, nawet bezpośrednio upoważnionych do tego przez zainteresowaną osobę, przy pomocy opiekunów lub powierników, jest prawnie zabronione (art. 4 ust. 182, art. 3 ust. 1118 kc).

Sporządzając testament, obywatel co do zasady musi ukończyć 18 lat lub uzyskać pełną zdolność do czynności prawnych przez zawarcie małżeństwa (art. 2 ust. 21 kc) lub usamodzielnienie się (art. 27 kc). Ustawodawstwo federalne dotyczące prawa rodzinnego nie wskazuje wieku, w którym małżeństwo można zarejestrować w urzędzie stanu cywilnego. Kwestia ustalenia dolnej granicy wieku dla możliwości zawarcia małżeństwa należy do właściwości podmiotów Federacji Rosyjskiej. Zgodnie z regulaminem par. 2 pkt 2 art. 13 UK, ten wiek, jako wyjątek, może być poniżej 16 lat. W odniesieniu do osób usamodzielnionych, zanim osiągną one pełnoletność, ustawa wprost wskazuje wiek, w którym możliwe jest nabycie pełnej zdolności do czynności prawnych – jest to 16 lat (ust. 1, art. 27 kc). Jeśli chodzi o możliwość uznania prawa małoletnich w wieku od 14 do 18 lat do sporządzenia testamentu, przynajmniej w odniesieniu do majątku, do którego rozporządzania nie jest wymagana zgoda przedstawicieli ustawowych, to w tym miejscu należy mieć na uwadze bezpośrednie wskazanie prawa do uzyskania pełnej zdolności do czynności prawnych. Prawo nie przewiduje żadnych wyjątków dotyczących zapisów niektórych rodzajów majątku.

Testament zostanie uznany za nieważny, jeżeli obywatel w chwili jego sporządzenia nie był w stanie zrozumieć sensu swoich czynności lub nimi pokierować (art. 177 kc) albo sporządził testament pod wpływem urojenia (art. 178 kc). To samo należy powiedzieć o sporządzeniu testamentu pod wpływem podstępu, przemocy, gróźb lub trudnych okoliczności (art. 179 kc). Dopóki spadkodawca żyje, może samodzielnie bronić swojego prawa do wolności woli. Najprostszym sposobem jest odwołanie testamentu sporządzonego w określonych okolicznościach lub sporządzenie nowego testamentu. Oczywiście możliwa jest również ochrona sądowa naruszonych praw spadkodawcy.

Istnieją surowsze wymagania co do formy testamentu niż w przypadku innych czynności cywilnoprawnych. W chwili ogłoszenia testamentu spadkodawca już nie żyje, więc autentyczność testamentu, jak również zgodność jego treści z wolą spadkodawcy nie powinny budzić wątpliwości.

Testament musi być na piśmie. Ustne oświadczenie woli osoby złożone przez nią na wypadek śmierci nie jest uznawane za testament i nie ma mocy prawnej. Co do zasady testament musi być poświadczony przez notariusza, dopuszczalna jest zwykła forma pisemna jako wyjątek w przypadku testamentu sporządzonego w nagłych przypadkach (art. 1129 kodeksu cywilnego).

Szczególne wymagania co do formy testamentu są obecnie dość uzasadnione z punktu widzenia ważności prawnej, z uwagi na to, że mogą znacznie ograniczyć przypadki fałszerstwa i sfałszowania transakcji jednostronnej - testamentu. Jednak spadkodawca ma wystarczające pole do wyrażenia swojej ostatniej woli. I ta okoliczność m.in. zmusza notariuszy, inne osoby ustawowo upoważnione do poświadczenia testamentu, nie tylko starannego i ze szczególną uwagą poświadczenia woli rzeczywistej spadkodawcy, czyli sporządzenia jej formy zewnętrznej, ale także wyjaśnienia istoty i skutków prawnych tej ostatniej.

2.2. Zasada wolności woli i jej ograniczenia”

Tak więc testament jest transakcją, która musi być zgodna z określoną formą. Szczególne wymagania co do formy testamentu nie ograniczają jednak znacznej swobody treści testamentu. Wolność woli jest najważniejszą zasadą prawa spadkowego. Opierając się na tej zasadzie, wola osoby co do losów jej majątku na wypadek śmierci musi być w pełni świadoma i wolna od zewnętrznych wpływów.

Wolność woli polega przede wszystkim na swobodnym wyborze spadkobierców testamentowych. Mogą to być dowolne osoby: obywatele, w tym cudzoziemcy i bezpaństwowcy; osoby prawne, Federacja Rosyjska i podmioty Federacji Rosyjskiej, a także gminy. Należy szczególnie zauważyć, że obywatele, którzy są spadkobiercami z mocy prawa, a którzy nie są spadkobiercami, mogą być spadkobiercami z woli.

Spadkodawca ma swobodę określenia udziałów spadkobierców. Akcje mogą być określone w testamencie lub nie. Nie ma ograniczeń co do wyboru metod ustalania udziałów.

Jeden, kilku lub wszyscy spadkobiercy z mocy prawa mogą zostać wydziedziczeni w testamencie przez bezpośrednie wskazanie tego, a spadkodawca nie ma obowiązku uzasadniania swojej decyzji, choć może się to wydawać niesprawiedliwe w stosunku do krewnych będących spadkobiercami z mocy prawa. Jeżeli w testamencie jest takie wskazanie, spadkobiercy z mocy prawa są pozbawieni prawa do dziedziczenia nie tylko zgodnie z wolą, ale także zgodnie z prawem (z wyjątkiem dziedziczenia obowiązkowego udziału).

W testamencie mogą być zawarte także inne zarządzenia: subpowołanie spadkobiercy (art. 1121 kc), odmowa testamentu (art. 1137 kc), ustanowienie testamentu (art. 1139 kc).

Wolność woli przejawia się także w przyznaniu spadkodawcy prawa do jej odwołania lub zmiany w dowolnym momencie po sporządzeniu testamentu (art. IZO GK).

Wolność woli ogranicza tylko jedna zasada szczególna – zasada zachowku (art. 1 k.c. ust. 1119), wprowadzona przede wszystkim w interesie członków rodziny i innych bliskich krewnych spadkodawcy lub osób, z którymi za życia spadkodawcy powstały stosunki alimentacyjne (art. 1149 k.c.). W tej okoliczności granice wolności woli wiążą się ściśle z obecnością określonego w ustawie kręgu spadkobierców koniecznych. Maksymalne ograniczenie swobody woli może dotyczyć połowy majątku spadkodawcy, czyli w każdym przypadku spadkodawca ma pełną swobodę rozporządzania co najmniej połową swojego majątku.

Reguły dotyczące udziału obowiązkowego, czy to w postaci wskazania „darmowej” części spadku (jak uczynił to ustawodawca francuski), czy też w formie wskazania wielkości udziału obowiązkowego w spadku (co jest zwyczajem we włoskim i niemieckim prawie spadkowym), obecne są niemal we wszystkich prawach krajów rozwiniętych. Celem tego przymuszenia woli spadkodawcy jest wsparcie materialne tych osób, które z mocy prawa lub z własnej woli utrzymywał.

Notariusz musi wyjaśnić spadkodawcy zasady udziału obowiązkowego, o czym dokonuje stosownego wpisu. Jeżeli jednak obywatel obstaje przy sporządzeniu testamentu naruszającego zasady art. 1149 kc, to nie można mu odmówić sporządzenia testamentu. W końcu całkiem możliwe, że do czasu otwarcia spadku nie pozostaną niezbędni spadkobiercy: ktoś osiągnie pełnoletność, ktoś umrze, a ktoś przestanie być na utrzymaniu spadkodawcy.

2.3. Forma testamentu, kolejność jego podpisania i poświadczenia. Testamenty utożsamiane z notarialnie

Ustawodawca ustanowił następujące rodzaje testamentów:

1) testament poświadczony notarialnie;

2) testament poświadczony przez urzędnika organu wykonawczego (urzędnika organu samorządu terytorialnego) uprawnionego do czynności notarialnych;

3) testament zamknięty;

4) testament będący odpowiednikiem testamentu poświadczonego notarialnie;

5) rozporządzania testamentowe prawami do środków w bankach;

6) testament w stanach nagłych.

Podstawowym rodzajem testamentu jest testament poświadczony notarialnie, ponieważ prawo stanowi wprost, że tylko w przypadku braku notariusza w danej miejscowości uprawnieni do poświadczenia testamentu są urzędnicy organów władzy wykonawczej upoważnieni do dokonywania czynności notarialnych (art. 37 Podstaw legislacji o notariuszach).

Co do zasady testament musi być sporządzony na piśmie i poświadczony przez notariusza. Formy testamentów określa ustawodawca i reguluje rozporządzenie Ministerstwa Sprawiedliwości Rosji z dnia 10 kwietnia 2002 r. Nr 99 „O zatwierdzeniu formularzy rejestrów do rejestracji aktów notarialnych, poświadczeń notarialnych i wpisów poświadczających transakcje i dokumenty poświadczone” (dalej - Rozporządzenie Ministerstwa Sprawiedliwości Rosji nr 99).

Testament w nagłych wypadkach. Jak wspomniano wcześniej, prosta pisemna forma sporządzenia testamentu jest dopuszczalna, ale tylko w drodze wyjątku. Do uznania ważności testamentu sporządzonego w prostej formie pisemnej konieczne jest przede wszystkim sporządzenie go w nagłych przypadkach. Zgodnie z normą ust. 1 art. 1129 kc, w takim stanie rzeczy, gdy powstaje wyraźne zagrożenie życia obywatela, tj. zarówno z powodu działania siły wyższej (klęski żywiołowe, działania wojenne itp.), jak i stanu fizycznego osoby (choroba, uraz itp.), połączonego z nagłymi okolicznościami, które nie pozwalają obywatelowi na sporządzenie testamentu w innej formie (izolacja terytorialna i brak osób uprawnionych do poświadczenia testamentu), prawo dopuszcza możliwość sporządzenia testamentu w prostej formie pisemnej.

Testament sporządzony w nagłych przypadkach musi być sporządzony i podpisany przez spadkodawcę własnoręcznie, to znaczy niedopuszczalne jest spisywanie testamentu przy pomocy środków technicznych (komputer elektroniczny, maszyna do pisania itp.). Ponadto taki testament musi być podpisany w obecności dwóch świadków. Prawo nie precyzuje jednak, co świadkowie muszą zrobić. Tutaj konieczne jest zastosowanie analogii prawa, gdyż ustawodawca w innych podobnych okolicznościach wyjaśnia obowiązki świadków obecnych przy sporządzaniu testamentu (art. 4 ust. 1125 kc). Nie ma przy tym znaczenia, czy świadkowie po prostu składają swoje podpisy i wskazują dane osobowe (nazwisko, imię, patronimię i miejsce zamieszkania zgodne z dokumentem tożsamości), czy też w jakikolwiek sposób wyrażają swój stosunek do aktu sporządzonego przez spadkodawcę (np. „potwierdzam, że ta wola” lub „podpis spadkodawcy jest prawidłowy”). Okoliczności te nie mogą stanowić podstawy do uznania testamentu za nieważny, ponieważ testament taki nadal podlega wykonaniu tylko wtedy, gdy zostanie stwierdzony przez sąd na wniosek zainteresowanych (art. 3 ust. 1129 kc).

Oprócz przypadku omówionego powyżej, we wszystkich innych przypadkach prawo wymaga poświadczenia testamentu w określony sposób przez notariusza (klauzula 1 artykułu 1125 Kodeksu cywilnego) lub upoważnionych urzędników samorządów terytorialnych lub urzędników instytucji konsularnych Federacji Rosyjskiej (klauzula 7 artykułu 1125 Kodeksu cywilnego). Jednocześnie należy wziąć pod uwagę, że nie każdy funkcjonariusz organów samorządu terytorialnego posiada takie uprawnienia. Prawo do poświadczenia testamentu mają tylko osoby posiadające uprawnienia wykonawcze i administracyjne, na przykład kierownik jednostki samorządu terytorialnego (lub gminy), jego zastępca.

Procedura poświadczenia testamentu przez notariusza. Ten rodzaj czynności notarialnej, jako poświadczenie testamentu, należy uznać za formę pomocy obywatelom w korzystaniu z ich praw i ochronie ich uzasadnionych interesów (art. 16 Podstaw Prawa Notarialnego). Na podstawie wykładni systemowej tego przepisu można określić zakres czynności, które w rzeczywistości składają się na świadectwo testamentu. Tak więc, jak każdy akt notarialny, poświadczenie testamentu rozpoczyna się od ustalenia osoby, która wystąpiła o poświadczenie testamentu. Identyfikacja odbywa się poprzez okazanie paszportu lub innego dokumentu tożsamości, który zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa może zastąpić paszport. Wówczas notariusz ma obowiązek sprawdzić zdolność prawną danej osoby.

Oczywiście notariusz nie musi posiadać umiejętności zawodowych psychoterapeuty i nie może w ciągu 5-10 minut wydać orzeczenia lekarskiego co do zdolności lub niezdolności do czynności prawnych osoby, która się do niego zgłosiła. Notariusz zadaje tylko proste pytania, na przykład o dzisiejszą datę, miejsce, znane wydarzenia itp., Na które każda kompetentna osoba jest w stanie odpowiedzieć. Ponadto notariusz bierze pod uwagę takie zewnętrzne oznaki niezdolności, jak niespójne mamrotanie, ślinienie się, dziwactwo w ubiorze i wyglądzie (na przykład ubranie poza sezonem lub bardzo brudne itp.). W razie wątpliwości notariusz odracza poświadczenie testamentu i ustala, czy zostało wydane postanowienie sądu o ograniczeniu lub pozbawieniu zdolności do czynności prawnych obywatela, który wystąpił do kancelarii notarialnej. Ponadto notariusz jest zobowiązany odmówić dokonania czynności notarialnej, jeżeli obywatel, który wystąpił o jej dokonanie, znajduje się w stanie nietrzeźwości alkoholowej lub innej (narkotycznej, toksycznej), ponieważ w takim przypadku na podstawie danych medycznych istnieją powody, by sądzić, że obywatel nie może zrozumieć sensu swoich działań ani sobie z nimi poradzić.

Ponadto wyjaśniono cel odwołania obywatela do notariusza. W przypadku odwołania w celu poświadczenia testamentu notariusz ustala rzeczywistą wolę spadkodawcy oraz wyjaśnia istotę i treść oraz skutki prawne pożądanej woli spadkodawcy. Notariusz jest obowiązany wyjaśnić uprawnienia spadkodawcy, w szczególności prawo do pozbawienia wszystkich lub niektórych spadkobierców majątku spadkowego, zasadę powszechności dziedziczenia, prawo do subsygnowania spadkobierców, zasady dotyczące udziału obowiązkowego jako wyjątkowego przypadku ograniczenia woli spadkodawcy, tryb odwołania i zmiany testamentu, podstawy uznania testamentu za nieważny, istotę i tryb sporządzenia testamentu zamkniętego oraz szereg innych norm. Ponadto notariusz musi uprzedzić o konsekwencjach, do jakich prowadzi poświadczenie woli, spisać wolę ze słów obywatela, dokładnie wyrażając jego wolę. Jednym z głównych obowiązków notariusza jest upewnienie się, czy treść testamentu odpowiada rzeczywistemu zamiarowi spadkodawcy, nawet jeśli spadkodawca sporządził go sam, ponieważ w przypadku niezgodności testament z konieczności będzie przedmiotem postępowania sądowego.

Ustawodawstwo w ogóle nie zawiera jasnej definicji formy pisemnej transakcji. Ogólne przepisy dotyczące formy pisemnej czynności sprowadzają się jedynie do wskazania, że ​​jest ona dokonywana poprzez sporządzenie dokumentu wyrażającego jej treść. Jedynym wymogiem dla takiego dokumentu jest podpis osób (osób), których wola jest istotą transakcji (klauzula 1, art. 160 kc). Poprzez prostą wykładnię i uogólnienie normy można stwierdzić, że przez pisemną formę testamentu należy rozumieć oświadczenie woli spadkodawcy w postaci znaków graficznych (literowych lub innych), za pomocą których każda inna osoba znająca te znaki może zrozumieć znaczenie wyrażonej woli (art. 1132 k.c.). Innymi słowy, forma pisemna czynności jest swoistym układem graficznym, którego elementy – hasła tekstowe lub słownikowe – mogą być przedmiotem analizy filologicznej na poziomie fonetycznym i graficznym.

Zrozumienie znaczenia testamentu może nastąpić nie tylko za pośrednictwem tekstu, ale także obrazu, w tym graficznego. Jako przykład można podać sytuację, w której spadkodawca, zarówno dla ułatwienia sobie własnego dostrzeżenia i zrozumienia ostatniego wyrażenia woli, jak i dla wyeliminowania wątpliwości mogących powstać po otwarciu spadku, w załączniku do testamentu przedstawia rysunek domu lub plan działki, na którym wskazuje, który udział i który ze spadkobierców jest przeznaczony. Naszym zdaniem notariusz nie ma prawa odmówić obywatelowi dołączenia do samego testamentu schematu lub zdjęcia rozkładu udziałów rzeczowych, nawet jeśli w pełni rozumie wolę spadkodawcy i nie ma wątpliwości co do interpretacji testamentu.

Zgodnie z ust. 3 art. 1124 kc wymóg obecności notariusza przy podpisywaniu testamentu przez spadkodawcę i świadków jest obowiązkowym elementem poświadczenia testamentu. Notariusz jest obowiązany czuwać, aby czynność ta została dokonana we właściwej formie i przez właściwą osobę. W praktyce notarialnej wykształciła się zasada, zgodnie z którą notariusz proponuje spadkodawcy i świadkom wskazanie pełnego nazwiska, imienia i patronimiku, co wynika z potencjalnej możliwości zakwestionowania testamentu na drodze sądowej i służy ułatwieniu uwierzytelnienia podpisu spadkodawcy po jego śmierci. Należy zauważyć, że wymóg ten nie jest prawnie uregulowany. W praktyce sądowej zdarzają się przypadki kwestionowania ważności testamentu na tej podstawie, że spadkodawca w całości i osobiście odczytał swoje inicjały na końcu testamentu, ale go nie podpisał. Sąd stwierdza nieważność takiego testamentu. Jeżeli testament sporządzony przez spadkodawcę jest podpisany przez wnoszącego odwołanie, to obecność spadkodawcy jest obowiązkowa nawet przy takim podpisaniu. Obecność spadkodawcy jest obowiązkowa na wszystkich etapach sporządzania testamentu.

Rozważana przez nas procedura poświadczania testamentu czynnościami notariusza jasno uregulowana przez prawo służy jednemu celowi - ustaleniu prawdziwej wolnej woli obywatela, a także rzetelnemu utrwaleniu tego testamentu.

Testamenty zrównane z notarialnie poświadczonym. Zgodnie z art. 1127 k.c. do testamentów zrównanych z notarialnie należą:

1) testamenty obywateli leczonych w szpitalach, szpitalach, innych stacjonarnych zakładach leczniczych lub przebywających w domach starców i niepełnosprawnych, poświadczone przez naczelnych lekarzy, ich zastępców w jednostce medycznej lub lekarzy dyżurnych tych szpitali, szpitali i innych stacjonarnych zakładów leczniczych, a także kierowników szpitali, dyrektorów lub naczelnych lekarzy domów dla osób starszych i niepełnosprawnych;

2) testamenty obywateli przebywających w czasie żeglugi na statkach pływających pod banderą państwową Federacji Rosyjskiej, poświadczone przez kapitanów tych statków;

3) testamenty obywateli odbywających ekspedycje eksploracyjne, arktyczne lub inne podobne, poświadczone przez kierowników tych wypraw;

4) testamenty personelu wojskowego, aw miejscowościach jednostek wojskowych, w których nie ma notariuszy, także testamenty osób cywilnych pracujących w tych jednostkach, członków ich rodzin oraz członków rodzin personelu wojskowego, poświadczone przez dowódców jednostek wojskowych;

5) testamenty obywateli miejsc pozbawienia wolności, poświadczone przez kierowników miejsc pozbawienia wolności.

Testament równoważny notarialnemu musi być podpisany przez spadkodawcę w obecności osoby poświadczającej testament oraz świadka również podpisującego testament. W przeciwnym razie przepisy art. 1124 i 1125 Kodeksu Cywilnego.

Testament poświadczony zgodnie z art. 1127 k.c., osoba, która poświadczyła testament, powinna jak najszybciej przesłać za pośrednictwem organów wymiaru sprawiedliwości notariuszowi w miejscu zamieszkania spadkodawcy. Jeżeli osoba, która poświadczyła testament, zna miejsce zamieszkania spadkodawcy, testament przesyłany jest bezpośrednio do właściwego notariusza.

Jeżeli w którymś z powyższych przypadków obywatel zamierzający sporządzić testament wyrazi chęć zaproszenia w tym celu notariusza, a istnieje uzasadniona możliwość spełnienia tego pragnienia, osoby, którym przyznano prawo do poświadczenia testamentu, są obowiązane do podjęcia wszelkich środków w celu zaproszenia notariusza do spadkodawcy.

2.4. Zamknięty testament

Zgodnie z art. 1126 k.c. spadkodawca ma prawo sporządzić testament, bez udostępniania innym osobom, w tym notariuszowi, możliwości zapoznania się z jego treścią. Jest to tak zwany testament zamknięty. Była to nowość trzeciej części Kodeksu cywilnego, która weszła w życie 1 marca 2002 r. Oczywiście, zdaniem ustawodawcy, testament zamknięty jest sposobem bezwzględnej realizacji zasady tajemnicy testamentowej, w którym nawet notariuszowi odmawia się zapoznania z treścią testamentu.

Testament zamknięty jest prawnie odnoszony do testamentów poświadczonych notarialnie, a dokładniej do różnych testamentów poświadczonych notarialnie. Procedura sporządzenia testamentu zamkniętego składa się z dwóch etapów: 1) bezpośredniego sporządzenia w prostej formie pisemnej i podpisania przez osobę dokumentu (testamentu); 2) przekazanie dokumentu notariuszowi do przechowania. Pomimo tego, że pierwszy etap sporządzania testamentu zamkniętego jest w pełni zgodny ze zwykłą procedurą zawierania transakcji w prostej formie pisemnej, to właśnie drugi etap jest obowiązkowy pod rygorem nieważności takiego testamentu.

Testament zamknięty znacznie różni się od praktyki poświadczania testamentu, która rozwinęła się w Rosji. Praktyka ta jest jednak powszechna w bliskich nam krajach kontynentalnego porządku prawnego. Testament zamknięty jest w nich bardzo powszechny i ​​nazywany jest testamentem domowym.

Pierwszym krokiem w kierunku sporządzenia testamentu zamkniętego jest sporządzenie i podpisanie własnoręcznie testamentu – dokumentu pisanego, z którego jednoznacznie wynika, że ​​jest to ostatnia wola spadkodawcy. W takim przypadku tekst testamentu można sporządzić zarówno odręcznie, jak i przy użyciu dowolnych środków technicznych. Najważniejsze, aby taki testament był własnoręcznie podpisany przez spadkodawcę. Ponadto zamknięty testament jest również własnoręcznie umieszczany w kopercie i opieczętowany przed kontaktem z notariuszem. Nieprzestrzeganie zasady pisma ręcznego i podpisu testamentu pociąga za sobą jego nieważność.

Z samej natury testamentu zamkniętego wynika, że ​​krąg osób, które mogą go sporządzić, jest ograniczony. W szczególności przy sporządzeniu testamentu zamkniętego spadkodawca nie może skorzystać z pomocy wykonawcy testamentu (jak ma to miejsce przy sporządzaniu testamentu klasycznego poświadczonego przez notariusza). Z tego wynikają następujące wymagania dla spadkodawcy, który chce wyrazić swoją ostatnią wolę w testamencie zamkniętym: 1) mogą to być tylko obywatele posiadający pełną zdolność do czynności prawnych; 2) wyjątkowo oczytany; 3) które nie mają niepełnosprawności ruchowej uniemożliwiającej złożenie własnego pisemnego oświadczenia woli (ślepota, choroba związana z zaburzeniami koordynacji itp.).

Wszystkie ogólne zasady art. 1118 GK. W szczególności testament musi być sporządzony osobiście; niedopuszczalne jest sporządzenie testamentu przez pełnomocnika. Testament może zawierać zarządzenia tylko jednego obywatela; sporządzenie testamentu przez dwóch lub więcej obywateli jest niedozwolone.

Zgodnie z art. 1126 kc testament zamknięty w zapieczętowanej kopercie spadkodawca przekazuje notariuszowi w obecności dwóch świadków, którzy złożą na kopercie swoje podpisy. Koperta podpisana przez świadków jest zapieczętowana w ich obecności przez notariusza w innej kopercie, na której notariusz dokonuje inskrypcji zawierającej informacje o spadkodawcy, od którego notariusz przyjął testament zamknięty, miejsce i datę jego sporządzenia, nazwisko, imię, patronimikę i miejsce zamieszkania każdego świadka zgodnie z dokumentem tożsamości.

Przyjmując od spadkodawcy kopertę z zamkniętym testamentem, notariusz jest obowiązany wyjaśnić spadkodawcy, że testament musi być sporządzony i podpisany przez spadkodawcę własnoręcznie oraz że niedochowanie tych zasad pociąga za sobą nieważność testamentu, tj. treść ust. 2 art. 1126 GK. Ponadto notariusz jest obowiązany wyjaśnić spadkodawcy przepisy art. 1149 Kodeksu Cywilnego w sprawie udziału obowiązkowego. Po spełnieniu tych obowiązków notariusz dokonuje stosownego napisu na drugiej kopercie.

Świadkowie obecni przy przekazywaniu przez spadkodawcę notariuszowi testamentu zamkniętego muszą spełniać wymogi ust. 2 art. 1124 GK. Zgodnie z tym artykułem takimi świadkami i nie mogą podpisać testamentu w miejsce spadkodawcy:

1) notariusz lub inna osoba poświadczająca testament;

2) osoba, na rzecz której sporządzono testament lub odrzucono testament, małżonek tej osoby, jej dzieci i rodzice;

3) obywatele nieposiadający pełnej zdolności do czynności prawnych;

4) analfabeta;

5) obywatele z takimi niepełnosprawnościami fizycznymi, które wyraźnie nie pozwalają im w pełni zrozumieć istoty tego, co się dzieje;

6) osoby nieposiadające wystarczającej znajomości języka, w którym sporządzono testament, z wyjątkiem przypadku sporządzenia testamentu zamkniętego.

Tożsamość świadków ustala notariusz zgodnie z ogólnymi zasadami dokonywania czynności notarialnej, a mianowicie tylko wtedy, gdy przedstawią dokument tożsamości.

Świadkowie są zobowiązani do podpisania koperty zawierającej testament zamknięty tylko w obecności notariusza i spadkodawcy. Jeżeli przedłożono kopertę podpisaną przez świadków, notariusz odmawia jej przyjęcia. Notariusz poucza świadków o konieczności zachowania tajemnicy testamentu oraz o odpowiedzialności w przypadku naruszenia tajemnicy testamentu (art. 1123 k.c.), co odnotowuje przed podpisaniem świadków na kopercie z zamkniętym testamentem.

Koperta podpisana przez świadków z zamkniętym testamentem w obecności spadkodawcy i świadków jest zapieczętowana przez notariusza w innej kopercie (tzw.

Zgodnie z formularzem nr 67 załącznika do zarządzenia Ministerstwa Sprawiedliwości Rosji nr 99 notariusz dokonuje następującego napisu na kopercie z zamkniętym testamentem

Następnie notariusz wydaje spadkodawcy dokument potwierdzający przyjęcie testamentu zamkniętego. Takim dokumentem jest zaświadczenie o przyjęciu testamentu zamkniętego (formularz nr 68).

Należy zauważyć, że pomimo pewnych specyfiki sporządzenia i poświadczenia testamentu zamkniętego, nie jest wykluczone jego poświadczenie przez notariusza poza lokalem kancelarii notarialnej (np. w domu). Jednocześnie adnotacja o akcie notarialnym w domu, która jest zwykle umieszczana w samym tekście aktu notarialnego, w tym przypadku powinna być dokonana bezpośrednio na kopercie z zamkniętym testamentem.

Zgodnie z art. 1126 Kodeksu cywilnego Federacji Rosyjskiej, po okazaniu aktu zgonu osoby, która sporządziła testament zamknięty, notariusz najpóźniej w ciągu 15 dni od dnia złożenia aktu otwiera kopertę z testamentem w obecności co najmniej dwóch świadków i osób zainteresowanych spośród ustawowych spadkobierców, którzy zechcieli być obecni. Po otwarciu koperty treść zawartego w niej testamentu jest niezwłocznie ogłaszana przez notariusza, po czym notariusz sporządza i wraz ze świadkami podpisuje protokół poświadczający otwarcie koperty z testamentem i zawierający pełny tekst testamentu (formularz nr 69).

Oryginał testamentu jest przechowywany przez notariusza. Spadkobiercom wydaje się poświadczony notarialnie odpis protokołu.

2.5. Treść testamentu. Powołanie i podpowołanie spadkobiercy

Zgodnie z zasadą wolności woli spadkodawca posiada następujące uprawnienia:

1) rozdzielają swój majątek między wszystkich spadkobierców prawnych w nierównych częściach;

2) odziedziczyć część majątku, pozostawiając drugą część poza rozrządzeniami testamentowymi;

3) pozbawić jednego, kilku lub wszystkich swoich spadkobierców spadku; w przypadku pozbawienia prawa dziedziczenia wszystkich spadkobierców, spadkobiercą staje się państwo;

4) zapisywać swój majątek jednemu lub kilku spadkobiercom prawnym;

5) zapisywać swój majątek organowi państwowemu, organizacji publicznej lub innej;

6) zapisywać swój majątek osobom nieupoważnionym;

7) zmiany kolejności dziedziczenia majątku dotyczącego wyposażenia i przedmiotów gospodarstwa domowego oraz zapisania wyposażenia i przedmiotów użytku domowego każdemu ze swoich spadkobierców, bez względu na miejsce jego zamieszkania;

8) zawrzeć w testamencie inne rozrządzenia testamentowe;

9) wskazać osobę lub osoby, na które przejdzie majątek spadkodawcy w razie śmierci pierwszego spadkobiercy lub w razie odmowy przez niego przyjęcia spadku i innych uprawnień przewidzianych przez przepisy prawa cywilnego.

Szczególne znaczenie ma przyznane spadkodawcy prawo do pozbawienia spadkobierców z mocy prawa prawa do dziedziczenia zgodnie z normą art. 1119 k.c. jednak określone uprawnienie spadkodawcy jest ograniczone zgodnie z obowiązującymi przepisami przez przepisy o zachowku. Chęć spadkodawcy obejścia jednego ze spadkobierców i pozbawienia ich praw spadkowych w stosunku do majątku spadkowego może być wyrażona na dwa sposoby: 1) przez bezpośrednie wskazanie w testamencie wydziedziczenia określonej osoby; 2) domyślnie o tym spadkobiercy w testamencie przy podziale jego majątku.

W przypadkach, gdy spadkodawca wyraźnie zaznaczy w testamencie, że określony spadkobierca lub spadkobiercy zostali z mocy prawa pozbawieni prawa do dziedziczenia, osoba ta zostaje całkowicie usunięta od spadku. W przypadku ogólnym udział spadkowy należny temu spadkobiercy z mocy prawa podlega przeniesieniu na innych spadkobierców z mocy prawa, chyba że spadkodawca wyraźnie zastrzegł w testamencie, że udział wydziedziczonego przechodzi na udział innego określonego spadkobiercy (spadkobierców) z mocy prawa.

Jeżeli w testamencie spadkodawca po prostu nie wspomina (milczy) o jakimś konkretnym spadkobiercy, to osoba ta również zostaje pozbawiona prawa do dziedziczenia, ale tylko w części majątku, który spadkodawca rozdzielił w testamencie między innych spadkobierców. Jeżeli więc spadkodawca posiada majątek niewskazany w testamencie, spadkobierca niewymieniony wśród spadkobierców przy podziale majątku ma prawo zgodnie z prawem odziedziczyć majątek niewymieniony w testamencie w częściach równych z pozostałymi spadkobiercami.

Oprócz praw wymienionych powyżej, spadkodawca ma prawo do wydania zarządzenia nie tylko co do podziału i dalszego korzystania z jego majątku, ale także co do wyznaczenia wykonawcy testamentu, co do wyboru opiekuna dla swoich dzieci, co do miejsca jego pochówku i innych warunków.

Podmiana spadkobiercy (zastąpienie). Zgodnie z ust. 1 art. 1121 k.c. spadkodawca może sporządzić testament na rzecz jednej lub kilku osób (art. 1116), zarówno włączonych, jak i nieobjętych z mocy prawa kręgiem spadkobierców. Ponadto, zgodnie z ust. 2 tego artykułu, spadkodawca może również wskazać w testamencie innego spadkobiercy (podokwetk spadkobiercy), na wypadek, gdyby powołany przez niego spadkobierca w wolę lub spadkobierca spadkobiercy umrze na podstawie prawa przed otwarciem dziedziczenia, albo jednocześnie z testatorem, albo po otwarciu dziedzictwa, albo nie ma odparcia, ani nie odprawić, albo nie będzie miała rezygnacji z prawej, albo nie będzie miała rezygnacji z prawej, albo nie będzie miała prawa, albo nie będzie miała prawa, albo nie mieć prawnego, ani nie będzie miała prawa, albo nie będzie miała prawa, ani nie będzie miała prawnego, albo nie będzie miała prawa, ani nie będzie miała prawa, albo nie będzie miała prawa, ani nie będzie miała prawnie, albo nie będzie miała prawnie, albo nie będzie miała prawa, albo nie będzie to robić prawnie, ani nie będzie to robić prawnie, aby nie być prawnie po to, by nie być prawnie po to, by nie. zostaną usunięte z dziedzictwa jako niegodne.

2.6. Odmowa testamentu i wpisanie testamentu

Odmowa testamentowa. Instytucja odmowy testamentu, nazywana też legatem (od łac. legatum – cel pod testamentem), ma swoje korzenie w prawie rzymskim. Zgodnie z normą ust. 1 art. 1137 Kodeksu Cywilnego, spadkodawca ma prawo zobowiązać jednego lub kilku spadkobierców testamentem lub ustawą do wykonania jakiegokolwiek zobowiązania o charakterze majątkowym kosztem spadku na rzecz jednej lub kilku osób (zapisobierców), które nabywają prawo żądania wykonania tego zobowiązania. Odmowa testamentu jest więc szczególnym rozrządzeniem testamentowym, które ustanawia obowiązek dokonania przez spadkobierców określonych czynności o charakterze majątkowym na podstawie testamentu lub z mocy prawa na rzecz jednej lub kilku osób (zapisobierców).

Odmowa testamentu jest czynnością jednostronną, jest jednocześnie faktem prawnym, na mocy którego między spadkobiercą obowiązanym do wykonania odmowy testamentu a zapisobiercą powstają stosunki prawne. Odmowa testamentowa stwarza dla spadkobiercy spadkobiercy obowiązek spełnienia odmowy, przy czym obowiązek ten powstaje nie z woli, lecz z faktu przyjęcia spadku.

Jeżeli odmowa testamentu została przypisana kilku spadkobiercom, to są oni obowiązani do jej spełnienia proporcjonalnie do swojego udziału, chyba że co innego wynika z testamentu (art. 2 ust. 1138 k.c.).

Zgodnie z ust. 2 art. 1137 k.c. przedmiotem odmowy testamentu może być:

1) przeniesienie na zapisobiercę własności, posiadania na innym prawie rzeczowym lub używania rzeczy wchodzącej w skład spadku;

2) przeniesienie na zapisobiercę prawa majątkowego objętego spadkiem;

3) nabycie na rzecz zapisobiercy i przeniesienie na niego innego majątku;

4) wykonywania na jego rzecz określonej pracy lub świadczenia na jego rzecz określonej usługi lub dokonywania okresowych płatności na rzecz zapisobiercy itp.

W szczególności na spadkobiercę, na którego zostaje przeniesiony dom mieszkalny, mieszkanie lub inny lokal mieszkalny, spadkodawca może nałożyć obowiązek przyznania innej osobie na czas życia tej osoby lub na inny okres prawa do korzystania z tego lokalu lub określonej jego części.

Należy zauważyć, że odmowa testamentowa, której przedmiotem jest przyznanie osobie trzeciej prawa do korzystania z rzeczy dziedzicznej, jest obciążeniem majątku, a prawa zapisobiercy nie wygasają z chwilą zbycia przez spadkobiercę rzeczy obciążonej odmową testamentową. Należy zauważyć, że zapisobierca zachowuje prawo do korzystania z rzeczy spadkowej nie tylko w przypadku przejścia rzeczy na własność innej osoby, ale także w przypadkach, gdy jest ona przenoszona na inne osoby z innych przyczyn, na przykład na podstawie umowy najmu.

