Bezpłatna biblioteka techniczna

Logika. Notatki z wykładu: krótko, najważniejsze

Katalog / Notatki z wykładów, ściągawki

Komentarze do artykułu

Spis treści

1. Wprowadzenie do kursu logiki
2. Logika. Główne etapy rozwoju nauki (Logika świata starożytnego. Starożytne Indie i starożytne Chiny. Starożytna Grecja. Logika średniowieczna)
3. Logika renesansu i czasów nowożytnych (Logika renesansu. Logika nowego czasu)
4. Przedmiot logiki (Wrażenie, percepcja i reprezentacja jako formy poznania otaczającego świata. Myślenie abstrakcyjne: pojęcie, sąd i wnioskowanie. Znaczenie myślenia w dochodzeniu do prawdy. Formy logiczne)
5. Pojęcie jako forma myślenia (Ogólna charakterystyka pojęć. Rodzaje pojęć)
6. Edukacja pojęć, ich treści i zakresu (Logiczne techniki tworzenia pojęć. Treść i zakres pojęć)
7. Relacje między pojęciami (Ogólna charakterystyka relacji między pojęciami. Pojęcia kompatybilne. Pojęcia niezgodne)
8. Uogólnienie i ograniczenie; definicja pojęć (Uogólnienie i ograniczenie pojęć. Definicja. Zasady definicji)
9. Podział pojęć (Charakterystyka ogólna. Zasady podziału pojęć. Dychotomia)
10. Wyrok (Ogólna charakterystyka sądów. Językowa ekspresja sądów)
11. Proste sądy. Pojęcie i rodzaje (Pojęcie i rodzaje sądów prostych. Sądy kategoryczne. Sądy ogólne, szczegółowe, indywidualne)
12. Skomplikowane wyroki. Tworzenie złożonych sądów (Pojęcie sądów złożonych. Wyrażanie twierdzeń. Zaprzeczanie sądom złożonym)
13. Prawdziwość i modalność sądów (Modalność sądów. Prawdziwość sądów)
14. Prawa logiczne (Pojęcie praw logicznych. Prawo tożsamości. Prawo niesprzeczności. Prawo wyłączonego środka. Racja wystarczająca)
15. Wniosek. Ogólna charakterystyka rozumowania dedukcyjnego (Pojęcie wnioskowania. Wnioski dedukcyjne. Wnioski warunkowe i rozłączne)
16. Sylogizm (Pojęcie sylogizmu. Prosty sylogizm kategoryczny. Sylogizm złożony. Sylogizm skrócony. Sylogizm skrócony złożony)
17. Wprowadzenie. Pojęcie, zasady i rodzaje (Pojęcie indukcji. Zasady indukcji. Rodzaje wnioskowań indukcyjnych)
18. Metody ustalania związków przyczynowo-skutkowych (Pojęcie związków przyczynowo-skutkowych. Metody ustalania związków przyczynowo-skutkowych)
19. Analogia i hipoteza (Pojęcie wnioskowania przez analogię. Analogia. Schemat wnioskowania przez analogię. Rodzaje i reguły analogii. Hipoteza)
20. Argumentacja w logice (Spór. Rodzaje sporu. Taktyka sporu)
21. Argumentacja i dowód (Dowód. Argumentacja)
22. Obalenie (Pojęcie obalenia. Obalanie poprzez argumenty i formę)
23. Sofistyka. Paradoksy logiczne (Sofizmaty. Pojęcie, przykłady. Paradoks. Pojęcie, przykłady)

WYKŁAD nr 1. Wprowadzenie do kursu logiki

W swoim rozwoju ludzkość przeszła długą drogę - od odległych czasów, kiedy pierwsi przedstawiciele naszego gatunku musieli skulić się w jaskiniach, do miast, w których mieszkamy my i nasi współcześni. Taka przerwa czasowa nie wpłynęła na istotę człowieka, na jego naturalne pragnienie poznania otaczającego go świata. Jednak wiedza o czymś jest niemożliwa bez umiejętności oddzielenia prawdy od fałszu i prawdy od kłamstwa. Tak się złożyło, że prawda zawsze była zjawiskiem niejednoznacznym. Niektórych hojnie obdarowała, innym przynosiła nieszczęście i smutek. I tutaj wszystko zależy od samego człowieka, jego wychowania, woli i hartu ducha. Ale każdy powinien zrozumieć, że tylko prawda przyczynia się do rozwoju człowieka, zarówno duchowego, jak i naukowego.

Nauka nie zawsze podążała ścieżką dochodzenia do prawdy i ta droga wykazała swoją niekonsekwencję. Próbowano scharakteryzować osobowość człowieka kształtem jego głowy i wieloma innymi nie mniej absurdalnymi kierunkami. Ale gdyby takich błędów nie popełniono w rozwoju nauki, nie byłoby możliwe określenie wartości poprawnych podejść. Osiągnięcie pożądanego rezultatu utrudnia również fakt, że droga do prawdziwej wiedzy zawsze była ciernista. Wielu naukowców, walcząc o swój pomysł i odkrycia, których udało im się dokonać (czasem o wieki przed terminem), poświęciło swoje życie. Wystarczy przypomnieć włoskiego naukowca Giordano Bruno, który spłonął na stosie za to, że nie chciał wyrzec się swojej teorii o nieskończoności wszechświata i nieskończoności jego światów. Albo współcześni fizycy jądrowi lub mikrobiolodzy, którzy byli narażeni na promieniowanie radioaktywne i eksperymentowali na sobie z korzyścią dla innych. Jednak mimo to nie wszystkie przydatne odkrycia przynoszą teraz korzyści ludziom. Niektóre projekty są zamykane z powodu braku funduszy, inne służą odwrotnemu celowi. Na przykład reakcja atomowa od momentu odkrycia miała dwojaki charakter. Z jednej strony skutecznie służy ludziom, dając ogromne ilości energii, a co za tym idzie ciepła i światła. Po drugiej stronie skali jest życie zmarłych, narażonych na śmiertelne promieniowanie. Dlatego chcę wierzyć, że w przyszłości taka wiedza będzie wykorzystywana tylko dla dobra człowieka.

Nauka to światło, a ignorancja to ciemność. Wiedza to potęga. To powiedzenia znane wszystkim od dzieciństwa. Rzeczywiście, im większa wiedza człowieka, tym większa jego moc. Jednak uzyskanie prawdziwej wiedzy jest prawie niemożliwe bez pomocy specjalnych technik. Istnieje opinia, że ​​można myśleć poprawnie bez korzystania z praw logiki i nawet o nich nie wiedząc, na podstawie ziemskiego doświadczenia i zdrowego rozsądku. Jednak tak nie jest. Na przykład, możesz rozwiązać problem matematyczny, sięgając, jak mówią, "własnym umysłem", ale inny taki problem nie będzie już przestrzegany, ponieważ opiera się na zasadach nieznanych rozwiązującemu. Lub może łatwo popełnić błąd, który spowoduje całkowicie złą odpowiedź. Tak też jest z myśleniem. Tylko nauka logiki i ciągłe szkolenie zdolności logicznych pozwalają człowiekowi myśleć poprawnie, jasno i bez błędów. A błąd, nawet najmniejszy, może bardzo drogo kosztować jednostkę, a nawet ludzkość. Na przykład faszyzm, jako zjawisko polityczne, które doprowadziło do najbardziej wyniszczającej wojny we współczesnym świecie, opierał się na celowo błędnej ideologii. Nie było jednak osoby, która mogłaby na czas obalić idee faszyzmu, zdemaskować je. To tylko jeden przykład, który pokazuje, jak niezbędna jest logika w życiu człowieka, nie tylko zaangażowanego w naukę czy politykę, ale także zwykłego obywatela, aby nie wpaść w kłopoty, nie dać się oszukać, nie dać się oszukać. poddane niepożądanym konsekwencjom niedbale wypowiedzianego słowa.

Tak więc logika jako doktryna poprawności myślenia, pytań i odpowiedzi, konstruowania nowych hipotez i dowodów jest niezbędna każdemu rozsądnemu człowiekowi.

WYKŁAD nr 2. Logika. Główne etapy rozwoju nauki

Historia logiki jest długa. Jak wspomniano powyżej, człowiek cały czas dążył do prawdy, jednak dla powstania doktryny poprawności myślenia konieczne były pewne warunki. Oto ogólny rozwój umysłowy osoby i osobliwości kultury. I oczywiście niezbędna jest obecność języka mówionego. Wszystkie niezbędne czynniki zostały połączone ponad dwa tysiące lat temu w Indiach, Chinach, Grecji. Początkowo logika narodziła się i rozwijała jako część filozofii. Słowo "filozofia" pochodzi od dwóch greckich słów „philo” i „sophos”, „miłość” i „nauka”. Zatem „filozofia” dosłownie oznacza „miłość do nauki”. Filozofia jest nauką, która jednoczy całą ludzką wiedzę o otaczającym nas świecie, cechach ludzkiej świadomości i prawach istnienia.

Ogólnie rzecz biorąc, proces rozwoju logiki można podzielić na kilka etapów: logika świata starożytnego, logika starożytna, logika średniowiecza, logika renesansu, czasów nowożytnych i wreszcie logika współczesna. Przejdźmy do rozważenia każdego etapu, który przechodzi logika w rozwoju.

1. Logika starożytnego świata

Logika świata antycznego zawdzięcza swój wygląd filozofom Chin, Indii i Grecji. Wiadomo, że we wczesnych stadiach rozwoju wiedza logiczna miała charakter ontologiczny, tj. prawa myślenia były utożsamiane z prawami bytu. Dużo uwagi w tym okresie poświęcono wnioskowaniu, które praktycznie utożsamiano z dowodami.

Retoryka dała impuls do rozwoju logiki. Oratorium posługiwało się podstawami wiedzy logicznej, aby osiągnąć główny cel mówcy – przekonać słuchaczy, a nie, jak miało to miejsce w późniejszych okresach, ustalić prawdę. Element logiczny ma tu charakter podrzędny i stanowi niejako integralną część oratorium.

Filozofia jako dziedzina wiedzy naukowej powstała i rozwinęła się jednocześnie w starożytnych państwach, które miały odmienne poglądy na otaczający je świat, inne podejścia do jej badania i inny zasób zgromadzonej wiedzy. Dlatego wiedzę filozoficzną starożytnego świata można podzielić na dwie części w zależności od stanu, w którym powstała. Jeden z tych ruchów powstał w starożytnej Grecji, drugi był zasadniczo wschodnim podejściem do nauki, charakterystycznym dla filozofów Indii i Chin. Zmodyfikowany pod wpływem czasu grecki kierunek filozofii jest obecnie reprezentowany w Rosji, Europie Zachodniej i Ameryce, dokąd dotarł poprzez Cesarstwo Rzymskie i Bizancjum wraz z wiarą w jednego Boga. Indochiński kierunek filozofii został przyjęty w Mongolii, Japonii, Korei, Indonezji i innych krajach [1].

Konieczne jest bardziej szczegółowe rozważenie logiki starożytnych państw.

2. Starożytne Indie i Starożytne Chiny

starożytne Indie. Starożytne Indie to bardzo oryginalny kraj. Znane jest z wielkich myślicieli i licznych ruchów filozoficznych. Starożytna filozofia indyjska do dziś uważana jest za sensowny i dobrze rozwinięty system, który dokładnie odzwierciedla wiele cech otaczającego świata. Wiedza logiczna zgromadzona przez starożytnych indyjskich naukowców również ma dość przejrzystą strukturę i, co szczególnie ważne, zawiera logiczne pojęcia, podejścia i metody, które w systemie logiki zachodniej stały się znane dopiero kilka wieków później.

Idee filozoficzne w starożytnych Indiach rozwijali przedstawiciele 16 szkół, z których główne to Charvaka, Lokayata (założona przez Brihaspatiego i jego ucznia Charvaka), Vaisheshika (założyciel Kanady), Nyaya (Gautama) i Dżinizm (Vardhamana Mahavira) szkoły. Szkoły te należały do ​​materialistycznego kierunku filozofii, tj. ich przedstawiciele wierzyli, że świat materialny istnieje obiektywnie, a materia jest nadrzędna w stosunku do świadomości i istnieje wiecznie. Sprzeciwiali się im przedstawiciele szkół filozoficznych, głoszący idealistyczne podejście do badania świata. Uważali zasadę duchową, świadomość i myślenie za pierwszorzędne, a świat materialny zepchnęli na dalszy plan. Joga i buddyzm, a także mimamsa i wedanta trzymały się takich idei.

Należy wspomnieć o szkole, która trzyma się pozycji pośredniej, czyli przypisuje równe pozycje zasadom materialnym i duchowym (idealnym). W związku z tak różnorodnymi podejściami filozoficznymi spory między przedstawicielami różnych szkół filozoficznych miały duże, a raczej decydujące znaczenie w rozwoju logiki starożytnych Indii.

Dziś Wedy są uważane za główny i najstarszy zabytek literacki starożytnej filozofii indyjskiej. Jest to zbiór filozoficznych idei i myśli. Jednak Wedy mają charakter ogólny, co doprowadziło do stworzenia przez braminów Upaniszad, które interpretują i interpretują zawarte w Wedach postanowienia. Wiedza logiczna natomiast przez długi czas nie utrwalała się systematycznie, lecz została spisana w formie krótkich aforyzmów i usystematyzowana dopiero w VI wieku. pne e., zaczynając od Dinang.