Zgodnie z normą par. 2 pkt 1 art. 1137 k.c. odmowa testamentu musi być stwierdzona w testamencie. Zasadniczo warunki wykonania odmowy testamentu są takie same, jak przy wykonaniu testamentu. Ustawodawca dopuszcza wręcz, że treść testamentu może zostać wyczerpana przez odmowę testamentu (§ 3 ust. 1, art. 1137 kc).

W związku z tym, że obowiązujące prawodawstwo przewiduje szeroki zakres uprawnień do rozporządzania rzeczą (prawami majątkowymi) przez jej właściciela, powszechne jest posiadanie rzeczy przez osobę trzecią. W takim przypadku spadkobierca jest obowiązany go nabyć i przenieść na zapisobiercę. Jeżeli z jakiegoś powodu nie chce tego zrobić lub nie może tego zrobić z przyczyn obiektywnych (np. rzecz indywidualnie określona należy do osoby, która odmówiła jej zbycia), wówczas jest obowiązany zapłacić zapisobiercy wartość tej rzeczy. W takim przypadku wartość ustala się albo za porozumieniem stron, albo na podstawie wartości rynkowej rzeczy. Zapisodawcą mogą być również roczne wpłaty określonej sumy pieniężnej, wierzytelność (dług zapisobiercy). W tym ostatnim przypadku zapis należy uznać za darowanie długu.

Gdy przedmiotem odmowy testamentu jest rzecz nieokreślona cechami rodzajowymi, a zawierająca jedynie wskazanie jej wartości, przy odmowie przyjęcia rzeczy możliwe jest ustanowienie dla zapisobiercy prawa wyboru spośród dwóch lub więcej rzeczy. Wówczas zapisobierca ma prawo wybrać jedną lub więcej rzeczy spośród rzeczy, które spełniają wspólne cechy, albo spośród dwóch lub więcej rzeczy określonych indywidualnie. Zakres rzeczy, z których będzie dokonany wybór, można powierzyć samemu spadkobiercy, jak i osobie trzeciej. We wszystkich tych przypadkach należy kierować się zasadą, że łączna wartość zapisów nie powinna przekraczać wartości spadku.

Zgodnie z zasadami ust. 4 art. 1136 k.c. prawo do otrzymania odmowy testamentu jest ważne przez trzy lata od dnia otwarcia spadku i nie przechodzi na inne osoby. Jednakże inny zapisobierca może zostać wyznaczony w testamencie na zapisobiercę w przypadku śmierci zapisobiercy wskazanego w testamencie przed otwarciem spadku lub jednocześnie ze spadkodawcą albo odmowy przyjęcia odmowy testamentowej albo nie skorzystania z prawa do otrzymania odmowy testamentowej albo utraty prawa do odmowy testamentowej na zasadach określonych w § 5 art. 1117 GK.

Spadkobierca, na którego zgodnie z testamentem spadkodawcy wraz z majątkiem spadkowym i prawami majątkowymi przeszedł także obowiązek spełnienia odmowy testamentu, obowiązany jest go spełnić w granicach wartości spadku, który na niego przeszedł, pomniejszonego o przypadające mu długi spadkodawcy.

Jeżeli spadkobiercy, któremu powierzono odmowę testamentu, oprócz uprawnień spadkowych określonych w testamencie, przysługuje prawo do obowiązkowego udziału w spadku, jego obowiązek wykonania odmowy ogranicza się do wartości spadku przekazanego mu w kolejności dziedziczenia z testamentu, która przekracza wysokość jego obowiązkowego udziału. Obowiązek wykonania odmowy testamentu nie dotyczy więc majątku dziedzicznego, który przeszedł z mocy prawa jako obowiązkowy udział w spadku.

Jeżeli testament odmowy przypisano kilku spadkobiercom, odmowa ta obciąża prawo każdego z nich do spadku proporcjonalnie do jego udziału w spadku, o ile testament nie postanowi inaczej.

Jeżeli zapisobierca zmarł przed otwarciem spadku lub równocześnie ze spadkodawcą albo odmówił przyjęcia zapisu albo nie skorzystał z prawa do zapisu w ciągu trzech lat od dnia otwarcia spadku albo utracił prawo do otrzymania zapisu, spadkobierca, na którym ciąży obowiązek wykonania zapisu, jest zwolniony od tego obowiązku, z wyjątkiem przypadku, gdy na zapisobiercę ustanowiono innego zapisobiercę.

Depozyt testamentowy. Podobnie jak odmowa testamentowa, cesja testamentowa jest samodzielnym rozrządzeniem testamentowym, którego istotą jest nałożenie na spadkobiercę obowiązku dokonania wszelkich czynności o charakterze majątkowym lub niemajątkowym.

Cesja testamentowa to urzędowe przekazanie przez spadkodawcę jednemu, kilku lub wszystkim spadkobiercom z mocy prawa lub woli dokonania jakiejkolwiek czynności o charakterze majątkowym lub niemajątkowym, zmierzającej do osiągnięcia celu powszechnie użytecznego. Ten sam obowiązek może ciążyć na wykonawcy testamentu, jeżeli w testamencie przeznaczono część majątku spadkowego na wykonanie przelewu testamentowego. Spadkodawca ma prawo nałożyć na jednego lub kilku spadkobierców obowiązek utrzymywania należących do niego zwierząt domowych, a także sprawowania nad nimi niezbędnego nadzoru i opieki (art. 1 ust. 1139 kc).

Cesję testamentową należy odróżnić od odmowy testamentowej. Po pierwsze, odmowa testamentowa jest czynnością wyłącznie o charakterze majątkowym, natomiast cesja testamentowa jest czynnością zarówno o charakterze majątkowym, jak i niemajątkowym. Po drugie, odmowa testamentu jest dokonywana na korzyść pewnej, konkretnej osoby, a testamentu na korzyść nieokreślonego kręgu osób. Po trzecie, tylko określona osoba, zapisobierca, jest uprawniona do żądania wykonania testamentu, podczas gdy każdy zainteresowany może żądać złożenia testamentu. Jeżeli istotą zapisu testamentowego jest zobowiązanie do dokonania czynności o charakterze majątkowym na rzecz nieoznaczonego kręgu osób, to do takiego przelewu stosuje się odpowiednio przepisy artykułu określającego odmowę testamentu.

Zainteresowane osoby, wykonawca testamentu, każdy ze spadkobierców nabywają prawo żądania od spadkobiercy testamentowego (spadkobiercy zależnego) wykonania testamentu na drodze sądowej, chyba że testament stanowi inaczej (art. 3 ust. 1139 kodeksu cywilnego).

Jeżeli z powodu okoliczności przewidzianych w Kodeksie cywilnym udział spadkowy przysługujący spadkobiercy, któremu powierzono obowiązek wykonania odmowy lub cesji testamentowej, przechodzi na innych spadkobierców, ci ostatni, o ile z testamentu lub ustawy nie wynika inaczej, są obowiązani wykonać taką odmowę lub cesję (art. 1140 k.c.).

2.7. Obowiązkowy udział w spadku

Zgodnie z zasadą wolności woli każdy obywatel ma prawo rozporządzania swoim majątkiem na wypadek śmierci zgodnie ze swoją wolą i wewnętrznym przekonaniem. Zasada ta ma jednak pewne wyjątki i może być ograniczona w przypadkach ściśle określonych przez obowiązujące przepisy. W szczególności, zgodnie z ust. 1 art. 1119 kc, wolność woli jest ograniczona przepisami o obowiązkowym udziale spadkowym. Tym samym ustawodawca stoi na straży praw pewnego kręgu spadkobierców ustawowych – najbliższych członków rodziny spadkodawcy, którym niezależnie od treści testamentu przysługiwać będą określone prawa majątkowe jako spadkobiercy.

Wykaz osób uprawnionych do udziału obowiązkowego jest wyczerpujący. Zgodnie z zasadami ust. 1 art. 1149 Kodeksu Cywilnego o obowiązkowy udział w spadku mogą ubiegać się:

1) małoletnie lub niepełnosprawne dzieci spadkodawcy;

2) niepełnosprawny małżonek i rodzice spadkodawcy;

3) niepełnosprawne osoby pozostające na utrzymaniu spadkodawcy, które podlegają powołaniu do dziedziczenia jako tzw.

Stosując obowiązkowe zasady akcji, należy wziąć pod uwagę następujące kwestie.

1. Prawo do otrzymania udziału obowiązkowego nie jest uzależnione od zgody innych spadkobierców, gdyż ustawa nie przewiduje konieczności uzyskania takiej zgody.

2. Wnukom i prawnukom spadkodawcy, których rodzice zmarli przed otwarciem spadku, a także spadkobiercom drugiego etapu, nie przysługuje zachowek, z wyjątkiem przypadków, gdy byli na utrzymaniu spadkodawcy.

3. Prawo do obowiązkowego udziału osób określonych w ust. 1 art. 1149 k.c., nie jest uzależniana od wspólnego zamieszkiwania tych osób ze spadkodawcą. Małoletnie lub niepełnosprawne dzieci spadkodawcy, jego niepełnosprawny małżonek i rodzice, niepełnosprawne osoby pozostające na utrzymaniu spadkodawcy dziedziczą, niezależnie od treści testamentu, co najmniej połowę udziału, który z mocy prawa przysługiwałby każdemu z nich w spadku.

Prawo do obowiązkowego udziału w spadku jest zaspokojone z pozostałej nieobjętej zapisem części majątku spadkowego, choćby prowadziło to do zmniejszenia praw innych spadkobierców z mocy prawa do tej części majątku, a jeżeli nieobjęta zapisem część majątku nie wystarcza do wykonania prawa do udziału obowiązkowego, do obowiązkowego udziału z tej części majątku, która nie została zapisana (art. 2 k.c., art. 1149 ust. XNUMX).

Do udziału obowiązkowego zalicza się wszystko, co spadkobierca uprawniony do takiego udziału otrzyma ze spadku z jakiejkolwiek przyczyny, łącznie z wartością odmowy testamentu ustanowionego na jego rzecz.

Jeżeli wykonanie prawa do udziału obowiązkowego w spadku pociąga za sobą niemożność przeniesienia na spadkobiercę w testamencie majątku, z którego spadkobierca uprawniony do udziału w spadku nie korzystał za życia spadkodawcy, a spadkobierca na podstawie testamentu wykorzystywał go do zamieszkania (budynek mieszkalny, mieszkanie, inny lokal mieszkalny, domek letniskowy itp.) lub służył jako główne źródło utrzymania (narzędzia, warsztat twórczy itp.), sąd może zmniejszyć udział obowiązkowy, zmniejszyć wysokość udziału obowiązkowego albo odmówić przyznania to.

2.8. Tajemnica testamentu. Odwołanie i zmiana woli. Nieważność testamentu

Tajemnica testamentu. Zgodnie z art. 23 Konstytucji gwarantuje obywatelom prawo do tajemnicy rodzinnej i osobistej. Ten przepis Konstytucji znajduje odzwierciedlenie także w Kodeksie cywilnym, który zalicza tajemnice osobiste i rodzinne do dóbr niematerialnych chronionych prawem cywilnym (art. 150 kc).

Prawo spadkowe jako poddział prawa cywilnego również nie odbiega od tego przepisu konstytucyjnego. W szczególności ust. 2 art. 1119 kc, informacja dotycząca testamentu (jego treści, sporządzenia, zmiany lub odwołania) dotyczy tajemnicy osobistej obywatela, której nie ma on obowiązku nikomu poświęcać. Niemniej jednak, przy sporządzaniu testamentu dowolnego rodzaju znanego w obowiązującym ustawodawstwie (z wyjątkiem testamentu zamkniętego), jest całkiem oczywiste, że informacje te mogą zostać ujawnione osobom uczestniczącym w sporządzeniu testamentu: notariuszowi; urzędnicy upoważnieni do sporządzenia testamentu; świadkowie; złota rączka. Jak jednak wiadomo, normy Konstytucji mają skutek bezpośredni, a przepisy sektorowe nie mogą być z Konstytucją sprzeczne, dlatego Kodeks cywilny zawiera zasadę, zgodnie z którą w celu ochrony tajemnicy osobistej spadkodawcy ww. osoby są zobowiązane do nieujawniania informacji o testamencie przed otwarciem spadku.

Zgodnie z art. 1124, 1125, 1127, 1134 kc określa się krąg osób zobowiązanych do zachowania tajemnicy testamentowej: jest to notariusz, inna osoba poświadczająca testament (art. 7 ust. 1125, art. 1127 kc); tłumacz, wykonawca testamentu (art. 1134 kc); świadkowie (klauzula 2 art. 1124 kc); napastnika (klauzula 3 art. 1125 kc).

Przepisy dotyczące nałożenia na notariusza obowiązku zachowania tajemnicy testamentowej zawarte są nie tylko w Kodeksie cywilnym, ale także w art. 5, 16 Podstawy ustawodawstwa o notariuszach. Obowiązek ten ma charakter ogólny, w stosunku do wszelkich czynności dokonywanych przez notariusza: notariuszowi zabrania się ujawniania informacji, które poznał podczas wykonywania czynności notarialnych, do których należy poświadczenie testamentu, jego zmiana lub odwołanie. Jest on zobowiązany do zachowania tajemnicy czynności notarialnych nawet po zrzeczeniu się lub odwołaniu.

Ponieważ ustawodawstwo przewiduje możliwość poświadczenia testamentu przez urzędnika organów samorządu terytorialnego i innych urzędników, całkiem logiczne jest, że obowiązek zachowania tajemnicy testamentowej spoczywa również na tych osobach w przypadku poświadczenia testamentu. Przepis ten przewidziany jest w art. 37 Podstawy ustawodawstwa o notariuszach; Instrukcja dotycząca trybu wykonywania czynności notarialnych przez urzędników władzy wykonawczej, zatwierdzona przez Ministerstwo Sprawiedliwości Rosji 19 marca 1996 r. Nr 1055.

Jak zauważono wcześniej, tajemnica testamentu jest dobrodziejstwem niematerialnym, którego naruszenie pociąga za sobą zastosowanie cywilnoprawnych metod ochrony wymienionych w art. 12 GK. Najczęstszym sposobem ochrony dobra niematerialnego jest naprawienie szkody moralnej (art. 12, 151 kc). Zgodnie z normą par. 2 łyżki stołowe. 1123 kc, w przypadku naruszenia tajemnicy testamentu, spadkodawca ma prawo żądać naprawienia szkody niemajątkowej, a także skorzystać z innych przewidzianych w tym kodeksie środków ochrony praw obywatelskich. Zatem we wszystkich przypadkach naruszenia tajemnicy testamentu, niezależnie od winy osoby, która ujawniła informacje o testamencie, sposobu ich przekazania, spadkodawca ma prawo żądać naprawienia szkody moralnej. Jest też całkiem oczywiste, że może on również wystąpić z roszczeniem o naprawienie szkody majątkowej spowodowanej ujawnieniem tajemnicy testamentowej.

Przede wszystkim notariusz może stać się pozwanym w powództwie o zadośćuczynienie za krzywdę moralną i szkodę majątkową wyrządzoną ujawnieniem tajemnicy testamentowej. W przypadku naruszenia tajemnicy testamentu notariusz jest obowiązany do naprawienia szkody na podstawie art. 17 Podstawy ustawodawstwa o notariacie, które przewiduje odpowiedzialność za ujawnienie informacji o dokonaniu czynności notarialnych. Decyzją sądu notariusz wykonujący prywatną praktykę może zostać obciążony tym obowiązkiem za umyślne działanie. W innych przypadkach szkoda jest naprawiana przez notariusza, jeśli nie można jej naprawić w inny sposób. Są to przede wszystkim świadczenia ubezpieczeniowe, gdyż czynności notarialne zgodnie z obowiązującymi przepisami podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu.

Anulowanie i zmiana testamentu. Zgodnie z ust. 1 art. 1130 k.c. spadkodawca ma prawo odwołać lub zmienić sporządzony przez siebie testament w każdym czasie po jego sporządzeniu, bez wskazywania przyczyn jego odwołania lub zmiany. Odwołanie lub zmiana testamentu nie wymaga zgody nikogo, w tym osób wskazanych jako spadkobiercy w unieważnianym lub zmienianym testamencie.

Każdy testament automatycznie traci ważność, jest unieważniany przez sporządzenie przez tego samego spadkodawcę nowego testamentu, który na podstawie jego treści unieważnia pierwszy w całości albo zmienia go poprzez unieważnienie lub zmianę poszczególnych zawartych w nim rozporządzeń testamentowych. Testament późniejszy, który chociaż nie zawiera bezpośrednich wskazówek o odwołaniu poprzedniego testamentu lub zawartych w nim poszczególnych rozporządzeń testamentowych, to jednak bezwarunkowo anuluje ten poprzedni testament w całości lub w części, w której jest on sprzeczny z późniejszym testamentem. Testament odwołany w całości lub w części przez testament późniejszy uwzględnia się przy otwarciu spadku, chyba że testament późniejszy został odwołany przez spadkodawcę w całości lub w odpowiedniej części albo nie został uznany przez sąd za nieważny (nieważny) na ogólnych podstawach unieważnienia czynności lub na podstawach uznania testamentu za nieważny.

Odwołanie testamentu może nastąpić również przez wydanie postanowienia o jego odwołaniu, przy czym polecenie to musi być dokonane w takiej samej formie, jaka przewidziana jest dla sporządzenia testamentu w Kodeksie cywilnym.

W przypadku testamentu sporządzonego w nadzwyczajnych okolicznościach (art. 1129 kc) tylko ten sam testament może być odwołany lub zmieniony.

W drodze rozrządzenia testamentowego w banku (art. 1128 k.c.) odwołać lub zmienić można jedynie rozrządzenie testamentowe prawami do środków w odpowiednim banku.

Nieważność testamentu. Jeżeli przy sporządzaniu testamentu popełniono naruszenia, które pociągały za sobą uznanie transakcji za nieważną z przyczyn przewidzianych w rozdz. 9 Kodeksu cywilnego, wówczas testament taki zostanie uznany za nieważny. Oprócz ogólnych podstaw nieważności transakcji w rozdz. 62 Kodeksu cywilnego przewiduje szczególne wymagania dotyczące postępowania w sprawie sporządzenia testamentu. Naruszenie tych wymogów pociąga za sobą również nieważność testamentu. Zatem w przypadku naruszenia przepisów Kodeksu cywilnego, pociągającego za sobą nieważność testamentu, w zależności od podstawy nieważności, testament jest nieważny przez uznanie go za taki przez sąd (testament sporny) lub niezależnie od takiego uznania (testament nieważny).

Ogólne skutki unieważnienia testamentu określa art. 167 GK. Jak każda inna czynność, nieważny testament nie pociąga za sobą skutków prawnych od momentu jego sporządzenia, a nie od momentu uznania go za taki przez sąd. Nieważny testament nie podlega wykonaniu.

Zgodnie z częścią trzecią Kodeksu cywilnego dodatkowe podstawy unieważnienia testamentów (oprócz ogólnych podstaw nieważności czynności) nie tyle różnią się, co doprecyzowują. Nie można więc uznać za wyjątek od ogólnej zasady przepisu, zgodnie z którym nieważność testamentu nie pozbawia osób w nim wskazanych jako spadkobierców lub zapisobierców prawa do dziedziczenia z mocy prawa lub na podstawie innego ważnego testamentu.

Testament może być unieważniony zarówno w całości, jak iw poszczególnych częściach. Pojedyncze rozporządzenia testamentowe w nim zawarte również mogą być uznane za nieważne, ale ich nieważność nie dotyczy pozostałej części testamentu, jeżeli tylko można przyjąć, że zostałaby ona zawarta w testamencie bez nieważnych części testamentu (art. 4 k.c., art. 1131 ust. 180). Zasada ta jest doprecyzowana także w odniesieniu do testamentu, jeśli porównamy ją z przepisem ogólnym zawartym w art. XNUMX GK.

Szczególną konsekwencją nieważności testamentu jest to, że w razie nieważności kolejnego testamentu dziedziczenie następuje według testamentu poprzedniego (klauzula 3 art. IZO GK). Zasada ta jest oczywiście wyjątkiem od ogólnej zasady dotyczącej skutków nieważności transakcji.

Zgodnie z ust. 2 art. 1131 Kodeksu Cywilnego testament może zostać unieważniony przez sąd na wniosek osoby, której prawa lub uzasadnione interesy zostały przez ten testament naruszone. W takim przypadku kwestionowanie testamentu przed otwarciem spadku jest niedopuszczalne. Osobami, których prawa lub uzasadnione interesy zostały naruszone przez testament, mogą być wskazani w testamencie spadkobiercy, zapisobiercy i wykonawca testamentu. Oprócz nich do sądu mogą zwrócić się osoby wydziedziczone przez spadkodawcę, spadkobiercy obowiązkowi (niezbędni), spadkobiercy z mocy prawa, spadkobiercy z wcześniej sporządzonego testamentu, organy opiekuńcze i opiekuńcze (w obronie praw małoletnich spadkobierców) oraz inne zainteresowane osoby. W każdym razie wszyscy mogą zakwestionować ważność testamentu dopiero po otwarciu spadku.

Podstawą do stwierdzenia nieważności testamentu mogą być:

a) niepełna zdolność do czynności prawnych spadkodawcy (art. 2 k.c. ust. 1118), czyli wada woli;

b) nieobecności świadków w przypadkach przewidzianych prawem (art. 3 ust. 1124 kc); niedochowanie warunków do wykonania testamentu (art. 1 ust. 165, art. 1 ust. 1124 kc); brak miejsca i terminu poświadczenia testamentu w przypadkach przewidzianych prawem (art. 4 pkt 1124 kc), tj. wada formy;

c) sporządzenie testamentu przez pełnomocnika (klauzula 3 art. 1118 kc), tj. wada korespondencji testamentu i testamentu;

d) sporządzenie jednego testamentu przez dwie lub więcej osób (punkt 4 art. 1118 kc), tj. wady alimentacyjne.

Wśród tzw. szczególnych przesłanek uznania testamentu za nieważny (spornych) ustawodawca wymienia:

1) niezastosowanie się świadka do wymagań przewidzianych prawem (art. 3 ust. 1124 kc);

2) wątpliwości co do odręcznego podpisu spadkodawcy (art. 3 ust. 1125, art. 2 ust. 1126, art. 2 ust. 1127, art. 1 ust. 1129 kc);

3) braku nagłych okoliczności wyraźnie zagrażających życiu spadkodawcy, przy sporządzaniu testamentu w nagłych okolicznościach (art. 3 ust. 1129 kc);

4) sporządzenie testamentu pod wpływem groźby lub przemocy (art. 179 kc);

5) taki stan spadkodawcy w chwili sporządzenia testamentu, gdy nie zdał on ze swoich czynów zeznań (art. 177 kc);

6) inne przyczyny.

W warunkach aktywnej interakcji kulturowej, gospodarczej i politycznej między obywatelami różnych krajów kwestia możliwości poświadczenia woli przez obywatela Federacji Rosyjskiej poza granicami Rosji nabiera szczególnego znaczenia. Zgodnie z prawem prywatnym międzynarodowym (PIL) testament można sporządzić w dowolnym kraju. Natomiast zdolność osoby do sporządzenia i odwołania testamentu, a także forma testamentu i jego odwołanie są określone przez prawo państwa, w którym spadkodawca miał miejsce zamieszkania w chwili sporządzenia testamentu, a nie zgodnie z zasadą prawa osobowego. W tym przypadku obowiązuje taka zasada PIL, jak zastosowanie prawa kraju transakcji. Nie można więc stwierdzić nieważności samego testamentu ani jego odwołania z powodu niedochowania formy, jeżeli ta ostatnia odpowiada wymaganiom prawa miejsca jego sporządzenia.

Zgodnie z zasadą ust. 3 art. 1131 k.c. omyłka i inne drobne naruszenia procedury sporządzania, podpisywania lub poświadczania testamentu, jeżeli sąd ustali, że nie wpływają one na zrozumienie woli spadkodawcy, nie mogą stanowić podstawy do stwierdzenia nieważności testamentu.

2.9. Wykonanie testamentu. Czy interpretacja

Wykonanie testamentu. Co do zasady, zgodnie z art. 1133 k.c. wykonanie testamentu wykonują spadkobiercy na podstawie testamentu, z wyjątkiem przypadków, gdy jego wykonanie w całości lub w części wykonuje wykonawca testamentu (art. 1134 k.c.). Jednak w testamencie spadkodawca może powierzyć wykonanie testamentu wskazanemu przez siebie w testamencie obywatelowi-wykonawcy (wykonawcy testamentu), niezależnie od tego, czy obywatel ten jest spadkobiercą.

Zgoda obywatela na bycie wykonawcą testamentu jest przez niego wyrażona własnoręcznym wpisem na samym testamencie lub we wniosku dołączonym do testamentu lub we wniosku złożonym u notariusza w ciągu miesiąca od dnia otwarcia spadku. Uznaje się również, że obywatel zgodził się być wykonawcą testamentu, jeżeli faktycznie przystąpił do wykonywania testamentu w ciągu miesiąca od dnia otwarcia spadku (ust. 2 i 3 ust. 1 art. 1134 kc).

Po otwarciu spadku sąd może zwolnić wykonawcę testamentu z jego obowiązków zarówno na wniosek wykonawcy testamentu, jak i na wniosek spadkobierców, jeżeli zachodzą okoliczności uniemożliwiające obywatelowi wypełnienie tych obowiązków (art. 2 ust. 1134 kodeksu cywilnego).

Uprawnienia wykonawcy testamentu reguluje art. 1135 GK. Zgodnie z ust. 1 tego artykułu uprawnienia wykonawcy testamentu opierają się na testamencie, na mocy którego został on wyznaczony na wykonawcę, i są poświadczone zaświadczeniem wydanym przez notariusza. Jeżeli w testamencie nie postanowiono inaczej, wykonawca testamentu musi podjąć środki niezbędne do wykonania testamentu, w tym:

1) zapewnić przeniesienie na spadkobierców należnego im majątku spadkowego zgodnie z wolą spadkodawcy wyrażoną w testamencie iw ustawie;

2) podejmować samodzielnie lub za pośrednictwem notariusza środki ochrony spadku i zarządzać nim w interesie spadkobierców;

3) otrzymać środki pieniężne i inny majątek należny spadkodawcy do przekazania jego spadkobiercom, jeżeli majątek ten nie podlega przeniesieniu na inne osoby (art. 1 kc, ust. 1183);

4) wykonać zapis testamentowy lub żądać od spadkobierców wykonania odmowy testamentu (art. 1137 kc) lub depozytu testamentowego (art. 1139 kc).

Wykonawca testamentu ma prawo we własnym imieniu prowadzić sprawy związane z wykonaniem testamentu, w tym przed sądem, innymi organami państwowymi i instytucjami państwowymi (art. 3 § 1135 kc).

Zgodnie z zasadą art. 1136 Kodeksu cywilnego wykonawca testamentu ma prawo do zwrotu kosztem spadku niezbędnych wydatków związanych z wykonaniem testamentu, a także do otrzymania wynagrodzenia spadkowego przewyższającego koszty, jeżeli testament to przewiduje.

Interpretacja testamentu. W praktyce często pojawiają się problemy z interpretacją treści testamentu, zwłaszcza testamentu zamkniętego lub awaryjnego. Art. 1132 kc ustanowił następujące zasady wykładni.

1. Przy dokonywaniu wykładni testamentu przez notariusza, wykonawcę testamentu lub sąd uwzględnia się literalne znaczenie słów i wyrażeń w nim zawartych.

2. Jeżeli literalne znaczenie któregokolwiek z postanowień testamentu jest niejasne, należy to ustalić porównując to postanowienie z innymi postanowieniami oraz znaczeniem całego testamentu. Jednocześnie musi być zapewnione jak najpełniejsze wykonanie zamierzonej woli spadkodawcy.

2.10. Testamentowe dyspozycje praw do funduszy w bankach

Jak wiadomo z części ogólnej prawa cywilnego, dobra materialne będące w obrocie cywilnym, oprócz rzeczy, innych nieruchomości i zespołów majątkowych, obejmują prawa majątkowe, w tym pieniądze w organizacjach bankowych na podstawie umów depozytów bankowych i rachunków. Te dobra materialne mogą być włączone do spadku i przejść na spadkobierców obywatela zarówno w przypadku dziedziczenia z woli, jak i z mocy prawa. Jednocześnie obywatel ma prawo dysponować środkami, zarówno poprzez wskazanie swojej woli w testamencie poświadczonym przez notariusza, jak i poprzez złożenie dyspozycji bezpośrednio w instytucji kredytowej, w której znajduje się rachunek pieniężny.

Zgodnie z art. 1128 Kodeksu cywilnego, prawa do środków zdeponowanych przez obywatela lub znajdujących się na jakimkolwiek innym koncie obywatela w banku mogą być zapisane według uznania obywatela przez złożenie pisemnego rozporządzenia testamentowego w oddziale banku, w którym znajduje się ten rachunek. W odniesieniu do środków zgromadzonych na rachunku takie rozrządzenie testamentowe ma moc aktu notarialnego.

Dekretem Rządu Federacji Rosyjskiej z dnia 27 maja 2002 r. Nr 351 zatwierdzono Zasady dokonywania rozporządzeń testamentowych z prawami do środków pieniężnych w bankach (zwane dalej Regulaminami). Zgodnie z tym Regulaminem rozrządzenia testamentowe dokonywane są nieodpłatnie. Sporządzenie, podpisanie i poświadczenie rozporządzenia testamentowego podlega następującym warunkom:

1) tożsamość spadkodawcy jest potwierdzona paszportem lub innym dokumentem wykluczającym jakiekolwiek wątpliwości co do tożsamości obywatela;

2) należy pouczyć spadkodawcę o treści art. 1128, ISO, 1149, 1150 i 1162 Kodeksu cywilnego, po czym dokonuje się wzmianki w rozporządzeniu testamentowym;

3) osoby uczestniczące w dokonywaniu rozrządzenia testamentowego są obowiązane przestrzegać przepisów art. 1123 kc o tajemnicy testamentu.

Osoba poświadczająca rozrządzenie testamentowe musi poinformować spadkodawcę, że przysługuje mu prawo odwołania lub zmiany dokonanego rozporządzenia testamentowego w każdym czasie po jego dokonaniu, bez wskazywania przyczyn jego odwołania lub zmiany. Odwołanie lub zmiana rozrządzenia testamentowego nie wymaga zgody niczyjej osoby, w tym także osób wskazanych jako spadkobiercy w rozporządzeniu uchylonym lub zmienionym. Spadkodawca ma prawo, w drodze nowego rozporządzenia testamentowego, odwołać poprzednie rozporządzenie w całości lub zmienić je przez odwołanie lub zmianę poszczególnych zawartych w nim rozporządzeń przez sporządzenie testamentu zwykłego na zasadach ogólnych. Kolejne rozporządzenie testamentowe lub testament, który nie zawiera bezpośrednich wskazówek o odwołaniu poprzedniego rozporządzenia testamentowego lub poszczególnych zawartych w nim rozporządzeń testamentowych, unieważnia to wcześniejsze rozporządzenie testamentowe w całości lub w części, w której jest sprzeczne z późniejszym rozporządzeniem testamentowym. W razie nieważności kolejnego rozporządzenia testamentowego lub testamentu dziedziczenie przeprowadza się według poprzedniego rozporządzenia testamentowego.

Właściciela rachunku (deponenta) należy ostrzec, że zgodnie z normą ust. 6 art. 1130 k.c., przez rozrządzenie testamentowe w banku, odwołać lub zmienić można jedynie rozrządzenie testamentowe prawami do środków w odpowiednim banku. Jeżeli zmiana lub odwołanie rozrządzenia testamentowego następuje poprzez sporządzenie testamentu notarialnego, w którym wyraźnie wskazano odwołanie lub zmianę określonego rozrządzenia testamentowego, albo notarialnie odrębne postanowienie o odwołaniu rozrządzenia testamentowego, należy przesłać do banku jeden egzemplarz takiego testamentu lub zarządzenia (ust. 12 Regulaminu).

Ponadto osoba poświadczająca rozrządzenie testamentowe musi stwierdzić, że małoletnie lub niepełnosprawne dzieci spadkodawcy, jego niepełnosprawny małżonek i rodzice, a także niepełnosprawne osoby pozostające na utrzymaniu spadkodawcy, podlegające powołaniu do dziedziczenia na podstawie ust. 1 i 2 art. 1148 k.c. dziedziczą, niezależnie od treści rozrządzenia testamentowego w banku, co najmniej połowę udziału, który przysługiwałby każdemu z nich przy dziedziczeniu z mocy prawa (udział przymusowy).

Wreszcie osoba poświadczająca rozrządzenie testamentowe musi stwierdzić, że zgodnie z regułami art. 1150 k.c. prawo dziedziczenia przysługujące pozostałemu przy życiu małżonkowi spadkodawcy na mocy testamentu lub ustawy nie umniejsza jego prawa do części majątku nabytego w czasie małżeństwa ze spadkodawcą i stanowiącego ich majątek wspólny. Udział zmarłego małżonka w tym majątku, ustalony zgodnie z art. 256 Kodeksu Cywilnego, wchodzi w skład spadku i przechodzi na spadkobierców na zasadach określonych w Kodeksie Cywilnym. Jeżeli więc wkład został wniesiony w trakcie trwania małżeństwa, to stanowi on majątek wspólny małżonków, a więc testament obejmie tylko połowę kwoty wkładu bankowego lub rachunku bankowego, chyba że umowa majątkowa małżeńska stanowi inaczej lub nie zostanie udowodnione, że wkład został wniesiony ze źródeł niebędących jednym z fundamentów wspólnego majątku małżonków (np.

Rozrządzenie testamentowe podpisuje spadkodawca, wskazując datę jego sporządzenia. Może być napisany odręcznie lub przy użyciu środków technicznych (komputer elektroniczny, maszyna do pisania itp.). Postanowienie testamentowe określa:

a) miejsce i datę jego wykonania;

b) miejsce zamieszkania spadkodawcy;

c) imiona, patronimiki, nazwiska obywateli, pełną nazwę i siedzibę osoby prawnej, której depozyt jest zapisywany.

Spadkodawca może sporządzić jedno rozporządzenie testamentowe dla wszystkich środków zgromadzonych na kilku rachunkach bankowych albo dla środków zgromadzonych na jednym z tych rachunków.

Jeżeli spadkodawca chce, aby środki z jego konta po jego śmierci zostały wydane kilku spadkobiercom, to w rozporządzeniu testamentowym wskazuje, któremu z nich zapisuje się jaki udział. Fundusze zapisane kilku osobom bez określenia udziału każdej z nich zostaną wydane wszystkim tym osobom w częściach równych.

Spadkodawca ma prawo wskazać w postanowieniu testamentowym inną osobę, na rzecz której ma być wydany depozyt, jeżeli osoba, na rzecz której zapisano środki, zmarła przed samym spadkodawcą lub złożyła wniosek o odmowę przyjęcia zapisanych środków, a także w innych przypadkach przewidzianych w art. 1121 kc (powołanie i subpowołanie spadkobiercy w testamencie).

Spadkodawca ma prawo określić w rozporządzeniu testamentowym warunki wydania depozytu (na przykład wypłata osobie, której depozyt został zapisany, określone kwoty w terminach ustalonych przez deponenta; wydanie depozytu osobie po osiągnięciu przez nią określonego wieku itp.). Warunki te nie powinny być sprzeczne z normami Kodeksu Cywilnego.

Zmiany i uzupełnienia do rozporządzenia testamentowego są niedozwolone.

Rozporządzenie testamentowe sporządza się w dwóch egzemplarzach, z których każdy jest poświadczony podpisem pracownika banku i pieczęcią. Pierwszy odpis wydawany jest spadkodawcy, a drugi zostaje wpisany do księgi rozporządzeń testamentowych i złożony w specjalnej teczce rozporządzeń testamentowych, przechowywanej w szafie ognioodpornej. Pracownik banku dokonuje adnotacji na koncie spadkodawcy o sporządzonym postanowieniu testamentowym.

Jeżeli spadkodawca chce zmienić lub odwołać rozporządzenie testamentowe, musi zwrócić się do banku, w którym sporządzono rozporządzenie testamentowe, i złożyć własnoręcznie podpisane rozporządzenie testamentowe. Pracownik banku ustala tożsamość spadkodawcy, sprawdza złożone postanowienie testamentowe i dołącza je do wcześniej sporządzonego.

Spadkodawca ma prawo do zmiany lub odwołania rozrządzenia testamentowego, kierując się przepisami art. IZO GK, poprzez sporządzenie notarialnego testamentu, w którym w szczególności wskazuje się odwołanie lub zmianę konkretnego rozrządzenia testamentowego, albo notarialnie odrębne postanowienie o odwołaniu rozrządzenia testamentowego, którego jeden egzemplarz należy przesłać do banku.

W przypadku śmierci spadkodawcy notariusz przesyła do banku wniosek (z odpisem aktu zgonu spadkodawcy) z prośbą o potwierdzenie faktu poświadczenia przez pracownika banku określonego rozrządzenia testamentowego oraz faktu jego odwołania lub zmiany. Odpowiedź na wniosek jest podpisana przez szefa banku pieczęcią i przesłana do notariusza w ciągu miesiąca. Jeżeli do wniosku dołączono odpis rozporządzenia testamentowego spadkodawcy, odpowiedź na żądanie może być umieszczona pod tekstem tego rozporządzenia.

Zasady rozróżniają procedurę wypłaty środków na podstawie nakazów testamentowych wydanych przed 1 marca 2002 r. I po tym, jak weszły w życie przepisy części trzeciej Kodeksu cywilnego, zastępujące normy Kodeksu cywilnego RFSRR z 1964 r. 561 Kodeksu cywilnego RSFSR, wówczas fundusze na tym depozienie nie są uwzględnione w składzie własności dziedzicznej, a w przypadku śmierci deponatora są wydawane osobie określonej w postanowieniu, na podstawie dokumentów poświadczających fakt śmierci depozytora (art. 8.1 prawa federalnego z 26 listopada 2001 r. 147 r. Nr XNUMX-FZ ”na podstawie części części cywilnej. Jeżeli osoba wskazana w takim postanowieniu umrze przed dniem śmierci właściciela depozytu lub w tym samym dniu co on, postanowienie na wypadek śmierci straci moc, środki na depozycie zostaną włączone do majątku dziedzicznego właściciela depozytu, a do trybu i warunków ich wydawania będą miały zastosowanie przepisy nowego Kodeksu cywilnego. Jeżeli w postanowieniu na wypadek śmierci deponenta jako beneficjenta depozytu wskazano więcej niż jedną osobę, przepis ten stosuje się pod warunkiem, że wszystkie wskazane osoby zmarły wcześniej lub równocześnie z właścicielem depozytu.

Wypłata środków z rachunków zmarłych spadkodawców, którzy wydali rozporządzenie testamentowe po 1 marca 2002 r., dokonywana jest, w zależności od konkretnego przypadku, na podstawie następujących dokumentów:

1) zaświadczenie o prawie do dziedziczenia testamentowego lub ustawowego, wystawione przez notariusza lub urzędnika konsularnego Federacji Rosyjskiej;

2) orzeczenie notarialne o zwrocie wydatków spowodowanych śmiercią spadkodawcy, zgodnie z art. 1174 GK;

3) notarialną umowę o dział majątku dziedzicznego zgodnie z art. 1165 GK;

4) zaświadczenie wystawione przez notariusza wykonawcy testamentu zgodnie z art. 1135 GK;

5) zaświadczenie o prawie własności udziału w majątku wspólnym małżonków, wystawione przez notariusza lub urzędnika konsularnego Federacji Rosyjskiej zgodnie z art. 1150 GBP;

6) odpis orzeczenia sądu z adnotacją o jego uprawomocnieniu się lub tytuł wykonawczy w przypadku rozpoznania sprawy na drodze sądowej.

Zgodnie z ust. 3 art. 1174 Kodeksu cywilnego, spadkobierca, któremu zapisano środki pieniężne zdeponowane lub zgromadzone na jakichkolwiek innych rachunkach spadkodawcy w bankach, w tym także wówczas, gdy zostały one zapisane rozrządzeniem testamentowym w banku, ma prawo w każdym czasie przed upływem sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku otrzymać z depozytu lub z rachunku spadkodawcy środki niezbędne na jego pogrzeb. Wysokość środków wydanych przez bank na pogrzeb spadkobiercy lub osoby wskazanej w postanowieniu notarialnym nie może przekroczyć 200 minimalnych stawek wynagrodzenia, ustalonych ustawą na dzień złożenia wniosku o te środki.

Osoba poświadczająca rozrządzenie testamentowe musi poinformować, że zaświadczenie o prawie do środków, co do których dokonano rozrządzenia testamentowego, jest wydawane w miejscu otwarcia spadku przez notariusza lub osobę upoważnioną zgodnie z prawem do dokonania takiej czynności notarialnej. Zaświadczenie wydawane jest na wniosek spadkobiercy (spadkobierców) określonego w postanowieniu testamentowym, a na wniosek spadkobierców zaświadczenie może być wydawane wszystkim spadkobiercom łącznie lub każdemu spadkobiercy z osobna, dla całego majątku dziedzicznego w całości lub tylko dla środków zapisanych postanowieniem w banku (art. 1162 k.c.).

Temat 3. DZIEDZICZENIE PRZEZ PRAWO

3.1. Pojęcie dziedziczenia z mocy prawa i warunki jego występowania

Drugą podstawą przyjęcia spadku jest dziedziczenie z mocy prawa, do którego powoływani są spadkobiercy w kolejności ustalonej przez prawo. Dziedziczenie z mocy prawa jest urzeczywistnieniem zasady domniemanej woli spadkodawcy: jeżeli nie pozostawił testamentu (nie zrealizował woli faktycznej), uważa się, że w ten sposób chciałby, aby jego majątek przeszedł po śmierci na najbliższych, czyli na tę linię spadkobierców, która zgodnie z prawem podlega powołaniu do dziedziczenia.

Dziedziczenie z mocy prawa następuje w przypadku braku testamentu, a także w innych przypadkach przewidzianych przez prawo. W obecności testamentu dziedziczenie z mocy prawa jest możliwe w następujących przypadkach:

1) spadkodawca pozbawił testamentem wszystkich swoich spadkobierców z mocy prawa porządku, który w braku testamentu byliby powołani do dziedziczenia, nie wskazując innych spadkobierców. W tym przypadku następna linia spadkobierców jest powołana do dziedziczenia;

2) sąd stwierdził nieważność testamentu w całości lub w części;

3) zapisano tylko część majątku;

4) spadkobierca testamentowy zmarł przed otwarciem spadku, nie zdążywszy go przyjąć;

5) spadkodawca naruszył w testamencie wymogi dotyczące udziału obowiązkowego;

6) spadkobierca na mocy testamentu zostaje usunięty z spadku jako niegodny.

Przy dziedziczeniu z mocy prawa majątek spadkodawcy dzieli się między wszystkich spadkobierców w kolejce powołanej do dziedziczenia w częściach równych.

Przy dziedziczeniu przeniesienie praw i obowiązków spadkodawcy na jego spadkobierców następuje w kolejności dziedziczenia. Zgodnie z zasadami ust. 1 art. 1141 Kodeksu Cywilnego spadkobiercy z każdej kolejnej tury dziedziczą w następujących przypadkach:

- jeśli nie ma spadkobierców poprzednich linii;

- jeżeli żaden ze spadkobierców linii poprzednich nie ma prawa do dziedziczenia;

- jeżeli wszystkie z nich są wyłączone z dziedziczenia;

- wydziedziczone;

- żaden z nich nie przyjął spadku;

- wszyscy zrzekli się spadku.

3.2. Krąg spadkobierców z mocy prawa, kolejność powoływania ich do dziedziczenia

Zgodnie z Kodeksem Cywilnym obecnie jest utworzonych osiem kolejek spadkowych (art. 1142-1145 Kodeksu Cywilnego). Spadkobiercami pierwszego etapu są dzieci, małżonek i rodzice spadkodawcy; spadkobiercy drugiego etapu - pełnoprawni i przyrodni bracia i siostry spadkodawcy, jego dziadek i babka zarówno ze strony ojca, jak i ze strony matki; spadkobiercy trzeciego etapu – pełnoprawni i przyrodni bracia i siostry rodziców spadkodawcy (wujkowie i ciotki spadkodawcy); spadkobiercy czwartego etapu – pradziadkowie i prababki spadkodawcy, czyli rodzice dziadków zarówno ze strony matki, jak i ze strony ojca; spadkobiercy piątego etapu – dzieci siostrzeńców i siostrzenic spadkodawcy (kuzyni i wnuczki) oraz rodzeństwo jego dziadków (kuzynów); spadkobiercy szóstej linii – dzieci kuzynów i wnuczek spadkodawcy (prawnuki i prawnuczki kuzyna), dzieci jego kuzynów i sióstr (kuzynów i siostrzenic) oraz dzieci jego pradziadków (kuzynów i ciotek); spadkobiercy etapu siódmego – pasierbowie, pasierbice, ojczym i macocha spadkodawcy; spadkobiercy etapu ósmego – niepełnosprawni pozostający na utrzymaniu spadkodawcy.

Kolejność dziedziczenia według prawa ustalana jest głównie przez stopień pokrewieństwa między spadkobiercą a spadkodawcą, z uwzględnieniem stopnia pokrewieństwa i innych zrównanych z nim według prawa pokrewieństwa. O stopniu pokrewieństwa decyduje liczba urodzeń dzielących krewnych jednego od drugiego. Ponieważ do tej liczby nie wlicza się urodzenia samego spadkodawcy, krewnymi pierwszego stopnia są więc rodzice i dzieci; drugi stopień pokrewieństwa – dziadkowie i wnuki; trzeci stopień pokrewieństwa – prababcie, pradziadkowie i prawnuki. Stopień pokrewieństwa ustalany jest na podstawie aktów prawnych (dokumentów) wydanych przez uprawnione organy państwowe. Takimi aktami prawnymi są akt urodzenia, akt małżeństwa itp.

1. Za bliskich krewnych - spadkobierców pierwszego stopnia - uznaje się rodziców, dzieci, małżonka (żonę) spadkodawcy. Zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem osoby te są od siebie zależne nie tylko od momentu narodzin do pełnoletności, ale także w starości, a także w przypadku wystąpienia szczególnych okoliczności (niepełnosprawność z tytułu niepełnosprawności itp.).

Małżonek to osoba, która w chwili śmierci spadkodawcy pozostawała w prawnie zarejestrowanym związku małżeńskim ze spadkodawcą. Faktyczne stosunki małżeńskie – konkubinat małżeński, a także małżeństwo kościelne – nie wywołują skutków prawnych przy otwarciu spadku i nie stanowią podstawy do objęcia spadku. Takie osoby w ogóle nie są zaliczane do grona spadkobierców, mogą dochodzić jedynie swojego majątku osobistego, który nie wchodzi w skład spadku. Inaczej jest, jeśli mieszkali razem i byli na utrzymaniu spadkodawcy.

Małżonek pozostający w legalnym związku małżeńskim, przy otwarciu spadku, otrzymuje z całego majątku swój majątek, który należał do niego przed ślubem i który otrzymał w darze, rzeczy osobiste, z wyjątkiem przedmiotów luksusowych, a także swój udział w majątku nabytym podczas wspólnego pożycia. Nieruchomość ta nie wchodzi w skład majątku. Majątek, który nie należy do pozostałego przy życiu małżonka, wchodzi w skład spadku, który zostaje podzielony między spadkobierców. Jeżeli jeden ze spadkobierców nie zgadza się na taki podział i uważa, że ​​pozostały przy życiu małżonek zapisał majątek zmarłego małżonka na swój majątek, wówczas może wytoczyć powództwo w sądzie i podział majątku nastąpi już w sądzie.

Dzieci spadkodawcy są jednocześnie spadkobiercami pierwszego rzędu i dotyczy to nie tylko dzieci zarejestrowanych przy urodzeniu (dzieci półkrwi), ale także dzieci, dla których ojcostwo zostało prawnie stwierdzone, a także dzieci przysposobionych, przysposobionych itp. Dzieci przysposobione są równe w prawach spadkowych z dziećmi spokrewnionymi i otrzymują równy z nimi udział w spadku. Również zgodnie z prawem spadkobiercą jest dziecko spadkodawcy, urodzone po śmierci spadkodawcy.

Do spadkobierców pierwszego etapu należą również rodzice spadkodawcy. Przysługuje im równy udział w spadku z pierwszeństwem, a każde z rodziców otrzymuje udział w spadku. Pozostały przy życiu rodzic otrzymuje zarówno swój udział w spadku, jak i część udziału zmarłego rodzica na równi z innymi spadkobiercami pierwszego etapu, innymi dziećmi i rodzicami, w stosunku do których udział spadkowy stanowi masę spadkową, której podział odbywa się ze wspólnych gruntów.

W przeciwieństwie do związku małżeńskiego, który może zostać rozwiązany przez rozwiązanie małżeństwa (de iure), po którym związek kończy się niezależnie od istnienia powiązania (wspólnie nabyte dzieci), pokrewieństwo nie kończy się (de facto) nawet po ustaniu związku prawnego. Taka czynność prawna jak pozbawienie praw rodzicielskich lub porzucenie dziecka na rzecz przysposabiającego jedynie usuwa lub nakłada obowiązek na rodziców lub dzieci, ale nie zrywa pokrewieństwa.

Niezależnie od stopnia pokrewieństwa, prawnie ustalono udział spadkowy osób niepełnosprawnych oraz osób pozostających na utrzymaniu zmarłego co najmniej od roku i wspólnie z nim mieszkających. Osoby te są spadkobiercami z mocy prawa i mogą wejść w spadek na równi ze spadkobiercami z pierwszego etapu.

2. Spadkobiercami drugiego etapu są osoby spokrewnione ze spadkodawcą, a także inne osoby z nimi zrównane: pełnoprawni i przyrodni bracia i siostry spadkodawcy, jego dziadek i babka zarówno ze strony ojca, jak i ze strony matki. Są powołani do dziedziczenia, jeśli nie ma spadkobierców pierwszego etapu.

Pełnoprawni bracia i siostry spadkodawcy mają wspólnych rodziców – ojca i matkę. Niekompletni bracia i siostry mogą być spokrewnieni, czyli mieć wspólnego ojca i macicę, czyli mieć wspólną matkę.

Rodzeństwo przyrodnie, czyli niemające pokrewieństwa (mają różnych rodziców, choć żyją razem w zarejestrowanym małżeństwie), nie są spadkobiercami drugiego etapu.

Dziadek i babka zarówno ze strony ojca, jak i ze strony matki dziedziczą na równi z braćmi i siostrami spadkodawcy z mocy prawa, jeżeli są spokrewnieni z wnukami i wnuczkami.

Spadkobiercami drugiego etapu nie mogą być dziadkowie adopcyjni, którzy nie są spokrewnieni z wnukami i wnuczkami.

Bratankowie i siostrzenice spadkodawcy, czyli dzieci rodzeństwa i przyrodnich braci i sióstr spadkodawcy, nie są spadkobiercami drugiej fazy, ale dziedziczą na mocy prawa reprezentacji udziały po zmarłym ojcu lub matce w częściach równych.

3. Spadkobiercami trzeciego etapu z mocy prawa są wujowie i ciotki spadkodawcy, czyli pełnoprawni i przyrodni bracia i siostry rodziców spadkodawcy.

Wujkowie i ciotki ze strony ojca mają równe prawa spadkowe z podobnymi krewnymi ze strony matki. Ich dzieci, czyli kuzyni spadkodawcy, nie mają samodzielnego prawa do dziedziczenia trzeciego etapu; dziedziczą na podstawie prawa do reprezentacji.

Osoby pozostające na utrzymaniu nie mają prawa do dziedziczenia przez przedstawicielstwo. Mogą dziedziczyć tylko majątek osoby, która była na ich utrzymaniu.

4. Jako spadkobiercy czwartego rzędu, do dziedziczenia powołani są powinowaci trzeciego stopnia pokrewieństwa - pradziadkowie i prababki spadkodawcy, czyli rodzice dziadków zarówno ze strony matki, jak i ze strony ojca. Dziedziczą majątek w taki sam sposób, jak spadkobiercy drugiego etapu.

5. Spadkobiercami w linii piątej będą krewni czwartego stopnia pokrewieństwa: kuzyni i wnuczki – dzieci siostrzeńców i siostrzenic spadkodawcy – oraz kuzyni – bracia i siostry jego dziadków i babć.

Należy mieć na uwadze, że kuzyni i wnuczki nie mogą dziedziczyć majątku, jeżeli go nie przyjęli, zrzekli się spadku, zostali pozbawieni spadku lub usunięci z dziedziczenia, spadkobiercy drugiego etapu dziedziczenia – bracia, gdyż zgodnie z prawami logiki formalnej, przy braku spadkobierców drugiego etapu w przyrodzie, w ogóle nie może być wnuków i wnuczek kuzynów.

6. Jako spadkobierców szóstego rzędu, krewni piątego stopnia pokrewieństwa są określani przez prawo: prawnuki i prawnuczki kuzyna – dzieci kuzynów i wnuczek spadkodawcy, siostrzeńcy i siostrzenice kuzynów – dzieci jego kuzynów i sióstr, wujków i ciotek kuzynów – dzieci dziadków i babć kuzynów.

7. Warunkiem koniecznym do powołania do dziedziczenia według prawa przedostatniej, siódmej linii spadkobierców jest brak spadkobierców wszystkich poprzednich linii, to jest krewnych iz urodzenia. W tych przypadkach pasierbowie i pasierbicy, czyli nieprzysposobione dzieci jednego z małżonków spadkodawcy, a także ojczym i macocha, czyli obcy i nieprzysposobieni małżonkowie jednego z rodziców spadkodawcy, są z mocy prawa powołani do dziedziczenia jako spadkobiercy w siódmej linii.

8. W przypadku braku spadkobierców wszystkich wymienionych stopni, do dziedziczenia powoływani są spadkobiercy etapu ósmego: osoby niepełnosprawne pozostające na utrzymaniu spadkodawcy jako spadkobiercy samodzielni.

3.3. Dziedziczenie przez osoby niepełnosprawne pozostające na utrzymaniu spadkodawcy

Ustanowiono szczególny tryb powoływania do dziedziczenia osób niepełnosprawnych pozostających na utrzymaniu spadkodawcy, które pozostawały na utrzymaniu spadkodawcy co najmniej rok przed jego śmiercią, czyli spadkobierców ósmego stopnia. Istnieją dwie grupy osób niepełnosprawnych pozostających na utrzymaniu spadkodawcy:

1) osoby niepełnosprawne należące do kolejek od drugiej do siódmej włącznie. Są to osoby będące powinowatymi lub pozostające w stosunku pokrewieństwa (krewni przysposabiającego, zstępni przysposobionego dziecka) oraz osoby pozostające w stosunkach majątkowych. Ponieważ małżonek, rodzice (rodzice adopcyjni) oraz dzieci (w tym przysposobione) spadkodawcy są spadkobiercami pierwszego stopnia i mają pierwszeństwo przed wszystkimi pozostałymi spadkobiercami, nie podlegają przepisom o niepełnosprawnych pozostających na utrzymaniu;

2) osoby niepełnosprawne pozostające na utrzymaniu, które nie należą do spadkobierców z mocy prawa, ustanowionych w powyższych artykułach, kolejek. Takimi osobami mogą być albo krewni w stopniach pokrewieństwa niemających znaczenia przy dziedziczeniu, pozostający ze spadkodawcą w stosunkach majątkowych, które również nie mają znaczenia prawnego (np.

Aby dziedziczyć, osoby niepełnosprawne z pierwszej grupy muszą złożyć w jednej z kolejek dowody potwierdzające: a) ich prawo do dziedziczenia; b) pozostawania na utrzymaniu spadkodawcy (okres zależności musi wynosić co najmniej rok); c) niepełnosprawność. Zakłada się zależność małych dzieci. Fakt zależności reszty (byłego małżonka, krewnego piątego stopnia pokrewieństwa itp.) Stwierdza się za pomocą wszelkich dopuszczalnych dowodów.

Bycie zależnym oznacza, że ​​osoba otrzymała środki utrzymania w całości na koszt spadkodawcy lub otrzymała od spadkodawcy taką pomoc, która była dla niej głównym i stałym źródłem utrzymania. Nie wyklucza to, że osoba pozostająca na utrzymaniu otrzymuje rentę lub zasiłki, ale trzeba udowodnić, że te renty i zasiłki tylko w niewielkim stopniu zaspokajały jego potrzeby.

Wyłączone są:

1) osoby, które osiągnęły wiek emerytalny (co do zasady kobiety – 55 lat, mężczyźni – 60 lat; należy mieć na uwadze, że dla niektórych kategorii pracowników wiek emerytalny może być niższy). Kontynuowanie aktywności zawodowej po osiągnięciu wieku emerytalnego nie daje podstaw do uznania osoby za zdolną do pracy, a tym samym nie pozbawia automatycznie obywatela prawa do dziedziczenia jako osoba niepełnosprawna pozostająca na utrzymaniu. Nie ma też znaczenia, czy osobie pozostającej na utrzymaniu została przyznana emerytura czy nie, gdyż prawo do udziału obowiązkowego wiąże się z faktem osiągnięcia wieku emerytalnego, a nie z faktem przyznania renty;

2) osoby niepełnosprawne I, II, III grupy, w tym niepełnosprawne od dzieciństwa. Osoby niepełnosprawne z grup I i ​​II uznawane są za osoby całkowicie niepełnosprawne. Osoby niepełnosprawne z grupy III uznaje się za częściowo niezdolne do pracy, jednak z uwagi na to, że co do zasady nie są w stanie w pełni usamodzielnić się i potrzebują ochrony socjalnej, również powinny zostać zakwalifikowane jako osoby niepełnosprawne przy podejmowaniu decyzji o dziedziczeniu;

3) osoby do lat 16, a także studenci do lat 18, studenci i doktoranci do lat 23.

Niepełnosprawność jest potwierdzona odpowiednimi dokumentami. W szczególności paszport, akt urodzenia potwierdzają niepełnosprawność obywatela według wieku. W przypadku przyznania obywatelowi emerytury fakt niezdolności do pracy można potwierdzić przedłożeniem zaświadczenia o emeryturze. Na potwierdzenie faktu i grupy niepełnosprawności przedkłada się orzeczenie o badaniu lekarsko-socjalnym.

Okres niezdolności do pracy nie ma znaczenia dla powołania do dziedziczenia osób pozostających na utrzymaniu: najważniejsze jest to, że w momencie otwarcia spadku następuje niezdolność do pracy.

Zależność ma znaczenie prawne, jeżeli trwała co najmniej rok przed śmiercią spadkodawcy. Tak więc stosunek zależny, który trwał krócej niż rok, albo chociaż trwał dłużej niż rok, ale ustał na długo przed śmiercią spadkodawcy, nie daje podstawy do powołania do dziedziczenia.

Osoby niepełnosprawne na utrzymaniu są powołane do dziedziczenia wraz ze spadkobiercami linii, która dziedziczy. Jednocześnie osoby pozostające na utrzymaniu niepełnosprawne mają równe prawa podczas dziedziczenia zarówno ze spadkobiercami z odpowiedniej linii, jak i między sobą, niezależnie od tego, czy są spadkobiercami tej samej linii, czy różnych.

Niepełnosprawni członkowie pierwszej grupy dziedziczą na równi ze spadkobiercami zakonu, do którego należą. Osoby niepełnosprawne pozostające na utrzymaniu drugiej grupy, aby uzyskać prawo do dziedziczenia, muszą udowodnić nie tylko fakt niepełnosprawności, ale także fakt pozostawania na utrzymaniu spadkodawcy przez co najmniej rok oraz wspólne zamieszkiwanie ze spadkodawcą.

W przypadku braku spadkobierców ustawowych wymienionych w Kodeksie cywilnym osoby pozostające na utrzymaniu drugiej grupy nabywają samodzielne prawo do dziedziczenia i są uznawane za spadkobierców ósmego stopnia. Jednak spadkobiercy tacy mogą być podmiotami prawa spadkowego tylko w przypadku dziedziczenia z mocy prawa, gdyż przy dziedziczeniu testamentowym osoby te mogą zostać wyłączone z grona spadkobierców przez samego spadkodawcę.

3.4. Dziedziczenie przez żyjącego współmałżonka. Dziedziczenie w przypadku adopcji

Dziedziczenie przez żyjącego współmałżonka. Zgodnie z art. 1150 k.c. prawo dziedziczenia przysługujące pozostałemu przy życiu małżonkowi spadkodawcy na mocy testamentu lub ustawy nie umniejsza jego prawa do części majątku nabytego w czasie małżeństwa ze spadkodawcą i stanowiącego ich majątek wspólny. Udział zmarłego małżonka w tym majątku, ustalony zgodnie z art. 256 Kodeksu Cywilnego, wchodzi w skład spadku i przechodzi na spadkobierców na zasadach określonych w tym Kodeksie. Zatem po śmierci jednego z małżonków do spadku może zostać włączony tylko majątek zmarłego. Ponieważ co do zasady majątek nabyty przez małżonków w małżeństwie należy do nich na podstawie prawa współwłasności, spadek obejmuje tylko majątek stanowiący udział zmarłego małżonka, którego wysokość ustala się zgodnie z normami Kodeksu cywilnego i Kodeksu karnego.

Majątek nabyty przez małżonków w czasie małżeństwa (wspólny majątek małżonków) obejmuje dochody każdego z małżonków z pracy, działalności przedsiębiorczej i wyników działalności intelektualnej, emerytury, otrzymywane przez nich świadczenia, a także inne świadczenia pieniężne, które nie mają specjalnego celu (kwota pomocy materialnej, kwoty wypłacone z tytułu odszkodowania za szkodę w związku z niepełnosprawnością spowodowaną urazem lub innym uszczerbkiem na zdrowiu itp.). Rzeczy ruchome i nieruchome, papiery wartościowe, udziały, depozyty, udziały w kapitale wniesionym do instytucji kredytowych lub innych organizacji handlowych oraz wszelki inny majątek nabyty przez małżonków w okresie małżeństwa, a także wszelki inny majątek nabyty przez małżonków w trakcie małżeństwa, niezależnie od tego, który z małżonków został nabyty lub w imieniu którego lub który z małżonków wniósł fundusze (klauzula 2 artykułu 34 UK), są również uważane za wspólną własność małżonków.

Majątek każdego z małżonków można uznać za ich wspólny majątek, jeżeli zostanie ustalone, że w trakcie trwania małżeństwa kosztem majątku wspólnego małżonków lub majątku osobistego jednego z małżonków dokonano inwestycji znacznie podnoszących wartość tego majątku (główne naprawy, przebudowa, ponowne wyposażenie itp.).

Na mocy art. 256 Kodeksu Cywilnego, art. 36 k.p. nie stanowi wspólnego majątku małżonków majątek, który należał do każdego z nich przed ślubem, jak również otrzymany przez jednego z małżonków w czasie trwania małżeństwa w formie darowizny, dziedziczenia lub w ramach innych nieodpłatnych transakcji (majątek każdego z małżonków). Rzeczy osobistego użytku (odzież, obuwie itp.), z wyjątkiem biżuterii i innych przedmiotów luksusowych, chociaż nabyte w trakcie małżeństwa kosztem wspólnych środków małżonków, uznaje się za własność małżonka, który z nich korzystał.

Małżonkowie mają równe prawa do majątku wspólnego, niezależnie od sposobu udziału w tworzeniu majątku wspólnego. Majątek małżonków istnieje w ustroju wspólności majątkowej iw razie śmierci jednego z małżonków podlega podziałowi w częściach równych, gdyż w takim przypadku ustanie wspólność majątkowa.

Całkowite długi małżonków z tytułu podziału majątku wspólnego małżonków rozdziela się między małżonków proporcjonalnie do przyznanych im udziałów (klauzula 3, art. 39 UK).

Ustawodawstwo uznaje prawo małżonków do ustanowienia w drodze umowy innego ustroju majątkowego nabytego przez nich w trakcie małżeństwa. Podziału majątku wspólnego małżonków można dokonać w czasie trwania małżeństwa w drodze ich porozumienia lub orzeczenia sądu – na podstawie roszczenia któregokolwiek z małżonków, a także w przypadku, gdy wierzyciel żąda podziału majątku wspólnego małżonków w celu wszczęcia egzekucji z udziału jednego z małżonków we wspólnym majątku małżonków. W przypadku podziału majątku wspólnego małżonków w trakcie trwania małżeństwa, ta część wspólnego majątku małżonków, która nie została podzielona, ​​jak również majątek nabyty przez małżonków w trakcie trwania małżeństwa w przyszłości, stanowią ich majątek wspólny (art. 38 UK). Podział majątku wspólnego między małżonków może nastąpić po uprzednim ustaleniu udziału każdego z uczestników w prawie do majątku wspólnego (art. 254 kc).

Co do zasady, zgodnie z art. 38 UK, przy podziale majątku wspólnego małżonków, sąd na wniosek małżonków określa, jaki konkretny majątek ma zostać przeniesiony na każdego z małżonków. W przypadku przeniesienia na jednego z małżonków majątku, którego wartość przekracza przysługujący mu udział, drugiemu małżonkowi może zostać przyznane odpowiednie odszkodowanie pieniężne lub inne.

Należy wziąć pod uwagę, że rzeczy zakupione wyłącznie na potrzeby małoletnich dzieci (ubrania, buty, sprzęt szkolny i sportowy, instrumenty muzyczne, biblioteczka dziecięca itp.) nie podlegają podziałowi i przechodzą bez odszkodowania na małżonka, z którym dzieci mieszkają. Przy podziale wspólnego majątku małżonków nie uwzględnia się wkładów wniesionych przez małżonków kosztem wspólnego majątku małżonków w imieniu ich wspólnych małoletnich dzieci (art. 38 RF IC).

Przy podziale majątku sąd ma prawo odstąpić od początku równości udziałów małżonków we wspólnym majątku ze względu na ważny interes jednego z małżonków, w szczególności w przypadkach, gdy drugi małżonek nie uzyskiwał dochodów z nieuzasadnionych przyczyn lub roztrwonił majątek wspólny małżonków ze szkodą dla interesów rodziny (ust. 2 art. 39 UK).

Normy Kodeksu cywilnego Federacji Rosyjskiej dotyczące współwłasności mają również zastosowanie do tych stosunków.

Zatem dziedziczeniu podlega wyłącznie majątek osobisty zmarłego małżonka, a także jego udział we wspólnym majątku małżonków nabytym wspólnie w małżeństwie. W razie podziału majątku, w drodze dziedziczenia przechodzi ta część majątku, do której prawa zastrzeżone są dla spadkodawcy, jak również majątek, który małżonkowie nabyli po podziale majątku poprzednio nabytego. Zasady ustalania udziałów małżonków we wspólnym majątku przy jego podziale oraz tryb takiego podziału określają przepisy o małżeństwie i rodzinie.

W razie podziału majątku wspólnego po śmierci jednego z małżonków spadkobiercy mogą żądać ustalenia majątku wchodzącego w skład udziału spadkodawcy. Po ustaleniu, aw razie potrzeby wydzieleniu udziału zmarłego małżonka z majątku wspólnego, dziedziczenie całego spadku następuje na zasadach ogólnych określonych w części trzeciej Kodeksu cywilnego. Jednocześnie pozostały przy życiu małżonek ma takie same prawa spadkowe w stosunku do majątku zmarłego małżonka, a w szczególności jego udziału w majątku wspólnym małżonków, jak również wszystkich innych spadkobierców powołanych do dziedziczenia testamentem, jeżeli jest jednym ze spadkobierców z woli lub z mocy prawa.

Zgodnie z prawem małżonek pozostały przy życiu jest wezwany do dziedziczenia w pierwszej kolejności. Należy jednak mieć na uwadze, że na mocy art. 1149 Kodeksu cywilnego pozostały przy życiu małżonek niepełnosprawny ma prawo do obowiązkowego udziału w spadku po zmarłym. Oznacza to, że jeśli istnieje testament na rzecz innej osoby, to taki małżonek może zostać powołany do dziedziczenia.

Dziedziczenie w przypadku adopcji. Art. 1147 k.c. za krewnych (powinowatych z pochodzenia) uznaje z jednej strony dziecko przysposobione i jego potomstwo, az drugiej strony przysposabiającego i jego bliskich. Zgodnie z ustępem 2 tego artykułu przysposobione dziecko i jego potomstwo nie dziedziczą z mocy prawa po śmierci rodziców przysposobionego dziecka i innych jego krewnych pochodzenia, a rodzice przysposobionego dziecka i jego innych krewnych z pochodzenia nie dziedziczą z mocy prawa po śmierci przysposobionego dziecka i jego potomstwa, z pewnymi wyjątkami. Tak więc, zgodnie z ust. 3 tego artykułu, w przypadku, gdy zgodnie z Wielką Brytanią dziecko przysposobione zachowuje, decyzją sądu, stosunki z jednym z rodziców lub innymi krewnymi pochodzenia, dziecko adoptowane i jego potomstwo dziedziczą z mocy prawa po śmierci tych krewnych, a ci ostatni dziedziczą z mocy prawa po śmierci dziecka przysposobionego i jego potomstwa.

Decyzją sądu więzi prawne przysposobionego dziecka i krewnych mogą zostać zachowane w następujących przypadkach.

1. W przypadku przysposobienia dziecka przez jedną osobę prawa i obowiązki (zarówno majątkowe, jak i niemajątkowe) mogą być zachowane na wniosek matki, jeżeli przysposabiającym jest mężczyzna, albo na wniosek ojca, jeżeli przysposabiającym jest kobieta.

2. W razie śmierci rodziców (lub jednego z nich), na wniosek dziadków dziecka, mogą być zachowane stosunki (zarówno majątkowe, jak i niemajątkowe) względem krewnego zmarłego rodzica. W takim przypadku zgoda rodzica adopcyjnego nie jest wymagana, ponieważ sąd musi kierować się dobrem dziecka.

W takich sytuacjach dziecko przysposobione będzie dziedziczyć zarówno po krewnych, którzy zachowali z nim stosunki prawne, jak i po rodzicach adopcyjnych, a po śmierci dziecka przysposobionego dziedziczą odpowiednio rodzice adopcyjni i krewni.

3.5. Dziedziczenie prezentacji

Do spadkobierców z mocy prawa zalicza się również spadkobierców powołanych do dziedziczenia na podstawie prawa do reprezentacji. Ta kategoria powinna być odróżniona od dziedzicznego przekazywania i od uznania do dziedziczenia spadkobiercy wyznaczonego wtórnie:

- w przypadku dziedziczenia dziedziczenia (przeniesienia prawa do przyjęcia spadku) spadkobierca powołany do dziedziczenia umiera po otwarciu spadku, nie mając czasu na przyjęcie spadku, a w przypadku dziedziczenia z tytułu reprezentacji spadkobierca umiera przed spadkodawcą, tj. przed otwarciem spadku;

- spadkobiercę wtórnego wyznacza spadkodawca w przypadku śmierci wyznaczonego spadkobiercy głównego przed otwarciem spadku lub zrzeczenia się spadku po jego otwarciu, a prawo reprezentacji implikuje możliwość zajęcia w trakcie spadku miejsca, które przysługiwałoby wstępnemu w linii prostej, gdyby mógł dziedziczyć w chwili otwarcia spadku.

Wezwanie do dziedziczenia spadkobierców na podstawie prawa do reprezentacji występuje tylko w przypadku spełnienia szeregu szczególnych warunków przewidzianych w prawie i charakteryzuje się pewną oryginalnością. Tak więc przy dziedziczeniu przez przedstawienie część spadku należna spadkobiercy bezpośredniemu jest dzielona równo między spadkobierców przez przedstawienie.

Udział spadkobiercy z mocy prawa, który zmarł przed otwarciem spadku lub jednocześnie ze spadkodawcą, przechodzi na mocy prawa reprezentacji na odpowiednich zstępnych:

- spadkobiercami drugiego rzędu z prawa reprezentacji dziedziczą siostrzeńcy i siostrzenice spadkodawcy - dzieci pełnych i przyrodnich braci i sióstr spadkodawcy;

- spadkobiercom trzeciego etapu - kuzynom i siostrom - dzieciom stryja i ciotki spadkodawcy.

Zstępni spadkobiercy z jakiejkolwiek linii spadkowej z mocy prawa, pozbawieni spadku przez spadkodawcę, a także spadkobierca, który zmarł przed otwarciem spadku lub jednocześnie ze spadkodawcą i który nie miałby prawa do dziedziczenia, nie dziedziczą z prawa reprezentacji.