Rozwój logiki starożytnych Indii trwa około dwóch tysiącleci, a częściowo dlatego, że nie został jeszcze w pełni zbadany. Widać to także w pracach poświęconych logice i filozofii starożytnych Indii. Mimo znacznej liczby tego typu publikacji nie zawierają one jednolitego podejścia do rozważanego zagadnienia. Nie stoi to jednak na przeszkodzie uznaniu faktu, że starożytna indyjska logika ma oryginalny charakter i cechy odróżniające ją od logiki antycznej Grecji. Tak więc sylogizm dzieli się tutaj nie na dziesięciu, ale na pięciu członków (teza, podstawa, przykład, zastosowanie, wniosek); odliczenie i indukcja są uważane za nierozłączne; rozróżnia się mowę mentalną i werbalną; podstawą percepcji jest nabyte doświadczenie, a osąd jest uważany za część wnioskowania.

Pomimo długiego okresu i specjalnego podejścia do rozwoju logiki, w starożytnych Indiach istniał tylko jeden kompletny system logiki - navya-nyaya, tłumaczony jako „nowa logika”. Tutaj logikę uważa się za nową naukę, która promuje pełniejszą i obiektywniejszą wiedzę o sobie i otaczającym nas świecie, a także zdobywanie prawdziwych informacji. Jednakże tradycyjne podejście do kategorii sprawia, że ​​oryginalne logiczne nauczanie navya-nyaya jest nieco niewygodne. Kolejną wadą jest brak rozróżnienia między abstrakcyjnym wnioskiem a konkretnym przykładem.

Wszystkie podejścia do badania logiki można podzielić na dwie gałęzie: klasyczną i nieklasyczną. Pierwsza charakteryzuje się obecnością dwóch wartości prawdy, to znaczy, że osądy mogą być prawdziwe lub fałszywe. Druga implikuje nieskończony zbiór wartości prawdziwościowych, konstruktywność metod dowodowych i modalność sądów. Niekiedy można wykluczyć negacje zawarte w logice klasycznej.

Należy wspomnieć, że współczesna logika matematyczna zawiera elementy zarówno logiki klasycznej, jak i nieklasycznej.

Według niektórych badaczy późna Navya-nyaya pod wieloma względami przewyższała osiągnięcia logiki Arystotelesa. Jednak pomimo wysokiego poziomu rozwoju i godnego pozazdroszczenia zrozumienia praw logiki, filozofowie starożytnych Indii nie używali symboli. Zostały one zastąpione złożonym systemem frazesów, za pomocą których można było uzyskać wiele różnych wyrażeń.

Starożytne Chiny. W starożytnych Chinach wiele uwagi poświęcono zagadnieniom etycznym, filozoficznym i politycznym, które zostały zapisane w dużej liczbie traktatów. W ten sposób rozwinęła się nauka o nazwach (teoria nazw), odsłoniły się prawa myślenia oraz specyfika rozumowania i wypowiedzi.

Geneza logiki starożytnych Chin, według współczesnych historyków, miała miejsce w okresach Chuncu i Zhangguo, które znane są z pojawienia się nowej koncepcji „dyskusji filozoficznej”. Również ten okres (722-221 pne) charakteryzuje pojawienie się i rozwój procesu zwanego „rywalizacją stu szkół”. Wśród znanych przedstawicieli nauk filozoficznych, którzy również rozwijają idee logiki, są nazwiska Konfucjusz i Mozi.

Szkoły filozoficzne, które istniały w Chinach w tym czasie, to mingjia (szkoła imion), fajia (szkoła praw), zhujia (rozwijanie idei konfucjańskich) i mojia (szkoła mohistów). W wyniku działalności tych szkół stopniowo zaczął się kształtować mniej lub bardziej harmonijny system logiki. Ponieważ jednak wiedza logiczna była fragmentaryczna, utrwalona nie w jednym źródle, ale w wielu traktatach, wymagały usystematyzowania. Potrzebna była szkoła, która zjednoczyłaby w jednym akcie całą wiedzę o logice, co znacznie uprościłoby korzystanie z osiągnięć logicznych. Taką szkołą stała się szkoła Mojia. Późniejsi Mohiści, posługując się filozofią Mozi, napisali pierwszy traktat o logice w Chinach pod tytułem „Mobian”.

Logika w starożytnych Chinach zajmowała się szeregiem problemów charakterystycznych dla chińskiego społeczeństwa tamtego okresu. Wśród nich są teorie nazw, wypowiedzi, rozumowań i sporów. Jak widać, nauka logiczna starożytnych Chin była ściśle związana z pismem, a zwłaszcza z językiem mówionym, i była przez to niejako utrudniona. Tak więc główne wysiłki filozofów koncentrowały się wokół pojęć „min” i „tsy”, czyli teorii nazw i wypowiedzi, ale nie dokonano różnic w znaczeniu tych pojęć.

Chiny zawsze były bardzo charakterystycznym krajem o bogatej kulturze, rozwiniętym systemie społecznym i silnym poczuciu uległości. Młodsi muszą być posłuszni starszemu, ci ostatni byli posłuszni starszemu na stanowisku itd. Mędrcy i starsi zawsze korzystali z pewnych przywilejów. Ta sytuacja nie mogła nie wpłynąć na logikę starożytnych Chin. Doktryny polityczne i etyczne miały tu silny wpływ na teorie logiczne, a sama logika była stosowana w przyrodzie i służyła do osiągania celów retorycznych. W związku z tym praktycznie nie było jasnego systemu wiedzy o wnioskowaniach. Preferowana była treść przemyślenia nad formą. W rezultacie, chociaż logika w starożytnych Chinach powstała wcześniej niż starożytna greka, jej struktura nigdy nie została zbudowana i pozostała w powijakach.

3. Starożytna Grecja

To tutaj najdokładniej rozważono i rozwinięto problemy logiki. Zagadnienia logiczne rozważają tu tacy filozofowie jak Parmenides i Zenon (przedstawiciele eleatycznej szkoły filozoficznej), Heraklid, sofiści Protagoras, Gorgiasz i inni, Demokryt i Arystoteles. Działania tych filozofów bezpośrednio lub pośrednio dotykały kwestii logiki. Idee przedstawicieli kierunku Eleatic i zwolenników logiki Heraklida popadły w konflikt ze względu na ich przeciwieństwo. Szkoła eleatycka głosiła teorie metafizyczne, czyli taki sposób badania zjawisk, w którym są one rozpatrywane oddzielnie od siebie iw stanie niezmienionym. Filozofia Heraklita trzymała się idei dialektyki (zjawiska są badane w rozwoju i interakcji).

Główną cechą charakteryzującą podejście filozoficzne sofistów jest to, że Jako obiekt badań zaproponowano człowieka, a nie otaczający świat, jak to było wcześniej. Sofiści postrzegali logikę nie jako naukę pozwalającą na ustalenie prawdy, ale jako sposób na osiągnięcie zwycięstwa w sporze. Aby to zrobić, celowo naruszyli prawa logiki.

Najpierw sprzeciwili się sofistom Demokryt (460-370 pne), który należał do materialistycznej szkoły filozoficznej. System filozoficzny stworzony przez Demokryta zawiera doktrynę bytu, teorię poznania, etykę i estetykę, kosmologię, fizykę, biologię, politykę i logikę. Rozwinął się i ugruntował również w swoim Traktat „O logice” ("Canons") pierwszy system logiki. Demokryt jest uważany za jednego z twórcy logiki indukcyjnej, gdyż jego traktat opiera się na zasadach empirycznych. Demokryt, rozpatrując sądy, rozróżnia w nich podmiot i orzeczenie.

Zajęto się również problemami logiki Sokrates (469-399 pne) i Platon (428-347 pne). W naukach Sokratesa za główną uznano metodę, która umożliwiła dotarcie do prawdy, a także zawierała ideę, że poznanie dowolnego przedmiotu staje się możliwe tylko wtedy, gdy sprowadzi się do ogólnego pojęcia i na tej podstawie to pojęcie jest oceniany. Aby dojść do prawdy, Sokrates zasugerował, aby jego uczniowie zdefiniowali każde zjawisko, cechę lub cechę charakterystyczną tkwiącą w otaczającym świecie lub osobie. Następnie, jeśli taka definicja okazała się, jego zdaniem, niewystarczająco kompletna lub poprawna, posługując się przykładami z życia, wskazywał błędy popełnione przez rozmówcę, a następnie je zmieniał i uzupełniał.

Sokrates uważał zdobywanie wiedzy za odkrywanie wzorców i definiowanie pojęcia dla wielu rzeczy. W procesie zdobywania wiedzy uwzględniono wspólne cechy obiektów oraz różnice między nimi.

Starożytny grecki filozof Platon był uczniem Sokratesa i rozwinął się teorie wiedzy i logikiw oparciu o pomysły nauczyciela. Korzystając ze swoich teorii, Platon najpierw otrzymał nowe pojęcia, a następnie próbował je rozbić na typy i usystematyzować.

W tym celu wykorzystał swoją ulubioną technikę zwaną „dychotomią”, czyli podział pojęcia A na B, a nie B (np. przestępstwa mogą być zamierzone i niezamierzone, a zwierzętami mogą być kręgowce lub bezkręgowce). Podobnie jak w szkole Sokratesa, uczniowie Akademii Platona zajęci byli zdobywaniem nowych definicji. We współczesnej nauce filozoficznej wspomina się o ciekawym przypadku związanym właśnie z definicjami. Platon, opisując człowieka, powiedział, że człowiek „jest dwunożnym zwierzęciem bez piór”. Znany filozof Diogenes, poznawszy tę definicję, zerwał kurczaka i przyniósł go do Akademii Platona podczas wykładu ze słowami: „Oto człowiek Platona”. Platon zmuszony był przyznać się do niewystarczalności swojej definicji i wprowadził zmiany, zgodnie z którymi „człowiek jest zwierzęciem dwunożnym bez piór i z płaskimi paznokciami”.

Platon stworzył system idealizmu obiektywnego, zgodnie z którym zasada duchowa (w przeciwieństwie do idealizmu subiektywnego) istnieje niezależnie od ludzkiej świadomości. W teorii tej Platon posłużył się podziałem świata na materialny i idealny (duchowy), uzależniając pierwszy od drugiego. Innymi słowy, świat materialny według Platona jest nietrwały i zmienny, w przeciwieństwie do świata idealnego, który istnieje niezależnie od materii i ludzkiej świadomości. Idee uważał za wieczne i niezmienne, a świat materialny za projekcję ideału. Innymi słowy, rzecz jest jedynie odbiciem idei.

Platon rozwinął teorię sądu, stworzył dwie reguły podziału pojęć, a także odróżnił relację różnicy od relacji przeciwieństw.

Tak więc wielu filozofów starożytnej Grecji pracowało nad kwestiami logiki, ale uważa się, że jej założycielem Arystoteles Stagirski (Arystoteles urodził się w mieście Stagir - stąd jego przydomek). Poświęcił się studiowaniu wielu nauk, takich jak filozofia, logika, fizyka, astronomia, psychologia, retoryka itp. Wiele jego prac poświęconych jest tym zagadnieniom. To Arystoteles sformalizował wiedzę logiczną w przejrzysty system i odkrył, że wiedza, bez względu na to, skąd pochodzi, zawsze ma wyraz językowy. Na tej podstawie wywnioskował, że wiedza naukowa jest ciągiem zdań połączonych logicznymi powiązaniami i wydedukowanymi od siebie.

Logikę Arystotelesa nazywa się formalną lub tradycyjną. Zawiera takie sekcje, jak pojęcie, osąd, prawa prawidłowego myślenia, wnioskowanie, argumentacja i hipoteza. Ważnym osiągnięciem Arystotelesa jest to, że jako pierwszy sformułował prawa prawidłowego myślenia: prawo tożsamości, prawo niesprzeczności i prawo wyłączonego środka, a także zaczął badać ludzkie myślenie w celu wyprowadzenia jego logicznych form. Prawa te zostały sformułowane w najważniejszym dziele Arystotelesa "Metafizyka".

Arystoteles stworzony teoria sylogizmu, Oceniony teoria definicji i podziału pojęć oraz teoria dowodu. Głównymi dziełami z tego zakresu są traktaty „Pierwsza analiza” и „Druga analiza”, które następnie, wraz z innymi utworami, zostały połączone w „Organon” - metoda, środek lub instrument poznania rzeczywistości.

Praca ta zawiera pogląd, że prawa logiki są nierozerwalnie związane z otaczającym światem iz człowiekiem i nie mogą istnieć w oderwaniu od nich. Ten wniosek potwierdza również, że logika odpowiada kulturze określonego społeczeństwa i odzwierciedla cechy charakteryzujące tę kulturę. Na przykład w logice indyjskiej nie ma prawa wyłączonego środka, co jest charakterystyczne dla logiki Arystotelesa. Według naukowców trend ten można prześledzić w kulturach tych krajów jako całości. Tak więc ludność krajów, w których upowszechniła się logika Arystotelesa, skłania się bardziej ku linii prostej, co widać wyraźnie w sądach o dobru i złu, które cechuje bezkompromisowość, a także w architekturze (antyczne kolumny) i broni ( prosty miecz). Kraje wschodnie są bliżej linii krzywej (muzułmański półksiężyc, krzywe miecze, większa swoboda osądu).

Arystoteles uważa zdanie za prawdziwe, jeśli odpowiada ono sytuacji otaczającego świata, tj. odzwierciedla rzeczywisty stan rzeczy. Za fałszywe uznano zatem sądy, które służą nie do odzwierciedlenia obiektywnej rzeczywistości, ale do świadomej lub przypadkowej zmiany tej rzeczywistości, tj. „dopasowania” zjawisk otaczającego świata do wymaganej odpowiedzi. Innymi słowy, fałszywe jest to, co zrywa istniejące połączenia między rzeczami lub tworzy nowe, które istnieją tylko w słowach. Wychodząc od tego pojęcia prawdy, Arystoteles tworzy własną logikę.

Podsumowując, trzeba wspomnieć logika stoicka - system wiedzy opracowany przez zwolenników szkoły megastoickiej stoików Zenon i Chrysippus i megaryka Diodor, Stilpo, Filon i Eubulides. W wyniku działalności tej szkoły współczesna logika otrzymała analizę pojęć logicznych negacja, koniunkcja, dysjunkcja i implikacja. Postrzegali zadanie logiki jako pozbywanie się błędów i stwarzanie możliwości prawidłowego oceniania rzeczy. Logika musi badać nie tylko znaki werbalne, ale także wyrażone w nich myśli. Wychodząc poza logikę formalną, przedstawiciele szkoły megarostoickiej podzielili logikę na dialektykę i retorykę.

Niestety idee tej szkoły filozoficznej z zakresu logiki przetrwały do ​​naszych czasów tylko częściowo.

4. Logika średniowieczna

Logika średniowieczna jest w większości interpretacją i analizą starożytnych teorii filozoficznych. Głównie badane pytania przeprowadzono logikę modalną, teorię implikacji logicznej, teorię paradoksów semantycznych, a także analizę sądów selekcjonujących i wykluczających. Głównymi kierunkami rozważań nad zagadnieniami logiki były kierunki realistów i nominalistów. Pierwszy uważał, że pojęcia ogólne istnieją niezależnie od rzeczy indywidualnych. Nominaliści zajmowali przeciwne stanowiska i wierzyli, że ogólne pojęcia nazywają jedynie indywidualne rzeczy, które są rzeczywiste. Należy zauważyć, że oba te podejścia są błędne.

Najsłynniejsi naukowcy, którzy pracowali nad kwestiami logiki na Morzu Śródziemnym, to: William Ockham, Duns Szkot, Raymond Lull, Jean Buridan, Albert z Saksonii. Na szczególną uwagę zasługuje William Occam, który zasłynął z stworzenia logicznego narzędzia tzw „Ostrze Ockhama”.

Nauka rozwinięta w Syrii służyła jako przewodnik między logiką starożytną a arabską. Kwestiami logiki w świecie arabskim zajmowali się tacy uczeni, jak: al-Farabiego, uważany za twórcę logiki syryjskiej, Ibn Sina (Awicenna), Ibn Rushd (Awerroes).

Al-Farabi był ideologicznym zwolennikiem Arystotelesa. Skomentował Główne dzieło Arystotelesa „Organon”. Logika Al-Farabiego ma na celu badanie myślenia naukowego i badanie kwestii prawdy w oparciu o koncepcję prawdy rozwiniętą przez Arystotelesa. Struktura jego logiki składa się z dwóch części, jedna dotyczy reprezentacji i pojęć, druga zaś zajmuje się teorią sądów, wniosków i dowodów. Al-Farabi zwracał szczególną uwagę na zagadnienia teorii wiedzy i gramatyki.

Interpretację dzieł Arystotelesa kontynuował Ibn-Sina. Korzystał z tłumaczeń i komentarzy starożytnych dzieł stworzonych przez al-Farabiego. Awicenna studiował sylogistykę arystotelesowską, prześledził zależności i powiązania między zdaniami kategorycznymi i warunkowymi, a także wyrażanie implikacji poprzez alternatywę i negację. Naukowiec utrwalił swoje pomysły w podręczniku „Logika”.

Najbardziej znana i używana praca nad logiką to traktat „Summulae logices”, zawierający szereg nowych pomysłów z zakresu logiki zdań. Dzieło to zostało napisane przez Piotra z Hiszpanii.

WYKŁAD nr 3. Logika Renesansu i New Age

1. Logika renesansu

Cechą charakterystyczną renesansu jest coraz większe znaczenie nauki. To czas odkryć naukowych i geograficznych oraz wzrostu wpływów matematyki. Logika tego czasu charakteryzuje się wzmocnieniem tendencji empirycznych.

Jednym z naukowców pracujących w okresie renesansu był: Franciszek Bacon (1561-1626), uważany za założyciela angielskiego materializmu. Wniósł znaczący wkład w rozwój materialistycznego podejścia logicznego. F. Bacon uważał, że jedynym słusznym podejściem do badania przedmiotu jest nie tylko zbieranie informacji, ale także ich intelektualne przetwarzanie i tym samym tworzenie teorii naukowych. Głównym osiągnięciem F. Bacona jest jego praca „Nowy Organon”, który miał zastąpić „Organon” (środek wiedzy), napisany przez starożytnego greckiego filozofa Arystotelesa. W swojej pracy F. Bacona omawiane są zagadnienia indukcji, metody ustalania związku przyczynowego między obiektami i zjawiskami (podobieństwa i różnice towarzyszących zmian, pozostałości oraz kombinowana metoda podobieństw i różnic).

Należy zauważyć, że F. Bacon studiował dzieła Arystotelesa w tłumaczeniach i korektach średniowiecznych uczonych, w wyniku czego był niesprawiedliwy wobec swojego Organonu.

W okresie renesansu inni naukowcy również zajmowali się kwestiami logiki, wśród których szczególnie znany jest francuski filozof. Rene Descartes (1596-1650). Sformułował cztery zasady prawidłowego podejścia do badań naukowych. R. Kartezjusz stworzył pracę naukową „Logika, czyli sztuka myślenia”, którego główną ideą było wyzwolenie logiki Arystotelesa od zmian wprowadzonych przez średniowiecznych naukowców.

2. Logika współczesności

Immanuel Kant (1724-1804), słynny naukowiec czasów nowożytnych, zaproponował podział logiki na dwa typy - formalne i transcendentalne. Zwykła logika zajmuje się badaniem pojęć, sądów i wniosków. Logika transcendentalna bada formy myślenia i uważa wiedzę za poprzedzającą doświadczenie i niezależną od niego.

Wiedza aprioryczna (apriori - „z poprzedniej”)jest zatem warunkiem wiedzy eksperymentalnej, który nadaje jej sformalizowany, uniwersalny i konieczny charakter. Formy wiedzy logicznej apriorycznej, zdaniem I. Kanta, mają na celu uporządkowanie chaosu wrażeń i dostarczenie kompletnej i rzetelnej informacji.

I. Kant odróżnił przyczyny i skutki logiczne od rzeczywistych przyczyn i skutków, co stanowi ważny wkład w teorię nauki.

I. Kant uważał sądy za wyraz wiedzy i dzielił je na dwa typy: analityczny i syntetyczny.

Analityczny sądy nie tworzą nowej wiedzy, a jedynie definiują to, co już istnieje.

Syntetyczne osądy mogą być a posteriori (a posteriori - „z tego, co następuje”), które są umieszczone w bezpośredniej zależności od doświadczenia, pochodzącego z niego, oraz apriorycznie, niezależny od doświadczenia, a co więcej, nawet go poprzedzający. Z tego jasno wynika, że ​​te dwa typy są sobie przeciwne. Należy zauważyć, że nawet dzisiaj wśród logików i filozofów nie ma jedności opinii co do sądów apriorycznych I. Kanta.

Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831) uważany jest za najsłynniejszego niemieckiego filozofa szkoły klasycznej. Opierając się na obiektywno-idealistycznym fundamencie, rozwinął systematyczną teorię dialektyki. Głównym pojęciem tej teorii jest rozwój, rozumiany jako charakterystyka działania ducha świata (absolutu). Absolut charakteryzuje się ponadczasowym ruchem na polu czystej myśli w szeregach wznoszących się coraz bardziej konkretnych kategorii (bytu, nicości, jakości, ilości, miary itd.).

G. Hegel utożsamia logikę z dialektyką. W związku z tym logika formalna jest nie tylko krytykowana przez naukowców, ale także przez nich negowana. Związek ten widać w pracy naukowca „Science of Logic”. G. Hegel krytykuje także poglądy I. Kanta.

WYKŁAD nr 4. Przedmiot logiki

1. Wrażenie, percepcja i reprezentacja jako formy poznania otaczającego świata

Przedmiot logiki jest różnie rozumiany przez różnych naukowców. Niektórzy wskazują jako podmiot rozumowanie [2], inni opowiadają się za szerszą interpretacją i nazywają myślenie [3]. Jednak w głównych punktach tej kwestii poglądy naukowców są zbieżne. Przejdźmy do bardziej szczegółowego rozważenia tego problemu.

Przedmiot logiki jest nierozerwalnie związany z takimi pojęciami jak poznanie, myślenie, formy logiczne i prawa logiczne.

Logika jest nauką badającą metody i zasady działania poznawczego, jego środki. Takie badanie jest niemożliwe bez zdefiniowania dwóch poziomów wiedzy: empirycznego i teoretycznego.

Poziom empiryczny ma przedmiot rzeczywistości, bezpośrednio odzwierciedlany przez ludzkie zmysły. W związku z tym możliwa jest obserwacja, wpływanie na jej charakterystyczne cechy poprzez eksperymenty, eksperymenty. Zatem wiedza empiryczna dostarcza informacji o przedmiocie poprzez obserwację, doświadczenie, eksperyment.

Teoretyczny sposób poznania często bada przedmioty i zjawiska, które są niedostępne dla bezpośredniej refleksji sensorycznej.

Myślenie ludzkie powstaje tylko na podstawie wiedzy i bez niej jest niemożliwe. Wiedza ludzka nie istnieje bez pośrednictwa wrażeń. Wszelkie informacje, które otrzymuje dana osoba, pochodzą ze świata zewnętrznego. Jedynym źródłem informacji są więc narządy zmysłów. To dzięki tym organom uświadamiamy sobie właściwości otaczającego świata. Każdy przedmiot ma nie jedną, ale kilka właściwości (na przykład wagę, rozmiar, kształt, teksturę itp.). Narządy zmysłów, podobnie jak ludzki mózg, są podatne na trening i, w zależności od treningu, dostarczają mniej lub więcej informacji do poznania. Trening mózgu charakteryzuje się zdolnością do bardziej owocnego procesu myślenia.

Poprzez doznania połączenie świadomości ze światem zewnętrznym odbywa się pełniej, im więcej narządów zmysłów jest zaangażowanych w danym momencie. Zdarzają się przypadki, gdy jeden lub więcej zmysłów danej osoby jest uszkodzonych lub w ogóle nie funkcjonuje. Wzmaga się wtedy wrażliwość innych i nawet w takim czy innym stopniu wypełnia funkcje tych, których brakuje.

Sensacja - jest to odzwierciedlenie indywidualnych właściwości przedmiotu w momencie jego bezpośredniego oddziaływania na zmysły.

Percepcja - jest to holistyczny obraz całości właściwości przedmiotu, który powstaje w momencie bezpośredniego oddziaływania tego ostatniego na zmysły.

Ludzka percepcja przejawia się w określeniu specyficznych właściwości przedmiotu i ich wyrazie. Innymi słowy, człowiek zwraca uwagę na konkretną właściwość przedmiotu (kształt, kolor, zapach, smak itp.), a także na stopień tej właściwości (okrągły lub owalny, mniej lub bardziej słodki, ciężki lub lekki) . Z tego możemy wywnioskować, że percepcja jest indywidualna dla każdej osoby. Zależy to od cech jego zmysłów i doświadczenia nabytego przez osobę; jego wykształcenie i stosunek do tematu, nastrój. Inaczej zatem wyładowanie elektryczne (sztuczna błyskawica) będzie odbierane przez osobę nie zajmującą się nauką, fizyka i np. artystę. „Zwykły” człowiek będzie po prostu pod wrażeniem piękna spektaklu, artysta dostrzeże burzę barw i polimorfizm wyładowań. Fizyka najbardziej zainteresują odczyty przyrządów. Związek percepcji z ludzkim doświadczeniem można zilustrować na przykładzie bajki I. A. Kryłowa „Małpa i okulary”. Za namową innych Monkey kupiła kilka okularów, aby poprawić wzrok. Następnie, nie znając zastosowania tego przedmiotu i opierając się na swoim doświadczeniu życiowym, Monkey bezskutecznie próbowała znaleźć zastosowanie dla okularów, używając ich jako dekoracji. Poniższe zdanie bardzo wyraźnie podkreśla tę sytuację:

Niestety tak to bywa z ludźmi: // Nieważne jak przydatna jest rzecz, nie znając jej wartości, // Ignorant pogarsza swoje zrozumienie tej rzeczy...

Z wrażeń i spostrzeżeń powstaje idea, obraz obiektu, który nie jest obecnie postrzegany, ale był wcześniej postrzegany w taki czy inny sposób.

Reprezentacja dzieli się na reprodukcję i kreatywność.

reprodukcja - to, jak sama nazwa wskazuje, jest wyobrażeniem obiektu lub zjawiska, które były wcześniej postrzegane przez ludzkie zmysły bezpośrednio i zapamiętane.

twórczy występ na podstawie opowieści, opisów przedmiotu lub zjawiska. Taki pomysł może również powstać w wyobraźni człowieka. Na przykład obraz nieistniejącej osoby lub zwierzęcia, który powstaje w procesie działania artysty. Lub miejsce geograficzne, w którym dana osoba nigdy nie była, może zostać przez niego odtworzone na podstawie relacji naocznych świadków. Może również pojawić się pomysł na wygląd osoby.