3.6. Akcje spadkobierców

Kodeks cywilny wielokrotnie podkreśla, że ​​majątek w drodze dziedziczenia przechodzi na spadkobierców w częściach równych. W rzeczywistości udziały spadkowe nie zawsze są równe. Pozostały przy życiu małżonek ma więc prawo do połowy udziału we wspólnie nabytym majątku i dziedziczy na równi z innymi spadkobiercami w drugiej połowie, tak że małżonek ma zwykle większy udział. Wnukowie i siostrzeńcy, którzy dziedziczą na podstawie prawa do reprezentacji (art. 1146 kc), otrzymują udział po ojcu lub matce, którzy zmarli przed otwarciem spadku, a zatem, jeśli jest ich więcej niż jeden, otrzymują odpowiedni udział po rodzicu, podzielony przez liczbę wnuków lub siostrzeńców.

Odmienne są też udziały przy przekazie dziedzicznym (art. 1156 kc). Jeżeli spadkobierca, powołany do dziedziczenia z mocy ustawy lub testamentu, zmarł w jakiś czas po otwarciu spadku, ale przed upływem terminu ustalonego do przyjęcia spadku, nie zdążywszy przyjąć spadku lub go odrzucić, prawo z niego nie wykonane przechodzi na jego spadkobierców. Na przykład po śmierci Iwanowa jego syn Piotr zmarł cztery miesiące po śmierci ojca, zanim mógł przyjąć swoją część spadku. Udział ten nie przypadnie innym spadkobiercom Iwanowa, lecz spadkobiercom Piotra, których może być kilku, a ich udziały nie będą równe pozostałym spadkobiercom. Wyjaśnia to fakt, że przy dziedzicznej transmisji istnieją dwa spadki: najpierw po Iwanowie, a następnie po Piotrze.

Tym samym trzecia część kodeksu cywilnego stanowi:

1) równe udziały (art. 1141 kc);

2) obowiązkowe udziały niezbędnych spadkobierców (art. 1149 kc);

3) udziały spadkobierców w spadku (art. 1122 kc);

4) udział pozostający przy życiu małżonka (art. 1150 kc);

5) udział w przypadku dziedziczenia z tytułu reprezentacji (art. 1146 kc);

6) podwyższenia udziałów dziedzicznych (art. 1161 kc).

7) wreszcie udziały mogą ustalić sami spadkobiercy (art. 1165 kc).

Przy takiej różnorodności udziałów dziedzicznych nie można argumentować, że są one równe.

3.7. Dziedziczenie zarekwirowanej własności

Historia problemu. Pomimo tego, że w części trzeciej kc przepisy o dziedziczeniu z mocy prawa będą miały pierwszeństwo przed przepisami o dziedziczeniu z mocy prawa (co według większości autorów mówi o uzupełniającej, wtórnej funkcji dziedziczenia na podstawie prawa), to właśnie podstawa do wchodzenia w stosunki prawne dotyczące dziedziczenia na podstawie prawa jest głównym przypadkiem udziału państwa w stosunkach spadkowych. Takie uczestnictwo ma długą historię. Już w starożytnym Rzymie, skąd wywodził się instytut wyrzeczenia się majątku, cesarz August ustalał, że wyrzeczony majątek trafia do skarbu państwa. W Europie Zachodniej w ciągu ostatnich dwóch-trzech stuleci systematycznie toczyły się dyskusje teoretyczne wokół udziału państwa w dziedzicznych stosunkach prawnych, choć nie znalazły one praktycznego zastosowania. Kwestią tą szczególnie interesowali się przedstawiciele różnych teorii utopijnych. Na przykład niektórzy zwolennicy A. Saint-Simona sugerowali powołanie specjalnych banków, które miałyby rozdzielać spadek, ale nie wśród krewnych, ale wśród tzw. godnych. Zaproponowano nawet zniesienie dziedziczenia w ogóle, ale dopiero po rewolucji proletariackiej, która miała nastąpić i zlikwidowanie instytucji własności prywatnej jako takiej (K. Marks i F. Engels). Ostatecznie wszelkie pomysły uczynienia z państwa spadkobiercy obligatoryjnego, zwłaszcza we Francji, skończyły się niczym innym jak wprowadzeniem podatków od spadków, czego jednak dokonał już wspomniany cesarz rzymski. Niektóre zachodnioeuropejskie idee dotyczące roli państwa w spadkowych stosunkach prawnych zostały zrealizowane w Rosji. Państwo w procesie ewolucji ustawodawstwa spadkowego otrzymało rolę głównego nabywcy spadkowego (1918-1926), następnie głównego nabywcy (1926-1964), następnie nabywcy uprzywilejowanego (1964-2002).

Tak więc dekret z 18 kwietnia 1918 r. „O zniesieniu spadkobierstwa” uznał państwo za głównego nabywcę spadku. Cały spadek przeszedł pod kontrolę Sowietów w miejscu ostatniego zamieszkania spadkodawców. Właściwa rada (reprezentowana przez wydział ds. ubezpieczeń społecznych) przydzielała część majątku krewnym zmarłego wymienionym w dekrecie. Ta część została wyznaczona jako „gospodarka pracy w mieście i na wsi”. Państwo, jako główny nabywca spadku, otrzymywał majątek nawet w przypadku, gdy nie był obecny żaden z krewnych ujętych w wykazie przedstawionym w dekrecie. Należy jednak zauważyć, że dekret nie przydzielał zrzeczonej własności w odrębnym przypadku nabycia. Takie przejęcie zostało przewidziane w opracowanym mechanizmie: jeśli nie było krewnych, cała własność pozostała w państwie.

Kodeks cywilny RSFSR z 1922 r. dodatkowo wzmocnił pozycję państwa jako głównego nabywcy spadków. Tym samym zachował system przydzielania przez państwo osobom bliskim spadkodawcy udziału w spadku, który nie przekraczał 10 tysięcy rubli. złota, na mocy postanowienia sądu. Jako przypadek szczególny wyodrębniono nabywanie przez państwo wydziedziczonej własności. To właśnie to przejęcie zwróciło szczególną uwagę. Przede wszystkim zawężono krąg spadkobierców ustawowych, aby rozszerzyć sprawy escheatowe. Ponadto zakazano sporządzania testamentów na rzecz osób nie zaliczanych z mocy prawa do kręgu spadkobierców. W celu zapewnienia roli państwa jako głównego nabywcy spadku ustanowiono inne zasady, np. zakaz zrzekania się majątku spadkowego na rzecz konkretnej osoby oraz zwiększania udziałów współspadkobierców. Zasada przyjęcia spadku w ciągu sześciu miesięcy, w 1922 r. i w kolejnych latach, miała głównie na celu usunięcie z dziedziczenia tych, którzy uciekli z kraju po wydarzeniach 1917 r.

W 1926 r. zniesiony został system przydzielania części spadku z majątku zmarłego, ale wszystkie inne zasady leżące u podstaw roli państwa w zakresie dziedziczenia pozostały w mocy: pozostało ono głównym nabywcą majątku. Na pierwszy plan wysunęło się nabywanie przez państwo majątku zrzeczonego, oparte zarówno na ustawowym zawężeniu kręgu spadkobierców, jak i na zakazie sporządzania testamentów na rzecz osób nieuwzględnionych w kręgu osób wymienionych w Kodeksie cywilnym. Niesprawiedliwość tej sytuacji stała się szczególnie widoczna w latach 1941–1945, ponieważ zgodnie z Kodeksem cywilnym RFSRR z 1922 r. Rodzice nie mogli być spadkobiercami ani z mocy prawa, ani z woli, a wielu, którzy zginęli na froncie, było zbyt młodych, aby pozostawić potomków.

Kodeks cywilny RSFSR z 1964 r. zrobił kolejny krok w zapewnieniu szczególnych praw państwa w dziedzinie dziedziczenia, poświęcając art. 552 „Przeniesienie spadku na państwo”. W rozdziale tym wyczerpująco wymieniono wszystkie przypadki przeniesienia własności spadkowej na państwo, a mianowicie: 1) brak spadkobierców z mocy prawa i woli; 2) obecność woli na rzecz państwa; 3) nieprzyjęcia przez spadkobierców majątku odziedziczonego; 4) pozbawienie spadkobierców przez spadkodawcę prawa do dziedziczenia.

Kiedy ustawa stwierdza, że ​​przeniesienie zrzeczonego majątku na Federację Rosyjską stanowi dziedziczenie, określa tym samym miejsce prawa rosyjskiego wśród krajowych systemów prawa spadkowego obecnych we współczesnym świecie. Wielkie znaczenie art. 1151 k.c., który reguluje stosunki nabywania mienia będącego przedmiotem egzekucji, polega na tym, że państwo niewątpliwie pozostając uczestnikiem stosunków spadkowych nie pełni już przesadnej roli i nie może być uważane za głównego nabywcę mienia zmarłego. Teraz państwo w Rosji odgrywa taką samą rolę w dziedzinie dziedziczenia, jak w innych cywilizowanych krajach. Państwo nie jest już nabywcą spadku, po prostu otrzymuje pojedynczą zrzeczoną własność. Jednocześnie należy pamiętać, że Kodeks cywilny znacznie zwiększył liczbę linii spadkobierców z mocy prawa: w Kodeksie cywilnym RFSRR z 1964 r. Istniały tylko dwie linie spadkobierców z mocy prawa.

Porządek dziedziczenia zarekwirowanego majątku. Treść przysługującego państwu prawa do dziedziczenia zrzeczonego majątku znacznie różni się od praw spadkowych powstałych z innych przyczyn od spadkobierców ustawowych lub testamentowych. Przy dziedziczeniu zrzeczonego majątku z mocy prawa państwo jest jedynym spadkobiercą, który nie jest uprawniony do odmowy przyjęcia spadku i dla którego nie ma potrzeby dokonywania jakichkolwiek czynności zmierzających do formalnego lub faktycznego przyjęcia spadku, co jest wyraźnie przewidziane w ust. 1 art. 1152 i ust. 1 art. 1157 GK.

Art. 1151 kc ustanawia katalog przypadków, w których majątek zmarłego zostaje uznany za wywłaszczony. Ta lista jest wyczerpująca i nie podlega rozszerzonej interpretacji. Zgodnie z ustępem 1 tego artykułu majątek spadkodawcy uznaje się za wyrzeczony:

1) jeżeli nie ma spadkobierców z mocy prawa i woli;

2) żaden ze spadkobierców nie ma prawa do dziedziczenia lub wszyscy spadkobiercy zostają usunięci z spadku, tj. zostają uznani za spadkobierców niegodnych (art. 1117 kc);

3) żaden ze spadkobierców nie przyjął spadku;

4) wszyscy spadkobiercy zrzekli się spadku, a jednocześnie żaden z nich nie wskazał, że odmawia na rzecz innego spadkobiercy (art. 1158 kc).

Ustawodawca w kontekście uznania majątku za wywłaszczony używa sformułowania, że ​​innych spadkobierców nie ma. Obywatele są więc „nieobecni”, jeśli np. nie żyją w określonym momencie. Podmiot prawny jest „nieobecny” (w kontekście tego artykułu), jeśli nie istnieje w dniu otwarcia spadku.

Drugie wskazanie zawarte w wykazie przesłanek uznania nieruchomości za wywłaszczoną nie wymaga komentarza, gdyż ustawa zawiera bezpośrednie odesłanie do odpowiedniego artykułu Kodeksu cywilnego, zwanego „Spadkobiercami niegodnymi”.

Jeśli chodzi o sytuację, w której żaden ze spadkobierców nie przyjął spadku, tutaj prawo oznacza przyjęcie spadku poprzez złożenie wniosku przez spadkobiercę, a ponadto w określonym terminie określonym w ust. 1 art. 1154 GK. W przeciwnym razie dochodzi do wyczerpania. Nie należy jednak zapominać o tzw. faktycznym przyjęciu spadku. Spadek nie następuje, jeżeli którykolwiek ze spadkobierców dopuścił się czynności wskazujących na przyjęcie spadku, których wykaz przewidziany jest w ust. 2 art. 1153 GK. Tak więc escheat nie powstaje w przypadkach, gdy w stosunku do któregokolwiek ze spadkobierców, którzy nie złożyli stosownego wniosku w wyznaczonym terminie, istnieje domniemanie przyjęcia przez nich spadku.

Nie wymaga komentarza również sytuacja, w której wszyscy spadkobiercy zrzekli się spadku, a jednocześnie żaden z nich nie wskazał, że odmawia na rzecz innego spadkobiercy, gdyż ustawa czyni szczególne odesłanie do art. 1158 kc „Zrzeczenie się spadku na rzecz innych osób oraz zrzeczenie się części spadku”.

Pomimo tego, że przesłanki, które pociągają za sobą uznanie mienia za uchylony, co do zasady nie są oczywiste w chwili otwarcia spadku, prawo nie przewiduje szczególnego terminu, w którym musi zostać rozstrzygnięta kwestia możliwości uznania mienia za uchylony. Do zalegalizowania majątku zmarłego jako escheat nie jest wymagane przyjęcie odpowiedniego aktu sądowego lub innego. Status zachowku nabywa z mocy prawa, jeżeli są w nim wskazane przesłanki, od dnia otwarcia spadku i zachowuje ten status do czasu zarejestrowania praw państwa do spadku. Przez cały ten czas, zgodnie z prawem, musi być zapewniona ochrona i zarządzanie spadkiem w celu przekazania go skarbowi państwa. Jednocześnie należy pamiętać, że za wyrzeczony można uznać nie tylko cały majątek zmarłego, ale także jego część, jeżeli ta część odpowiada znamionom wyrzekanego mienia. Art. 1151 kc nie zawiera bezpośrednich wskazań, że majątek zmarłego można uznać za wydziedziczony w całości lub w części. Jednakże możliwość uznania części majątku zmarłego za przechowanie nie stoi w sprzeczności z znaczeniem przepisów ust. 1 art. 1151, a także istotę tych okoliczności, które są podstawą powstania stosunków częściowego wyrzeczenia się własności.

Przedmiotem prawa do dziedziczenia zrzeczonej własności jest wyłącznie Federacja Rosyjska. Zgodnie z ust. 2 art. 1151 Kodeksu Cywilnego majątek zrzeczony przechodzi w drodze dziedziczenia z mocy prawa na własność Federacji Rosyjskiej. Podstawy ustawodawstwa dotyczącego notariuszy nie przewidują obowiązku uzyskania przez państwo zaświadczenia o prawie do wyrzeczenia się spadku. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministerstwa Finansów ZSRR z dnia 19 grudnia 1984 r. nr 185 „W sprawie trybu rozliczania, wyceny i sprzedaży mienia skonfiskowanego, bezwładnego, mienia przekazanego państwu w drodze dziedziczenia oraz skarbów” (zm. z dnia 13 sierpnia 1991 r.) dokumentem potwierdzającym państwowe prawo do dziedziczenia jest zaświadczenie wydane przez organ notarialny organowi podatkowemu. Jednocześnie Instrukcja nie przewiduje obowiązku uzyskania przez organ państwowy odpowiedniego zaświadczenia. Zgodnie z ust. 3 art. 1151 Kodeksu cywilnego niniejsza instrukcja obowiązuje do czasu uchwalenia ustawy regulującej procedurę dziedziczenia i rozliczania zrzeczonego majątku, a także procedurę przenoszenia go na własność podmiotów Federacji Rosyjskiej lub na własność gmin.

Wymienione w ust. 3 art. 1151 ustawy jest niezbędny do pełnej realizacji norm Kodeksu Cywilnego. Główne kwestie, które przyszłe prawo powinno rozstrzygnąć, dotyczą zarówno rozliczania przejętego mienia, jak i kwestii jego nabycia, które nie są uregulowane w samym Kodeksie cywilnym, na przykład ustalenia, który organ federalny powinien objąć w posiadanie rzeczy objęte spadkiem majątkowym, który z nich powinien spłacić długi spadkodawcy, uczestniczyć w stosunkach z innymi osobami domagającymi się tego samego spadku lub kwestionującymi jego spadek itp. W związku z tym potrzeba przyjęcia jednego aktu regulacyjnego w sprawie procedury dziedziczenia, rozliczania, przeniesienia pozostawionego majątku majątek Federacji Rosyjskiej lub gmin wydaje się być więcej niż uzasadnione. Można przyjąć, że ustawa ta powinna określać organy i osoby, które będą zobowiązane do rozpoznawania przypadków uchylonego spadku i zgłaszania ich odpowiednim organom państwowym, podejmowania działań w celu ochrony takiego spadku, składającego się z rzeczy ruchomych i nieruchomych oraz gospodarowania majątkiem w interesie państwa, współdziałania z notariuszami, zapewnienia organizacji i prowadzenia ksiąg metrykalnych, oceny spadków uchylonych itp. Ustawa powinna przewidywać środki zapobiegające nadużyciom w tym zakresie, formy odpowiedzialności za naruszenie prawa. Ponadto postępowania spadkowe w sądach, ze względu na swoją specyfikę, są zazwyczaj niezwykle długotrwałe. Praktyka orzecznicza w sprawach spadkowych nie została jeszcze w dużym stopniu rozwinięta i ze względu na dość rzadkie zastosowanie w porównaniu ze zwykłymi sporami spadkowymi nieprędko się ukształtuje, dlatego kwestie te wymagają jak najjaśniejszej regulacji regulacyjnej oraz szybkiego uchwalenia specjalnej ustawy mającej na celu rozwiązanie tego złożonego zagadnienia.

Temat 4. NABYWANIE DZIEDZICZENIA

4.1. Pojęcie i metody przyjmowania spadku. Bezwarunkowość i powszechność przyjmowania spadku

Tryb i tryb przyjmowania spadku regulują przepisy Ch. 64 GK. Zgodnie z ust. 1 art. 1152 Kodeksu Cywilnego, aby nabyć spadek, spadkobierca musi go przyjąć. Jedyny wyjątek od tej ogólnej zasady dotyczy przypadków przeniesienia własności dziedzicznej, która przeszła na własność Federacji Rosyjskiej w porządku dziedziczenia ustawowego. W takich przypadkach Federacja Rosyjska reprezentowana przez odpowiednie organy nie wymaga specjalnego aktu przyjęcia spadku do nabycia spadku.

Dziedziczenie może zostać przyjęte z różnych powodów: z woli i z mocy prawa lub w drodze dziedzicznego przekazania i w wyniku otwarcia spadku itp. Jeżeli spadkobierca jest powołany do dziedziczenia jednocześnie z kilku powodów, to zgodnie z ust. 2 art. 1152 k.c., może przyjąć spadek należny mu z jednej z tych podstaw, albo z kilku, albo ze wszystkich. W tym przypadku nie ma znaczenia, czy spadkobierca został powołany do dziedziczenia bezpośrednio w wyniku otwarcia spadku, czy też w wyniku dodania do otwarcia spadku jakichkolwiek dodatkowych faktów prawnych.

Akt przyjęcia spadku ma charakter powszechny, to znaczy dotyczy wszystkich rodzajów majątku dziedzicznego. Niedopuszczalne jest przyjęcie spadku pod warunkiem lub z zastrzeżeniami (§ 2 ust. 2, art. 1152 kc). Spadkobierca powołany do dziedziczenia z kilku powodów, jak to już zaznaczono, może przyjąć spadek z wszystkich tych powodów, z kilku lub tylko z jednego, ale bez względu na to, jakiego dokona wyboru, nie może przyjąć tylko części tego, co może odziedziczyć na podstawie, na której jest powołany do dziedziczenia.

Sposoby przyjęcia spadku. Przyjęcie spadku możliwe jest na dwa sposoby: poprzez złożenie odpowiedniego wniosku przez spadkobiercę oraz poprzez faktyczne przyjęcie spadku.

1. Zgodnie z normą ust. 1 art. 1153 Kodeksu cywilnego, przyjęcie spadku następuje przez złożenie w miejscu otwarcia spadku notariuszowi lub upoważnionemu zgodnie z przepisami prawa do wydawania zaświadczeń o prawie spadkowym urzędnikowi wniosku spadkobiercy o przyjęcie spadku lub wniosku spadkobiercy o wydanie zaświadczenia o prawie do dziedziczenia. Jeżeli wniosek spadkobiercy został złożony u notariusza przez inną osobę lub przesłany pocztą, podpis spadkobiercy na wniosku musi być poświadczony przez notariusza, urzędnika uprawnionego do czynności notarialnych lub osobę upoważnioną do poświadczania pełnomocnictw.

Zgodnie z regulaminem ust. 3 pkt 1 art. 1153 k.c. możliwe jest przyjęcie spadku przez pełnomocnika, jeżeli pełnomocnictwo wyraźnie przewiduje upoważnienie do przyjęcia spadku. Pełnomocnictwo takie może być poświadczone jedynie przez notariusza lub innego urzędnika uprawnionego do czynności notarialnych.

Przedstawiciele prawni (np. rodzice lub opiekunowie małoletniego) nie potrzebują pełnomocnictwa do przyjęcia spadku, przedstawiają stosowny dokument potwierdzający ich umocowanie (akt urodzenia dziecka lub postanowienie organu opiekuńczo-wychowawczego o ustanowieniu opiekuna).

2. Zgodnie z zasadami ust. 2 art. 1153 Kodeksu Cywilnego uznaje się, dopóki nie zostanie udowodnione inaczej, że spadkobierca przyjął spadek, jeżeli dokonał czynności wskazujących na faktyczne przyjęcie spadku, w szczególności gdy spadkobierca:

a) wszedł w posiadanie lub zarządzanie spadkiem;

b) podjął działania w celu zachowania własności dziedzicznej, ochrony jej przed ingerencjami lub roszczeniami osób trzecich;

c) poniósł wydatki na utrzymanie spadku na własny koszt;

d) spłacił na własny koszt długi spadkodawcy;

e) otrzymał od osób trzecich środki pieniężne należne spadkodawcy.

W ust. 2 art. 1153 k.c. wymienia tylko nieliczne, najczęstsze czynności, których popełnienie świadczy o faktycznym przyjęciu spadku przez spadkobiercę. Nie można podać wyczerpującej listy takich działań. W praktyce notarialnej udowodnienie faktu terminowego wejścia w posiadanie lub używanie majątku spadkodawcy odbywa się na różne sposoby. Tak więc dowodem faktycznego przyjęcia spadku, w zależności od konkretnej sytuacji, mogą być:

- zaświadczenie organizacji utrzymania mieszkań (lub samorządu terytorialnego lub spółdzielni budownictwa mieszkaniowego), że spadkobierca zamieszkiwał razem ze spadkodawcą w chwili jego śmierci. O faktycznym przyjęciu spadku świadczyć będzie również fakt, że spadkobierca zamieszkiwał w odziedziczonym domu (mieszkaniu), nawet jeśli sam spadkodawca mieszkał w innym miejscu;

- zaświadczenie od wskazanych organów, że przed upływem sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku spadkobierca przejął jakikolwiek majątek spadkodawcy. Ilość zabranych rzeczy i ich wartość nie mają znaczenia prawnego;

- zaświadczenie z urzędu skarbowego o zapłaceniu przez spadkobiercę podatków od nieruchomości będącej własnością spadkodawcy lub pokwitowanie zapłaty podatków w imieniu spadkobiercy;

- obecność książeczki oszczędnościowej spadkodawcy przez spadkobiercę, pod warunkiem, że notariusz będzie dysponował danymi o otrzymaniu przez spadkobiercę przed upływem ustawowego terminu do przyjęcia spadku (otrzymanie przez konkretnego spadkobiercę sumy pieniężnej na pogrzeb spadkodawcy; dostępność aktu inwentarzowego notariusza, który podjął działania w celu zabezpieczenia majątku spadkowego i przekazał książeczkę oszczędnościową na przechowanie spadkobiercy itp.);

- zaświadczenie z urzędu gminy stwierdzające, że spadkobierca dbał o odziedziczony dom (mieszkanie), dokonywał w nim napraw;

- zaświadczenie z urzędu gminy stwierdzające, że spadkobierca posadził rośliny na gruntach należących do spadkodawcy na mocy prawa własności; i tak dalej.

Sposób przyjęcia spadku czynnościami faktycznymi nie wyklucza późniejszego odwołania się spadkobiercy do notariusza z wnioskiem o wydanie zaświadczenia o prawie do dziedziczenia. Jeżeli spadkobierca nie ma wystarczających dowodów, aby notariusz mógł przyjąć spadek w drodze czynności faktycznych, fakt przyjęcia spadku może zostać stwierdzony przez sąd w postępowaniu dotyczącym rozpoznania spraw o ustalenie faktów o znaczeniu prawnym.

4.2. Termin przyjęcia spadku. Następstwa upływu terminu do przyjęcia spadku, przesłanki przyjęcia spadku po upływie tego terminu

Zgodnie z zasadami ust. 1 art. 1154 kc spadek można przyjąć w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku. Jeżeli spadek zostanie otwarty w dniu domniemanej śmierci obywatela, spadek może zostać przyjęty w ciągu sześciu miesięcy od daty wejścia w życie orzeczenia sądu stwierdzającego jego śmierć.

Jeżeli prawo do dziedziczenia powstaje dla innych osób w wyniku odmowy dziedziczenia przez spadkobiercę lub usunięcia spadkobiercy z przyczyn określonych w art. 1117 tego Kodeksu (spadkobiercy niegodni), osoby takie mogą przyjąć spadek w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym uzyskały prawo do dziedziczenia (art. 2 ust. 1154 kc). Osoby, dla których prawo do dziedziczenia powstaje wyłącznie na skutek nieprzyjęcia spadku przez innego spadkobiercę, mogą przyjąć spadek w terminie trzech miesięcy od dnia upływu terminu określonego w ust. 1 art. 1154 Kodeksu Cywilnego (tj. po upływie XNUMX miesięcy).

Na wniosek spadkobiercy, który uchybił terminowi wyznaczonemu do przyjęcia spadku, sąd może przywrócić ten termin i uznać, że spadkobierca przyjął spadek: a) jeżeli spadkobierca nie wiedział i nie powinien był wiedzieć o otwarciu spadku; b) uchybił temu terminowi z innych ważnych przyczyn i pod warunkiem, że spadkobierca, który uchybił terminowi przyjęcia spadku, wystąpił do sądu w ciągu sześciu miesięcy od ustania przyczyn uchybienia. Po uznaniu, że taki spadkobierca przyjął spadek, sąd określa udziały wszystkich spadkobierców w majątku spadkowym oraz, w razie potrzeby, określa środki ochrony praw nowego spadkobiercy do otrzymania należnej mu części spadku. Wydane wcześniej zaświadczenia o prawie do dziedziczenia są przez sąd uznawane za nieważne (ust. 1 art. 1155 kc).

Zgodnie z zasadami ust. 2 art. 1155 Kodeksu Cywilnego, spadkobierca może przyjąć spadek po upływie terminu wyznaczonego do jego przyjęcia, bez wchodzenia na drogę sądową, za pisemną zgodą wszystkich pozostałych spadkobierców, którzy przyjęli spadek. Zgoda spadkobierców jest podstawą unieważnienia przez notariusza wcześniej wydanego zaświadczenia o prawie do dziedziczenia oraz podstawą do wydania nowego zaświadczenia. Jeżeli na podstawie wcześniej wydanego zaświadczenia dokonano państwowej rejestracji praw do nieruchomości, postanowienie notarialne o unieważnieniu wcześniej wydanego zaświadczenia i nowe zaświadczenie są podstawą do dokonania odpowiednich zmian w rejestrze państwowym.

4.3. dziedziczna transmisja

Zgodnie z zasadami art. 1156 k.c., jeżeli spadkobierca powołany testamentem lub ustawą do dziedziczenia zmarł po otwarciu spadku, nie zdążywszy go przyjąć w przepisanym terminie, wówczas prawo do przyjęcia należnego mu spadku przechodzi na jego spadkobierców z mocy prawa, a jeżeli cały majątek spadkowy został zapisany w testamencie - na jego spadkobierców testamentem (przekazanie dziedziczne). Prawo do przyjęcia spadku w kolejności dziedziczenia nie wchodzi w skład spadku otwartego po śmierci takiego spadkobiercy.

W stosunkach przekazania dziedzicznego uczestniczą: 1) spadkodawca; 2) spadkobierca, który zmarł nie zdążywszy przyjąć spadku, jest przekazicielem; 3) jego spadkobierca-transmisariusz. Zarówno przekazujący, jak i przekazujący mogą być spadkobiercami zarówno z mocy prawa, jak i z woli.

Przekazanie dziedziczne następuje tylko wtedy, gdy w testamencie nie wskazano spadkobiercy wtórnego. Zgodnie z zasadami art. 1121 k.c., jeżeli spadkodawca nie chce, aby jego majątek przeszedł na spadkobierców spadkobiercy, może ustanowić wtórnie innego spadkobiercę. Tym samym submianowanie spadkobiercy w testamencie (zastępstwo dziedziczne) nie pozwala na przekazanie dziedziczne. Jeżeli jednak spadkobierca wtórny umrze przed przyjęciem spadku, przekazanie zostaje przywrócone, tj. prawo do otrzymania spadku nie przechodzi na spadkobierców wtórnego spadkobiercy, lecz na spadkobierców spadkodawcy. Jeżeli ten ostatni tego nie chce, może wyznaczyć innego spadkobiercę lub spadkobierców.

Zgodnie z zasadami ust. 2 i 3 art. 1156 k.c. prawo do przyjęcia spadku należącego do zmarłego spadkobiercy mogą wykonywać jego spadkobiercy na zasadach ogólnych. Jeżeli pozostała część terminu ustalonego do przyjęcia spadku po śmierci spadkobiercy jest krótsza niż trzy miesiące, przedłuża się go do trzech miesięcy. Po upływie terminu ustalonego do przyjęcia spadku spadkobiercy zmarłego spadkobiercy mogą zostać uznani przez sąd za przyjmujących spadek zgodnie z art. 1155 tego Kodeksu, jeżeli sąd stwierdzi ważne przyczyny uchybienia tego terminu. Prawo spadkobiercy do przyjęcia części spadku jako zachowku nie podlega dziedziczeniu.

4.4. Zrzeczenie się dziedziczenia, rodzaje i tryb jego rejestracji

Zgodnie z regułami art. 1157 k.c. spadkobierca ma prawo odmówić przyjęcia spadku na rzecz innych osób lub bez wskazania osób, na rzecz których odrzuca majątek spadkowy.

Zrzeczenie się spadku jest czynnością jednostronną, polegającą na dokonaniu czynności prawnej wskazującej na niechęć spadkobiercy do przyjęcia majątku spadkodawcy, a mianowicie na złożeniu stosownego wniosku spadkobiercy do notariusza lub sądu. Niedokonanie czynności faktycznych nie jest zrzeczeniem się spadku, lecz nieprzyjęciem spadku.

Przy dziedziczeniu zrzeczonego majątku odmowa przyjęcia spadku jest niedopuszczalna (§ 2 ust. 1, art. 1157 kc).

Spadkobierca ma prawo odmówić przyjęcia spadku w terminie ustalonym do przyjęcia spadku, to jest w ciągu sześciu miesięcy, także w przypadku, gdy już przyjął spadek. Jeżeli spadkobierca dopuścił się czynności świadczących o faktycznym przyjęciu spadku, sąd może na wniosek tego spadkobiercy uznać, że zrzekł się spadku i po upływie ustalonego terminu, jeżeli uzna przyczyny uchybienia terminu za ważne. Zatem zrzeczenie się spadku jest możliwe po upływie sześciomiesięcznego terminu w przypadku zaistnienia następujących okoliczności:

1) spadkobierca przyjął spadek nie przez złożenie odpowiedniego wniosku u notariusza, lecz przez dokonanie czynności wskazujących na faktyczne przyjęcie spadku;

2) spadkobierca, który faktycznie przyjął spadek, wystąpił do sądu o uznanie go za odmawiającego przyjęcia spadku (choć terminy na odmowę już upłynęły);

3) sąd uznał przyczyny uchybienia tych terminów za ważne.

Z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu zrzeczenie się spadku uważa się za dokonane i skutki przewidziane prawem. Zgodnie z normą ust. 3 art. 1157 k.c. zrzeczenia się spadku nie można później zmienić ani cofnąć.

Zgodnie z zasadami art. 1159 Kodeksu cywilnego zrzeczenie się spadku następuje przez złożenie w miejscu otwarcia spadku notariuszowi lub upoważnionemu zgodnie z prawem do wydawania zaświadczeń o prawie do dziedziczenia urzędnikowi wniosku spadkobiercy o zrzeczenie się spadku. W przypadku, gdy wniosek o zrzeczenie się spadku składa notariuszowi nie sam spadkobierca, lecz inna osoba lub przesłany pocztą, podpis spadkobiercy na takim wniosku musi być należycie poświadczony. Zrzeczenie się spadku przez pełnomocnika jest możliwe, jeżeli pełnomocnictwo wyraźnie przewiduje uprawnienie do takiej odmowy. Pełnomocnictwo nie jest wymagane do odmowy przedstawiciela ustawowego z dziedziczenia.

Zgodnie z ust. 4 art. 1157 k.c. odmowa przyjęcia spadku w przypadku, gdy spadkobiercą jest małoletni, ubezwłasnowolniony lub częściowo zdolny do czynności prawnych obywatel, dopuszcza się za uprzednim zezwoleniem organu opiekuńczego. Późniejsze zatwierdzenie przez organ opieki i kurateli zrzeczenia się spadku jest niedopuszczalne. Niezachowanie tych wymogów pociąga za sobą nieważność (nieważność) odmowy przyjęcia spadku jako czynności niezgodnej z wymogami prawa.

Zasady art. 1158 kc przewiduje zrzeczenie się spadku na rzecz innych osób oraz zrzeczenie się części spadku. Spadkobierca ma prawo odmówić przyjęcia spadku na rzecz innych osób spośród spadkobierców testamentowych lub spadkobierców ustawowych dowolnego rzędu, niepozbawionych spadku, w tym na rzecz powołanych do dziedziczenia na podstawie prawa reprezentacji lub w drodze dziedzicznego przekazania. Odmowa dziedziczenia na rzecz innych osób jest niedopuszczalna.

Anulowanie na rzecz którejkolwiek z poniższych osób jest niedozwolone:

1) z majątku odziedziczonego testamentem, jeżeli cały majątek spadkodawcy zapisano spadkobiercom przez niego wyznaczonym;

2) z obowiązkowego udziału w spadku;

3) jeżeli spadkobierca został przydzielony spadkobiercy.

Zrzeczenie się spadku – zarówno celowe, tj. na rzecz konkretnej osoby, jak i bezadresowe, tj. bez wskazania konkretnej osoby – może być jedynie bezwarunkowe, bezwarunkowe i zupełne. Odmowa przyjęcia spadku z zastrzeżeniami, pod warunkiem i odmowa części spadku należnej spadkobiercy jest niedopuszczalna. Jeżeli jednak spadkobierca został powołany do dziedziczenia jednocześnie z kilku powodów (testamentowo i ustawowo lub w drodze dziedzicznego przeniesienia i w wyniku otwarcia spadku itp.), ma on prawo odmówić przyjęcia spadku należnego mu z jednej z tych przyczyn, z kilku z nich lub ze wszystkich. W związku z tym, jeśli spadkobierca odmówi przyjęcia spadku z jednej z przyczyn, może to zrobić na czyjąś korzyść.

Zrzeczenie się spadku, jak każda inna transakcja, może zostać zakwestionowane. Najczęściej pojawiają się roszczenia o uznanie zrzeczenia się spadku za nieważne z uwagi na to, że zostało ono popełnione:

- przez osobę, która nie była w stanie w danym momencie zrozumieć sensu swoich działań ani nimi pokierować;

- pod wpływem urojeń;

- pod wpływem oszustwa, przemocy, gróźb itp.

4.5. Przyrost udziałów dziedzicznych

Przyrost udziałów dziedzicznych jest sposobem nabycia majątku spadkowego, ustalanym na wypadek, gdyby jeden z powołanych spadkobierców nie brał udziału w dziedziczeniu dziedzicznym i nie nabył należnej mu części spadku.

Zasadnicza treść stosunków dla przyrostu udziałów dziedzicznych polega na tym, że część spadku, która przysługiwałaby spadkobiercy powołanemu, ale upadłemu, przechodzi na spadkobierców, którzy zostali powołani do dziedziczenia i przyjęli spadek. Osoba powołana do dziedziczenia, która nie skorzystała z prawa do dziedziczenia, traci możliwość bycia cesjonariuszem, a utracona możliwość nie przechodzi z niej na żadnego innego spadkobiercę.

W swej istocie prawnej podwyższenie jest mechanizmem przeliczania udziałów dziedzicznych w całości spadku z uwzględnieniem odstępstwa spadkobiercy od dziedziczenia. Nabycie spadku w drodze przyrostu udziałów dziedzicznych jest dokonywane przez spadkobierców zgodnie z przesłankami dziedziczenia z woli lub z mocy prawa.

Warunki i podstawy nabycia spadku w drodze podwyższenia udziałów dziedzicznych określa wprost ustawa.