Przykładem może być stereotyp. Na przykład, jeśli dana osoba zostanie poproszona o wyobrażenie sobie topowej modelki, natychmiast przypomni sobie szereg cech charakterystycznych dla topowych modelek.

Za pomocą percepcji zmysłowej poznajemy jedynie zewnętrzne cechy przedmiotu, ale nie jego istotę. Do dogłębnego poznania przedmiotów i zjawisk sama percepcja zmysłowa nie wystarczy. Potrzebna jest bardziej złożona forma poznania - myślenie abstrakcyjne. Dużo głębiej odzwierciedla otaczający nas świat i zachodzące w nim procesy. Jeśli wiedza zmysłowa odzwierciedla fakty, to myślenie abstrakcyjne pozwala na ustalenie praw.

2. Myślenie abstrakcyjne: koncepcja, osąd i wniosek

Myślenie abstrakcyjne ma kilka form i te formy są pojęcia, sądy i wnioski.

pojęcie jest formą myślenia, która odzwierciedla obiekt lub grupę obiektów w jednej lub kilku podstawowych cechach.

W mowie potocznej pojęcie może być wyrażone w jednym lub kilku słowach. Na przykład „koń”, „ciągnik” lub „pracownik instytutu badawczego”, „pocisk wybuchowy” itp.

Wyrok - jest to forma myślenia zawierająca afirmację lub zaprzeczenie o świecie, jego przedmiotach, wzorach i relacjach. Wyroki są proste i złożone. Różnica między nimi polega na tym, że zdanie złożone składa się z dwóch zdań prostych. Prosty osąd: „Karateka uderza”. Skomplikowana propozycja: „Pociąg odjechał, peron jest pusty”. Jak widać, formą sądu jest zdanie oznajmujące.

Wnioskowanie - jest to forma myślenia, która pozwala jednemu lub kilku połączonym ze sobą osądom wyciągnąć wniosek w postaci nowego osądu.

Wnioskowanie składa się z kilku twierdzeń, które:ułożone jeden na drugimohm i oddzielone kreską. Te wyroki, które znajdują się powyżej linii, nazywane są paczki; poniżej linii wniosek. Wniosek wynika z przesłanek.

Przykład wyroku.

Wszystkie drzewa to rośliny.

Klon to drzewo.

Klon to roślina.

Pojęcie, osąd i wnioskowanie – są to kategorie nie do pomyślenia bez odniesienia do życia codziennego i działalności człowieka. Sprawdzają się tylko w praktyce. Praktyka to codzienna działalność społeczna, materialna, produkcyjna i inna człowieka pod pewnymi warunkami. Może dotyczyć polityki, prawa, przemysłu, rolnictwa itp. Innymi słowy, praktyka jest sprawdzianem wiedzy teoretycznej pod kątem możliwości ich zastosowania w świecie rzeczywistym.

Każdy produkt przechodzi taką kontrolę przed rozpoczęciem eksploatacji. Testowane są pociągi, samochody, samoloty. Testowane są teorie i koncepcje. Definicje są również testowane w praktyce (przypomnijmy przypadek „człowieka Platona”).

Wszystkie te trudności są niezbędne do osiągnięcia prawdziwej wiedzy, prawdy.

Prawdziwe - wiedzę, która odpowiednio odzwierciedla w ludzkim umyśle zjawiska i procesy otaczającego świata.

Oprócz abstrakcyjnego myślenia, odczucia, percepcja i reprezentacja mogą dostarczać prawdy, ale ich poziom wiedzy często nie wystarcza. W ten sposób myślenie abstrakcyjne pozwala nam uchwycić głębsze warstwy prawdy.

Myślenie abstrakcyjne jest najważniejszym narzędziem w rękach człowieka, pozwalającym poznać nieznane, oddzielić prawdę od kłamstwa, stworzyć dzieło sztuki i dokonać odkrycia. Jest to bardzo znaczące zjawisko i dlatego ma charakterystyczne cechy:

1) odzwierciedla cechy otaczającego świata bez bezpośredniego wpływu jakichkolwiek zjawisk na zmysły. Innymi słowy, człowiek nie zawsze potrzebuje bezpośredniego kontaktu z obiektem lub zjawiskiem, aby uzyskać nowe informacje. Dochodzi do tego, opierając się na zdobytej wcześniej wiedzy (student instytutu matematycznego, rozwiązując nieznany problem, przy rozwiązywaniu podobnych zadań wykorzystuje zdobytą wcześniej wiedzę), na doświadczeniu (stary myśliwy uczestniczący w nalocie zgaduje, w którą stronę pójdzie bestia), na wyobraźnię (osoba, która nigdy nie była na Hawajach, wymyśla o nich według opisu rozmówcy);

2) jest zawsze uogólnieniem zjawisk rzeczywistości w celu identyfikacji istniejących wzorców. Każda osoba instynktownie dąży do uproszczenia procesu myślenia, co zwiększa jego szybkość i efektywność. To wynik uogólnienia. Informacje o przedmiocie lub zjawisku są niejako kompresowane, dostęp do nich jest przyspieszany dzięki połączeniom powstałym w mózgu. Innymi słowy, znajdując w procesie myślenia coś wspólnego między różnymi przedmiotami, osoba niejako umieszcza te przedmioty w jednym rzędzie. Nie musi więc pamiętać wszystkich danych o jednym obiekcie z serii, a jedynie jego charakterystyczne cechy. To, co wspólne dla wszystkich tych przedmiotów, należy przypomnieć tylko raz. Aby potwierdzić, możesz podać przykład z samochodem. Jeśli poprosisz osobę o wyobrażenie sobie samochodu, w jego wyobraźni pojawi się przedmiot, który charakteryzuje się wspólnymi cechami - czterema kołami, kilkoma drzwiami, maską, bagażnikiem itp. Ponadto wystarczy określić markę, typ , należące do samochodu;

3) niemożliwe bez bezpośredniego związku z językowym wyrazem myśli. Proces myślenia można podzielić na dwa typy: myślenie bez języka i „rozmowa wewnętrzna”, czyli zachodząca w formie komunikacji z samym sobą. Tak czy inaczej, należy zauważyć, że człowiek otrzymuje większość informacji, szczególnie złożonych (nie powstałych na podstawie refleksji zmysłowej), poprzez komunikację, książki, czasopisma i media. Wszystko to odbywa się przede wszystkim za pomocą języka mówionego (pisanego). Powstaje zatem sytuacja, gdy człowiek otrzymuje informacje ze świata zewnętrznego, przetwarza je, tworzy coś nowego i ponownie je konsoliduje. Dlatego język pełni nie tylko funkcję środka wyrazu, ale także sposobu utrwalania informacji.

3. Wartość myślenia w dochodzeniu do prawdy. Formy logiczne

Myślenie - zawsze jest procesem aktywnym, gdyż ma na celu osiągnięcie określonego wyniku, świadomości, zmiany, dodania informacji.

Myślenie abstrakcyjne - to sposób poznania, za pomocą którego nauka logiczna rozważa i bada zjawiska otaczającego świata, których często nie można poznać w inny sposób, a to pokazuje stopień konieczności. W celu zwiększenia efektywności procesu myślenia stosuje się koncepcję form logicznych. Są to formy, w których przebiega wiedza logiczna. Charakteryzują sposób łączenia części składowych myśli, jej strukturę. Taka struktura istnieje obiektywnie, to znaczy nie zależy od konkretnej osoby, ale charakteryzuje cechy otaczającego świata. Podając definicję form logicznych, trzeba mówić o takich pojęciach jak słowo kwantyfikatora, spójnik, podmiot i orzeczenie.

Temat - jest to kategoria, która daje pojęcie podmiotu osądu, którego logiczną formę należy określić.

Predykat - podaje pojęcie znaku podmiotu.

Wiązka reprezentowane przez słowo „jest” i może być nieobecne. W takim przypadku zamiast tego używany jest myślnik.

słowo kwantyfikatora to słowo „wszystko”. W ten sposób osądy są wyrażane w formach typu „Wszystko (kwantyfikator) S (podmiot) to (kopia) P (orzeczenie)”.

Jako przykład formy logicznej „wszystkie S to P” można wydać następujące sądy: „Wszystkie gąsienice to szkodniki”, „Wszyscy ludzie to ssaki” itp.

Być może najważniejszą rzeczą w procesie myślenia każdej osoby, jeśli oczywiście nie chce popełniać błędów logicznych, jest znajomość i prawidłowe stosowanie praw logicznych.

Przestrzeganie tych praw jest kluczem do osiągnięcia prawdy:

1) prawo tożsamości;

2) prawo niesprzeczności;

3) prawo wyłączonego środka;

4) prawo wystarczającej przyczyny.

Należy również wspomnieć, że myślenie ludzkie, oprócz formalnych praw logicznych, podlega ogólnym prawom dialektyki: prawu negacji, wzajemnemu przejściu jakości i ilości, jedności i walce przeciwieństw. Prawa te, podobnie jak formy logiczne, mają charakter obiektywny, to znaczy nie zależą od woli człowieka i istnieją niezależnie od niego. Dlatego nawet osoba, która nigdy nie studiowała logiki i nie ma najmniejszego pojęcia o istnieniu jej praw, myśli na ich podstawie, opierając się na zdrowym rozsądku. Jest to typowe nie tylko dla naszych czasów, ale także dla innych epok historycznych.

Znaczenie form logicznych polega na tym, że służą one do osiągnięcia prawdziwości zdań, które mogą być prawdziwe lub fałszywe.

Prawda i fałsz - wskaźniki specyficznej treści określonego wyroku. Niezależnie jednak od prawdziwości orzeczeń stanowiących przesłanki, wniosek, czyli osąd wyprowadzony z tych przesłanek, może być fałszywy. Rozumowanie jako proces wyciągania wniosków z początkowych przesłanek może być tylko dobre lub złe, ale nie fałszywe lub prawdziwe. Przestrzega zasad logiki i działa na ich podstawie. Należy pamiętać, że przestrzeganie zasad logiki w rozumowaniu jest konieczne, gdyż zaniedbanie ich pozwala na uzyskanie fałszywego osądu nawet z prawdziwych przesłanek. Zdarzają się również przypadki, gdy jeśli jedna lub więcej przesłanek jest fałszywa i przestrzegane są zasady logiki, wyprowadzony wniosek może być prawdziwy, jak również, gdy zasady logiki nie są przestrzegane, jeśli przesłanki są prawdziwe.

WYKŁAD nr 5. Pojęcie jako forma myślenia

1. Ogólna charakterystyka pojęć

pojęcie - jest to forma myślenia, która odzwierciedla przedmioty i zjawiska w ich zasadniczych cechach.

Jak wspomniano powyżej, osoba postrzega ten lub inny przedmiot, podkreślając charakterystyczne właściwości (znaki) tego ostatniego (przypomnijmy, że tym celom służą wrażenia, percepcja i reprezentacja). Ze względu na te właściwości umieszczamy obiekty albo w jednym rzędzie, to znaczy je uogólniamy, albo odwrotnie, wybieramy obiekt z masy jednorodnych o innych właściwościach. Na przykład wszyscy wiemy, że cukier jest słodki i sypki, a sól jest sypka, ale słona. W oparciu o płynność łączymy cukier z solą, ale w oparciu o smak oddzielamy je od siebie.

Cechy mogą być właściwościami obiektu, które łączą lub oddzielają obiekty od siebie. Innymi słowy, objawy - Są to właściwości obiektów, w których są do siebie podobne lub różnią się.

Wszelkie właściwości, cechy, stan obiektu, które w ten czy inny sposób charakteryzują obiekt, wyróżniają go, pomagają rozpoznać go spośród innych obiektów, stanowią jego charakterystykę. Znaki mogą być nie tylko właściwościami przynależnymi do przedmiotu; za jego znak uważa się także nieobecną właściwość (cechę, stan) [4].

Każdy obiekt ma zestaw, cały zespół cech, które go definiują. Takie znaki mogą określać właściwości tylko tego obiektu i być pojedynczy lub odzwierciedlają charakterystyczne cechy szeregu przedmiotów. Takie znaki nazywają się pospolity. Aby potwierdzić te słowa, można podać następujący przykład: każda osoba ma szereg cech, które ją charakteryzują, z których niektóre charakteryzują tylko ją. Są to rysy twarzy, budowa ciała, chód, wyraz twarzy, a także znaki określone przez funkcjonariuszy organów ścigania jako „cechy szczególne” i inne charakterystyczne znaki. Inne znaki charakteryzują całą wspólnotę ludzi i odróżniają tę wspólnotę od całości innych społeczności. Do takich cech zalicza się zawód, narodowość, przynależność społeczną itp. W tym miejscu należy wspomnieć o cechach, które charakteryzują wszystkich ludzi, a jednocześnie oddzielają przedstawicieli rasy ludzkiej od innych żywych istot. Są one nieodłącznie związane z każdym człowiekiem. Jest to umiejętność abstrakcyjnego myślenia i artykułowania mowy [5].

Oprócz cech pojedynczych (indywidualnych) i ogólnych, logika rozróżnia cechy istotne i nieistotne.

Znaki, które charakteryzują się obowiązkową przynależnością do obiektu (tj. Nieodłącznie w nim tkwią) i wyrażają istotę tego obiektu, są zwykle nazywane niezbędny. Mogą być zarówno ogólne, jak i indywidualne. Zatem pojęcia odzwierciedlające różnorodność przedmiotów zawierają wspólne cechy istotne (umiejętność wyrażania procesu myślenia w języku i sam proces myślenia). Pojęcia odzwierciedlające jeden przedmiot obejmują zarówno ogólne cechy istotne, jak i indywidualne. Na przykład pojęcie „Aniskin” obejmuje ogólne cechy istotne (osoba, policjant) i cechy indywidualne, charakterystyczne tylko dla tej osoby.

Cechy, które mogą, ale nie muszą należeć do podmiotu, a które nie wyrażają jego istoty, nazywa się nieistotny.

Pojęcie jakościowo różni się od form wiedzy zmysłowej, czyli wrażeń, percepcji i idei. Formy te istnieją w ludzkim umyśle w postaci obrazów wizualnych, które odzwierciedlają poszczególne przedmioty lub ich właściwości. Innymi słowy, uczucie Jest to forma wiedzy sensorycznej. Podobnie jak reprezentacja, poprzez percepcję tworzy zmysłowo wizualny obraz przedmiotu lub zjawiska. W koncepcji nie ma widoczności. W ten sposób, koncepcja - jest to forma myślenia, która odzwierciedla przedmioty w sposób abstrakcyjny, w oparciu o ich istotne cechy. Takie podejście sprawia, że ​​koncepcja jest bardzo wygodnym narzędziem wiedzy naukowej i dlatego jest szeroko stosowana w różnych dziedzinach i gałęziach nauki, a także odgrywa ogromną rolę w budowaniu procesu edukacyjnego. Dotyczy to zarówno nauk przyrodniczych, jak i humanistycznych. W procesie formowania pojęcia nauka odzwierciedla w pojęciu badane przez nią przedmioty i zjawiska.

Należy zauważyć, że koncepcje charakteryzują się pewnym ubóstwem sensorycznym. Posługując się utrwalaniem jedynie istotnych cech przedmiotów i zjawisk, uogólniając je, pojęcia tracą znaczną liczbę cech indywidualnych tkwiących w rozpatrywanym przedmiocie. Z tego punktu widzenia koncepcja jest znacznie mniej nasycona atrybutami sensorycznymi. Jednak w zamian koncepcje dają możliwość głębszego zbadania otaczającego świata, jego obiektów, procesów, zjawisk i pozwalają na odzwierciedlenie otrzymanych informacji z większą kompletnością w porównaniu z poznaniem zmysłowym.

Pojęcia mają wyraz językowy i są nierozerwalnie związane z podstawową jednostką językową - jednym słowem. Pojęcia wyrażane są zarówno poprzez te ostatnie (słowa), jak i poprzez frazy (grupy słów). Jest rzeczą oczywistą, że bez słów i wyrażeń nie da się skonstruować pojęć ani operować nazwą (słowa i wyrażenia połączone jakimś znaczeniem i oznaczające przedmiot).

Należy wspomnieć o szczególnych przypadkach, które czasami powodują zamieszanie lub nieporozumienia. Do takich wyników mogą prowadzić słowa o niejednoznacznym znaczeniu.

Homonimy (od greckich homos – „sam” i onyma – „imię”) – różne, ale jednakowo brzmiące i ortograficzne jednostki języka (słowa, morfemy itp.) [6].

Są to słowa, które mają ten sam dźwięk, ale różne znaczenia (wyrażające różne przedmioty, procesy lub zjawiska). Na przykład słowo „cebula” w zależności od kontekstu może oznaczać jadalną roślinę lub małą broń. Każdy zna powiedzenie „Pokój światu!” Zawiera dwa znaczenia słowa „świat”. W języku rosyjskim istnieje wiele słów homonimicznych, na przykład słowa „ryś”, „most”, „warkocz”, „klucz” mają kilka znaczeń jednocześnie. Poświęcając czas na studiowanie słów homonimicznych, czasami można uzyskać do pięciu lub sześciu znaczeń. Niedopuszczalne jest jednak przyjmowanie za wyrazy homonimiczne pojęć zawierających odrębny wyraz, oznaczających podobne zjawiska, procesy czy przedmioty. Na przykład słowo „sieć” może być używane w różnych wyrażeniach, takich jak „sieć komputerowa”, „sieć elektryczna”; „sieć rybacka”, „sieć do siatkówki” itp. W tych przykładach słowo „sieć” zostało użyte w różnych kombinacjach, zmieniając kontekst jego użycia, ale nie znaczenie semantyczne. Przypomnijmy, że słowa homonimiczne mają różne znaczenia, jeśli brzmią tak samo.

Synonimy (od greckiego synonimos - „o tej samej nazwie”) - są to słowa, które różnią się brzmieniem, ale są identyczne lub bliskie znaczenia, a także konstrukcje składniowe i gramatyczne, które pokrywają się znaczeniem.

Synonimy to pełnyna przykład „lingwistyka” - „lingwistyka” i częściowynp. „droga” – „ścieżka” [7]. Przykładem użycia synonimów w kontekście są następujące zdania: „Oni mieli przed sobą długą drogę” - „Przed nimi była długa droga”; „Silny mróz zmroził podróżnych do szpiku kości” – „Na zewnątrz było zimno w styczniu”.

W związku z powyższym należy zauważyć, że wieloznaczność słów, nieostrość ich treści semantycznej może prowadzić do błędów w definiowaniu pojęć, konstruowaniu wniosków. Dlatego konieczne jest wybieranie słów o jak najjaśniejszym znaczeniu, wykluczając dwoistość i błędy w rozumowaniu. Terminy mają być takimi słowami.

termin (od łacińskiego terminu - „granica”, „granica”) - słowo lub fraza używana z odrobiną specjalnego znaczenia naukowego.

Termin ten oznacza więc ściśle określone pojęcie i charakteryzuje się jednoznacznością, przynajmniej w ramach określonej nauki lub grupy nauk.

2. Rodzaje pojęć

We współczesnej logice zwyczajowo dzieli się pojęcia na: wyraźny i rozmyty; pojedynczy i ogólny; zbiorowe i niezbiorowe; konkretny i abstrakcyjny; pozytywny i negatywny; nierelatywny i korelacyjny. Przejdźmy do rozważenia każdego rodzaju koncepcji osobno.

Jasne i rozmyte. W zależności od treści pojęć mogą one mniej lub bardziej wiernie odzwierciedlać rzeczywistość. To właśnie ta cecha stanowi podstawę podziału pojęć na jasne i niejasne. Jak można się domyślić, klarowność odbicia jest znacznie większa w przypadku pojęć jasnych, natomiast rozmyte często oddają temat z niewystarczającą kompletnością. Na przykład jasne pojęcie „inflacji” zawiera w swojej charakterystyce dość wyraźne wskazanie stopnia destabilizacji gospodarczej kraju.

W różnych gałęziach nauki (głównie humanistyce) używa się pojęć o niejasnej treści (pierestrojka, głasnost), często negatywnej. Dotyczy to zwłaszcza działań organów ścigania, w trakcie których brak pewności norm prawnych może prowadzić do ich swobodnej interpretacji przez podmioty prawa. Oczywiście jest to niedopuszczalne.

Pojęcia pojedyncze i ogólne. Podział ten związany jest z tym, czy obejmują one jeden element, czy kilka. Jak można się domyślić, pojęcia, w których sugeruje się tylko jeden element, nazywane są liczbą pojedynczą (na przykład „Wenecja”, „J. Londyn”, „Paryż”). Nazywa się pojęcia, w których myśli się o kilku elementach pospolity (na przykład „kraj”, „pisarz”, „stolica”).

Ogólne koncepcje mogą być rejestrując się i nie rejestrując. Różnią się tym, że rejestrując pojęcia, można uwzględnić i zapisać wiele elementów implikowanych. Pojęcia nierejestrowe charakteryzują się tym, że wielu ich elementów nie da się policzyć, mają nieskończoną objętość.

Pojęcia zbiorowe i niezbiorowe. Zwykle nazywane są pojęcia zawierające znaki pewnego zestawu elementów wchodzących w skład jednego kompleksu kolektyw. Jako przykład koncepcji zbiorowych możemy przytoczyć pojęcia „zespół”, „sfora”, „oddział”. Należy zaznaczyć, że treści pojedynczego pojęcia nie można przypisać odrębnemu elementowi objętemu jego zakresem, gdyż dotyczy ono wszystkich elementów jednocześnie. Koncepcje zbiorowe mogą być ogólne („zespół”, „stado”) i indywidualne („Zespół „Sokół”, „Zespół „Alfa””).

Pojęcia zawierające znaki nie całego zbioru, ale poszczególnych elementów, nazywamy niezbiorowe. Jeżeli użycie takiego pojęcia w mowie odnosi się do każdego z elementów tworzących jego objętość, takie wyrażenie nazywa się działowy. Jeżeli wszystkie elementy są wymienione w kompleksie (całość) i bez względu na każdy z elementów wziętych z osobna, takie wyrażenie nazywa się kolektyw.

Pojęcia konkretne i abstrakcyjne. Ten podział pojęć zależy od podmiotu odzwierciedlonego w treści pojęcia. Może to być przedmiot, pewien zbiór przedmiotów lub znak tego przedmiotu (relacja między przedmiotami). W związku z tym nazywa się pojęcie, którego treścią jest informacja o atrybucie przedmiotu lub relacji między obiektami abstrakcyjna koncepcja. Przeciwnie, nazywa się pojęcie przedmiotu lub zestawu obiektów konkretny.

Główną cechą, cechą, za pomocą której dokonuje się podział pojęć na konkretne i abstrakcyjne, jest stosunek podmiotu do jego cech. Innymi słowy, chociaż atrybuty przedmiotu nie mogą istnieć bez tego ostatniego, w wyniku logicznej metody „abstrakcji” zostają one wyodrębnione jako samodzielny przedmiot myśli i rozpatrywane bez względu na ich przedmiot. W związku z tym koncepcja nazywa się abstrakcją.

Nie wolno nam zapominać, że pojęcia konkretne i indywidualne nie są synonimami, tak jak abstrakcyjne należy oddzielić od ogólnych. Zatem pojęcia ogólne mogą być zarówno konkretne, jak i abstrakcyjne. Na przykład pojęcie „kupca” jest ogólne i konkretne, natomiast pojęcie „pośrednictwa” jest ogólne i abstrakcyjne.

Pojęcia pozytywne i negatywne. Klasyfikacja tych pojęć opiera się na właściwościach obiektu, zjawiska lub procesu. Rodzaj pojęcia jest tu uzależniony od obecności lub braku charakterystycznych właściwości przedmiotu. Innymi słowy, pojęcie nazywa się pozytywnym, jeśli zawiera wskazanie obecności właściwości właściwych przedmiotowi. W przeciwieństwie do pozytywnych istnieją koncepcje negatywne, które implikują brak takich właściwości. Tym samym koncepcja pozytywna będzie „silna”, a koncepcja negatywna „słaba”; pozytywny - „spokojny”, negatywny - „niespokojny”.

Pojęcia nierelatywne i korelacyjne. Klasyfikacja ta opiera się na obecności lub braku związku pomiędzy przedmiotem stanowiącym zakres pojęcia a innymi przedmiotami świata materialnego. Tym samym nieistotne będą pojęcia, które istnieją odrębnie od siebie i nie mają istotnego wpływu na istnienie każdego z nich. Takimi pojęciami mogą być na przykład „gwóźdź” i „guzik”. Każdy z tych obiektów istnieje oddzielnie i niezależnie od drugiego.

Na podstawie powyższego możemy zdefiniować pojęcia korelacyjne jako mające ze sobą związek, osadzony w charakterystyce obiektów tworzących ich objętość. Takimi pojęciami będą: „suzeren” - „wasal” lub „brat” - „siostra”.

Klasyfikacja pojęć jest nierozerwalnie związana z ich logiczną charakterystyką. Określając rodzaj konkretnego pojęcia, wyciągamy w ten sposób wniosek na jego temat, charakteryzujemy je z punktu widzenia logiki jako nauki. Charakterystyka logiczna pomaga określić treść i zakres pojęć oraz pozwala na popełnienie jak najmniejszej liczby błędów w procesie rozumowania i wykorzystanie tego lub innego pojęcia z maksymalną skutecznością w procesie dowodowym.

WYKŁAD nr 6. Powstawanie pojęć, ich treść i zakres

1. Logiczne metody tworzenia pojęć

Dla osoby zajmującej się badaniami naukowymi konieczne jest ciągłe otrzymywanie nowych informacji. W tym celu naukowiec czyta dużo literatury na wybrany temat, prowadzi obserwacje, przeprowadza eksperymenty. Cała ta działalność byłaby jednak bezużyteczna, gdyby nie prowadziła do powstania nowych koncepcji. Innymi słowy, informacje otrzymane w takim przypadku pozostałyby jedynie informacją, nieubraną w formę nadającą się do konsolidacji i przekazu.

Dlatego konieczne jest poznanie metod formowania pojęć. Takimi technikami są: abstrakcja, analiza, synteza, porównanie i uogólnienie.

Abstrakcja - jest to technika formowania pojęć, w której konieczne jest wyabstrahowanie z szeregu nieistotnych cech przedmiotu, odrzucenie ich i pozostawienie tylko tych istotnych.

Porównanie odgrywa istotną rolę w procesie abstrakcji.