Pierwszym warunkiem jest obecność spadkobierców powołanych do dziedziczenia z mocy prawa lub z woli, albo zarówno z mocy prawa, jak i z woli. Jednocześnie liczba takich współspadkobierców musi wynosić co najmniej dwóch; mniejsza liczba jednocześnie powołanych spadkobierców eliminuje konieczność stosowania zasad dotyczących inkrementacji udziału spadkobiercy do udziałów innych powołanych spadkobierców. Jeżeli pojedynczy spadkobierca został powołany do dziedziczenia, a on przestał dziedziczyć, powstaje sytuacja, która wymaga zastosowania nie zasad dotyczących przyrostu udziałów dziedzicznych, ale zasad zapewniających powołanie innego spadkobiercy zgodnie z podstawą dziedziczenia.

Drugim warunkiem jest odstępstwo powołanego spadkobiercy od spadku, i to wyłącznie z przyczyn przewidzianych w przepisach art. 1161 GK. Zaginięcie spadkobiercy z powodu innych okoliczności będzie wymagało zastosowania innych zasad powołania do spadku i nabycia spadku, ale nie zasad dotyczących podwyższania udziałów spadkowych. Ten warunek przyrostu obowiązuje także w wypadkach, gdy spadkobierca, wezwany jednocześnie z kilku przyczyn, zaginął z jednej, kilku lub wszystkich przyczyn dziedziczenia (art. 2 ust. 1152, art. 3 ust. 1158 kc).

Trzecim warunkiem jest przyjęcie spadku przez innych, z wyjątkiem tego, który odpadł, spadkobierców powołanych do dziedziczenia na tej samej lub innej podstawie dziedziczenia. Przyjęcie spadku przez innych zwanych spadkobierców umożliwia zwiększenie udziałów spadkowych, gdyż akt przyjęcia spadku dotyczy albo całego spadku, niezależnie od podstawy dziedziczenia, w tym części spadku, która byłaby należna spadkobiercy, albo spadku, co do przyjęcia którego dokonano wyboru podstawy dziedziczenia i na tej podstawie prawo do dziedziczenia przysługiwało spadkobiercy.

Podstawy podwyższenia udziałów dziedzicznych określa art. 1161 GK w wyczerpujący sposób. Obejmują one:

a) nieprzyjęcia spadku przez spadkobiercę powołanego do dziedziczenia z mocy prawa lub z woli;

b) zrzeczenie się przez spadkobiercę spadku bez wskazania osób, na rzecz których zrzeka się on majątku spadkowego (bezwarunkowe zrzeczenie się spadku, bezadresowe, bezkierunkowe);

c) niegodności dziedziczenia na podstawie ust. 1 art. 1117 k.c., na mocy którego spadkobierca z mocy ustawy lub testamentu zostaje uznany za pozbawionego prawa do dziedziczenia, a także o niegodności dziedziczenia na podstawie ust. 2 art. 1117 Kodeksu Cywilnego, zgodnie z którym spadkobierca zostaje prawnie usunięty od spadku na mocy orzeczenia sądu;

d) nieważność testamentu, jeżeli nieważność ta pociąga za sobą utratę prawa do dziedziczenia przez osobę powołaną spadkobiercą w testamencie.

Wtórne powołanie przez spadkodawcę innego spadkobiercy w razie, gdy spadkobierca wyznaczony jako pierwszy nie przyjmie spadku lub go odrzuci albo z innych przyczyn uchyli się od dziedziczenia, nie tworzy stosunków dla przyrostu udziałów dziedzicznych.

Temat 5. PODEJMOWANIE ŚRODKÓW W CELU OCHRONY WŁASNOŚCI DZIEDZICTWA I ZARZĄDZANIA NIMI

5.1. Cele podjęcia działań w celu ochrony mienia dziedzicznego. Pojęcie i rodzaje czynności zabezpieczających wykonywanych przez notariusza

W celu ochrony praw spadkobierców i innych zainteresowanych osób (zapisobierców, wierzycieli, państwa) wykonawca testamentu lub notariusz w miejscu otwarcia spadku podejmuje działania w celu ochrony i zarządzania spadkiem. W przypadkach przewidzianych przez prawo środki takie muszą być podejmowane bezpośrednio przez funkcjonariuszy organów samorządu terytorialnego lub instytucji konsularnych Federacji Rosyjskiej.

Z punktu widzenia obowiązującego Kodeksu cywilnego podjęcie przez notariusza środków w celu ochrony i zarządzania majątkiem dziedzicznym rozpoczyna się od przyjęcia wniosku jednego lub kilku spadkobierców, wykonawcy testamentu, organu samorządu terytorialnego, organu opiekuńczego lub innych osób działających w interesie zachowania majątku dziedzicznego (klauzula 1, art. 1171 k.c.).

Zgodnie z zasadami ust. 2 art. 1171 Kodeksu cywilnego notariusz podejmuje czynności w celu ochrony spadku i zarządzania nim na żądanie jednego lub kilku spadkobierców, wykonawcy testamentu, samorządu terytorialnego, organu opiekuńczego lub innych osób działających w interesie zachowania majątku spadkowego. W przypadku powołania wykonawcy testamentu notariusz podejmuje działania w celu ochrony spadku i zarządzania nim w porozumieniu z wykonawcą testamentu.

Wykonawca testamentu podejmuje działania w celu ochrony spadku i zarządzania nim samodzielnie lub na wniosek jednego lub kilku spadkobierców.

Notariusz w przypadkach przewidzianych w art. 64, 65 Podstaw Prawa Notarialnego, przystępuje do podjęcia działań w celu ochrony majątku dziedzicznego w terminie zapewniającym jego bezpieczeństwo, co do zasady nie później niż w ciągu trzech dni roboczych od dnia otrzymania zawiadomienia o majątku dziedzicznym lub polecenia podjęcia działań w celu jego ochrony.

W rzeczywistości środki ochrony własności dziedzicznej to:

1) inwentarz majątku dziedzicznego. W ust. 1 art. 1172 kc stanowi, że dla ochrony spadku konieczne jest jego opisanie. Spisu dokonuje się w obecności dwóch świadków. Wymagania dotyczące świadków są określone w ust. 2 art. 1124 GK;

2) zarabianie na depozycie notarialnym. Zgodnie z zasadami ust. 2 art. 1172 kc środki związane ze spadkiem są składane u notariusza;

3) przekazanie do przechowywania odpowiednim organizacjom. Kosztowności walutowe, metale i kamienie szlachetne, wyroby z nich wykonane, papiery wartościowe niewymagające zarządzania przekazywane są do banku na podstawie umowy przechowania, z bezpiecznym dokumentem przekazanym notariuszowi. Maksymalną kwotę wynagrodzenia z tytułu umowy o przechowywanie majątku dziedzicznego ustala rząd Federacji Rosyjskiej (art. 6 ust. 1171 kodeksu cywilnego);

4) przekazywanie broni organom spraw wewnętrznych. Jeżeli broń wchodzi w skład majątku dziedzicznego, notariusz zawiadamia o tym organy spraw wewnętrznych. Zgodnie z ustawą federalną z dnia 13 grudnia 1996 r. Nr 150-FZ „O broni”, broń wchodząca w skład spadku do czasu rozstrzygnięcia kwestii spadkowej i pozwolenia na nabycie broni cywilnej jest niezwłocznie zajęta na przechowanie przez organy spraw wewnętrznych, które zarejestrowały tę broń.

Jeżeli dziedziczenie odbywa się zgodnie z testamentem, w którym wskazany jest jego wykonawca, to wszelkie niezbędne środki ochrony spadku wykonuje wykonawca testamentu zgodnie z zasadami wskazanymi powyżej.

W celu ustalenia składu spadku i jego ochrony banki, inne organizacje kredytowe i inne osoby prawne są zobowiązane, na żądanie notariusza, do poinformowania go o posiadanych przez te osoby informacjach o majątku należącym do spadkodawcy. Notariusz może przekazać otrzymane informacje jedynie wykonawcy testamentu i spadkobiercom (art. 3 kc, ust. 1171).

Notariusz podejmuje czynności w celu ochrony spadku i zarządzania nim w terminie wyznaczonym przez notariusza, uwzględniając charakter i wartość spadku, a także czas potrzebny spadkobiercom do objęcia spadku w posiadanie, nie dłużej jednak niż w ciągu sześciu miesięcy, a w przypadkach przewidzianych w ust. 2 i 3 art. 1154 sp. 2. miejsce 1156 kc, nie później niż w ciągu dziewięciu miesięcy od dnia otwarcia spadku. Wykonawca testamentu podejmuje działania w celu ochrony spadku i zarządzania nim w okresie niezbędnym do wykonania testamentu (art. 4 ust. 1171 kodeksu cywilnego).

W przypadku, gdy majątek dziedziczny znajduje się w różnych miejscach, notariusz w miejscu otwarcia spadku przesyła za pośrednictwem organów wymiaru sprawiedliwości notariuszowi w miejscu położenia odpowiedniej części majątku dziedzicznego wiążący nakaz ochrony tego majątku i zarządzania nim. Jeżeli notariusz w miejscu otwarcia spadku wie, kto powinien podjąć środki w celu zabezpieczenia majątku, zarządzenie takie przesyła się do właściwego notariusza lub urzędnika (art. 5 k.c. ust. 1171).

5.2. Procedura sporządzenia spisu majątku dziedzicznego. Opis akt. Tryb sporządzenia aktu inwentarza o braku własności dziedzicznej

Zgodnie z Wytycznymi dotyczącymi wykonywania niektórych rodzajów czynności notarialnych przez notariuszy Federacji Rosyjskiej, zatwierdzonymi zarządzeniem Ministerstwa Sprawiedliwości Rosji z dnia 15 marca 2000 r. Nr 91, notariusz, stosując środki ochrony mienia dziedzicznego, sporządza inwentarz mienia dziedzicznego w obecności dwóch świadków. Zgodnie z normą ust. 1 art. 1172 k.c. przy sporządzaniu spisu inwentarza mogą być obecni wykonawca testamentu, spadkobiercy oraz w odpowiednich przypadkach przedstawiciele kurateli i organu opiekuńczego.

W dokumencie wykazu stwierdza się:

1) nazwisko, imię, patronimikę notariusza dokonującego spisu inwentarza, datę i numer postanowienia organu wymiaru sprawiedliwości o wyznaczeniu notariusza, jego okręg notarialny albo nazwę kancelarii notarialnej;

2) datę otrzymania zawiadomienia o spadku lub polecenia podjęcia działań w celu zabezpieczenia spadku;

3) datę sporządzenia spisu, informacje o osobach biorących udział w spisie;

4) nazwisko, imię, patronimikę i ostatnie stałe miejsce zamieszkania spadkodawcy, czas jego śmierci oraz położenie opisywanego majątku;

5) czy lokal był opieczętowany przed stawiennictwem notariusza i przez kogo, czy pieczęć lub pieczęć nie zostały zerwane;

6) szczegółowy opis każdego z przedmiotów opisywanego majątku dziedzicznego.

Na każdej stronie aktu inwentarzowego sumuje się liczbę opisanych rzeczy (obiektów), na końcu inwentarza sumuje się liczbę rzeczy (przedmiotów).

Akt inwentarza obejmuje cały majątek, w tym rzeczy osobiste spadkodawcy. Oświadczenia osób fizycznych lub prawnych o posiadaniu przez nie określonych rzeczy wpisuje się do aktu inwentarzowego, a zainteresowanym wyjaśnia się procedurę wystąpienia do sądu z pozwem o wyłączenie tej nieruchomości z inwentarza.

W przypadku przerwy w sporządzaniu inwentarza majątkowego (przerwa obiadowa, zakończenie dnia roboczego itp.) lub trwającej kilka dni lokal jest każdorazowo opieczętowany notarialnie. W akcie inwentarzowym odnotowuje się przyczyny i termin zakończenia inwentaryzacji i jej wznowienia, a także stan pieczęci i pieczęci podczas kolejnych otwarć lokalu.

Na końcu aktu wskazuje się informację o osobie, której opisana nieruchomość została przekazana na przechowanie, oraz dokonuje się wzmianki o pouczeniu jej o odpowiedzialności zgodnie z przepisami prawa, w tym z art. 312 Kodeksu karnego („Nielegalne działania w stosunku do mienia poddanego inwentaryzacji, aresztowaniu lub przepadkowi”). Osoba ta podpisuje ustawę o ostrzeżeniu o odpowiedzialności.

Akt inwentarzowy sporządza się co najmniej w trzech egzemplarzach. Wszystkie odpisy podpisane są przez notariusza, zainteresowane osoby (jeśli brał udział w inwentaryzacji) oraz świadków.

Jeżeli podjęcie środków w celu zabezpieczenia majątku spadkowego nie jest możliwe (spadkobiercy lub inne osoby, które zamieszkiwały ze spadkodawcą, sprzeciwiają się sporządzeniu spisu inwentarza, nie zgłaszają majątku do inwentarza, majątek został wykreślony itp.), notariusz sporządza o tym akt i zawiadamia zainteresowane osoby, a w razie potrzeby także upoważniony organ władzy państwowej lub samorządu terytorialnego.

Notariusz zgłasza stwierdzone podczas inwentaryzacji mienie mające wartość historyczną, naukową, artystyczną lub inną dla kultury właściwym organom państwowym lub samorządowym.

Broń, amunicję i materiały wybuchowe znalezione w mieniu zmarłego przekazuje się organom spraw wewnętrznych według odrębnego inwentarza.

5.3. Odpowiedzialny opiekun nieruchomości. Jego prawa i obowiązki

Co do zasady, majątek ze składu spadku, dla którego nie ustanowiono specjalnego trybu przechowywania i który nie wymaga jego zarządu, notariusz przenosi na podstawie umowy o przechowanie na jednego ze spadkobierców, a jeżeli przeniesienie na spadkobierców jest niemożliwe, na inną osobę według uznania notariusza. Podobne zasady zostały ustalone dla przypadku powołania wykonawcy testamentu, z tą jednak różnicą, że może on również samodzielnie sprawować pieczę. W tym przypadku relacja między wykonawcą testamentu a notariuszem budowana jest na wzór umowy przechowania. W takim przypadku poręczycielem będzie notariusz, który zgodnie z ust. 1 s. 4 art. 1171 Kodeksu Cywilnego ma prawo, według swego uznania, wybrać kuratora w przypadku braku możliwości przeniesienia własności na podstawie umowy przechowania na któregokolwiek ze spadkobierców.

Prawo nie przewiduje żadnych cech umowy o przechowanie mienia dziedzicznego, z wyjątkiem powołania się na kompetencje Rządu Federacji Rosyjskiej do ustalenia maksymalnej kwoty wynagrodzenia na podstawie tej umowy (klauzula 6 artykułu 1171 Kodeksu cywilnego). Umowa przechowywania może być jednak nieodpłatna. Ponieważ krajowa doktryna prawa cywilnego wywodzi się z domniemania, że ​​umowa magazynowania ma charakter odpłatny, warunek niepodlegania opłacie magazynowej powinien znaleźć się bezpośrednio w odpowiedniej umowie magazynowej. W przypadku, gdy wykonawca testamentu pełni funkcję kustosza, wynagrodzenie umowy przechowania uzależnione jest od tego, czy wypłata mu wynagrodzenia została przewidziana w testamencie (art. 1136 kc).

Niezależnie od wysokości wynagrodzenia (a także jego dyspozycyjności) wydatki na przechowywanie majątku dziedzicznego podlegają zwrotowi (art. 2 k.c. ust. 1174) kosztem tego majątku – przed zapłatą długów wobec wierzycieli, ale po zwrocie wydatków związanych z chorobą i pogrzebem spadkodawcy, proporcjonalnie do wartości majątku spadkowego przekazanego każdemu ze spadkobierców.

Przez resztę stosunki między notariuszem działającym jako ratorzy a opiekunem podlegają przepisom dotyczącym umowy przechowywania (§ 1 rozdziału 47 kodeksu cywilnego), w szczególności, określając obowiązki stron (art. 889–900, 904 kodeksu cywilnego), podstawę i kwotę odpowiedzialności Custodian (art. 901, kodeksu cywilnego).

Co do zasady przechowawca odpowiada za utratę, ubytek lub uszkodzenie mienia przyjętego do przechowania, jeżeli nastąpiło z winy. Równocześnie opiekun zawodowy, to jest opiekun prowadzący działalność gospodarczą, odpowiada, jeżeli nie udowodni, że utrata, ubytek lub uszkodzenie majątku dziedzicznego nastąpiło wskutek siły wyższej albo z powodu właściwości rzeczy, o których przyjmujący rzecz na przechowanie nie wiedział i nie powinien był wiedzieć, albo wskutek umyślnego lub rażącego niedbalstwa pożyczającego (ust. 1 art. 901 k.c.). W odniesieniu do umowy o przechowanie mienia dziedzicznego zawartej przez notariusza oznacza to, że w razie winy przechowawcy notariusz ma prawo dochodzić od niego odszkodowania, a nie własnych strat (notariusz nie jest właścicielem mienia dziedzicznego i na mocy art. 1 ust. 1171 k.c. przekazane na przechowanie majątku dziedzicznego, a zatem kwoty otrzymane przez notariusza jako odszkodowanie za straty związane z utratą, ubytkiem lub uszkodzeniem majątku dziedzicznego muszą zostać następnie przekazane.

Zakres odpowiedzialności opiekuna zależy od tego, czy przechowywanie jest odpłatne, czy nieodpłatne. W pierwszym przypadku szkody podlegają naprawieniu w całości, tj. nie tylko szkoda rzeczywista, ale także utracone korzyści, chyba że przepisy prawa lub umowa przechowania stanowią inaczej (art. 1 ust. 902 kc). W przypadku nieodpłatnego przechowywania odszkodowanie przysługuje tylko za szkodę rzeczywistą (art. 2 ust. 902 Kodeksu Cywilnego).

Jeżeli oprócz winy przechowawcy w zaginięciu, ubytku lub uszkodzeniu mienia przyjętego do przechowania zawinił także notariusz (który na podstawie art. stodian o właściwościach nieruchomości, które doprowadziły do ​​utraty, ubytku lub uszkodzenia rzeczy złożonej albo w inny sposób przyczyniły się do utraty, ubytku lub uszkodzenia rzeczy), notariusz odpowiada wobec właściwego spadkobiercy na zasadach ogólnych o odpowiedzialności deliktowej (art. 1 k.c.).

Przy ustalaniu warunków i trybu nakładania odpowiedzialności na notariusza stosuje się nie tylko normy Ch. 59 Kodeksu Cywilnego o odpowiedzialności za wyrządzenie szkody, ale także przepisy części 1 art. 17 Zasad ustawy o notariacie, który nakłada na notariusza obowiązek naprawienia szkody tylko wtedy, gdy naprawienie szkody nie jest możliwe w innym trybie, czyli w istocie ustanawia odpowiedzialność subsydiarną notariusza, dodatkową w stosunku do odpowiedzialności przechowawcy (art. 399 k.c.).

Jeżeli poręczyciel na podstawie ust. 2 s. 4 art. 1171 k.c. będzie wykonawcą testamentu, wówczas w braku przepisów szczególnych będzie odpowiadał wobec spadkobiercy za utratę, ubytek lub uszkodzenie złożonego majątku na zasadach ogólnych, to jest w razie winy.

Wreszcie, w przypadku braku podstaw do pociągnięcia do odpowiedzialności zarówno opiekuna, jak i Bailor (notariusz lub wykonawca woli), negatywne konsekwencje związane z utratą, brakiem lub uszkodzeniem osadzonej własności dziedzicznej są w pełni przypisane do odpowiedniego spadkobiercy, który jest właścicielem dziedzicznej mienia od chwili, gdy dziedzictwo zostało otwarte (klauzula 4 artykułu 1152 r.), A w przypadku tego, że jest właścicielem dziedzicznej własności (uszkodzenie obrażeń lub uszkodzenie lub uszkodzenie lub uszkodzenie lub uszkodzenie lub uszkodzenie lub uszkodzenie śmierci lub uszkodzenia lub uszkodzenia. Kod).

Ochrona majątku dziedzicznego trwa do czasu przyjęcia spadku przez spadkobierców, a jeżeli nie zostanie przez nich przyjęta, do upływu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku. Ochrona majątku dziedzicznego może być również przeprowadzona po upływie XNUMX miesięcy od dnia otwarcia spadku, jeżeli do kancelarii notarialnej wpłynie wniosek o wyrażenie zgody na przyjęcie spadku od osób, dla których powstaje prawo do dziedziczenia w razie nieprzyjęcia spadku przez innych spadkobierców, a jeżeli przed upływem sześciomiesięcznego terminu przewidzianego ustawą do przyjęcia spadku, upłynie mniej niż XNUMX miesiące. W takim przypadku ochrona własności dziedzicznej jest nadal prowadzona, ale nie dłużej niż przez dziewięć miesięcy.

Jeżeli miejsca otwarcia spadku i podjęcia środków w celu ochrony mienia dziedzicznego są różne, notariusz miejsca otwarcia spadku powinien zostać wcześniej zawiadomiony o wygaśnięciu ochrony mienia. Zawiadamia spadkobierców i inne zainteresowane osoby o ustaniu środków mających na celu ochronę majątku spadkowego.

5.4. Zarządzanie nieruchomościami. Rodzaje majątku dziedzicznego wymagającego zarządu

Czasami konieczne staje się nie tylko przechowywanie majątku dziedzicznego, ale także zarządzanie nim. Jeżeli spadek obejmuje majątek wymagający zarządu (przedsiębiorstwo, udział w kapitale zakładowym spółki osobowej lub kapitałowej, papiery wartościowe, prawa wyłączne itp.), notariusz zgodnie z art. 1026 Kodeksu Cywilnego, jako założyciel trustu, zawiera umowę o zarządzanie trustem tym majątkiem.

Notariusz ustanawia zarząd powierniczy na wniosek jednej z następujących osób:

1) spadkobiercy;

2) zapisobierca;

3) wykonawca testamentu;

4) organ samorządu terytorialnego;

5) organ kurateli i kurateli;

6) inne osoby działające w interesie zachowania mienia dziedzicznego.

Zgodnie z ogólnymi zasadami zarządzania powiernictwem powiernikiem może być tylko indywidualny przedsiębiorca lub organizacja non-profit. W odniesieniu do umowy zarządu powierniczego majątkiem dziedzicznym ustawa poczyniła pewne zastrzeżenie: krąg osób, które mogą być ustanowione powiernikami, jest w rzeczywistości nieograniczony. Kuratorem może być każdy obywatel posiadający pełną zdolność do czynności prawnych, a także każda organizacja, zarówno komercyjna, jak i niekomercyjna. Jedyne ograniczenie dotyczące kandydatury powiernika jest sformułowane w ust. 3 art. 1015 kc, zgodnie z którym powiernik nie może być beneficjentem umowy o zarządzanie powiernictwem. Tym samym nie jest możliwe ustanowienie spadkobiercy powiernikiem.

Rodzaje mienia dziedzicznego wymagającego zarządzania. Obiektami zarządzania zaufaniem mogą być:

- przedsiębiorstwa i inne kompleksy majątkowe;

- poszczególne obiekty związane z nieruchomościami;

- papiery wartościowe;

- prawa poświadczone niedokumentowymi papierami wartościowymi;

- prawa wyłączne (własność intelektualna) i inna własność.

Pieniądze nie mogą być samodzielnym przedmiotem zarządzania zaufaniem.

5.5. Umowa zarządu powierniczego majątkiem dziedzicznym: strony, tryb zawarcia, treść, okres obowiązywania

Na podstawie umowy o zarządzanie trustem jedna ze stron (założyciel zarządu) przekazuje drugiej stronie (powiernikowi) majątek na określony czas w celu zarządzania trustem, a druga strona zobowiązuje się zarządzać tym majątkiem w interesie osoby wskazanej przez założyciela zarządu (beneficjenta). Spadkobiercami w ramach umowy zarządu powierniczego majątkiem dziedzicznym są spadkobiercy. Jeżeli notariusz nie posiada informacji o spadkobiercach, to konkretny beneficjent może nie zostać wymieniony w umowie o zarządzanie powiernicze, chociaż ostatecznie będzie to spadkobierca.

Istotne warunki umowy o zarządzanie trustem określa art. 1016 GK. Na przykład umowa musi zawierać:

1) skład majątku przekazanego zarządowi powierniczemu;

2) imię i nazwisko założyciela zarządu, powiernika i uposażonego (jeżeli istnieją informacje o uposażonym);

3) wysokość i formę wynagrodzenia kierownika;

4) czas trwania umowy.

Bez określenia tych warunków umowę o zarządzanie nieruchomością powierniczą uważa się za niezawartą.

Fakultatywne warunki umowy mogą być:

- wszelkie ograniczenia dotyczące poszczególnych czynności gospodarowania nieruchomościami (np. zakaz przewłaszczania własności);

- Możliwość zbycia nieruchomości. W umowie o zarządzanie powiernicze nieruchomością musi być wyraźnie określone prawo powiernika do rozporządzania nią, czyli do zbywania jej w jakiejkolwiek formie. W przeciwnym razie syndyk nie ma prawa rozporządzać nieruchomością;

- konieczność, tryb i terminy składania sprawozdania kuratora z jego działalności;

- zdolność syndyka do polecenia innej osobie wykonania w jego imieniu określonych (lub wszystkich określonych w umowie) czynności zarządzania majątkiem;

- zapewnienie odpowiedzialności syndyka (złożenie przez syndyka przyrzeczenia zabezpieczenia odszkodowania za straty, które mogą zostać wyrządzone założycielowi zarządu lub beneficjentowi w wyniku nienależytego wykonania umowy);

- tryb zwrotu wydatków poniesionych przez syndyka w zarządzie majątkiem;

- możliwość dziedziczenia w przypadku śmierci osoby fizycznej (beneficjenta) lub likwidacji osoby prawnej (beneficjenta);

- wskazanie, na kogo powierzony majątek przechodzi po rozwiązaniu umowy itp.

Umowa o zarządzanie trustem musi być zawarta na piśmie. Umowa o zarządzanie powiernictwem nieruchomości musi być zawarta w formie przewidzianej dla umowy sprzedaży nieruchomości. Przeniesienie nieruchomości na zarząd powierniczy podlega rejestracji państwowej w taki sam sposób, jak przeniesienie własności tej nieruchomości. Niedochowanie formy umowy o zarządzanie powiernicze lub wymogu zarejestrowania przekazania nieruchomości zarządowi powierniczemu pociąga za sobą nieważność umowy (art. 1017 kc).

Syndyk sprawuje zarząd powierniczy nad majątkiem osobiście, z wyjątkiem następujących przypadków, w których może zlecić innej osobie wykonanie w imieniu zarządcy czynności niezbędnych do zarządu majątkiem:

a) jeżeli jest do tego upoważniony umową o zarząd powierniczy majątku dziedzicznego;

b) jeżeli otrzymał pisemną zgodę założyciela zarządu;

c) jeżeli jest do tego zmuszony ze względu na okoliczności zabezpieczające interesy beneficjenta i jednocześnie nie ma możliwości otrzymania instrukcji od założyciela zarządu w rozsądnym terminie.

Zarządca powierniczy odpowiada za działania wybranego przez siebie powiernika jak za własne.

Syndyk, który nie wykazał należytej troski o interesy spadkobiercy przy zarządzie powierniczym spadkiem, rekompensuje mu utracony zysk przy zarządzie powierniczym majątkiem i ponosi odpowiedzialność za poniesione straty, chyba że udowodni, że straty te powstały wskutek działania siły wyższej lub działania spadkobiercy lub zarządcy zarządu.

Oprócz prawa do wynagrodzenia, o którym już wspomniano, powiernik ma prawo do zwrotu niezbędnych wydatków poniesionych przez niego w trakcie zarządu powierniczego majątkiem kosztem dochodów z używania tego majątku.

W przypadku, gdy spadek następuje zgodnie z testamentem, w którym powołuje się wykonawcę testamentu, prawa założyciela zarządu powierniczego należą do wykonawcy testamentu.

Zarząd majątkiem spadkowym trwa do czasu przyjęcia spadku przez spadkobierców, a jeżeli nie zostanie przez nich przyjęty, do upływu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku. Zarząd majątkiem spadkowym może być prowadzony także po upływie XNUMX miesięcy od dnia otwarcia spadku, jeżeli do kancelarii notarialnej wpłyną wnioski o wyrażenie zgody na przyjęcie spadku od osób, dla których powstaje prawo do dziedziczenia w razie nieprzyjęcia spadku przez innych spadkobierców, a jeżeli przed upływem sześciomiesięcznego terminu przewidzianego ustawą do przyjęcia spadku upłynie mniej niż XNUMX miesiące. W takim przypadku zarządzanie majątkiem dziedzicznym jest nadal prowadzone, ale nie dłużej niż przez dziewięć miesięcy.

Jeżeli miejsca otwarcia spadku i podjęcia działań w celu ochrony majątku dziedzicznego są różne, o zakończeniu zarządu majątkiem spadkowym zawiadamia się notariusza w miejscu otwarcia spadku, który zawiadamia spadkobierców i inne zainteresowane osoby o zakończeniu zarządu majątkiem spadkowym.

Temat 6

6.1. Miejsce i czas otwarcia spadku, ich znaczenie

Otwarcie spadku jest faktem prawnym, z którym prawo łączy początkowy moment powstania spadkowego stosunku prawnego i daje spadkobiercy możliwość przyjęcia lub odrzucenia spadku. Warunkiem koniecznym powstania dziedzicznego stosunku prawnego – otwarcia spadku – jest śmierć obywatela lub uznanie przez sąd zaginionego obywatela za zmarłego, a także ustalenie przez sąd faktu śmierci obywatela.

Dla prawa spadkowego kwestia momentu otwarcia spadku ma decydujące znaczenie, gdyż to właśnie w tym momencie ustala się skład spadku i liczy się termin przewidziany na przyjęcie spadku.

Za dzień śmierci obywatela uważa się dzień otwarcia spadku. Fakt otwarcia spadku i czas otwarcia spadku potwierdza zaświadczenie urzędu stanu cywilnego o śmierci spadkodawcy. Jeżeli urzędy stanu cywilnego z jakiegoś powodu odmówią wydania aktu zgonu, wówczas osoba, której odmówiono wydania aktu zgonu, ma prawo rozstrzygnąć tę kwestię w sądzie, stwierdzając konieczność ustalenia faktu śmierci osoby w określonym czasie i w określonych okolicznościach. Jeżeli sąd uzna datę śmierci obywatela za dzień jego rzekomej śmierci, data ta jest odnotowywana w akcie zgonu, który jest wydawany na podstawie orzeczenia sądu. Ponadto fakt otwarcia spadku i czas jego otwarcia można potwierdzić zawiadomieniem lub innym dokumentem o śmierci obywatela w czasie działań wojennych, wydanym przez dowództwo jednostki wojskowej, szpital, komisariat wojskowy lub inny organ Ministerstwa Obrony.

Ogromne znaczenie w powstawaniu i realizacji spadkowych stosunków prawnych ma pojęcie miejsca otwarcia spadku, gdyż to w miejscu otwarcia spadku spadkobiercy muszą złożyć w kancelarii notarialnej wniosek o przyjęcie lub odrzucenie spadku.

Prawo wyraźnie określa, że ​​za miejsce otwarcia spadku uznaje się ostatnie stałe miejsce zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli nie jest ono znane, położenie majątku lub jego głównej części. Ostatnim miejscem zamieszkania jest miejsce, w którym obywatel zamieszkiwał na stałe lub głównie. Miejscem zamieszkania małoletnich do lat 14 lub obywateli pozostających pod opieką jest miejsce zamieszkania ich przedstawicieli ustawowych - rodziców, rodziców adopcyjnych lub opiekunów.

Jeżeli ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, do którego należy majątek na terytorium Federacji Rosyjskiej, jest nieznane lub znajduje się poza jej granicami, miejscem otwarcia spadku w Federacji Rosyjskiej jest miejsce położenia tego majątku. Jeżeli taka nieruchomość jest położona w różnych miejscach, wówczas miejscem otwarcia spadku jest położenie wchodzącej w jej skład nieruchomości lub jej najcenniejszej części. Wartość nieruchomości ustala się na podstawie jej wartości rynkowej na terytorium, na którym się znajduje.

Dokumentem potwierdzającym miejsce otwarcia spadku może być zaświadczenie z organizacji utrzymania mieszkań, administracji lokalnej lub zaświadczenie z miejsca pracy zmarłego o położeniu majątku spadkowego. W przypadku braku powyższych dokumentów miejsce otwarcia spadku może zostać stwierdzone prawomocnym postanowieniem sądu o jego ustanowieniu.

Miejsce otwarcia spadku odgrywa ważną rolę dla realizacji praw obywateli do dziedziczenia oraz dla rejestracji przeniesienia własności w drodze dziedziczenia. Tak więc warunki nabywania własności dziedzicznej różnią się w zależności od ustawodawstwa danego kraju dla określonych stosunków spadkowych. Miejsce otwarcia spadku określa miejsce notarialnego zarejestrowania praw spadkowych spadkobierców w przypadku braku sporu między nimi, a także zastosowania środków ochrony samego spadku. To w tym miejscu zawiązuje się krąg osób powołanych do dziedziczenia i podejmowane są działania zmierzające do sformalizowania praw spadkowych.

W miejscu otwarcia spadku notariusz przyjmuje wniosek o przyjęcie spadku lub jego zrzeczenie się, roszczenia wierzycieli spadkodawcy oraz środki zabezpieczające majątek spadkowy. Oto przyrost udziałów dziedzicznych. W miejscu otwarcia spadku wierzyciele mają prawo dochodzić roszczeń w kancelarii notarialnej lub pozwać do sądu, a sąd w trybie postępowania szczególnego rozpoznaje wniosek zainteresowanego o ustalenie faktu przyjęcia spadku i miejsca otwarcia spadku.

Fakt przyjęcia spadku może być rozpoznany w trybie postępowania szczególnego, jeżeli notariusz lub urzędnik dokonujący czynności notarialnej odmawia wnioskodawcy wydania zaświadczenia o prawie do dziedziczenia z powodu braku lub niedostateczności odpowiednich dokumentów niezbędnych do potwierdzenia w postępowaniu notarialnym faktu objęcia majątku spadkowego. W przypadku złożenia odpowiednich dokumentów, ale odmowy wydania zaświadczenia o prawie do dziedziczenia, zainteresowany ma prawo zwrócić się do sądu nie z wnioskiem o ustalenie faktu przyjęcia spadku, ale z wnioskiem o odmowę dokonania czynności notarialnej.

Należy zauważyć, że miejsce otwarcia spadku oraz fakt przyjęcia spadku ustala się co do zasady w jednym postanowieniu sądu.

6.2. Tryb przyjęcia wniosku o przyznanie prawa do dziedziczenia. Termin na wydanie poświadczenia dziedziczenia

Zgodnie z art. 1153 Kodeksu cywilnego, przyjęcie spadku następuje przez złożenie w miejscu otwarcia spadku notariuszowi lub upoważnionemu zgodnie z przepisami prawa do wydawania zaświadczeń o prawie spadkowym urzędnikowi wniosku spadkobiercy o przyjęcie spadku lub wniosku spadkobiercy o wydanie zaświadczenia o prawie do dziedziczenia.

Jeżeli wniosek spadkobiercy jest składany notariuszowi przez inną osobę lub przesyłany pocztą, podpis spadkobiercy na wniosku musi być poświadczony przez notariusza lub urzędnika uprawnionego do czynności notarialnych (urzędnika samorządu terytorialnego lub urzędu konsularnego). Są one utożsamiane z poświadczonymi notarialnie (klauzula 1 art. 1153 z powołaniem się na klauzulę Zet. 185 kc):

- podpisy personelu wojskowego i innych osób leczonych w szpitalach, sanatoriach i innych wojskowych zakładach leczniczych, których autentyczność poświadcza kierownik takiej placówki, jego zastępca do spraw lekarskich, lekarz starszy lub dyżurny;

- podpisy personelu wojskowego w miejscach jednostek wojskowych, formacji, instytucji i wojskowych placówek oświatowych, w których nie ma kancelarii notarialnych i innych organów dokonujących czynności notarialnych, a także podpisy pracowników i pracowników, członków ich rodzin oraz członków rodzin personelu wojskowego, których autentyczność poświadcza dowódca (kierownik) tej jednostki, formacji, instytucji lub instytucji;

- podpisy osób przebywających w miejscach pozbawienia wolności, których autentyczność poświadcza kierownik odpowiedniego miejsca pozbawienia wolności;

- podpisy pełnoletnich zdolnych obywateli przebywających w instytucjach ochrony socjalnej ludności, których autentyczność jest poświadczona przez administrację tej instytucji lub kierownika (jego zastępcę) odpowiedniego organu ochrony socjalnej ludności.