Analiza - jest to mentalna fragmentacja obiektu, procesu lub zjawiska na jego części składowe w celu ustalenia wzajemnego oddziaływania tych części i relacji między nimi, a także identyfikacji procesów zachodzących wewnątrz badanego obiektu.

Analiza jest konieczna, aby uzyskać odzwierciedlenie już istniejącej koncepcji.

Synteza - jest to mentalne złożenie części składowych przedmiotu, zjawiska lub procesu razem.

Synteza jest procesem odwrotnym do analizy i jest zwykle stosowana, gdy ta ostatnia została już przeprowadzona. Często synteza umysłowa poprzedzona jest, jeśli mówimy o przedmiocie, praktycznym złożeniem tego przedmiotu przy ścisłym przestrzeganiu kolejności układania elementów.

Synteza służy do tworzenia nowych pojęć na podstawie już istniejących poddanych syntezie lub do identyfikacji nieścisłości w pojęciu, a także do wprowadzania zmian do tych pojęć.

Porównanie - jest to mentalne ustalenie podobieństwa lub odmienności przedmiotów według istotnych lub nieistotnych cech.

Uogólnienie - mentalne skojarzenie grupy obiektów w nowy rząd lub dodanie jednego obiektu do istniejącego w oparciu o cechy charakterystyczne dla tych obiektów.

Porównywanie i uogólnianie pozwalają uzyskać większą dokładność osądów, oddzielić jeden od drugiego lub odwrotnie, połączyć kilka obiektów w jedną grupę (klasę). Jako funkcja opcjonalna przyczyniają się do lepszego przyswajania informacji przez ludzki mózg.

Ogromne znaczenie mają wszelkie logiczne metody formowania pojęć. Są ze sobą połączone, nie można sobie wyobrazić jednego bez drugiego. Często używane razem lub poprzedzają siebie.

2. Treść i zakres pojęć

Każda koncepcja ma treść i zakres.

Treść koncepcji jest zbiorem istotnych cech charakteryzujących jego przedmiot, zawartych w tym pojęciu.

Zakres koncepcji stanowi zbiór lub zbiór przedmiotów, który jest pojmowany w pojęciu.

Wystarczająca zawartość do utworzenia pojęcia „trójkąta równoramiennego” będzie wskazaniem obecności w kompozycji figury geometrycznej dwóch kątów równych 45 °. Zakresem takiej koncepcji będzie cały zestaw możliwych trójkątów równoramiennych.

Każde pojęcie można w pełni scharakteryzować poprzez określenie jego treści (czyli znaczenia) i ustalenia przedmiotów, z którymi to pojęcie ma pewne powiązania.

Niezależnie od ludzkiej świadomości, w otaczającym nas świecie istnieją różne obiekty. Te przedmioty charakteryzują się wieloma. Zbiór może być skończony lub nieskończony. Jeśli liczba elementów w zbiorze jest policzalna, to mówi się, że zbiór jest skończony. Jeśli takie obiekty są nieobliczalne, zbiór nazywamy nieskończonym. Należy wspomnieć o relacjach inkluzji, przynależności i tożsamości.

Relacja inkluzji to relacja gatunku i rodzaju. Zbiór A jest częścią lub podzbiorem zbioru B, jeśli każdy element A jest elementem B. Znajduje to odzwierciedlenie w postaci formuły A z B (zbiór A jest zawarty w zbiorze B). Jeśli chodzi o przynależność, klasa a należy do klasy A i jest zapisana jako a z A. Relacja tożsamościowa implikuje, że zbiory A i B są takie same. Jest to ustalone jako A = B.

Treść pojęcia nazywa się jego intensywność, a jego związek z dowolnymi obiektami wynosi ekstensjonalność.

Intensywność pojęć. Najczęściej w procesie interpretacji pojęcia „treść pojęcia” definiuje się je jako pojęcie jako takie. W tym przypadku zakłada się, że treść pojęcia to system atrybutów, za pomocą których przedmioty zawarte w pojęciu są uogólniane i odróżniane od masy innych. Czasami przez treść rozumie się znaczenie pojęcia lub wszystkie istotne cechy przedmiotu zawarte w pojęciu łącznie. W niektórych badaniach treść pojęcia utożsamiana jest z całym zespołem informacji znanych na dany temat.

Z powyższego wynika, że ​​treścią pojęcia są pewne informacje zawierające informacje o obiektach, zjawiskach, procesach zawartych w tym pojęciu. Informacje te są niezbędne do ukształtowania pojęcia, zdefiniowania jego formy i racjonalnego rozważenia. Takimi informacjami mogą być dowolne informacje o przedmiocie, które pozwalają odróżnić go od masy obiektów jednorodnych (i niejednorodnych) i jasno określić jego cechy. Innymi słowy, jest to informacja o istotnych i innych cechach przedmiotu.

W procesie komunikacji, z punktu widzenia efektywności przekazu informacji, szczególnie interesujący jest taki element treści pojęcia, jakim jest konotacja. Jest to mniej lub bardziej charakterystyczne dla języków różnych krajów i w bardzo dużym stopniu dla języka rosyjskiego. Są to wszelkiego rodzaju różnice w wymowie, intonacji, nacisku na poszczególne słowa, etyczne, estetyczne, etniczne, zawodowe, zdrobniałe i inne odcienie i kolorystykę pojęć używanych w mowie. Takie różnice mogą prowadzić do zmiany znaczenia pojęcia bez zmiany jego formy słownej, a zmiana formy słownej najczęściej prowadzi do zmiany znaczenia. Na przykład słowa „książka” - „mała książeczka”; „babcia” – „babcia” – „babcia” w pełni ilustrują tę konotację.

Warto powiedzieć coś o tzw. wartości treści pojęć. Jest to nierozerwalnie związane z ich objętością. W tym przypadku mamy na myśli zdolność niektórych pojęć do tego, aby były szersze od innych i tym samym niejako je „nakładały się”. Na przykład pojęcie „nauki” ma znacznie obszerniejszą treść niż pojęcie „logiki” i pokrywa się z tym ostatnim. Charakteryzując pierwszą koncepcję, możesz użyć drugiej lub nie, ale zastąpić ją inną lub nawet zadowolić się innymi środkami. Jednakże, charakteryzując pojęcie „logiki”, nieuchronnie będziemy musieli posłużyć się pojęciem „nauki”. Pojęcie „nauki” jest w tym przypadku podporządkowane, a „logika” jest podporządkowana. Weźmy na przykład dwa inne pojęcia - „helikopter” i „samolot”. Pojęcia te w stosunku do siebie nie są podrzędne i podporządkowane. Prawie niemożliwe jest zdefiniowanie jednego z nich za pomocą drugiego. Jedynym znakiem łączącym te dwa pojęcia jest to, że ich przedmiotami są urządzenia do lotu. Pojęciem podrzędnym zarówno dla pierwszego, jak i drugiego będzie „samolot”.

Porównywaniu pod względem zawartości tomu podlegają zatem tylko pojęcia podrzędne i podporządkowane.

Rozszerzalność pojęć. Każde pojęcie odzwierciedla przedmiot i zawiera cechy charakteryzujące go i odróżniające go od innych obiektów. Przedmiot ten jest zawsze łączony z innymi przedmiotami, które nie są objęte treścią tego pojęcia, ale mają cechy, które częściowo powtarzają cechy przedmiotu odzwierciedlonego w tym pojęciu. Przedmioty te tworzą specjalną grupę. Grupę taką można zdefiniować jako zbiór obiektów charakteryzujących się występowaniem wspólnych cech, ustalonych przez co najmniej jedno pojęcie.

Jednak samo odzwierciedlenie tematu przez tę czy inną koncepcję nie wystarczy. Przedmiot, który istnieje naprawdę, i przedmiot jako przedmiot myśli nie są identyczne. Wiąże się to z reprezentacją abstrakcyjnego (wyobrażonego, wyobrażalnego) i rzeczywistego (mającego realne ucieleśnienie) obiektu.

Temat abstrakcyjny - jest to konstrukcja myślowa, która może dokładnie odzwierciedlać znaki, właściwości przedmiotu, ale może również zawierać błąd lub nieścisłość. W tym kontekście można zdefiniować zakres pojęcia jako zbiór powiązanych z nim obiektów abstrakcyjnych.

Przedmiot realny jest więc przedmiotem świata materialnego, który ma charakterystyczne tylko dla niego cechy. Abstrakcyjny przedmiot nie posiada materialnego ucieleśnienia i charakteryzuje się jedynie informacją o przynależności do pojęcia.

Istnieją dwa podejścia do kwestii przynależności do pojęcia, zgodnie z którymi zakres pojęcia może być zakresem różnorodności lub ilościowym. Pierwsze podejście zakłada, że ​​zakres pojęcia obejmuje kilka innych pojęć. W związku z tym ta ostatnia koncepcja jest wspólna dla wszystkich przychodzących. Na przykład pojęcie „samolot” obejmuje „samolot”, „helikopter”, „sterowiec” i inne, więc jest ogólne. Takie podejście pokazuje obecność wystarczającej liczby elementów zawartych w objętości przedmiotu, odpowiednio, taka objętość nazywana jest objętością różnorodności.

Z pojęciem związane są nie tylko same przedmioty, ale także kategorie tkwiące w tych przedmiotach. Zakresem tego samego pojęcia jest całość powiązanych z nim obiektów. Pojęcie, a zatem charakteryzujące jego treść i objętość, to formacje mentalne. Zatem zakres pojęcia nie może składać się z rzeczywistych przedmiotów, tak jak myśl o wodzie nie może składać się z samej wody. Składa się z mentalnych odbić tych obiektów i ich właściwości. Podstawowym warunkiem jest to, że takie refleksje, myśli o przedmiotach, muszą podlegać znakom implikowanym w pojęciu. To, co urzeczywistnia pojęcie i przedmioty objęte jego zakresem, to wyobrażenie o rzeczywistości tych przedmiotów. Tak więc objętość ilościową pojęcia można nazwać objętością złożoną z odbić myślowych rzeczywistych obiektów, które odpowiadają danemu pojęciu.

Należy zawsze pamiętać o prawidłowej obsłudze wszelkich kategorii logicznych. Możliwy jest więc błąd co do zakresu pojęć. Niedopuszczalne jest wskazywanie części przedmiotu i części zakresu pojęcia tego przedmiotu. W przeciwnym razie część obiektu fizycznego (koło samochodu, skrzydło samolotu, napastnik broni) jest utożsamiana z niezależnymi obiektami, których odbicia mentalne wchodzą w zakres odpowiedniej koncepcji.

Trzeba też wspomnieć puste woluminy. W niektórych przypadkach mogą występować tak zwane puste woluminy. Istnieją dwie możliwości pojawienia się pustej objętości: pamiętajmy, że pojęcie nie obejmuje samego przedmiotu, a jedynie jego mentalne odbicie. Dlatego jeśli przedmiot odzwierciedlony w pojęciu zaprzecza obiektywnym prawom fizycznym, zakres takiego pojęcia uważa się za pusty. Dzieje się tak albo z koncepcjami zawierającymi fantastyczne przedmioty, albo z koncepcjami dotyczącymi obiektów, których istnienie jest niemożliwe (na przykład maszyna perpetuum mobile). W innym przypadku sugeruje się pojęcia wewnętrznie sprzeczne (fałszywe). Zawierają treść, gdy woluminy są puste.

Różne przypadki istnienia woluminów są badane przez logika formalna. Rozważa myślenie z punktu widzenia jego ekstensjonalności. Lub, innymi słowy, w kontekście ekstensjonalnym. W ramach logiki formalnej myślenie jest przedstawiane jako proces przeprowadzania różnych operacji na objętościach pojęć bez uwzględnienia treści tych pojęć.

Cel logiki formalnej - ustalać prawdziwość lub fałszywość pojęć, opierając się tylko na ich objętości.

Jeśli istnieje logika formalna badająca jedynie zakres pojęć, rozsądnym byłoby założenie istnienia logiki treści, która badałaby stronę treściową pojęć i sądów.

Przedmiot rozważań logiki treści musi istnieć intensjonalna część myślenia, współdziałanie treści różnych pojęć i stopień poprawności refleksji w pojęciach i sądach obiektywnego świata.

Logika bada pojęcia i sądy dotyczące obiektów w świecie rzeczywistym. Pojęcia są jedynie mentalnymi odbiciami naprawdę istniejących obiektów. Jednakże pojęcie implikuje istnienie swojego podmiotu. W tym miejscu pojawia się koncepcja modalności. Modalność to sposób istnienia określonego przedmiotu lub procesu (modalność ontologiczna). Istnieje również koncepcja modalności logicznej. Jest to sposób rozumienia, wyciągania wniosków na temat obiektu, zjawiska lub procesu.

Istnienie logiczne można nazwać absolutnym, ponieważ pojęcie to definiuje istnienie samo w sobie, istnienie takie, jakie jest, bez przywiązania do żadnego konkretnego przedmiotu.

Istnienie może mieć następujące typy:

1) zmysłowy. To jest istnienie przedmiotów, procesów i zjawisk postrzeganych przez człowieka. Zmysłowa egzystencja może być obiektywna i subiektywna. Pierwsza implikuje realne istnienie przedmiotu odzwierciedlone w percepcji człowieka. Taki obiekt istnieje niezależnie od postrzegającego. Drugie (subiektywne) istnienie odzwierciedla nie realne przedmioty, procesy i zjawiska, ale tylko wyimaginowane. Może to być fantazja człowieka, jego myśl o czymś, sen, obraz;

2) ukryte istnienie. Ciekawe, że jego przedmioty są z pewnych powodów ukryte przed ludzką percepcją. Może być obiektywny i subiektywny.