W przypadku osobistego stawiennictwa spadkobiercy u notariusza notarialne poświadczenie autentyczności jego podpisu nie jest wymagane. W takim przypadku notariusz ustala tożsamość spadkobiercy, a także sam weryfikuje autentyczność jego podpisu, o czym czyni adnotację na wniosku wskazując nazwę dokumentu tożsamości i dane tego dokumentu.

Nie jest również wymagane notarialne poświadczenie autentyczności podpisu spadkobiercy na wniosku o przyjęcie spadku, jeżeli wniosek o przyjęcie spadku został już złożony u notariusza i podpis na nim został notarialnie poświadczony, a następnie ten sam spadkobierca złożył kolejny wniosek o inny majątek spadkowy.

W przypadku małoletnich dzieci poniżej 14 roku życia wniosek o przyjęcie spadku składają ich rodzice, rodzice adopcyjni lub opiekunowie; dla obywateli, którzy zostali uznani przez opiekunów za ubezwłasnowolnionych.

Małoletni w wieku od 14 do 18 lat występując o przyjęcie spadku działają samodzielnie, ale za zgodą rodziców, rodziców adopcyjnych lub opiekunów. Osoby, które zostały ograniczone przez sąd w zdolności do czynności prawnych z powodu nadużywania alkoholu lub narkotyków, ubiegają się o przyjęcie spadku za zgodą syndyków.

Uprawnienia przedstawicieli prawnych spadkobierców muszą być zweryfikowane przez notariusza, o czym dokonuje się odpowiedniego oznaczenia (z reguły na wniosku o przyjęcie spadku). Na przyjęcie spadku nie jest wymagana zgoda władz opiekuńczych i opiekuńczych.

Wniosek o przyjęcie spadku może być złożony przez pełnomocnika spadkobiercy, jeżeli pełnomocnictwo wyraźnie przewiduje umocowanie do jego przyjęcia.

Wszystkie otrzymane przez notariusza wnioski o przyjęcie spadku są rejestrowane w rejestrze spraw spadkowych, na ich podstawie notariusz rozpoczyna sprawę spadkową, która zostaje wpisana do alfabetycznej księgi spraw spadkowych.

Jeżeli notariusz w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku otrzymał wniosek spadkobiercy, na którym podpis nie został poświadczony notarialnie, wpisuje się go również do księgi rejestracji spraw spadkowych i otwiera się również akta spadkowe z wpisem w alfabetycznej księdze rejestracji spraw spadkowych. W takim przypadku nie uznaje się, że spadkobierca uchybił terminowi przyjęcia spadku, ale na taki wniosek nie można mu wydać zaświadczenia o prawie do dziedziczenia. Spadkobiercy zaleca się prawidłowe wypełnienie wniosku lub osobiste stawienie się przed notariuszem.

Wniosek o przyjęcie spadku może nie wskazywać składu majątku spadkowego lub nie jest wskazany cały majątek spadkowy. W takim przypadku terminu na przyjęcie spadku przez spadkobiercę również nie uważa się za uchybiony, jednak te dane we wniosku nie wystarczą do uzyskania zaświadczenia o prawie do dziedziczenia.

Zaświadczenie o prawie do dziedziczenia wydaje się na podstawie wniosku, w którym określono właściwość dziedziczenia. Jednocześnie, jeżeli we wniosku nie wskazano np. wyceny majątku dziedzicznego, ale informacja o tym znajduje się w materiałach sprawy spadkowej, brak wskazania wyceny we wniosku nie ma zasadniczego znaczenia. Niedopuszczalna jest odmowa przyjęcia przez notariusza wniosku o przyjęcie spadku z uwagi na to, że spadkobierca nie potwierdził stosunków rodzinnych ze spadkodawcą, miejsca otwarcia spadku, składu majątku spadkowego itp. Wszystkie brakujące dokumenty spadkobierca może złożyć bezpośrednio przed wydaniem zaświadczenia o prawie do dziedziczenia.

Jeżeli wniosek o przyjęcie spadku wpłynie do notariusza po upływie sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku, ale zostanie złożony przez spadkobiercę lub jego pełnomocnika w urzędzie pocztowym w terminie, uważa się, że spadkobierca przyjął spadek w terminie określonym w ustawie. Na dowód tego do sprawy spadkowej należy dołączyć kopertę ze stemplem organizacji pocztowej lub pokwitowanie nadania listu (wartościowego lub poleconego). Praktyka ta opiera się na normie ust. 2 art. 194 GK.

We wniosku o przyjęcie spadku z mocy prawa należy wymienić wszystkich spadkobierców kolejności powołanej do dziedziczenia, a we wniosku o przyjęcie spadku testamentem – wszystkich spadkobierców, którym przysługuje prawo do obowiązkowego udziału w spadku, ze wskazaniem ich miejsca zamieszkania. Notariusz jest obowiązany zawiadomić tych spadkobierców, których miejsce zamieszkania jest mu znane, o otwarciu spadku. Jednocześnie upływ ustawowego terminu do przyjęcia spadku nie zwalnia notariusza z obowiązku zawiadomienia spadkobierców o otwartym spadku, z uwzględnieniem tego, że mogą oni udowodnić fakt terminowego przyjęcia spadku lub przywrócić chybiony termin do przyjęcia spadku.

Świadome zatajenie przez któregokolwiek ze spadkobierców faktu istnienia innych spadkobierców lub któregokolwiek z nich może skutkować uznaniem wydanego zaświadczenia o prawie do dziedziczenia za nieważne, jednakże w tym przypadku odpowiedzialność nie spoczywa na notariuszu, lecz na samym spadkobiercy, który nie zgłosił obecności innych istniejących spadkobierców. Ponadto takie działania spadkobiercy mogą stanowić podstawę do uznania tego spadkobiercy za niegodnego zgodnie z normą ust. 1 art. 1117 GK.

Kilku spadkobierców, których podstawy dziedziczenia są takie same, może złożyć u notariusza jeden wniosek o przyjęcie spadku podpisany przez nich wszystkich (na przykład spadkobiercy z mocy prawa, a także spadkobiercy z testamentu, jeżeli zapisano im ten sam majątek). Spadkobiercy testamentowi, którzy pozostawili inny majątek, składają odrębne wnioski o przyjęcie spadku. Odrębne wnioski o wydanie zaświadczenia o prawie do dziedziczenia składają również spadkobierca testamentowy oraz spadkobierca, któremu przysługuje prawo do obowiązkowego udziału w spadku.

Zgodnie z art. 1163 kc zaświadczenie o prawie do dziedziczenia wydaje się spadkobiercom w każdym czasie po upływie sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku, z wyjątkiem niektórych przypadków. Przy dziedziczeniu zarówno z mocy prawa, jak i testamentu, zaświadczenie o prawie do dziedziczenia może być wydane przed upływem sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku, jeżeli istnieją wiarygodne dowody, że oprócz osób, które wystąpiły o wydanie zaświadczenia, nie ma innych spadkobierców, którym przysługuje prawo do spadku lub odpowiadającej mu części.

Wydanie zaświadczenia o prawie do dziedziczenia zostaje zawieszone decyzją sądu, a także w obecności poczętego, ale jeszcze nie narodzonego spadkobiercy.

6.3. Certyfikat dziedziczenia. Dodatkowe dowody

Formularze zaświadczeń o prawie do dziedziczenia są zatwierdzane przez Ministerstwo Sprawiedliwości Rosji. Świadectwo dziedziczenia musi zawierać następujące informacje:

1) herb Federacji Rosyjskiej;

2) miejsce i datę wydania;

3) nazwisko, inicjały notariusza oraz nazwę okręgu notarialnego, w którym został powołany na to stanowisko;

4) nazwisko, imię, patronimikę i datę śmierci spadkodawcy;

5) podstawy dziedziczenia;

6) nazwisko, imię, patronimię, datę urodzenia, miejsce zamieszkania spadkobierców, a także dane dokumentów potwierdzających ich tożsamość;

7) pokrewieństwo lub inny stosunek spadkobierców do spadkodawcy;

8) udziały spadkobierców w spadku;

9) nazwę nieruchomości, jej charakterystykę, położenie i wycenę;

10) numer akt spadkowych;

11) numer, pod którym zaświadczenie jest wpisane do rejestru aktów notarialnych;

12) wysokość pobranego cła państwowego (taksa notarialna);

13) pieczęć i podpis notariusza.

Wydając zaświadczenie o prawie do dziedziczenia, notariusz dokonuje następujących czynności w stosunku do majątku spadkowego.

1. Notariusz sprawdza: a) własność tej nieruchomości na podstawie prawa własności lub innego prawa rzeczowego; b) obecność współwłaścicieli; c) istnienie obciążenia, zakazu zbycia lub zajęcia tej nieruchomości. Co do zasady notariusz sprawdza również dokumenty dotyczące wyceny majątku, który jest dziedziczny.

2. Sprawdzane są dokumenty określone w ustawie federalnej z dnia 21 lipca 1997 r. Nr 122-FZ „O państwowej rejestracji praw do nieruchomości i transakcji z nią”.

3. Wymagany jest dokument potwierdzający zapłatę podatku przewidzianego w Ordynacji podatkowej lub zwolnienie z zapłaty tego podatku.

Jeżeli w stosunku do spadku istnieją jakieś obciążenia, notariusz udziela spadkobiercom wyjaśnień o powstających z tego tytułu stosunkach prawnych. Jeżeli w związku z uzyskaniem kredytu na nieruchomości nałożono zakaz przeniesienia własności, notariusz zawiadamia instytucję, która udzieliła kredytu, o wydaniu spadkobiercom kredytobiorcy zaświadczenia o prawie do dziedziczenia.

Wydając poświadczenie dziedziczenia testamentowego, notariusz sprawdza, czy testament nie został odwołany. Jeżeli testament zostanie poświadczony przez notariusza, który wystawi zaświadczenie o prawie do dziedziczenia, wówczas na odpisie testamentu dołączonym do akt spadkowych zamieszcza się wzmiankę o weryfikacji tych danych.

Notariusz, wydając zaświadczenie o prawie do dziedziczenia z testamentu, z którego wynika wskazanie pokrewieństwa lub innych stosunków spadkobiercy ze spadkodawcą, sprawdza dokumenty potwierdzające te stosunki.

Spadkobiercom, którzy otrzymali poświadczenie prawa do dziedziczenia określonej części majątku spadkowego, wydawane są następnie poświadczenia prawa do dziedziczenia innych części majątku spadkowego, które nie zostały wymienione w oryginalnie wydanym poświadczeniu.

Jeżeli nieruchomość zawiera nieruchomość lub inny majątek, do którego prawo lub sama ta nieruchomość podlega wpisowi (szczególna księgowość), w treści zaświadczenia o prawie do dziedziczenia notariusz dokonuje odpowiedniego wpisu o konieczności zarejestrowania prawa lub majątku w uprawnionych organach państwowych, co wyjaśnia spadkobiercom.

Zaświadczenie o prawie do dziedziczenia może być wydane (i na wniosek spadkobierców musi być wydane) tylko dla części majątku spadkowego (np. za depozyt). Dla pozostałej części nieruchomości może zostać następnie wydane dodatkowe zaświadczenie. Jeżeli po otrzymaniu zaświadczenia o prawie do dziedziczenia spadkodawca znajdzie inny majątek, wydaje się mu dodatkowe zaświadczenie o prawie do dziedziczenia.

6.4. Procedura wydawania zaświadczenia o prawie dziedziczenia do państwa

Jak wskazaliśmy wcześniej, podmiotem prawa do dziedziczenia zrzeczonej własności jest wyłącznie Federacja Rosyjska. Zgodnie z ust. 2 art. 1151 Kodeksu Cywilnego majątek zrzeczony przechodzi w drodze dziedziczenia z mocy prawa na własność Federacji Rosyjskiej. Zaświadczenie o prawie do dziedziczenia jest dokumentem potwierdzającym przeniesienie spadku na spadkobiercę, ale nie podstawą do przeniesienia majątku spadkowego na spadkobiercę. Uzyskanie zaświadczenia nie jest obowiązkowe, gdyż wydawane jest na wniosek spadkobiercy. Ten sam tryb obowiązuje przy wydawaniu przez państwo zaświadczenia o prawie do dziedziczenia zrzeczonego majątku (art. 1162 kc).

Podstawy ustawodawstwa Federacji Rosyjskiej dotyczące notariuszy nie przewidują obowiązku uzyskania przez państwo zaświadczenia o prawie do umorzenia spadku. Zasady wspomnianej wcześniej Instrukcji „O sposobie rozliczania, szacowania i sprzedaży mienia skonfiskowanego, bezwłasnego, mienia przekazanego w drodze dziedziczenia państwu i skarbów” (więcej informacji w rozdziale 3.7) wynikają z uznania zaświadczenia o prawie do dziedziczenia za dokument potwierdzający prawo, ale nie dokument tytułowy. Paragraf 5 przedmiotowej Instrukcji stanowi, że dokumentem potwierdzającym prawo państwa do dziedziczenia jest zaświadczenie wydawane przez organ notarialny organowi podatkowemu, jednakże Instrukcja nie przewiduje obowiązku uzyskania przez organ państwowy odpowiedniego zaświadczenia.

Podstawowym problemem spadkobierców mienia wydziedziczonego jest brak ustawy określającej tryb jego dziedziczenia, rozliczania i przenoszenia na własność podmiotów Federacji Rosyjskiej lub gmin.

6.5. Opłata państwowa uiszczana za wydanie zaświadczenia o dziedziczeniu. Opodatkowanie majątku przechodzącego na obywateli w drodze dziedziczenia

Zgodnie z zasadami art. 333.24 § 22 Ordynacji podatkowej wysokość opłaty państwowej za czynności notarialne, które obejmują wydanie zaświadczenia o prawie do dziedziczenia, jest ściśle zróżnicowana w zależności od przedmiotu dziedziczenia i zależy od stopnia pokrewieństwa spadkobierców. Zatem zgodnie z ust. 1 ust. XNUMX tego artykułu za wydanie zaświadczenia o prawie do dziedziczenia z mocy prawa i testamentu, opłata państwowa jest uiszczana w następujących wysokościach:

- dzieci, w tym dzieci przysposobione, małżonek, rodzice, rodzeństwo spadkodawcy - 0,3% wartości odziedziczonego majątku, ale nie więcej niż 100 tysięcy rubli;

- innym spadkobiercom - 0,6% wartości odziedziczonego majątku, ale nie więcej niż 1 milion rubli.

Za wydanie zaświadczenia o prawie do dziedziczenia, wydanego na podstawie orzeczeń sądu o uznaniu za nieważne wcześniej wydanego zaświadczenia o prawie do dziedziczenia, opłata państwowa jest uiszczana w tej samej wysokości i w tym samym trybie. Jednocześnie zwrotowi podlega kwota opłaty państwowej uiszczonej za poprzednio wydane zaświadczenie.Na wniosek płatnika opłata państwowa uiszczona za poprzednio wydane zaświadczenie podlega zaliczeniu na poczet opłaty państwowej należnej za wydanie nowego zaświadczenia w ciągu roku od dnia wejścia w życie odpowiedniego orzeczenia sądu.

Istotną kwestią związaną z wydaniem zaświadczenia o prawie do dziedziczenia jest kwestia oceny majątku dziedzicznego. Przygotowując projekt rozdziału Ordynacji podatkowej dotyczącego cła państwowego, zaproponowano ustalenie wartości nieruchomości ściśle według cen rynkowych. Propozycja ta uniemożliwiała jednak uiszczanie składki państwowej za szerokie grono spadkobierców. Obecnie pod uwagę może być brana zarówno wartość inwentaryzacyjna nieruchomości, jak i jej wycena handlowa.

W zakresie opodatkowania majątku dziedzicznego, zgodnie z przepisami ust. 18 art. 217 Ordynacji podatkowej, dochody pieniężne i rzeczowe otrzymane od osób fizycznych w drodze spadku (z wyjątkiem wynagrodzeń wypłacanych spadkobiercom (następcom prawnym) autorów dzieł naukowych, literackich, artystycznych oraz odkryć, wynalazków i wzorów przemysłowych) nie podlegają opodatkowaniu.

Temat 7. KWESTIE KONFLIKTOWE ZWIĄZANE Z DZIEDZICZENIEM

7.1. Tryb i warunki podziału majątku dziedzicznego między spadkobiercami

Możliwe jest przyjęcie spadku przez kilku spadkobierców. Oznacza to, że spadek może obejmować majątek, który pochodzi z dnia otwarcia spadku we wspólnej własności spadkobierców:

- przy dziedziczeniu z mocy prawa - jeżeli przechodzi jednocześnie na dwóch lub więcej spadkobierców;

- przy dziedziczeniu testamentowym - jeżeli zapisuje się je dwóm lub więcej spadkobiercom bez określenia konkretnego majątku odziedziczonego przez każdego z nich.

Do majątku wspólnego spadkobierców w spadku stosuje się przepisy o współwłasności wspólnej, z uwzględnieniem przepisów o dziedziczeniu.

Własność wspólna to posiadanie, używanie, rozporządzanie jedną rzeczą przez kilka podmiotów. Wspólna własność jest wspólna i wspólna. W przypadku współwłasności wspólnej nie określa się udziałów każdego właściciela w prawie własności. Stosunki wspólności majątkowej wspólnej powstają tylko w przypadkach określonych w ustawie (obecnie podstawą ich powstania jest zawarcie małżeństwa lub utworzenie gospodarki chłopskiej (gospodarstwa)). We wszystkich innych przypadkach współwłasność jest wspólna, co oznacza wskazanie wielkości udziałów każdego właściciela.

Majątek przechodzi na majątek wspólny spadkobierców bez względu na to, czy dziedziczenie nastąpiło z mocy prawa, czy z woli. Głównym warunkiem jest obecność kilku (dwóch lub więcej) spadkobierców. Przy dziedziczeniu testamentowym konieczny jest również dodatkowy warunek – brak w testamencie wskazań do przejścia określonego majątku na określonych spadkobierców. Na przykład testament mówi, że cały majątek przechodzi na żonę i siostrę, a dom na wsi - na synów spadkodawcy. W takim przypadku synowie staną się współwłaścicielami wiejskiego domu, a żona i siostra - reszty majątku.

Nieruchomość przechodzi we współwłasność wspólną od dnia otwarcia spadku.

Przy dziale majątku spadkowego przepisy o dziedziczeniu stosuje się przez trzy lata od dnia otwarcia spadku. Określony termin do wykonania prawa pierwokupu zaczyna być liczony nie od momentu przyjęcia spadku, ale właśnie od momentu jego otwarcia. Zatem np. dla spadkobiercy czwartego etapu, który przyjął spadek z powodu nieprzyjęcia przez spadkobierców trzech pierwszych etapów, określony termin ulega skróceniu o ponad rok. Po upływie trzech lat prawo pierwokupu do dziedziczenia majątku po jednym ze spadkobierców ustaje.

Trzyletni termin na wykonanie prawa pierwokupu określonej własności jest restrykcyjny. Oznacza to, że po jego wygaśnięciu określone uprawnienie spadkobiercy (nawet jeśli przyjął on spadek całkiem niedawno) wygasa. Kodeks cywilny nie przewiduje podstaw do przywrócenia tego terminu; przepisy o przywróceniu biegu przedawnienia nie mają w tym przypadku zastosowania, gdyż mówimy o terminach o odmiennym charakterze prawnym.

Zgodnie z zasadami ust. 1 art. 1165 k.c. majątek spadkowy będący we wspólnej własności dwóch lub więcej spadkobierców może zostać podzielony w drodze porozumienia między nimi. Do umowy o dział spadku stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące formy czynności i umowy. Pierwszeństwo ma to, jak w umowie o dział spadku określone są prawa podlegające rejestracji państwowej. Niezgodność dokonanego przez spadkobierców działu spadku w umowie zawartej przez nich z udziałami przysługującymi spadkobiercom wskazanym w poświadczeniu prawa do dziedziczenia nie może prowadzić do odmowy państwowej rejestracji ich praw do nieruchomości otrzymanych w wyniku działu spadku. Odmowa państwowej rejestracji praw otrzymanych w drodze dziedziczenia może być zaskarżona do sądu. Jeżeli nie jest możliwe osiągnięcie porozumienia w sprawie majątku spadkowego, majątek zostaje podzielony między spadkobierców w drodze postępowania sądowego.

Jeżeli w wyniku podziału jeden ze spadkobierców otrzyma więcej majątku niż wysokość należnego mu udziału, wówczas rozbieżność ta jest likwidowana przez odszkodowanie na rzecz pozostałych spadkobierców.

Ustala się, że spadkobiercy, który za życia spadkodawcy był wraz ze spadkodawcą właścicielem majątku objętego spadkiem, przysługuje pierwszeństwo do tego majątku przy jego podziale. To samo uprawnienie przysługuje spadkobiercy, który korzystał z rzeczy niepodzielnej wchodzącej w skład spadku. Prawo pierwokupu rzeczy niepodzielnych oraz przedmiotów zwykłego wyposażenia domu i przedmiotów gospodarstwa domowego, a także tryb uzyskania odszkodowania przy podziale majątku spadkowego stosuje się tylko przez trzy lata od dnia otwarcia spadku. Po trzech latach następuje podział majątku (wraz z procedurą wypłaty odszkodowania) na zasadach ogólnych Kodeksu Cywilnego mających zastosowanie do majątku wspólnego. Zatem występując do sądu w ciągu trzech lat od otwarcia spadku, spadkobierca ma możliwość skorzystania z prawa pierwokupu przy podziale majątku dziedzicznego. Składając wniosek poza określonym terminem, nie może już korzystać z tego prawa.

7.2. Procedura zawarcia umowy o dział spadku, który obejmuje nieruchomość

Po wydaniu zaświadczenia o prawie do dziedziczenia spadkobiercy mogą zawrzeć umowę o dział spadku, który obejmuje nieruchomości, w tym umowę o przydziale udziału jednego lub kilku spadkobierców w spadku. Taka umowa o podział majątku jest zawierana na piśmie i poświadczona przez notariusza.

Zgodnie z normą ust. 2 art. 1165 Kodeksu cywilnego, państwowa rejestracja praw spadkobierców do nieruchomości, co do której została zawarta umowa o dział spadku, odbywa się na podstawie umowy o dział spadku i uprzednio wydanego zaświadczenia o prawie do dziedziczenia, a w przypadku, gdy państwowa rejestracja praw spadkobierców do nieruchomości została dokonana przed zawarciem przez nich umowy o dział spadku, - na podstawie umowy o dział spadku.

Jeżeli którykolwiek ze spadkobierców ma prawo pierwokupu do dziedziczenia przedsiębiorstwa (szerzej zob. pkt 8.3), to wejście na własność tego przedsiębiorstwa następuje dopiero po zrekompensowaniu przez tego spadkobiercę pozostałym spadkobiercom udziału w tym spadku, jeżeli chcą oni zrezygnować z posiadania odziedziczonej części przedsiębiorstwa i jeżeli nie dochodzi między nimi do zawarcia umowy.

W skład przedsiębiorstwa jako kompleksu majątkowego wchodzą między innymi jego długi. Spadkobierca, który otrzymał przedsiębiorstwo z tytułu udziału swego, odpowiada całym swoim majątkiem za wszystkie długi wchodzące w skład przedsiębiorstwa przejmowanego. Osoba ponosi taką odpowiedzialność oprócz swojego zobowiązania za długi spadkodawcy w granicach otrzymanego przez niego udziału spadkowego.

Posiadanie i użytkowanie nieruchomości we współwłasności następuje za zgodą wszystkich jej uczestników, aw przypadku braku porozumienia - w sposób określony przez sąd.

Umowa między spadkobiercami może przewidywać przekazanie przedsiębiorstwa w zarząd powierniczy osobie z zewnątrz lub jednemu ze spadkobierców.

7.3. Cechy działu rzeczy niepodzielnych wchodzących w skład spadku, artykułów gospodarstwa domowego i wyposażenia

Jak zaznaczono wyżej, spadkobierca, który wraz ze spadkodawcą miał prawo współwłasności rzeczy niepodzielnej, której udział w prawie wchodzi w skład spadku, ma przy dziale spadku pierwszeństwo do otrzymania kosztem swojego udziału spadkowego rzeczy będącej we współwłasności w stosunku do spadkobierców, którzy wcześniej nie byli uczestnikami majątku wspólnego, bez względu na to, czy używali tej rzeczy, czy też nie.

Spadkobierca, który stale korzystał z rzeczy niepodzielnej wchodzącej w skład spadku, ma przy dziale spadku pierwszeństwo do otrzymania tej rzeczy z tytułu swojego udziału spadkowego przed spadkobiercami, którzy tej rzeczy nie używali i nie byli poprzednio uczestnikami jej współwłasności.

Jeżeli spadek obejmuje mieszkanie (budynek mieszkalny, mieszkanie itp.), którego podział rzeczowy jest niemożliwy, przy podziale spadku spadkobiercy, którzy mieszkali w tym mieszkaniu do dnia otwarcia spadku i nie mają innego mieszkania, mają przed innymi spadkobiercami niebędącymi właścicielami lokalu mieszkalnego będącego częścią spadku prawo pierwszeństwa do otrzymania tego mieszkania z tytułu ich udziałów dziedzicznych.

Zgodnie z art. 1169 k.c., spadkobierca, który w dniu otwarcia spadku zamieszkiwał ze spadkodawcą, ma przy dziale spadku prawo pierwokupu do otrzymania kosztem swojego udziału spadkowego przedmiotów zwykłego wyposażenia domu i przedmiotów gospodarstwa domowego.

Dysproporcja majątku odziedziczonego, prawo pierwokupu, które spadkobierca deklaruje na podstawie art. 1168 lub 1169 Kodeksu cywilnego, z udziałem spadkowym tego spadkobiercy, zostaje zniesiona przez przeniesienie przez tego spadkobiercę na pozostałych spadkobierców innego majątku ze spadku albo zapewnienie innego odszkodowania, w tym zapłacenia odpowiedniej sumy pieniężnej.

Jeżeli umowa między wszystkimi spadkobiercami nie stanowi inaczej, wykonanie przez któregokolwiek z nich prawa pierwszeństwa jest możliwe po zapewnieniu odpowiedniego odszkodowania pozostałym spadkobiercom.

7.4. Ochrona interesów spadkobiercy nienarodzonego, małoletnich dzieci, ubezwłasnowolnionych obywateli w dziale majątku dziedzicznego

Zgodnie z art. 1166 k.c. w obecności spadkobiercy poczętego, ale jeszcze nienarodzonego, podział spadku może nastąpić dopiero po urodzeniu się takiego spadkobiercy.

Zasada ta ma na celu ochronę interesów dziecka poczętego, ale jeszcze nienarodzonego, to znaczy takiego, które nie jest jeszcze podmiotem stosunków cywilnoprawnych, ale może nim zostać, jeśli urodzi się żywe. Kodeks cywilny wzmacnia ochronę dziecka nienarodzonego poprzez stwierdzenie braku możliwości podziału majątku spadkowego przed urodzeniem się dziecka. Zatem w opisanej sytuacji majątek dziedziczny przejdzie na wspólną własność wspólną, niezależnie od woli, a nawet wbrew woli spadkobierców, którzy staną się właścicielami.

Zaznaczono powyżej, że dziecko staje się podmiotem prawa, jeśli urodzi się żywe. W takim przypadku, nawet jeśli umrze kilka minut po urodzeniu, będzie miał czas, aby stać się właścicielem określonego majątku, który może zostać przekazany jego spadkobiercom. Jeżeli dziecko urodziło się martwe, spadkobiercy mają prawo podzielić między sobą cały majątek dziedziczny. Umowa o dział spadku zawarta bez uwzględnienia dziecka poczętego, a nienarodzonego jest transakcją znikomą, gdyż jest wprost sprzeczna z normami Kodeksu Cywilnego. Jednocześnie nie ma znaczenia fakt, że spadkobiercy są świadomi obecności takiego dziecka.

Zgodnie z art. 1167 k.c., jeżeli wśród spadkobierców są małoletni, ubezwłasnowolnieni lub częściowo zdolni do czynności prawnych, podział spadku przeprowadza się z zachowaniem zasad art. 37 GK. W celu ochrony słusznych interesów tych spadkobierców należy zawiadomić organ opieki i kurateli o sporządzeniu umowy o dział spadku oraz o rozpatrzeniu sprawy o dział spadku w sądzie.

Zwraca się uwagę, że artykuł ten nie ustanawia obligatoryjnego udziału władz opiekuńczo-wychowawczych ani w sporządzeniu umowy o dział spadku, ani w sądzie przy rozpatrywaniu danej sprawy – mówi jedynie o zawiadomieniu tych władz. Z powyższego wynika, że ​​pozostawienie zawiadomienia bez uwagi nie pociągnie za sobą żadnych konsekwencji: wszystkie transakcje (w tym umowa o dział spadku) będą ważne. Ponadto art. 1167 k.c. nie ustanawia niczyjego obowiązku zawiadomienia organu opiekuńczego i odpowiedzialności za niedopełnienie tego obowiązku. Oczywiście w pierwszej kolejności zainteresowanymi stronami są przedstawiciele ustawowi spadkobiercy, jednak nie zawsze mogą oni zdawać sobie sprawę z konieczności ochrony jego interesów, ponadto przedstawicieli ustawowych może brakować.

7.5. Odpowiedzialność spadkobierców za długi spadkodawcy

Zobowiązania obywatela-dłużnika nie wygasają z chwilą jego śmierci, z wyjątkiem przypadków, gdy wykonanie takiego zobowiązania nie może nastąpić bez osobistego udziału zmarłego dłużnika. Tak więc po śmierci spadkodawcy jego niespełnione zobowiązania wobec wierzycieli muszą zostać spełnione przez jego spadkobierców.

Wierzyciele mają prawo zgłaszać swoje roszczenia spadkobiercom, którzy przyjęli spadek, bądź wykonawcy testamentu, bądź bezpośrednio do majątku spadkowego. W razie zrzeczenia się spadku roszczenia wierzycieli podlegają zaspokojeniu na zasadach ogólnych.

Zgodnie z zasadami ust. 1 art. 1175 k.c. spadkobiercy odpowiadają solidarnie za długi spadkodawcy, to znaczy wierzyciel ma prawo żądać spełnienia świadczenia zarówno od wszystkich spadkobierców łącznie, jak i od każdego z nich z osobna, zarówno w całości, jak i w części. Wierzyciel, który nie otrzymał pełnego zaspokojenia od jednego ze spadkobierców, ma prawo żądać tego, czego nie otrzymał od pozostałych spadkobierców, którzy pozostają odpowiedzialni aż do całkowitej spłaty długu. Jednocześnie spłata zadłużenia jest możliwa tylko w granicach wielkości odziedziczonego majątku. Wierzyciel nie ma prawa żądać zaspokojenia swoich roszczeń kosztem majątku spadkobierców.

Zgodnie z normą art. 24 Kodeksu Cywilnego, obywatel odpowiada za swoje zobowiązania całym swoim majątkiem, z wyjątkiem majątku, który zgodnie z prawem nie może być pobierany. Oczywiście ograniczenie to nie dotyczy dziedziczenia, gdyż odnosi się do majątku niezbędnego do utrzymania bytu określonego obywatela i nie dotyczy majątku jego spadkobierców tego samego rodzaju, tj. wierzyciele mają prawo żądać egzekucji w granicach wartości całego majątku, nie wyłączając wartości majątku, który zwykle nie jest pobierany za życia spadkodawcy.

Spadkobierca, który otrzymał majątek w drodze dziedzicznego przeniesienia, jak również inni spadkobiercy, jest z nimi dłużnikiem solidarnym wobec wierzycieli spadkodawcy na zasadach ogólnych.

Wierzyciele mają prawo zgłaszać roszczenia spadkobiercom w ustalonym terminie przedawnienia (trzy lata).

Roszczenia wierzycieli zgłaszane są przed przyjęciem spadku wykonawcy testamentu lub do majątku spadkowego. Po przyjęciu spadku roszczenia do spadkobierców, którzy przyjęli spadek, zgłasza się bez względu na termin zaspokojenia odpowiedniego roszczenia. Prawo wierzyciela spadkodawcy do zgłoszenia wierzytelności powstaje od dnia śmierci wskazanego dłużnika, a nie od dnia, w którym spadkodawca miał spłacić dług. W przypadku wytoczenia powództwa przeciwko wykonawcy testamentu lub spadku sąd wstrzymuje rozpoznanie sprawy do czasu przyjęcia spadku.

Jeżeli termin wykonania zobowiązania upłynął przed śmiercią spadkodawcy, ale nastąpiło opóźnienie w wykonaniu zobowiązania, należy mieć na uwadze, co następuje. Ponieważ dziedziczenie pociąga za sobą zmianę osób w zobowiązaniu, zasada z art. 201 kc, zgodnie z którym zmiana osób w zobowiązaniu nie pociąga za sobą zmiany terminu przedawnienia i trybu jego obliczania. Żądanie skierowane do wykonawcy testamentu lub do majątku spadkowego przedstawia się sądowi. W takim przypadku sąd jest zobowiązany zawiesić rozpoznanie sprawy do czasu przyjęcia spadku przez spadkobierców (lub odpowiednio przejścia majątku dziedzicznego na własność Skarbu Państwa).

7.6. Zwrot wydatków spowodowanych śmiercią spadkodawcy oraz wydatków na ochronę majątku dziedzicznego

Zgodnie z zasadami art. 1174 k.c. niezbędne wydatki spowodowane śmiertelną chorobą spadkodawcy, koszty jego godnego pogrzebu, w tym niezbędne koszty opłacenia miejsca pochówku spadkodawcy, koszty zabezpieczenia spadku i zarządzania nim, a także koszty związane z wykonaniem testamentu, zwraca się kosztem spadku w jego wartości.

Roszczenia o zwrot tych wydatków można zgłaszać spadkobiercom, którzy przyjęli spadek, a przed przyjęciem spadku – wykonawcy testamentu lub do majątku spadkowego. Wydatki te podlegają zwrotowi przed zaspokojeniem długów wierzycieli spadkodawcy oraz w granicach wartości majątku spadkowego przekazanego każdemu ze spadkobierców. W takim przypadku zwracane są w pierwszej kolejności wydatki spowodowane chorobą i pogrzebem spadkodawcy, w drugiej kolejności wydatki na ochronę spadku i zarządzanie nim, a w trzeciej kolejności wydatki związane z wykonaniem testamentu.

Na realizację wydatków na godny pogrzeb spadkodawcy można wykorzystać wszelkie należące do niego środki, w tym depozyty lub rachunki bankowe. Banki, na których lokatach lub rachunkach znajdują się środki pieniężne spadkodawcy, są zobowiązane postanowieniem notarialnym do wydania ich osobie wskazanej w postanowieniu notarialnym do pokrycia określonych wydatków.

Spadkobierca, który zapisał w testamencie środki pieniężne zdeponowane lub przechowywane na jakichkolwiek innych rachunkach spadkodawcy w bankach, w tym także wtedy, gdy zostały one zapisane rozrządzeniem testamentowym w banku (art. Wysokość środków wydanych przez bank na pogrzeb spadkobiercy lub osoby wskazanej w postanowieniu notarialnym nie może przekroczyć 1128 minimalnych stawek wynagrodzenia, ustalonych ustawą na dzień złożenia wniosku o te środki.

Powyższe zasady stosuje się odpowiednio do innych instytucji kredytowych, którym przyznano prawo przyciągania środków obywateli do depozytów lub na inne rachunki.

Temat 8. DZIEDZICZENIE NIEKTÓRYCH RODZAJÓW WŁASNOŚCI

8.1. Przepisy ogólne dotyczące dziedziczenia niektórych rodzajów majątku

w rozdz. 65 części trzeciej kc określa tryb dziedziczenia niektórych rodzajów nieruchomości i praw majątkowych:

1) koszt udziału w spółkach osobowych i kapitałowych, spółdzielniach produkcyjnych i konsumenckich;

2) dziedziczenia przedsiębiorstwa;

3) wartość majątku członka gospodarstwa;

4) wartość rzeczy o ograniczonym obrocie;

5) koszt działek.

Zgodnie z zasadami art. 66 Kodeksu cywilnego, spółki handlowe i spółki są uznawane za organizacje handlowe z kapitałem docelowym (zakładowym) podzielonym na udziały (wkłady) założycieli (uczestników). Mienie utworzone kosztem wkładów założycieli (uczestników), a także wytworzone i nabyte przez spółkę lub spółkę w toku jej działalności, należy do niej z tytułu prawa własności.