Cel. Przyczyną niemożności postrzegania obiektów rzeczywistych jest niezdolność ludzkich zmysłów do postrzegania obiektów mikroskopijnych, różnego rodzaju fal, pól elektromagnetycznych i innych podobnych zjawisk.

Subiektywny. Powinno to obejmować istnienie nieświadomych cech psychologicznych, które są częścią podświadomości i ją tworzą. Są to rozmaite aspiracje, instynkty, popędy, kompleksy itp.

Zakres pojęcia może istnieć w sensownej lub ukrytej formie istnienia, niezależnie od tego, czy jest obiektywny, czy nie. Jednak taka zależność pojawia się, gdy popełni się błąd. Nie będąc zdefiniowanym w swoim rodzaju istnienia, objętość staje się pusta.

Jednocześnie nie możemy zapominać, że rodzaje istnienia czasami nie mają wyraźnych granic. W zależności od okoliczności jeden z tych typów może przerodzić się w drugi – egzystencja ukryta może stać się zmysłowa, obiektywna – subiektywna. Dlatego często zakres koncepcji może nie być pusty. Zakres pojęcia należy rozpatrywać w każdym przypadku odrębnie.

Relacja kategorii w obrębie pojęcia podlega prawom logicznym i ma swoją specyfikę. Zatem osobliwości wzajemnego oddziaływania treści i zakresu pojęcia znajdują odzwierciedlenie w prawie odwrotnej relacji między treścią i zakresem pojęć. Prawo to opiera się na logicznej naturze pojęć. Biorąc dwie koncepcje, możemy zauważyć, że jedna z nich ma szerszy zakres od drugiej, natomiast druga mieści się w zakresie pierwszej. Jednak koncepcja, która wchodzi w zakres innej (mając odpowiednio mniejszą objętość) w swojej treści, odzwierciedla więcej cech i jest nimi bardziej nasycona. To właśnie to zjawisko leży u podstaw prawa sprzężenia zwrotnego, które brzmi następująco: im szerszy zakres pojęcia, tym węższa jest jego treść, im bogatsza treść, tym mniejsza objętość. Istota tego prawa polega na tym, że im mniej informacji o przedmiocie znajduje odzwierciedlenie w treści pojęcia, tym szersza jest klasa przedmiotów i tym bardziej niepewny jest ich skład. Na przykład pojęcie „samolot” jest ubogie w treść, ale jednocześnie obejmuje samoloty różnych typów, marek i konstrukcji. Rozwijając treść, dodajemy jeszcze jedno charakterystyczne słowo i otrzymujemy pojęcie „samolotu pasażerskiego”. Obecnie zakres koncepcji znacznie się zawęził, ale nadal obejmuje znaczną liczbę obiektów. Pojęcie „samolot pasażerski Boeing” ma niemal najszerszą możliwą treść, jednak klasa obiektów wchodzących w jego zakres jest obecnie jasno określona i nieliczna. W ten sposób możliwe jest zawężenie zakresu pojęcia poprzez rozszerzenie jego treści do jednego tematu.

WYKŁAD nr 7. Relacje między pojęciami

1. Ogólna charakterystyka relacji między pojęciami

Otaczający nas świat z natury jest bardzo złożonym systemem. Ta natura przejawia się w tym, że wszystkie przedmioty, które możemy sobie tylko wyobrazić, są zawsze w relacji z jakimiś innymi przedmiotami. Istnienie jednego jest uwarunkowane istnieniem drugiego. Biorąc pod uwagę relacje między pojęciami, konieczne jest zdefiniowanie pojęć porównywalny и niezrównany. Pojęcia nieporównywalne różnią się od siebie treścią i nie mają cech wspólnych. Zatem „gwóźdź” i „próżnia” będą pojęciami nieporównywalnymi. Wszystkie koncepcje, których nie można nazwać nieporównywalnymi, są porównywalne. Mają pewne wspólne cechy, które pozwalają określić stopień bliskości jednego pojęcia do drugiego, stopień ich podobieństwa i różnice.

Porównywalne koncepcje dzielą się na zgodny и niekompatybilny. Podział ten dokonywany jest w oparciu o zakres tych pojęć. Zakresy pojęć zgodnych pokrywają się w całości lub w części, a treść tych pojęć nie ma cech wykluczających zbieżność ich zakresów. Zakres pojęć niekompatybilnych nie ma elementów wspólnych.

Dla większej przejrzystości i lepszego zrozumienia relacje między pojęciami są zwykle przedstawiane za pomocą diagramów kołowych zwanych okręgami Eulera. Każde koło oznacza objętość pojęcia, a każdy z jego punktów reprezentuje przedmiot zawarty w jego objętości. Diagramy kołowe pozwalają przedstawić relacje między różnymi koncepcjami.

2. Zgodne koncepcje

Relacje zgodności mogą być trzech typów. To zawiera równoważność, nakładanie się и podporządkowanie.

Równorzędność. Relację równoważności nazywamy inaczej tożsamością pojęć. Powstaje pomiędzy pojęciami zawierającymi ten sam przedmiot. Zakres tych pojęć pokrywa się całkowicie z odmienną treścią. W tych koncepcjach myśli się o jednym obiekcie lub klasie obiektów zawierających więcej niż jeden element. Mówiąc prościej, relacja równoważności odnosi się do pojęć, w których pojęty jest jeden i ten sam przedmiot.

Jako przykład ilustrujący zależność równoważności można przytoczyć pojęcia „prostokąta równobocznego” i „kwadratu”. Pojęcia te zawierają odbicie tego samego przedmiotu - kwadratu, co oznacza, że ​​​​objętości tych pojęć całkowicie się pokrywają. Różna jest jednak ich treść, gdyż każda z nich zawiera inne cechy charakteryzujące plac. Związek między dwoma podobnymi pojęciami na diagramie kołowym znajduje odzwierciedlenie w postaci dwóch całkowicie pokrywających się okręgów (ryc. 1).

Skrzyżowanie (skrzyżowanie). Pojęcia związane z przecięciem to te, których objętości częściowo się pokrywają. Objętość jednego jest zatem częściowo zawarta w objętości drugiego i odwrotnie. Treść takich pojęć będzie inna. Zależność przecięcia jest schematycznie odzwierciedlona w postaci dwóch częściowo połączonych okręgów (ryc. 2). Dla wygody miejsce przecięcia na schemacie zostało zacienione. Przykładem są pojęcia „wieśniak” i „kierowca ciągnika”; „matematyk” i „nauczyciel”. Ta część okręgu A, która nie przecina się z okręgiem B, zawiera odbicie wszystkich mieszkańców wioski, a nie kierowców traktorów. Ta część okręgu B, która nie przecina się z okręgiem A, zawiera odbicie wszystkich kierowców traktorów, którzy nie są mieszkańcami wsi. Na przecięciu okręgów A i B wyobrażani są wieśniacy-kierowcy traktorów. Okazuje się zatem, że nie wszyscy mieszkańcy wsi są traktorami i nie wszyscy traktorzyści są wieśniakami.

Podporządkowanie (podporządkowanie). Stosunek podporządkowania charakteryzuje się tym, że zakres jednego pojęcia mieści się całkowicie w zakresie drugiego, lecz go nie wyczerpuje, lecz stanowi jedynie część.

Ten związek to rodzaj -> gatunek -> osobnik.

W tej relacji znajdują się na przykład pojęcia „planeta” i „Ziemia”; „sportowiec” i „bokser”; „naukowiec” i „fizyk”. Jak łatwo zauważyć, zakres niektórych pojęć jest tutaj szerszy niż innych. W końcu Ziemia jest planetą, ale nie każda planeta jest Ziemią. Oprócz Ziemi są tu także Mars, Wenus, Merkury i wiele innych planet, w tym także te nieznane człowiekowi. Ta sama sytuacja ma miejsce w pozostałych podanych przykładach. Nie każdy sportowiec jest bokserem, ale bokser zawsze jest sportowcem; każdy fizyk jest naukowcem, ale mówiąc o naukowcu, nie zawsze mamy na myśli fizyka itp. Tutaj jedno z pojęć jest podporządkowane, drugie. Oczywiście koncepcja, która ma większy zakres, podlega. Pojęcie podrzędne oznacza się literą A, pojęcie podrzędne literą B.

Na diagramie relacja podporządkowania jest przedstawiona jako dwa okręgi, z których jedno jest wpisane w drugie (ryc. 3).

Kiedy dwa pojęcia wchodzą w relację podporządkowania, z których każde jest ogólne (ale nie pojedyncze), pojęcie A (podrzędne) staje się rodzajem, a B (podrzędne) staje się gatunkiem. Oznacza to, że pojęcie „planety” będzie rodzajem pojęcia „Ziemi”, a ta ostatnia będzie gatunkiem. Zdarzają się przypadki, gdy pojedyncza koncepcja może być zarówno rodzajem, jak i gatunkiem. Dzieje się tak, gdy pojęcie rodzaju, które zawiera pojęcie gatunku, odnosi się do trzeciego pojęcia, które ma szerszy zakres niż ostatnie. Okazuje się potrójne podporządkowanie, gdy bardziej ogólne pojęcie podporządkowuje mniej ogólne, ale jednocześnie pozostaje w relacji podporządkowania z innym, który ma większą objętość. Jako przykład można podać następujące pojęcia: „biolog”, „mikrobiolog” i „naukowiec”. Pojęcie „biolog” jest podporządkowane pojęciu „mikrobiolog”, ale jest podporządkowane pojęciu „naukowiec”.

Możliwa jest sytuacja, gdy pojęcia ogólne i indywidualne wchodzą w relację podporządkowania. W tym przypadku pojęciem ogólnym i jednocześnie podporządkowanym jest gatunek. Pojęcie indywidualne staje się indywidualne w stosunku do ogółu. Ten typ relacji obrazuje podporządkowanie pojęcia „Ziemia” pojęciu „planeta”. Możesz także podać następujący przykład: „pisarz rosyjski” - „N. G. Czernyszewski”.

W ten sposób zależność podporządkowania można uprościć na diagramach liniowych: „rodzaj -> gatunek -> gatunek”.

Patrząc w przyszłość, można zauważyć, że relacja -> widok -> indywidualny” jest używany w takich operacjach logicznych z pojęciami takimi jak uogólnienie, ograniczenie, definicja i podział.

3. Niezgodne koncepcje

Niekompatybilny to pojęcia, których objętości nie pokrywają się ani całkowicie, ani częściowo. Dzieje się tak, ponieważ treść tych pojęć zawiera znaki, które całkowicie wykluczają zbieżność ich tomów.

Relacje niezgodności dzielą się zwykle na trzy typy, wśród których są podporządkowanie, sprzeciw i sprzeczność.

Podporządkowanie. Stosunek podporządkowania powstaje w przypadku, gdy rozważa się kilka pojęć, które się wykluczają, ale jednocześnie mają podporządkowanie innemu, wspólnemu im, szerszemu (rodzajowemu) pojęciu. Ponieważ pojęcia te wykluczają się wzajemnie, jest całkiem naturalne, że się nie przecinają. Na przykład pojęcie „broni palnej” obejmuje swoim zakresem „rewolwer”, „karabin maszynowy”, „karabin” itp. Biorąc pod uwagę te koncepcje, można zauważyć, że żaden rewolwer nie może być karabinem maszynowym, podobnie jak nie pojedynczy karabin to rewolwer. Pomimo wzajemnego wykluczenia, pojęcia te są podporządkowane ogółowi. Na diagramie kołowym relację podporządkowania przedstawiono w postaci kilku okręgów (ich liczba odpowiada nienakładającym się na siebie pojęciom) wpisanych w jeden, większy okrąg (ryc. 4). Pojęcia, które są w stosunku podporządkowania do bardziej ogólnego pojęcia, ale się nie przecinają, nazywane są podrzędnymi.

Pojęcia podrzędne są rodzajami ogólnej koncepcji.

Przy definiowaniu pojęć wchodzących w skład relacji podporządkowania czasami możliwy jest błąd. Polega ona na tym, że zamiast wzajemnie wykluczających się pojęć podaje się przykładowo pojęcia podrzędne względem siebie (np. „pisarz” - „pisarz rosyjski” - „N.V. Gogol”). W rezultacie stosunek podporządkowania zostaje zastąpiony stosunkiem podporządkowania, co jest niedopuszczalne.

Naprzeciwko (kontrast). Pojęcia pozostające w relacji opozycji można nazwać typami tego samego rodzaju, których zawartość odzwierciedla pewne cechy, które nie tylko wzajemnie się wykluczają, ale także zastępują.

Tomy dwóch przeciwstawnych pojęć w swej całości stanowią tylko część tomu wspólnego im pojęcia rodzajowego, którego są typami i którym są podporządkowane.

Każde z tych pojęć w treści posiada cechy, które, nałożone na przeciwne pojęcie, nakładają się (zastępują) cechy tego ostatniego.

Charakterystyczne jest, że pojęcia te ze swej natury językowej są wyrazami antonimowymi. Słowa te dobrze oddają kontrast, dzięki czemu są szeroko stosowane w procesie edukacyjnym. Antonimy wyrażające przeciwstawne pojęcia to: „góra” - „dół”, „czarny” - „biały”, „ciężki pocisk” - „lekki pocisk” itp.