W przypadkach przewidzianych przez Kodeks cywilny spółkę handlową może założyć jedna osoba, która staje się jej jedynym wspólnikiem.

Spółki handlowe mogą być tworzone w formie spółki jawnej oraz spółki komandytowej (spółki komandytowej).

Spółki gospodarcze mogą być tworzone w formie spółki akcyjnej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki z dodatkową odpowiedzialnością.

Uczestnikami spółek jawnych i komplementariuszami w spółkach komandytowych mogą być indywidualni przedsiębiorcy i (lub) organizacje handlowe.

Obywatele i osoby prawne mogą być uczestnikami spółek gospodarczych i wspólnikami w spółkach komandytowych.

Organy państwowe i organy samorządu terytorialnego nie są uprawnione do występowania jako uczestnicy spółek gospodarczych i inwestorzy w spółkach komandytowych, chyba że przepisy prawa stanowią inaczej.

Instytucje mogą być uczestnikami spółek gospodarczych i inwestorami w spółkach osobowych za zgodą właściciela, chyba że przepisy prawa stanowią inaczej.

Ustawa może zakazać lub ograniczyć udział niektórych kategorii obywateli w spółkach i spółkach gospodarczych, z wyjątkiem otwartych spółek akcyjnych.

Spółki i spółki gospodarcze mogą być założycielami (uczestnikami) innych spółek i spółek gospodarczych, o ile ustawa nie stanowi inaczej. Wkładem do majątku spółki mogą być pieniądze, papiery wartościowe, inne rzeczy lub prawa majątkowe lub inne prawa mające wartość pieniężną.

Wycena pieniężna wkładu wspólnika w spółkę gospodarczą dokonywana jest w drodze porozumienia pomiędzy założycielami (uczestnikami) spółki iw przypadkach przewidzianych prawem podlega weryfikacji przez niezależnego rzeczoznawcę.

Spółki osobowe oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i dodatkową odpowiedzialnością nie są uprawnione do emisji akcji.

Zgodnie z zasadami art. 1176 Kodeksu Cywilnego, spadkiem uczestnika spółki jawnej lub komplementariusza spółki komandytowej, uczestnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, członka spółdzielni produkcyjnej, jest udział (udział) tego uczestnika (członka) w kapitale zakładowym (majątku) odpowiedniej spółki osobowej, spółki lub spółdzielni.

Jeżeli zgodnie z niniejszym Kodeksem, innymi ustawami lub dokumentami założycielskimi spółki, spółki lub spółdzielni produkcyjnej, do wstąpienia spadkobiercy do spółki, spółki lub spółdzielni produkcyjnej albo do przeniesienia na spadkobiercę udziału w kapitale zakładowym spółki kapitałowej wymagana jest zgoda pozostałych uczestników spółki, spółki lub członków spółdzielni, a spadkobierca odmówi takiej zgody, ma on prawo otrzymać od spółki, spółki lub spółdzielni produkcyjnej rzeczywistą wartość odziedziczonego udziału (udziału) lub odpowiedniej części nieruchomość w sposób określony w odniesieniu do określonego przypadku przez przepisy niniejszego Kodeksu, inne ustawy lub dokumenty założycielskie odpowiedniej osoby prawnej.

Do spadku wspólnika spółki komandytowej należy jego udział w kapitale zakładowym tej spółki. Spadkobierca, na którego przeszedł ten udział, staje się wspólnikiem spółki komandytowej.

Do majątku członka spółki akcyjnej należą posiadane przez niego akcje. Spadkobiercy, na których przeszły te akcje, stają się uczestnikami spółki akcyjnej.

8.2. Dziedziczenie praw związanych z udziałem w spółkach osobowych, spółkach, spółdzielniach produkcyjnych

Układ praw spadkowych zależy od formy organizacyjno-prawnej danego rodzaju spółek osobowych i spółek.

Spółka jawna i spółka komandytowa. Zgodnie z normą ust. 1 art. 69 Kodeksu Cywilnego, spółkę jawną uznaje się za spółkę jawną, której uczestnicy (komplementariusze), zgodnie z zawartą między nimi umową, wykonują w imieniu spółki działalność gospodarczą i odpowiadają swoim majątkiem za jej zobowiązania.

Zgodnie z art. 76 Kodeksu Cywilnego w przypadku wystąpienia lub śmierci któregokolwiek ze wspólników spółki jawnej, uznania jednego z nich za zaginionego, ubezwłasnowolnionego, mającego ograniczoną zdolność do czynności prawnych lub niewypłacalnego (upadłego), otwarcia postępowania naprawczego w stosunku do jednego ze wspólników orzeczeniem sądu, likwidacji osoby prawnej uczestniczącej w spółce osobowej lub wszczęcia przez wierzyciela jednego ze wspólników egzekucji części majątku odpowiadającej jego udziałowi w kapitale zakładowym, spółka może kontynuować działalność, jeżeli jest to przewidziane na podstawie umowy spółki założycielskiej lub porozumienia pozostałych uczestników.

W razie śmierci uczestnika spółki pełnej jego spadkobierca może zawrzeć spółkę pełną tylko za zgodą pozostałych uczestników. Sytuacja taka wynika przede wszystkim z konieczności osobistego udziału w prowadzeniu spraw spółki.

Nieco inna procedura przeniesienia udziału inwestora w spółce komandytowej. Do spadku wspólnika spółki komandytowej należy jego udział w kapitale zakładowym tej spółki. Oznaczony udział przechodzi na spadkobiercę, który po przyjęciu spadku automatycznie staje się wspólnikiem w spółce komandytowej. Zgoda komplementariuszy w spółce komandytowej w tym przypadku nie jest wymagana. Przepis ten dotyczy wyłącznie udziałów komandytariuszy (uczestników-wspólników). Dziedziczenie udziału komplementariusza w spółce komandytowej odbywa się na takich samych zasadach jak dziedziczenie udziału komplementariusza w spółce jawnej.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Zgodnie z ust. 87 Kodeksu cywilnego spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (LLC) jest spółką utworzoną przez jedną lub więcej osób, której kapitał zakładowy dzieli się na akcje o wielkości określonej w dokumentach założycielskich; wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie ponoszą odpowiedzialności za jej zobowiązania i ponoszą ryzyko strat związanych z działalnością spółki, w granicach wartości wniesionych wkładów. Wspólnicy spółki, którzy wnieśli wkłady niezupełne, odpowiadają solidarnie za swoje zobowiązania w granicach wartości niewniesionej części wkładu każdego ze wspólników.

Udziały w kapitale zakładowym 000 przechodzą na spadkobierców obywateli i następców prawnych osób prawnych będących członkami spółki, chyba że dokumenty założycielskie spółki przewidują, że takie przeniesienie jest dozwolone tylko za zgodą pozostałych uczestników spółki. Odmowa wyrażenia zgody na zbycie udziału pociąga za sobą obowiązek spółki do zapłaty spadkobiercom (następcom prawnym) uczestnika jego rzeczywistej wartości lub wydania im rzeczy w naturze za taką wartość w sposób i na warunkach przewidzianych w przepisach prawa o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością oraz w dokumentach założycielskich spółki.

Do czasu przyjęcia spadku przez spadkobiercę zmarłego uczestnika LLC prawa zmarłego uczestnika spółki są wykonywane, a jego obowiązki wykonuje osoba wskazana w testamencie, a w przypadku braku takiej osoby - zarządca wyznaczony przez notariusza.

Spółdzielnia produkcyjna. W zgodnie z art. 1 ustawy federalnej z dnia 8 maja 1996 r. Nr 41-FZ „O spółdzielniach produkcyjnych” spółdzielnia produkcyjna (artel) jest uznawana za dobrowolne stowarzyszenie obywateli na podstawie członkostwa w celu wspólnej produkcji i innej działalności gospodarczej opartej na ich osobistej pracy i innym udziale oraz stowarzyszeniu jej członków (uczestników) udziałów majątkowych.

W razie śmierci członka spółdzielni jego spadkobiercy mogą być przyjęci w poczet członków spółdzielni, chyba że statut stanowi inaczej. Jeżeli uczestnicy spółdzielni z jakichkolwiek obiektywnych przyczyn nie chcą przyjąć spadkobiercy w poczet członków swojej spółdzielni, wówczas spółdzielnia jest zobowiązana wypłacić spadkobiercom wartość udziału zmarłego członka spółdzielni, wynagrodzenia, premie i należne mu dopłaty.

Rozliczenia ze spadkobiercą w sprawie wypłaty udziału w majątku poprzednio posiadanym przez jego spadkodawcę przeprowadza się na zasadach określonych w akcie założycielskim podmiotu gospodarczego, o ile oczywiście nie stoją one w sprzeczności z przepisami dotyczącymi tej branży.

Spadkobierca może zatem wykonać swoje prawa spadkowe w jeden z następujących możliwych sposobów:

1) przystąpić do spółki osobowej, spółki lub spółdzielni produkcyjnej (w niektórych przypadkach wymaga to zgody pozostałych uczestników tej organizacji handlowej). W takim przypadku spadkobierca ma wszystkie prawa i obowiązki nieodłącznie związane z uczestnikiem tej organizacji;

2) otrzymania od spółki lub spółki lub spółdzielni produkcyjnej rzeczywistej wartości odziedziczonego udziału (udziału) lub odpowiadającej mu części majątku (w przypadku nieuzyskania niezbędnej zgody).

Spółka akcyjna. Swoją specyfikę mają również zasady przenoszenia udziałów spadkodawcy – członka spółki akcyjnej w ramach majątku dziedzicznego.

Zgodnie z art. 96 Kodeksu cywilnego spółka akcyjna (JSC) to spółka, której kapitał zakładowy dzieli się na określoną liczbę akcji; wspólnicy spółki akcyjnej (akcjonariusze) nie ponoszą odpowiedzialności za jej zobowiązania i ponoszą ryzyko strat związanych z działalnością spółki do wysokości posiadanych udziałów. Akcjonariusze, którzy nie w pełni opłacili akcje, odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki akcyjnej do wysokości nieopłaconej części wartości swoich akcji. Do spadku uczestnika spółki akcyjnej należą posiadane przez niego akcje. Spadkobiercy, na których przeszły te akcje, stają się uczestnikami spółki akcyjnej.

Tym samym, w odróżnieniu od innych rodzajów podmiotów gospodarczych (spółka jawna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością itp.), spółka akcyjna charakteryzuje się prostą procedurą dopuszczenia do grona uczestników – poprzez proste nabycie udziałów w tej spółce. W związku z tym, jeżeli akcje wchodzą w skład majątku spadkowego, spadkobiercy, na których te akcje przeszły, stają się uczestnikami spółki akcyjnej. Wydając świadectwo spadkowe, notariusz może przyjąć odpis z rejestru akcjonariuszy potwierdzający własność spadkodawcy udziałów.

Przeniesienie prawa z imiennego papieru wartościowego niebędącego dokumentem przechodzi na nabywcę:

- w przypadku odnalezienia jej świadectwa u właściciela - w momencie przekazania tego świadectwa nabywcy;

- w przypadku przechowywania świadectw dokumentowych papierów wartościowych na okaziciela i (lub) rejestrowania praw do tych papierów wartościowych w depozycie - z chwilą dokonania zapisu uznania na rachunku depozytowym nabywcy;

- w przypadku ewidencjonowania praw z papierów wartościowych u osoby wykonującej czynności depozytowe - od momentu dokonania zapisu uznania na rachunku depozytowym nabywcy;

- w przypadku rejestracji praw do papierów wartościowych w systemie rejestrowym - od momentu dokonania zapisu uznania na koncie osobistym nabywcy.

Prawo do imiennego papieru wartościowego przechodzi na nabywcę:

- w przypadku rejestracji praw nabywcy do papierów wartościowych w systemie prowadzenia rejestrów - od momentu przekazania mu świadectwa papierów wartościowych po dokonaniu zapisu uznania na koncie osobistym nabywcy;

- w przypadku ewidencjonowania praw nabywcy papierów wartościowych u osoby wykonującej czynności depozytowe, wraz ze złożeniem w depozycie świadectwa zabezpieczenia - od momentu dokonania zapisu uznania na rachunku depozytowym nabywcy.

Prawa zabezpieczone emisyjnym papierem wartościowym przechodzą na ich nabywcę z chwilą przeniesienia praw z tego papieru wartościowego. Przeniesieniu praw zabezpieczonych imiennym papierem wartościowym o ratingu emisyjnym musi towarzyszyć zawiadomienie skierowane do rejestratora lub depozytariusza lub nominalnego posiadacza papierów wartościowych.

8.3. Dziedziczenie praw związanych z udziałem w spółdzielniach konsumenckich, mieszkaniowych i budowlanych

Spółdzielnia konsumencka jest dobrowolnym stowarzyszeniem obywateli i osób prawnych na zasadzie członkostwa w celu zaspokojenia materialnych i innych potrzeb uczestników, realizowanym przez łączenie udziałów majątkowych jej członków (art. 116 kodeksu cywilnego).

Spółdzielnia mieszkaniowa lub mieszkaniowo-budowlana jest dobrowolnym stowarzyszeniem obywateli i (lub) osób prawnych na podstawie członkostwa w celu zaspokojenia potrzeb obywateli w zakresie mieszkalnictwa, a także zarządzania lokalami mieszkalnymi i niemieszkalnymi w domu spółdzielczym (art. 110 kp).

Spadkobiercy zmarłego członka spółdzielni konsumenckiej lub mieszkaniowej mają prawo zostać członkami spółdzielni decyzją walnego zgromadzenia członków (konferencji) zgodnie z normami dotyczącymi prawa pierwokupu członkostwa w spółdzielni w przypadku dziedziczenia udziału (art. 131 k.p.):

- pierwszeństwo przysługuje małżonkowi spadkodawcy, pod warunkiem, że temu małżonkowi przysługuje część udziału;

- w drugiej kolejności (tj. jeżeli małżonek nie ma prawa pierwokupu lub odmówił wstąpienia do spółdzielni), prawo pierwokupu przysługuje innemu spadkobiercy, z zastrzeżeniem dwóch warunków: 1) jeżeli zamieszkiwał razem ze spadkodawcą; 2) jeżeli przysługuje mu część udziału;

- po trzecie, prawo pierwokupu przysługuje spadkobiercy innemu niż małżonek, który nie zamieszkiwał ze spadkodawcą, niezależnie od tego, czy spadkobiercy takiemu przysługuje prawo do części udziału, czy też nie;

- po czwarte, członek rodziny, choć nie spadkobierca, ale mieszkający razem ze spadkodawcą, może przystąpić do spółdzielni, ale tylko pod warunkiem wniesienia wkładu udziałowego.

Zgodnie z ust. 2 art. 1177 Kodeksu cywilnego tryb, tryb i terminy wypłaty spadkobiercom, którzy nie zostali członkami spółdzielni, należne im kwoty lub wydawania w zamian rzeczy w naturze powinny być określone w przepisach o spółdzielniach spożywców oraz w dokumentach założycielskich spółdzielni. Jednocześnie JK wykluczył wymienione zagadnienia ze swojego pola widzenia, nie proponując nawet norm dyspozytywnych. Zatem określenie mechanizmów regulujących powyższe kwestie jest wyłączną prerogatywą samej spółdzielni. Jednocześnie należy mieć na uwadze przepis o niedopuszczalności bezpodstawnego wzbogacenia się kosztem spadkobierców nieprzyjętych w poczet członków spółdzielni.

8.4. Dziedziczenie przedsiębiorstwa

Pytanie, kto jest spadkodawcą przedsiębiorstwa i czy jakiekolwiek przedsiębiorstwo jako zespół majątkowy może wchodzić w skład masy dziedzicznej, ma nie tylko znaczenie teoretyczne, ale ma również znaczenie praktyczne.

Z analizy części pierwszej kc wynika, że ​​ustawodawca posługuje się kategorią „przedsiębiorstwo” w dwóch różnych znaczeniach prawnych: jako podmiot praw obywatelskich oraz jako przedmiot praw obywatelskich.

Osoby prawne działające w formach organizacyjno-prawnych państwowego przedsiębiorstwa jednolitego (SUE), komunalnego przedsiębiorstwa jednolitego, federalnego przedsiębiorstwa państwowego działają jako podmiot praw obywatelskich. Te formy organizacyjno-prawne osób prawnych ustawodawca zalicza do podmiotów praw obywatelskich, organizacji handlowych, których głównym celem działalności jest zysk. Oczywiście tych podmiotów praw obywatelskich nie można rozpatrywać w kontekście dziedziczenia jako spadkodawcy (mogą to być tylko obywatele – osoby fizyczne) ani jako majątek dziedziczny (osoby prawne są podmiotami, a nie przedmiotami praw obywatelskich, a podmioty praw obywatelskich nie podlegają dziedziczeniu).

Przedmiotem dziedziczenia nie może być zespół majątkowy, na podstawie którego państwowe przedsiębiorstwo unitarne, federalne przedsiębiorstwa państwowe i komunalne przedsiębiorstwa unitarne funkcjonują jako uczestnicy obrotu cywilnego. Właścicielem majątku tych osób prawnych jest Federacja Rosyjska, podmioty wchodzące w skład Federacji Rosyjskiej i gminy, które na mocy prawnej definicji kategorii dziedziczenia (art. 1110 kodeksu cywilnego) nie mogą być zakwalifikowane jako spadkodawcy (spadkobierca, jak wspomniano wcześniej, może być obywatelem).

W sztuce. 132 Kodeksu cywilnego, za przedsiębiorstwo uważa się zespół majątkowy związany z przedmiotami nieruchomości służącymi do prowadzenia działalności gospodarczej; ten kompleks majątkowy obejmuje wszystkie rodzaje majątku przeznaczonego na jego działalność, roszczenia, długi, a także prawa majątkowe i niemajątkowe do wyników działalności intelektualnej, w tym nazwę firmy. W tym kontekście przedsiębiorstwo jest traktowane jako przedmiot praw obywatelskich.

Będąc przedmiotem praw obywatelskich, przedsiębiorstwo jako zespół majątkowy może być przedmiotem obrotu cywilnoprawnego i dziedziczenia. Z prawnej definicji dziedziczenia (art. 1112 kc), jak również z art. 1178 kc („Dziedziczenie przedsiębiorstwa”) wynika, że ​​przedsiębiorstwo jako zespół majątkowy może być objęte spadkiem. Jednak zasadne jest pytanie, czy jakiekolwiek przedsiębiorstwo będące zespołem majątkowym może być przedmiotem dziedziczenia. Wydaje się, że kompleks majątkowy, na bazie którego działają unitarne przedsiębiorstwa państwowe i komunalne oraz przedsiębiorstwa państwowe, nie może być przedmiotem dziedziczenia.

Przedsiębiorstwo nie może być dziedziczone przez spadkobierców zmarłych uczestników, założycieli, wspólników jako zespół majątkowy, na podstawie którego działa spółka osobowa, spółka handlowa, spółdzielnia produkcyjna, gdyż na podstawie art. 48, 66-86 Kodeksu cywilnego, a także na mocy specjalnych ustaw federalnych ustanawiających status prawny osób prawnych w formie organizacyjno-prawnej spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, spółek akcyjnych, spółdzielni produkcyjnych, same osoby prawne są właścicielami ich majątku, a uczestnicy, założyciele, akcjonariusze powyższych osób prawnych mają tylko prawa do odpowiedzialności w stosunku do tych osób prawnych. Te prawa do odpowiedzialności obejmują prawo do zysku; kontrola; uzyskanie kwoty likwidacyjnej itp. W takim przypadku prawa wynikające z udziału zmarłego spadkodawcy w spółce osobowej, spółce handlowej, spółdzielni produkcyjnej (w tym przypadku „uczestnictwo” oznacza przede wszystkim wniesienie wkładu na kapitał zakładowy, kapitał zakładowy, zakup udziałów, wniesienie wkładu udziałowego).

W skład spadku po zmarłym akcjonariuszu spółki akcyjnej wchodzą papiery wartościowe - akcje (klauzula 3 art. 1176 Kodeksu cywilnego), które dziedziczy się na zasadach przewidzianych w niniejszym Kodeksie cywilnym.

Przedmiotem spadku w razie śmierci uczestnika spółki jawnej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółdzielni produkcyjnej nie jest przedsiębiorstwo jako zespół majątkowy, lecz prawa związane z udziałem spadkodawcy w tworzeniu kapitału zakładowego ww. form organizacyjno-prawnych osób prawnych, wnoszących wkład udziałowy do spółdzielni produkcyjnej. W takim przypadku spadkiem będzie objęty udział (udział) zmarłego uczestnika (członka) w kapitale zakładowym (zakładowym) spółki osobowej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółdzielni produkcyjnej.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może składać się z jednego członka będącego osobą fizyczną. Powstaje pytanie: co w tym przypadku dziedziczą spadkobiercy zmarłego jedynego uczestnika LLC - przedsiębiorstwo jako kompleks majątkowy lub prawa związane z udziałem spadkodawcy? Z kontekstu art. 48, 87, 90, 93 części I kc, art. 1176 trzeciej części Kodeksu cywilnego, ustawy federalnej z dnia 8 lutego 1998 r. Nr 14-FZ „O spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością”, wynika z tego, że w tym przypadku dziedziczone są prawa zmarłego jedynego uczestnika LLC, a nie przedsiębiorstwa jako kompleksu majątkowego.

Z kontekstu art. 1110, 1113, 1114 kc wynika, że ​​spadkodawcą może być tylko osoba fizyczna. Jednocześnie spadkodawcą przedsiębiorstwa jako kompleksu majątkowego nie może być osoba fizyczna, ale obywatel, który ma status prawny indywidualnego przedsiębiorcy prowadzącego działalność przedsiębiorczą bez tworzenia osoby prawnej. Majątek obywatela-przedsiębiorcy działającego w zakresie działalności przedsiębiorczej bez tworzenia osoby prawnej nie jest prawnie oddzielony od jego majątku osobistego (księgowość nie jest wskaźnikiem i kryterium prawnej izolacji majątku obywatela-przedsiębiorcy uczestniczącego w obrocie cywilnym od jego majątku osobistego). Niewyodrębnienie prawne mienia obywatela-przedsiębiorcy, z którego korzysta on w działalności gospodarczej, wynika z art. 24 kc, który stanowi, że obywatel, w tym przedsiębiorca, odpowiada za swoje zobowiązania całym swoim majątkiem (z wyjątkiem mienia ustanowionego ustawą, którego nie można przejąć). Skład majątku osobistego spadkodawcy obywatela-przedsiębiorcy obejmuje przedsiębiorstwo jako zespół majątkowy. Wniosek ten opiera się również na art. 1112 GK.

Zatem tylko przedsiębiorstwo jako zespół majątkowy, który jest częścią majątku osobistego przedsiębiorcy-obywatela działającego bez osobowości prawnej, może w przypadku jego śmierci wejść w skład majątku spadkowego i podlegać dziedziczeniu zgodnie z art. 1178 Kodeksu Cywilnego z przyczyn przewidzianych w art. 1111 GK. Dlatego w art. 1178 Kodeksu Cywilnego stanowi, że spadkobierca zarejestrowany w dniu otwarcia spadku jako indywidualny przedsiębiorca przy podziale majątku spadkowego, do którego należy również przedsiębiorstwo jako zespół majątkowy, ma prawo pierwokupu do jego otrzymania z tytułu swojego udziału spadkowego. W razie gdy żaden ze spadkobierców rzeczonego prawa pierwszeństwa nie posiada lub z niego nie skorzystał, przedsiębiorstwo wchodzące w skład spadku nie podlega podziałowi i wchodzi we współwłasność wspólną spadkobierców zgodnie z należnymi im udziałami spadkowymi, chyba że umowa spadkobierców, którzy przyjęli spadek, do którego należy przedsiębiorstwo, stanowi inaczej (ust. 2 art. 1178 Kodeksu cywilnego).

8.5. Dziedziczenie majątku członka gospodarki chłopskiej (gospodarstwa rolnego), warunki wypłaty jego udziału spadkobiercy

Specjalny tryb dziedziczenia majątku członka gospodarstwa chłopskiego (gospodarstwa rolnego), ustanowiony w art. 1179 kc, wiąże się przede wszystkim ze szczególnym statusem samej gospodarki chłopskiej oraz dążeniem ustawodawcy do zachowania integralności tej jednostki jako jednostki gospodarczej. Zgodnie z wymienionym artykułem dziedziczenie po śmierci członka gospodarstwa chłopskiego (gospodarstwa) odbywa się na zasadach ogólnych z zachowaniem zasad art. 253-255 i 257-259 Kodeksu Cywilnego. Ponadto, zgodnie z ustępem 2 tego artykułu, jeżeli spadkobierca zmarłego sam nie jest członkiem tego folwarku, może albo otrzymać odszkodowanie proporcjonalne do udziału, jaki dziedziczy w majątku, albo nalegać na przyjęcie go jako członka chłopskiego folwarku. W tym ostatnim przypadku wspomniane odszkodowanie nie zostanie mu wypłacone. Swoboda wyrażania woli takiego spadkobiercy jest jednak prawnie ograniczona w tym sensie, że spadkobierca nie ma prawa żądać przydziału swojego udziału ani podziału majątku gospodarki chłopskiej.

Jeżeli po śmierci członka gospodarstwa chłopskiego (indywidualnego) gospodarstwo to ustało, w tym z uwagi na to, że spadkodawca był jego jedynym członkiem, a wśród jego spadkobierców nie ma osób, które chciałyby dalej prowadzić gospodarstwo chłopskie (indywidualne), majątek tego gospodarstwa podlega podziałowi między spadkobierców według zasad art. 258 i 1182 Kodeksu Cywilnego.

Ustawa nie zawiera jednak odpowiedzi na pytanie, co dokładnie dziedziczy obywatel, jeśli jest już członkiem danej gospodarki chłopskiej (gospodarstwa). W ustawodawstwie nie ma wprost wskazania, jak powinni postępować członkowie gospodarki chłopskiej (gospodarskiej) w przypadku, gdy z jednej strony nie mają oni chęci przyjęcia nowego członka do swojego zespołu, a z drugiej strony spadkobierca, któremu przysługuje prawo dziedziczenia testamentem, wyraża wolę zostania członkiem gospodarki chłopskiej (gospodarskiej). W każdym razie ustawa nie ogranicza w tej sytuacji swobody woli członków gospodarki chłopskiej (gospodarstwa rolnego) i nie przewiduje obowiązku przyjęcia spadkobiercy, jak to jest przewidziane w przypadku spadkobierców członków spółdzielni spożywców.

Dla rozstrzygnięcia wszystkich postawionych powyżej kwestii istotne jest, aby obowiązujące prawo cywilne nie regulowało wystarczająco jasno wszystkich kwestii związanych z rozporządzaniem majątkiem gospodarki chłopskiej (gospodarstwa rolnego). Tak więc, zgodnie z Kodeksem cywilnym, ustrój prawny własności gospodarki chłopskiej (gospodarstwa rolnego) podlega normom o wspólności majątkowej wspólnej, chyba że ustawa lub umowa między jej członkami stanowi inaczej (klauzula 1, art. 257 kc). Zdolność do posiadania własności na podstawie prawa wspólnej współwłasności lub (jeśli istnieje umowa) wspólnej współwłasności jest również przewidziana w ust. 3 art. 6 ustawy federalnej z dnia 11 czerwca 2003 r. Nr 74-FZ „O gospodarce chłopskiej (gospodarczej)”. Jednocześnie, zgodnie z ust. 2 art. 244 kc współwłasność wspólna nie oznacza określenia udziału każdego ze współwłaścicieli w prawie własności.

Tak więc obowiązujące normy przejściowe w kolejności dziedziczenia niektórych rodzajów własności i praw majątkowych regulują dalece od wszystkich spornych kwestii, które pojawiają się w procesie dziedziczenia wspomnianej nieruchomości, a co za tym idzie woli spadkobierców i spadkodawcy. Jednocześnie znaczna część problemów spadkowych, np. własności gospodarstw chłopskich (gospodarstw rolnych), wiąże się nie tyle z lukami w uregulowaniu prawnym stosunków spadkowych, ile z niedoskonałością całości obowiązującego prawodawstwa, w szczególności z brakiem jasności w określaniu statusu prawnego gospodarki chłopskiej (gospodarstwa rolnego) i reżimu prawnego jego własności itp.

Jednocześnie dla prawidłowego stosowania norm Ch. 65 k.c. należy przede wszystkim mieć na uwadze, że wymienione w nich cechy dziedziczenia niektórych rodzajów rzeczy i praw majątkowych są ważne tylko wtedy, gdy kwestie z nimi związane nie zostały rozstrzygnięte lub co do zasady nie mogą być rozstrzygnięte wolą spadkodawcy wyrażoną w testamencie. Tak więc np. spadkodawca nie może rozstrzygnąć w testamencie kwestii przyjęcia spadkobiercy do członkostwa w gospodarce chłopskiej (gospodarskiej), na którą przechodzi jego udział. Prawo rozwiązuje ten problem za spadkodawcę. Jeśli jednak mówimy o dziedziczeniu przedsiębiorstwa, spadkodawca ma swobodę wyznaczenia na swojego następcę osoby niebędącej przedsiębiorcą iw takim przypadku nie należy brać pod uwagę norm prawa dotyczących pierwokupu dziedziczenia obywateli posiadających status indywidualnego przedsiębiorcy.

8.6. Dziedziczenie ograniczonych rzeczy zbywalnych

Wszystkie przedmioty praw obywatelskich, w zależności od tego, w jaki sposób można je włączyć w obieg obywatelski, dzielą się na trzy grupy:

1) rzeczy znajdujących się w swobodnym obrocie;

2) rzeczy, o których obrót jest ograniczony;

3) rzeczy całkowicie wycofanych z obrotu cywilnego.

Zbywalność przedmiotów praw obywatelskich oznacza dopuszczalność transakcji i innych czynności zmierzających do ich przeniesienia w ramach stosunków cywilnoprawnych. Prawo nie zabrania dziedziczenia ograniczonych rzeczy zbywalnych. Zgodnie z zasadami art. 1180 Kodeksu Cywilnego, rzeczami o ograniczonym obrocie są w szczególności:

- broń;

- silne i toksyczne substancje;

- środki odurzające i psychotropowe.

Ta lista nie jest jednak wyczerpująca. Ograniczenia dotyczą również obrotu metalami szlachetnymi i kamieniami szlachetnymi.

Ograniczenie zbywalności polega na tym, że poszczególne przedmioty mogą należeć tylko do określonych uczestników obrotu cywilnego lub ich nabycie i (lub) zbycie jest dozwolone tylko na podstawie specjalnych zezwoleń. Rodzaje tych przedmiotów określa się w sposób określony w ustawie. Oznacza to, że ustawa powinna określać wstępne kryteria kwalifikowania przedmiotów jako przedmioty ograniczonego obrotu oraz wskazywać organy państwowe uprawnione do określania poszczególnych rodzajów tych przedmiotów.

Częścią spadku może więc być broń, substancje silnie działające i trujące, środki odurzające i psychotropowe oraz inne rzeczy o ograniczonej zbywalności, które należały do ​​spadkodawcy. Oznacza to, że takie rzeczy można dziedziczyć na wspólnej podstawie. Przyjęcie spadku obejmującego takie rzeczy nie wymaga specjalnego zezwolenia (ust. 1 art. 1180 kc).

1. Darowizna i dziedziczenie broni cywilnej zarejestrowanej w organach spraw wewnętrznych odbywa się w sposób określony przez ustawodawstwo Federacji Rosyjskiej, jeżeli spadkobierca lub osoba, na rzecz której darowizna jest dokonywana, posiada pozwolenie na nabywanie broni cywilnej.

2. Środki odurzające to substancje pochodzenia syntetycznego lub naturalnego, preparaty, rośliny umieszczone w Wykazie środków odurzających, substancji psychotropowych i ich prekursorów podlegające kontroli w Federacji Rosyjskiej, zgodnie z ustawodawstwem Federacji Rosyjskiej, umowami międzynarodowymi Federacji Rosyjskiej, w tym Jednolitą konwencją o środkach odurzających z 1961 r.

3. Substancje psychotropowe to substancje pochodzenia syntetycznego lub naturalnego, narkotyki, materiały naturalne, które znajdują się w Wykazie środków odurzających, substancji psychotropowych i ich prekursorów podlegających kontroli w Federacji Rosyjskiej, zgodnie z ustawodawstwem Federacji Rosyjskiej, umowami międzynarodowymi Federacji Rosyjskiej, w tym Konwencją o substancjach psychotropowych z 1971 roku.

Notariusz, po przyjęciu wniosku o wydanie zaświadczenia o prawie do dziedziczenia, musi wyjaśnić spadkobiercy, że może korzystać z ograniczonych zbywalnych rzeczy tylko po otrzymaniu specjalnego zezwolenia (licencji) na te rzeczy. Tryb uzyskania takiego zezwolenia określa ustawa. Przed uzyskaniem takiego zezwolenia należy przedsięwziąć środki w celu ochrony ograniczonych zbywalnych rzeczy wchodzących w skład spadku.

Środki ochrony ograniczonych zbywalnych rzeczy wchodzących w skład spadku do czasu uzyskania przez spadkobiercę specjalnego zezwolenia na te rzeczy są przeprowadzane zgodnie z procedurą przewidzianą przez prawo dla danego majątku (klauzula 2 art. 1180 Kodeksu cywilnego).

Jeżeli notariusz poweźmie wiadomość, że w spadku znajduje się broń, zawiadamia o tym organy spraw wewnętrznych. W szczególności w przypadku śmierci właściciela broni cywilnej, przed uregulowaniem kwestii dziedziczenia mienia i uzyskaniem zezwolenia na nabywanie broni cywilnej, broń ta jest niezwłocznie przejmowana na przechowanie przez organy spraw wewnętrznych, które ją zarejestrowały. Zajęciu podlega broń bojowa i służbowa.

Kosztowności dewizowe, metale i kamienie szlachetne, wyroby z nich wykonane oraz papiery wartościowe niewymagające zarządu przekazuje się do banku na przechowanie na podstawie umowy przechowania. Podjęcie takich działań wiąże się przede wszystkim z koniecznością zmniejszenia zagrożenia stwarzanego przez ww. rzeczy, jeżeli znajdują się one swobodnie w obrocie cywilnym.

Środki ochrony rzeczy o ograniczonym obrocie są realizowane przez specjalnie upoważnione organy (organy spraw wewnętrznych, organy nadzoru sanitarno-epidemiologicznego itp.).

Ustawodawca nie ustanawia szczególnych wymagań dotyczących włączenia broni, substancji silnie działających i trujących, środków odurzających i psychotropowych oraz innych rzeczy o ograniczonym obrocie w skład majątku spadkowego należącego do spadkodawcy. Ograniczenie zbywalności rzeczy nie wpływa na możliwość włączenia jej do spadku i dziedziczenia. Takie rzeczy można dziedziczyć na ogólnych zasadach określonych przez prawo: nie jest wymagane żadne specjalne zezwolenie na przyjęcie spadku obejmującego takie rzeczy. Tak więc ta kategoria rzeczy jest zrównana z rzeczami będącymi w swobodnym obiegu, ale na tym ich zrównanie się kończy. Uzyskanie przez spadkobiercę specjalnego zezwolenia jest konieczne, aby odziedziczony przez niego majątek pozostał jego własnością z tytułu prawa własności.

Można odmówić wydania specjalnego zezwolenia spadkobiercy. Zgodnie z zasadami ust. 2 art. 1180 k.c., jeżeli spadkobierca odmówi wydania przedmiotowego zezwolenia, jego własność takiego majątku wygasa, a dochód ze sprzedaży majątku przechodzi na spadkobiercę pomniejszony o koszty jego sprzedaży.

Odmowa wydania zezwolenia musi być zawsze umotywowana, decyzja o odmowie wydawana jest tylko w przypadkach określonych w przepisach prawa. Na odmowę właściwych organów wydania takiego zezwolenia spadkobiercy przysługuje zażalenie do sądu.

Jeżeli z przyczyn dozwolonych przez prawo osoba nabyła własność, która z mocy prawa nie może do niej należeć, własność ta musi zostać wywłaszczona przez właściciela w ciągu roku od chwili powstania prawa własności do nieruchomości, chyba że ustawa przewiduje inny termin. W przypadkach, gdy nieruchomość nie zostanie przewłaszczona przez właściciela w terminach określonych w przepisach prawa, nieruchomość taka, biorąc pod uwagę jej charakter i przeznaczenie, decyzją sądu wydaną na wniosek organu państwowego lub organu samorządu terytorialnego, podlega przymusowej sprzedaży z przeniesieniem wpływów na byłego właściciela lub przeniesieniem na własność państwową lub komunalną za odszkodowaniem na rzecz byłego właściciela w wysokości ustalonej przez sąd wartości nieruchomości. W takim przypadku potrącane są koszty przeniesienia własności.

8.7. Dziedziczenie ziemi. Cechy podziału działek przekazywanych obywatelom w drodze dziedziczenia

Regulacja spraw związanych z dziedziczeniem działek odbywa się z uwzględnieniem przepisów Kodeksu gruntowego.

Przez działkę rozumie się część powierzchni ziemi (wraz z warstwą gleby), której granice są opisane i poświadczone w określony sposób. Grunt może być podzielny lub niepodzielny. Podzielna to działka, którą można podzielić na części, z których każda po podziale tworzy niezależną działkę, której dozwolone użytkowanie może odbywać się bez przenoszenia jej do innej kategorii gruntów, z wyjątkiem przypadków określonych przez prawo federalne.

Dziedziczenie gruntu zgodnie z Kodeksem cywilnym jest możliwe, jeżeli stanowiło własność prywatną spadkodawcy lub należało do niego na podstawie prawa dożywotniego posiadania dziedzicznego. Posiadanie działki na innym gruncie (wieczyste, stałe, ograniczone użytkowanie, służebność itp.) nie pozwala na jej dziedziczenie.

Własność obywateli i osób prawnych (własność prywatna) to grunty nabyte przez obywateli i osoby prawne na podstawie przewidzianej przez ustawodawstwo Federacji Rosyjskiej. Obywatel, który ma prawo dożywotniego posiadania dziedzicznego (właściciel działki), ma prawa do posiadania i użytkowania działki, które są dziedziczone.

Działka należąca do spadkodawcy na prawie własności lub dożywotnim prawie dziedziczenia działki wchodzi w skład spadku i podlega dziedziczeniu na zasadach ogólnych określonych w Kodeksie cywilnym. Przyjęcie spadku obejmującego rzeczony majątek nie wymaga specjalnego zezwolenia (ust. 1 art. 1181 kc).

Dziedzicząc działkę lub prawo dożywotniego dziedziczenia działki, warstwa powierzchniowa (gleby), zbiorniki wodne, rośliny znajdujące się na niej, znajdujące się w granicach tej działki, również przechodzą przez dziedziczenie, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 2 ust. 1181 Kodeksu cywilnego).

Odosobnione zbiorniki wodne (zamknięte zbiorniki wodne) to małe i stojące sztuczne zbiorniki wodne, które nie mają połączenia hydraulicznego z innymi jednolitymi częściami wód powierzchniowych. Maksymalne rozmiary izolowanych zbiorników wodnych określa ustawodawstwo lądowe Federacji Rosyjskiej.

Treść prawa własności do funduszu leśnego i prawa własności do lasów, które nie są objęte funduszem leśnym, określa LC, ustawodawstwo cywilne i ustawodawstwo gruntowe Federacji Rosyjskiej.

Fundusz leśny i lasy znajdujące się na terenach obronnych są własnością federalną. Zgodnie z prawem federalnym dozwolone jest przeniesienie części funduszu leśnego na własność podmiotów wchodzących w skład Federacji Rosyjskiej. Formy własności lasów położonych na terenach osiedli miejskich określa ustawa federalna. Obywatele na mocy prawa własności mogą posiadać wyłącznie drzewa i krzewy rosnące na działce, chyba że ustawa federalna stanowi inaczej.

Podstawą państwowej rejestracji istnienia, wystąpienia, wygaśnięcia, przeniesienia, ograniczenia praw do działki jest zaświadczenie o prawie do dziedziczenia. Zaświadczenie o prawie do dziedziczenia wydawane obywatelom wskazuje granice działki, znajdujące się na niej nieruchomości, kategorię i przeznaczenie działki oraz inne informacje wskazane w dokumencie potwierdzającym własność gruntu przez spadkodawcę.

Kodeks cywilny przewiduje procedurę podziału działki, która uwzględnia wielkość działki oraz możliwość podziału działki, biorąc pod uwagę jej minimalną wielkość. Zgodnie z zasadami ust. 1 art. 1182 Kodeksu cywilnego podział działki między spadkobierców jest bezpośrednio związany z przeznaczeniem gruntu i minimalną wielkością działki ustanowionej dla działek o odpowiednim przeznaczeniu.

Wielkość udziałów spadkobierców nie może być mniejsza niż minimalna wielkość działki ustanowionej na dany cel. W przeciwnym razie działka nie podlega podziałowi.

Podział gruntów według ich przeznaczenia na kategorie jest jedną z podstawowych zasad prawa gruntowego, zgodnie z którą ustrój prawny gruntów określa się na podstawie ich przynależności do jednej lub drugiej kategorii oraz dozwolonego użytkowania zgodnie z podziałem terytorialnym i wymogami prawnymi. Jego istota jest następująca. Właściciele gruntów oraz osoby niebędące właścicielami gruntów są obowiązani do korzystania z gruntów zgodnie z ich przeznaczeniem i należących do określonej kategorii gruntów oraz dozwolonego użytkowania w sposób nieniszczący środowiska, w tym gruntu jako przedmiotu przyrodniczego. Zatem podział działki nie powinien wpływać na jej przeznaczenie. Na przykład wydzielone części wydzielonej działki przeznaczone pod rolnictwo nie powinny być w przyszłości wykorzystywane pod budowę energetyki, transportu itp.

Tryb ustalania przeznaczenia gruntów i ich reżimu prawnego określa ustawodawstwo federalne i ustawodawstwo podmiotów wchodzących w skład Federacji Rosyjskiej. Przydział gruntów do kategorii, ich przeniesienie z jednej kategorii do drugiej odbywa się w odniesieniu do:

- ziemie będące własnością federalną - Rząd Federacji Rosyjskiej;

- grunty należące do podmiotów wchodzących w skład Federacji Rosyjskiej oraz grunty rolne będące własnością gmin - przez organy wykonawcze podmiotów wchodzących w skład Federacji Rosyjskiej;

- grunty będące własnością gmin, z wyłączeniem gruntów rolnych, - jednostki samorządu terytorialnego.

W odniesieniu do gruntów prywatnych określony tryb określają: a) grunty rolne - organy wykonawcze podmiotów wchodzących w skład Federacji Rosyjskiej; b) dla gruntów o innym przeznaczeniu - przez samorządy.

Procedurę przenoszenia gruntów z jednej kategorii do drugiej określają przepisy federalne.

Zgodnie z regulaminem par. 1 pkt 2 art. 1182 k.c., jeżeli podział działki jest niemożliwy, przechodzi ona na spadkobiercę, któremu przysługuje pierwszeństwo do otrzymania tej działki z tytułu udziału dziedzicznego. Spadkobierca, który otrzymał całą działkę z tytułu swojego udziału dziedzicznego, jest zobowiązany do wypłaty odszkodowania pozostałym spadkobiercom. Wysokość odszkodowania pieniężnego określa umowa stron, aw przypadku braku porozumienia między nimi - decyzja sądu. Przy ustalaniu wysokości odszkodowania można wziąć pod uwagę normatywną lub rynkową cenę gruntu.

W przypadku, gdy żaden ze spadkobierców nie ma prawa pierwokupu działki lub nie skorzystał z tego prawa, posiadanie, użytkowanie i rozporządzanie działką jest dokonywane przez spadkobierców na zasadach wspólnej własności (ust. 2, ust. 2, art. 1182 kc).

Właściciel udziału w gruncie, bez zgody innych uczestników współwłasności, ma prawo do:

1) przenieść udział gruntowy w drodze dziedziczenia;

2) korzystać z udziału w ziemi (z przeznaczeniem działki w naturze) na prowadzenie chłopskiej (gospodarstwa rolnego) i osobistej działki zależnej;

3) sprzedać udział gruntowy;

4) ofiarować udział gruntowy;

5) zamiany udziału gruntowego na udział majątkowy lub udział gruntowy w innym gospodarstwie rolnym;

6) przekazanie udziału w ziemi (wraz z przydziałem działki w naturze) do wynajęcia gospodarstwom chłopskim (rolniczym), organizacjom rolniczym, obywatelom w celu prowadzenia osobistych działek pomocniczych;

7) przeniesienia udziału w gruntach na warunkach umowy najmu i utrzymania;

8) wniesienia udziału gruntowego lub prawa do korzystania z tego udziału na kapitał zakładowy lub fundusz zakładowy organizacji rolniczej.

Zbycie majątku będącego współwłasnością odbywa się za zgodą wszystkich uczestników, co zakłada się niezależnie od tego, który z uczestników dokonuje transakcji zbycia majątku.

Zdarzają się przypadki, gdy obywatele wznoszą na swojej ziemi tak zwane nieautoryzowane budynki, to znaczy budują domy lub inne konstrukcje bez zgody uprawnionego organu. Obywatel, który zbudował dom mieszkalny (domek) lub część domu (domek) bez ustalonego pozwolenia lub bez odpowiednio zatwierdzonego projektu, lub ze znacznymi odchyleniami od projektu lub z rażącym naruszeniem podstawowych przepisów i zasad budowlanych, nie ma prawa sprzedać tego domu, podarować go, wynająć. Tym samym niedozwolona budowla nie staje się przedmiotem osobistych praw majątkowych, a zatem nie może być przedmiotem dziedziczenia. Nieautoryzowane szopy, garaże, szklarnie, łaźnie itp. nie mogą być dziedziczone w ten sam sposób.

8.8. Dziedziczenie niezapłaconych kwot przekazanych obywatelowi jako środek utrzymania

Zgodnie z zasadami ust. 1 art. 1183 Kodeksu cywilnego, prawo do otrzymania należnych spadkodawcy, a nieotrzymanych przez niego za życia z jakiegokolwiek powodu kwot wynagrodzeń i ekwiwalentów, emerytur, stypendiów, świadczeń z ubezpieczenia społecznego, zadośćuczynienia za uszczerbek na zdrowiu lub życiu, alimentów i innych kwot pieniężnych udzielonych obywatelowi na środki utrzymania, przysługuje osobom wspólnie zamieszkującym ze zmarłymi członkami jego rodziny, a także niepełnosprawnym osobom pozostającym na jego utrzymaniu, bez względu na to, czy wspólnie ze spadkodawcą zamieszkiwali, czy nie.

Ustawodawca nie ustala wyczerpującego katalogu świadczeń zapewnianych obywatelowi jako środek utrzymania.

Przez płacę rozumie się wynagrodzenie za pracę, uzależnione od kwalifikacji pracownika, złożoności, ilości, jakości i warunków wykonywanej pracy, a także wynagrodzenia i premie motywacyjne.

Emerytura jest uznawana za miesięczną państwową płatność pieniężną, której prawo do otrzymania jest ustalane zgodnie z warunkami i normami ustanowionymi przez prawo i które jest zapewniane obywatelom w celu zrekompensowania im utraconych zarobków (dochodów) w związku z zakończeniem służby publicznej po osiągnięciu stażu pracy określonego przez prawo w momencie przejścia na emeryturę (inwalidztwo); lub w celu zrekompensowania szkód wyrządzonych zdrowiu obywateli podczas służby wojskowej w wyniku promieniowania lub katastrof spowodowanych przez człowieka, w przypadku inwalidztwa lub utraty żywiciela rodziny, po osiągnięciu ustawowego wieku; lub niepełnosprawnych w celu zapewnienia im środków utrzymania.

Stypendium to świadczenie pieniężne przyznawane studentom, doktorantom i doktorantom studiującym w trybie stacjonarnym w placówkach oświatowych i organizacjach naukowych.

Świadczenia z ubezpieczenia społecznego to płatności dokonywane na rzecz pracownika podlegającego państwowemu ubezpieczeniu społecznemu w zamian za utracone przez niego zarobki z określonych powodów lub oprócz zarobków.

Zadośćuczynienie za uszczerbek na zdrowiu lub życiu jest zadośćuczynieniem pieniężnym za uszczerbek na zdrowiu doznany przez obywatela.

Alimenty to wsparcie materialne udzielane niepełnosprawnemu członkowi rodziny lub dzieciom przez osobę, która jest prawnie zobowiązana do udzielania takiego wsparcia.

Następujące kategorie obywateli mają prawo do otrzymania tych kwot, jak wspomniano powyżej:

1) spadkobiercy – członkowie rodziny spadkodawcy, którzy zamieszkiwali razem ze spadkodawcą;

2) niepełnosprawne osoby pozostające na utrzymaniu spadkodawcy, niezależnie od faktu wspólnego z nim zamieszkiwania.

W obecności innych spadkobierców wymienieni obywatele mają pierwszeństwo do otrzymania kwot należnych spadkodawcy, ale nieotrzymanych przez niego za życia, przeznaczonych na środki utrzymania. Wymienione kategorie osób otrzymują wskazane środki, niezależnie od kolejności spadkobierców i tego, czy są wskazane w testamencie, a także niezależnie od obecności lub braku zdolności do pracy i potrzeby.

Roszczenia o zapłatę przedmiotowych kwot należy zgłosić zobowiązanym w ciągu czterech miesięcy od dnia otwarcia spadku. W razie braku osób uprawnionych do otrzymania kwot niewypłaconych spadkodawcy lub osób tych nie zgłoszą roszczeń o zapłatę tych kwot w wyznaczonym terminie, odpowiednie kwoty włącza się do spadku i dziedziczy na zasadach ogólnych (art. 2 k.c. ust. 3 i 1183). Jak wynika z brzmienia artykułu, ustawodawca ustalił krótszy termin do zgłaszania roszczeń o zapłatę kwot posiadanych, a niewypłaconych spadkodawcy, w porównaniu do łącznego terminu na przyjęcie spadku (sześć miesięcy) – cztery miesiące od dnia otwarcia spadku, tj. od chwili śmierci spadkodawcy lub uznania jego śmierci. Okres ten jest restrykcyjny: w przypadku jego pominięcia nie przewiduje się możliwości przedłużenia.

Roszczenia o zapłatę nieopłaconych kwot przekazanych spadkodawcy na środki utrzymania powinny być zgłaszane tylko osobom zobowiązanym (na przykład mogą być uznane za pracodawcę, administrację placówki oświatowej, klienta na podstawie umowy autorskiej itp.). Wydanie takich kwot powinno nastąpić co do zasady nie później niż w ciągu tygodnia od dnia przekazania stosownych dokumentów osobom zobowiązanym.

Gdy kilku członków rodziny ubiega się o wskazane kwoty, należne im kwoty są równo dzielone między nich.

Szczególne miejsce zajmowane w spadku przez kwoty przekazane na utrzymanie wygasa w następujących przypadkach: a) jeżeli żadna z osób uprawnionych do ich otrzymania nie wyraziła chęci skorzystania z przysługującego im prawa; b) nie ma takich osób; c) upłynął termin zgłaszania roszczeń o ich otrzymanie. W przypadku spełnienia jednego z powyższych warunków odpowiednie kwoty wchodzą w skład spadku i podlegają dziedziczeniu na zasadach ogólnych.

8.9. Dziedziczenie majątku przyznane spadkodawcy przez państwo lub gminę na korzystnych warunkach

Kwestia ustroju prawnego majątku przyznanego spadkodawcy na preferencyjnych warunkach (nieodpłatnie lub po znacznie obniżonych cenach), w tym losów tego majątku po śmierci obdarowanego, była w ustawodawstwie rozstrzygana w różny sposób w zależności od tego, jakie mienie, komu, w związku z jakimi okolicznościami i na jakich warunkach zostało udzielone.

Osobami, wobec których ustanawia się przywileje nabywania określonych rodzajów mienia, są w szczególności osoby niepełnosprawne, kombatanci wojenni oraz byli nieletni więźniowie faszystowskich obozów koncentracyjnych. W przypadku wystąpienia wskazań medycznych lub innych, osoby te mogą otrzymać środki transportu (motocykle, pojazdy ręczne, koń z uprzężą, pojazd konny itp.), A także inne mienie mające na celu stworzenie warunków zapewniających dobrobyt ekonomiczny i moralny tych osób.

Artykuł 1184 kc ostatecznie określił tryb dziedziczenia majątku przekazanego spadkodawcy na korzystnych warunkach. Środki transportu i inne mienie przekazane przez państwo lub gminę na korzystnych warunkach spadkodawcy w związku z jego niepełnosprawnością lub innymi podobnymi okolicznościami wchodzą w skład spadku i podlegają dziedziczeniu na zasadach ogólnych określonych w Kodeksie cywilnym.

8.10. Dziedziczenie odznaczeń państwowych, znaków honorowych i pamiątkowych

Odznaczenia państwowe Federacji Rosyjskiej są najwyższą formą zachęty dla obywateli za wybitne zasługi w obronie Ojczyzny, budowaniu państwowości, gospodarce, nauce, kulturze, sztuce, oświacie, oświacie, ochronie zdrowia, życia i praw obywateli, działalności charytatywnej i innych wybitnych zasług dla państwa. To sformułowanie zawarte jest w Regulaminie nagród państwowych, zatwierdzonym dekretem Prezydenta Federacji Rosyjskiej z dnia 2 marca 1994 r. Nr 442 (dalej - Regulamin nagród państwowych).

Zgodnie z klauzulą ​​​​1 niniejszego rozporządzenia nagrodami państwowymi Federacji Rosyjskiej są:

- tytuł Bohatera Federacji Rosyjskiej;

- ordery, medale, insygnia Federacji Rosyjskiej;

- honorowe tytuły Federacji Rosyjskiej.

W systemie odznaczeń państwowych Order Świętego Apostoła Andrzeja Pierwszego Powołanego, Order Zasługi dla Ojczyzny, Order Żukowa, Order Odwagi, Order Zasługi Wojskowej, Order Honoru, Order Przyjaźni, specjalne wyróżnienie medalu Złotej Gwiazdy, medal Orderu Zasługi dla Ojczyzny, Order wojskowy św. .

Nagrody państwowe mogą być przyznawane obywatelom Federacji Rosyjskiej, obcokrajowcom, a także bezpaństwowcom. Osoby, którym przyznano odznaczenia państwowe, korzystają ze świadczeń i świadczeń w sposób iw przypadkach określonych przez ustawodawstwo Federacji Rosyjskiej.

Zgodnie z zasadami art. 1185 Kodeksu cywilnego nagrody państwowe przyznane spadkodawcy, do których mają zastosowanie przepisy Federacji Rosyjskiej dotyczące nagród państwowych, nie wchodzą w skład spadku. Przeniesienie tych nagród po śmierci odbiorcy na inne osoby odbywa się w sposób określony w przepisach o nagrodach państwowych Federacji Rosyjskiej. Nagrody państwowe należące do spadkodawcy, które nie są objęte przepisami o nagrodach państwowych Federacji Rosyjskiej, znaki honorowe, pamiątkowe i inne, w tym nagrody i znaki w zbiorach, wchodzą w skład spadku i są dziedziczone na ogólnych zasadach określonych w niniejszym Kodeksie.

Przeniesienie tych nagród po śmierci odbiorcy na inne osoby odbywa się w sposób określony w przepisach o nagrodach państwowych Federacji Rosyjskiej: nagrody państwowe i dokumenty dla nich są przekazywane do przechowywania na pamiątkę jednemu z małżonków, ojcu, matce, synowi lub córce (lista takich osób nie podlega rozszerzonej interpretacji).

W przypadku braku spadkobierców nagrody państwowe i dokumenty do nich podlegają zwrotowi do Administracji Prezydenta Federacji Rosyjskiej w celu uzyskania nagród państwowych.

Zgodnie z postanowieniami punktu 14 Regulaminu o nagrodach państwowych, za zgodą spadkobierców, decyzją Komisji ds. nagród państwowych przy Prezydencie Federacji Rosyjskiej, nagrody państwowe i dokumenty dla nich zmarłego odbiorcy lub przyznane pośmiertnie mogą zostać przekazane do muzeów państwowych, jeżeli istnieje wniosek muzealny poparty przez właściwy organ państwowy podmiotu wchodzącego w skład Federacji Rosyjskiej lub wniosek federalnego organu wykonawczego odpowiedzialnego za muzeum. Odpowiednie muzeum przesyła akt przyjęcia odznaczeń państwowych do Biura Prezydenta Federacji Rosyjskiej ds. Personalnych i odznaczeń państwowych. Nagrody państwowe przekazane muzeom na przechowanie i eksponowanie nie podlegają zwrotowi spadkobiercom zmarłego laureata ani przyznaniu ich pośmiertnie.

Nagrody państwowe nie mogą być przechowywane w muzeach, które działają na zasadzie dobrowolności i nie mają zapewnionych warunków niezbędnych do przechowywania nagród państwowych.

Zgodnie z zasadami zawartymi w klauzuli 15 Regulaminu nagród państwowych, spadkobiercy zmarłego przyznanego, opuszczający Federację Rosyjską za granicą na pobyt stały, mają prawo do wywozu dokumentów dotyczących przyznania zmarłego krewnego. Procedura eksportu nagród państwowych wykonanych z metali szlachetnych jest regulowana przez ustawodawstwo Federacji Rosyjskiej.

Należące do spadkodawcy odznaczenia państwowe, do których nie stosuje się przepisów o odznaczeniach państwowych - odznaki honorowe, pamiątkowe oraz odznaczenia i oznaczenia w zbiorach - dziedziczy się na zasadach ogólnych. Imienne nagrody mogą dotyczyć kategorii rzeczy, dla których ustanowiono szczególny porządek dziedziczenia.

8.11. Cechy dziedziczenia wygranych

Skład majątku spadkowego, ustalony przy otwarciu spadku, może obejmować losy na loterię, książeczki oszczędnościowe na wygrane depozyty, obligacje itp.

W przypadku dziedziczenia zgodnie z prawem wygrane są rozdzielane między wszystkich spadkobierców w równych częściach.

Przy dziedziczeniu testamentowym wygrana rozdzielana jest w zależności od jego treści. Jeżeli więc spadkodawca wskazał ten majątek (losy loteryjne, książeczki oszczędnościowe, obligacje itp.) jako konkretny majątek przechodzący na tego spadkobiercę, to odpowiednio wygrane muszą przejść na tego właśnie spadkobiercę. Jeżeli z treści testamentu wynika, że ​​majątek przekazany spadkobiercom jest tylko nośnikiem określonej wartości, stanowiącej część majątku spadkowego przydzieloną przez spadkodawcę, a z treści testamentu wynika, że ​​nie ten majątek jako taki jest zapisywany, lecz właśnie jego wartość nominalna w chwili sporządzenia testamentu, to wygraną należy podzielić między wszystkich spadkobierców w częściach równych.

Ponieważ wygrane nie wchodziły do ​​majątku spadkowego w chwili otwarcia spadku, nie są uwzględniane przy obliczaniu udziału obowiązkowego. Wierzyciele spadkodawcy również nie mogą żądać tych kwot.

8.12. Dziedziczenie praw autorskich

Jak określono w ust. 2 art. 1110 Kodeksu cywilnego, dziedziczenie reguluje niniejszy Kodeks oraz inne ustawy, aw wypadkach przewidzianych przez ustawy inne akty prawne. Od 1 stycznia 2008 r. wchodzi w życie czwarta część Kodeksu cywilnego, która będzie regulować prawa autorskie.

Zgodnie z art. 1112 k.c. spadek obejmuje rzeczy należące do spadkodawcy w dniu otwarcia spadku, inny majątek, w tym prawa i obowiązki majątkowe. Jednakże art. 128 kc wyodrębnia skutki działalności intelektualnej, w tym prawa wyłączne do nich (własność intelektualna), na odrębną kategorię rodzajów praw obywatelskich. Ponieważ dział trzeci kc nie zawiera szczególnych zastrzeżeń co do własności intelektualnej, wydaje się, że należy wyjść z faktu, że pojęcie „prawa majątkowe” obejmuje również majątkowe prawa autorskie.

Zgodnie z zasadami ust. 5 art. 1232 kc podstawą państwowej rejestracji przeniesienia wyłącznego prawa do wyniku działalności intelektualnej lub środka indywidualizacji przez dziedziczenie jest zaświadczenie o prawie do dziedziczenia. Wyjątkiem od tej zasady są przypadki przewidziane w art. 1165 kc, czyli sprawy o podział spadku za porozumieniem spadkobierców. Zgodnie z ustępem 1 niniejszego artykułu majątek spadkowy, który jest wspólną współwłasnością dwóch lub więcej spadkobierców, może zostać podzielony w drodze porozumienia między nimi. Do umowy o dział spadku stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące formy czynności i umowy.

Przeniesienie wyłącznego prawa do wyniku działalności intelektualnej lub środka indywidualizacji na inną osobę bez zawarcia umowy z uprawnionym jest dozwolone w przypadkach i na podstawach określonych przez prawo, w tym w ramach dziedziczenia uniwersalnego (na przykład dziedziczenie) oraz przy przejęciu majątku uprawnionego (art. 1241 kodeksu cywilnego).

Wyłączne prawo do utworu przechodzi przez dziedziczenie. W przypadkach przewidzianych w art. 1151 k.c. (dziedziczenie majątku zrzeczonego) wygasa wyłączne prawo do utworu wchodzącego w skład spadku i utwór przechodzi do domeny publicznej (art. 1 k.c. ust. 2 i ust. 1283).

Okres ważności wyłącznego prawa do artystycznego wykonania, przeniesienie tego prawa w drodze dziedziczenia oraz przeniesienie artystycznego wykonania do domeny publicznej regulują przepisy art. 1318 GK. Tym samym wyłączne prawo do artystycznego artystycznego wykonania obowiązuje przez cały okres życia artysty wykonawcy, nie krócej jednak niż przez 50 lat, licząc od dnia 1 stycznia roku następującego po roku, w którym artystyczne wykonanie zostało wykonane, albo utrwalenie artystycznego wykonania, albo transmisja artystycznego na antenie lub drogą kablową. Zasady art. 1283 GK. Po wygaśnięciu wyłącznego prawa do wykonywania, prawo to przechodzi do domeny publicznej. W przypadku wykonania, które przeszło do domeny publicznej, stosuje się przepisy art. 1282 GK.

Używana literatura

1. Amirov, M. Dziedziczenie praw majątkowych w związku z udziałem spadkodawcy w towarzystwach gospodarczych / M. Amirov // Legalność. - 2001. - nr 10.

2. Begichev, A. V. Dziedziczenie przedsiębiorstwa / A. V. Begichev. - Wołgograd, 2006.

3. Gushchin, V. V. Prawo spadkowe i proces / V. V. Gushchin, Yu. A. Dmitriev. - M., 2004.

4. Zaitseva, T. I. Prawo spadkowe. Komentarz do ustawodawstwa i praktyki jego stosowania / T. I. Zaitseva, P. V. Krasheninnikov. - wydanie 4, poprawione. i dodatkowe - M., 2003.

5. Zakharenkova, O.N. W sprawie zakwestionowania czynności notariusza, który odmówił wydania zaświadczenia o prawie do dziedziczenia nieruchomości / O.N. Zakharenkova // Praktyka adwokacka. - 2005. - Nr 1.

6. Komentarz do Kodeksu cywilnego Federacji Rosyjskiej (artykuł po artykule), część trzecia // wyd. AP Sergeev, YuK Tołstoj, IV Gliseev. - M.: Prospekt, 2002.

7. Kostycheva, A. I. Dziedziczenie testamentowe /A. I. Kostycheva // Biuletyn praktyki notarialnej. - 2003. - Nr 2.

8. Kotukhova, M. V. Escheat property: historia i aktualne problemy teraźniejszości / M. V. Kotukhova // Prawo spadkowe. - 2006. - Nr 2.

9. Manannikov, O. V. Dziedziczenie z woli i nieważność testamentu / O. V. Manannikov // Notariusz. - 2003. - Nr 1.

10. Nemkov, A. M. Eseje o historii prawa spadkowego / A. M. Nemkov. - Woroneż, 1979.

11. Ostapyuk, N. I. Zarządzanie powiernicze majątkiem dziedzicznym / N. I. Ostapyuk // Notariusz. - 2006. - Nr 1.

12. Pokrovsky, I. A. Główne problemy prawa cywilnego / I. A. Pokrovsky. - M., 1998.

13. Gubanov, A. A. Konstytucyjna gwarancja prawa do dziedziczenia // Państwo i prawo. - 2002. - Nr 9. - S. 57-63.

14. Smolina, L. V. Prawo spadkowe: kurs wykładów / L. V. Smolina. - Petersburg, 2005.

15. Komentarz do Kodeksu cywilnego Federacji Rosyjskiej, część trzecia (pozycja po artykule) / wyd. TG Abova, MM Boguslavsky, AG Svetlanov. - M.: Jurajt, 2004.

16. Yaroshenko, K. B. O dziedziczeniu zapisanych depozytów / K. B. Yaroshenko // Problemy ustawodawstwa cywilnego, rodzinnego i mieszkaniowego: sob. artykuły / odp. wyd. VN Litovkin. - M., 2005.

Autor: Khamitsaeva Yu.A.

Polecamy ciekawe artykuły Sekcja Notatki z wykładów, ściągawki:

▪ Prawo podatkowe. Notatki do wykładów

▪ Język rosyjski. Testy końcowe

▪ Choroby oczu. Kołyska

Zobacz inne artykuły Sekcja Notatki z wykładów, ściągawki.

Czytaj i pisz przydatne komentarze do tego artykułu.

<< Wstecz

Najnowsze wiadomości o nauce i technologii, nowa elektronika:

Nowy sposób kontrolowania i manipulowania sygnałami optycznymi 05.05.2024

Współczesny świat nauki i technologii rozwija się dynamicznie i każdego dnia pojawiają się nowe metody i technologie, które otwierają przed nami nowe perspektywy w różnych dziedzinach. Jedną z takich innowacji jest opracowanie przez niemieckich naukowców nowego sposobu sterowania sygnałami optycznymi, co może doprowadzić do znacznego postępu w dziedzinie fotoniki. Niedawne badania pozwoliły niemieckim naukowcom stworzyć przestrajalną płytkę falową wewnątrz falowodu ze stopionej krzemionki. Metoda ta, bazująca na zastosowaniu warstwy ciekłokrystalicznej, pozwala na efektywną zmianę polaryzacji światła przechodzącego przez falowód. Ten przełom technologiczny otwiera nowe perspektywy rozwoju kompaktowych i wydajnych urządzeń fotonicznych zdolnych do przetwarzania dużych ilości danych. Elektrooptyczna kontrola polaryzacji zapewniona dzięki nowej metodzie może stanowić podstawę dla nowej klasy zintegrowanych urządzeń fotonicznych. Otwiera to ogromne możliwości dla ... >>

Klawiatura Primium Seneca 05.05.2024

Klawiatury są integralną częścią naszej codziennej pracy przy komputerze. Jednak jednym z głównych problemów, z jakimi borykają się użytkownicy, jest hałas, szczególnie w przypadku modeli premium. Ale dzięki nowej klawiaturze Seneca firmy Norbauer & Co może się to zmienić. Seneca to nie tylko klawiatura, to wynik pięciu lat prac rozwojowych nad stworzeniem idealnego urządzenia. Każdy aspekt tej klawiatury, od właściwości akustycznych po właściwości mechaniczne, został starannie przemyślany i wyważony. Jedną z kluczowych cech Seneki są ciche stabilizatory, które rozwiązują problem hałasu typowy dla wielu klawiatur. Ponadto klawiatura obsługuje różne szerokości klawiszy, dzięki czemu jest wygodna dla każdego użytkownika. Chociaż Seneca nie jest jeszcze dostępna w sprzedaży, jej premiera zaplanowana jest na późne lato. Seneca firmy Norbauer & Co reprezentuje nowe standardy w projektowaniu klawiatur. Jej ... >>

Otwarto najwyższe obserwatorium astronomiczne na świecie 04.05.2024

Odkrywanie kosmosu i jego tajemnic to zadanie, które przyciąga uwagę astronomów z całego świata. Na świeżym powietrzu wysokich gór, z dala od miejskiego zanieczyszczenia światłem, gwiazdy i planety z większą wyrazistością odkrywają swoje tajemnice. Nowa karta w historii astronomii otwiera się wraz z otwarciem najwyższego na świecie obserwatorium astronomicznego - Obserwatorium Atacama na Uniwersytecie Tokijskim. Obserwatorium Atacama, położone na wysokości 5640 metrów nad poziomem morza, otwiera przed astronomami nowe możliwości w badaniu kosmosu. Miejsce to stało się najwyżej położonym miejscem dla teleskopu naziemnego, zapewniając badaczom unikalne narzędzie do badania fal podczerwonych we Wszechświecie. Chociaż lokalizacja na dużej wysokości zapewnia czystsze niebo i mniej zakłóceń ze strony atmosfery, budowa obserwatorium na wysokiej górze stwarza ogromne trudności i wyzwania. Jednak pomimo trudności nowe obserwatorium otwiera przed astronomami szerokie perspektywy badawcze. ... >>

Przypadkowe wiadomości z Archiwum Inteligentna łatka na cukrzycę 16.02.2020 Bioinżynierowie z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles, UNC School of Medicine i Massachusetts Institute of Technology (USA) opracowali inteligentny plaster do podawania insuliny, który w przyszłości będzie w stanie monitorować poziom glukozy u osób z cukrzycą i dostarczać niezbędną insulinę dawkowanie. Nowa „inteligentna” naszywka jest niewielka, mniej więcej wielkości monety. Oszczędza to pacjentowi kłopotów z ciągłym sprawdzaniem poziomu cukru we krwi, a następnie wstrzykiwaniem insuliny w razie potrzeby. Urządzenie naśladuje funkcję regulacyjną trzustki – kontroluje poziom cukru (glukozy) we krwi. Sam plaster zawiera dawki insuliny umieszczone w bardzo małych mikroigłach o długości poniżej jednego milimetra, które szybko dostarczają lek, gdy poziom cukru we krwi osiągnie określony próg. Gdy tylko ten poziom powróci do normy, podaż insuliny w plastrze spowalnia. Zaletą plastra jest to, że może pomóc w zapobieganiu przedawkowaniu insuliny, które może prowadzić do hipoglikemii, drgawek, śpiączki, a nawet śmierci – twierdzą naukowcy. Insulina to hormon naturalnie wytwarzany w trzustce, który pomaga organizmowi regulować poziom glukozy pochodzącej z pożywienia i dostarcza organizmowi energii. Insulina jest kluczem molekularnym, który pomaga przenieść glukozę z krwiobiegu do komórek w celu uzyskania energii i magazynowania. Cukrzyca typu I występuje, gdy organizm człowieka nie wytwarza insuliny. Cukrzyca typu II występuje, gdy organizm nie wykorzystuje efektywnie insuliny. W każdym razie w celu zwalczenia tej choroby przepisuje się zwykłą dawkę insuliny. Hormon ten może być podawany za pomocą igły i strzykawki lub dostarczany za pomocą pompy insulinowej, która jest podręcznym urządzeniem wielkości telefonu komórkowego, przymocowanym do ciała przez rurkę z igłą na końcu. Inteligentna łatka może być wygodniejszą alternatywą dla tych urządzeń. Mikroigły w plastrze są wykonane z wrażliwego na glukozę polimeru zawierającego insulinę. Po nałożeniu na skórę mikroigły wnikają w nią i mogą ocenić poziom cukru we krwi. Jeśli poziom glukozy wzrośnie, polimer aktywuje się, aby uwolnić insulinę. Każda mikroigła jest mniejsza niż zwykła igła używana do pobierania krwi i nie wnika tak głęboko pod skórę, dzięki czemu plaster jest mniej bolesny niż ukłucie igłą. Każda mikroigła wnika na pół milimetra poniżej poziomu skóry, co wystarcza do dostarczenia insuliny do organizmu.

Wiadomości o nauce i technologii, nowa elektronika

Ciekawe materiały z bezpłatnej biblioteki technicznej:

▪ sekcja serwisu Alternatywne źródła energii. Wybór artykułów

▪ artykuł Główne kategorie bezpieczeństwa informacji. Podstawy bezpiecznego życia

▪ artykuł Kiedy figurki Oskara były wykonane z gipsu? Szczegółowa odpowiedź

▪ artykuł Pośrednik w obrocie nieruchomościami komercyjnymi. Standardowe instrukcje dotyczące ochrony pracy

▪ artykuł Wskaźnik dźwięku. Encyklopedia elektroniki radiowej i elektrotechniki

▪ artykuł Wzmacniacz mocy do radiostacji MW (na lampie). Encyklopedia elektroniki radiowej i elektrotechniki

Zostaw swój komentarz do tego artykułu:

Wszystkie języki tej strony

Arabic	Hebrew	Polish
Bengali	Hindi	Portuguese
Chinese	Italian	Spanish
English	Japanese	Turkish
French	Korean	Ukrainian
German	Malay	Vietnamese

Strona główna | biblioteka | Artykuły | Mapa stony | Recenzje witryn

www.diagram.com.ua
2000-2024