Na schemacie kołowym relacja przeciwieństw jest przedstawiona jako okrąg podzielony na kilka części przez przeciwstawne pojęcia. Pojęcia przeciwstawne, powiedzmy „biały” i „czarny”, znajdują się po różnych stronach tego koła i są od siebie oddzielone innymi pojęciami, wśród których są na przykład „szary” i „zielony” (ryc. 5).

Sprzeczność (sprzeczność). Między dwoma koncepcjami powstaje relacja sprzeczności, z których jedna zawiera pewne cechy, a druga zaprzecza (wyklucza) te cechy, nie zastępując ich innymi.

W związku z tym dwa specyficzne pojęcia, które są w relacji do sprzeczności, zajmują cały zakres pojęcia, które jest dla nich generyczne. Należy zwłaszcza zauważyć, że pomiędzy dwoma sprzecznymi pojęciami nie może być innego pojęcia.

Pojęcia pozytywne i negatywne wchodzą w relację sprzeczności. Słowa, które składają się na sprzeczne pojęcia, są również antonimami. Zatem na diagramie liniowym formułę relacji sprzeczności można przedstawić następująco: pojęcie pozytywne należy oznaczyć literą A, a pojęcie negatywne (sprzeczne z tym ostatnim) jako nie-A. Pojęcia „głośno” i „cicho”, „wysoki” i „niski”, „przyjemny” i „nieprzyjemny” doskonale ilustrują relację sprzeczności. Oznacza to, że dom może być duży i mały; krzesło wygodne i niewygodne; chleb świeży i czerstwy itp.

Używając okręgów Eulera dla jasności, relacja sprzeczności jest przedstawiana jako okrąg podzielony na dwie części, A i B (nie-A) (ryc. 6).

WYKŁAD 8. Uogólnienie i ograniczenie; definicja pojęć

1. Uogólnienie i ograniczenie pojęć

Uogólnienie pojęcia - jest to przejście od koncepcji o mniejszej objętości, ale większej zawartości, do koncepcji o większej objętości i mniejszej zawartości. Podczas uogólniania dokonuje się przejścia od konkretnej koncepcji do ogólnej.

Przykładowo, uogólniając pojęcie „lasu iglastego”, przechodzimy do pojęcia „lasu”. Treść tej nowej koncepcji jest węższa, ale zakres jest znacznie szerszy. Zmniejszono zawartość, ponieważ usunęliśmy (usunęliśmy słowo „iglasty”) szereg charakterystycznych cech gatunkowych, które odzwierciedlają cechy lasu iglastego. Las to rodzaj w odniesieniu do pojęcia „las iglasty”, który jest gatunkiem. Wstępna koncepcja może być ogólna lub indywidualna. Przykładowo, można uogólnić koncepcję „Paryża” (pojedyncze pojęcie) przechodząc do koncepcji „stolicy europejskiej”, kolejnym krokiem byłoby przejście do koncepcji „stolicy”, następnie „miasta”, "wieś". Tym samym stopniowo eliminując cechy charakterystyczne tkwiące w przedmiocie, zmierzamy w stronę największego poszerzenia zakresu pojęcia, rezygnując z treści na rzecz abstrakcji.

Cel uogólnienia - maksymalne usunięcie z cech charakterystycznych. Jednocześnie pożądane jest, aby takie usuwanie następowało możliwie stopniowo, tj. przejście z rodzaju do najbliższego gatunku (o najszerszej zawartości).

Generalizacja pojęć nie jest nieograniczona, a granicą generalizacji są kategorie filozoficzne, np. „byt” i „świadomość”, „materia” i „idea”. Ponieważ kategorie pozbawione są pojęcia generycznego, ich uogólnienie jest niemożliwe.

Ograniczenie koncepcji jest operacją logiczną, przeciwieństwem uogólnienia. Jeśli uogólnienie podąża drogą stopniowego usuwania z atrybutów przedmiotu, to ograniczenie, przeciwnie, wzbogaca całość atrybutów pojęcia. W ten sposób następuje przejście od ogółu do szczegółu, od gatunku do rodzaju, od pojedynczych pojęć do ogólnych.

Ta logiczna operacja charakteryzuje się zmniejszeniem objętości z powodu rozszerzenia treści.

Operacja ograniczenia nie może trwać dalej, gdy w jego procesie dochodzi do jednego pojęcia. Charakteryzuje się najbardziej kompletną treścią i objętością, w której pomyślany jest tylko jeden przedmiot.

Tak więc, operacje ograniczania i uogólniania to proces konkretyzacji i abstrakcji w ramach jednego pojęcia do kategorii filozoficznych. Operacje te uczą człowieka bardziej poprawnie myśleć, przyczyniają się do poznania przedmiotów, zjawisk, procesów otaczającego świata, ich relacji. Poprzez uogólnianie i ograniczanie myślenie staje się jaśniejsze, dokładniejsze i bardziej spójne. Nie należy jednak mylić uogólnienia i ograniczenia z wyborem części z całości i rozpatrywaniem tej części osobno. Na przykład silnik samochodowy składa się z części (gaźnik, filtr powietrza, rozrusznik), części składają się z mniejszych, a te z kolei z jeszcze mniejszych. W tym przykładzie koncepcja następująca po poprzednim nie jest jej rodzajem, a jedynie jej składnikiem.

2. Definicja

Słowo „definicja” pochodzi od łacińskiej definicji słowa. W procesie komunikacji, pracy, po prostu codziennego życia człowiek często ma problemy ze zrozumieniem informacji i przekazaniem tych informacji innym osobom. Wynika to z braku lub nieznajomości definicji przedmiotu podanej w dostępnych informacjach. Mówiąc najprościej, osoba często nie rozumie znaczenia konkretnego pojęcia. Nie jest konieczne, aby osoba, która napotkała problem, wyjaśniała złożone pojęcie, ujawniała jego istotę, ale może to zrobić osoba, do której zawodu należy rozpatrywany problem. W celu realizacji interpretacji odwołuje się do logicznej operacji definiowania pojęcia.

Definicja pojęcia to logiczna operacja mająca na celu określenie prawidłowego znaczenia terminu lub treści pojęcia.

Zdefiniować pojęcie to znaczy w pełni ujawnić jego treść i odróżnić zakres tego pojęcia od zakresu innych pojęć (czyli określić przedmioty zawarte w pojęciu i oddzielić je od innych przedmiotów).

Trzeba powiedzieć o relacji między definicją a definicją. Niektórzy naukowcy identyfikują je, ale niektórzy badacze oddzielają definicję od definicji i nazywają ją osądem ujawniającym treść pojęcia. Okazuje się więc, że określenie jest operacją logiczną i definicje - osąd.

Pojęcie, którego treść wymaga ujawnienia, nazywane jest pojęciem zdefiniowanym i oznaczane przez Dfd (definiendum). Do ujawnienia treści tego pojęcia stosuje się pojęcie definiujące, oznaczane przez Dfn (definicja). Celem osoby ujawniającej treść Dfd za pomocą Dfn jest osiągnięcie równoważności (równości) obu stron definicji, tj. pojęcia zdefiniowanego i pojęcia definiującego.

Definicja pojęcia jako operacji logicznej odgrywa ważną rolę w działalności człowieka, bez względu na to, co robi. Na pierwszy rzut oka znajomość treści konkretnego pojęcia nie jest konieczna dla osób nie zajmujących się nauką. Tak jednak nie jest, ponieważ dokładna znajomość znaków pojęcia nie tylko zwiększa masę wiedzy osoby, ale także pomaga uniknąć nieporozumień, incydentów i błędów. Błąd logiczny jest tym bardziej niebezpieczny, że prawo odgrywa obecnie szczególną rolę. Nieznajomość znaków (treści) niektórych pojęć prawnych naraża osobę w stosunkach prawnych.

Nie trzeba dodawać, że dla nauki definiowanie pojęć odgrywa jeszcze większą rolę, ponieważ to w ramach nauki pojawiają się nowe pojęcia, a stare są interpretowane. A jeśli mówimy o naukach prawnych, to rozumiemy, że życie państwa, społeczeństwa i jednostki zależy od tego, jak jasne i poprawne są definicje.

Definicja pojęcia może być wyraźne i ukryte.

Wyraźny definicje zawierają pojęcie zdefiniowane i pojęcie definiujące w równych objętościach. W tej formie do definicji stosuje się najbliższy rodzaj i gatunek (różnica gatunkowa) zawierający cechy charakterystyczne definiowanego pojęcia.

Odmianą definicji poprzez różnicę rodzaju i gatunku jest definicja genetyczna (od greckiej genezy - „pochodzenie”). Wskazuje jedynie sposób powstania danego przedmiotu, jego pochodzenie. Definicja genetyczna odgrywa bardzo ważną rolę w naukach, gdzie ze względu na swoją specyfikę wiele pojęć można zdefiniować jedynie poprzez sposób powstania lub pochodzenia. Nauki takie obejmują matematykę, chemię i fizykę. Determinacja genetyczna jest rodzajem determinacji poprzez różnicę rodzajową i gatunkową, dlatego podlega tym samym regułom i ma podobną strukturę logiczną. Jako odrębny rodzaj definicji poprzez rodzaj i gatunek możemy nazwać definicje nominalne. Definiują termin oznaczający pojęcie lub wprowadzają znaki, które je zastępują. Zwykle taka definicja zawiera słowo „zwany”.

Określanie na podstawie różnicy rodzaju i gatunku przeprowadza się w dwóch etapach. Pierwszym krokiem takiej definicji jest odniesienie (podsumowanie) zdefiniowanego pojęcia do pojęcia gatunkowego, charakteryzującego się większym stopniem uogólnienia. Drugim krokiem jest oddzielenie określonego pojęcia od innych należących do tego samego rodzaju za pomocą specyficznych różnic. W pojęciu definiującym zawarte są cechy zarówno rodzaju, jak i gatunku, na podstawie których definiuje się dane pojęcie. Na przykład: „Kwadrat to prostokąt o równych bokach”. Definiowane tutaj pojęcie to „kwadrat”; ogólny - „prostokąt”; specyficzna różnica - „z równymi stronami”.

Na przykład: „Zwyczaj obrotu gospodarczego uważany jest za regułę postępowania, która wykształciła się i jest powszechnie stosowana w każdym, nieprzewidzianym prawem obszarze działalności gospodarczej, niezależnie od tego, czy jest on odnotowany w jakimkolwiek dokumencie”. W tym przypadku pojęcie „zwykłej praktyki biznesowej” jest pojęciem zdefiniowanym. Generic będzie dla niego „zasada postępowania” zawarta na samym początku definiującego pojęcia. W ten sposób sprowadzamy zdefiniowane pojęcie pod bardziej ogólne. Skoro „reguła postępowania” zawiera w swoim zakresie nie tylko zwyczaj obrotu gospodarczego, ale cały zespół reguł, konieczne staje się wyodrębnienie tych ostatnich z ogólnej masy. Aby to zrobić, dodajemy oznaki tego zjawiska, rozszerzając w ten sposób treść i zmniejszając objętość. Zwyczaj obrotu gospodarczego nie jest przewidziany w prawie, ale może, ale nie musi być odzwierciedlony w jakimkolwiek dokumencie. Wskazując na tę charakterystyczną cechę, zmniejszamy liczbę obiektów zawartych w tomie do pożądanych. Znaki, za pomocą których odgraniczamy definiowane pojęcie od innych odpowiadających pojęciu rodzajowemu, nazywamy różnicą gatunkową (rodzajem). W definicji różnic gatunkowych może występować jeden lub więcej.

Definicję poprzez różnicę rodzaju i gatunku można odzwierciedlić w formie wzoru A = niedziela. Pod А w tym przypadku dorozumiane jest definiowane pojęcie, В to rodzaj, с - pogląd.

В и с razem wzięte są pojęciem definiującym. Inny sposób na odzwierciedlenie takiej definicji wygląda tak: Dfd = Dfn.

Definicja poprzez rodzaj i specyficzną różnicę jest również nazywana klasyczną. Jest to najbardziej powszechna i szeroko stosowana w różnych gałęziach wiedzy naukowej.

Ukryte definicje. Definicja poprzez różnicę rodzajową i gatunkową jest bardzo wygodnym i skutecznym narzędziem odkrywania treści pojęć. Jednak, jak każde inne narzędzie, ten typ definicji ma ograniczenia. Niemożliwe jest zatem ustalenie poprzez odwołanie się do pojęć rodzaju i gatunku, które w ogóle nie posiadają rodzaju, jak np. ogólne kategorie filozoficzne. Pojęcia pojedyncze nie mają formy, w związku z czym również nie można ich zdefiniować, gdyż gdybyśmy do określenia pojęcia posłużyli się wyłącznie rodzajem, otrzymalibyśmy w jego zakresie zbyt wiele elementów, które obejmowałyby także samo to pojęcie, co jest niemożliwe (na przykład pojęcia „N. G. Czernyszewskiego” nie można zdefiniować wyłącznie jako „pisarza rosyjskiego”).

W takiej sytuacji badacze stosują niejawne definicje i techniki, które zastępują definicje.

W przeciwieństwie do definicji jawnych, w których istnieją zdefiniowane i definiujące pojęcia, które są sobie równe, w definicjach niejawnych, za pojęcie definiujące zastępuje się kontekst, aksjomaty lub opis sposobu, w jaki powstaje definiowany przedmiot.

Istnieje kilka rodzajów definicji niejawnych: kontekstowe, indukcyjne, ostensyjne, poprzez aksjomaty.

kontekstowy (z łac. contextus - "połączenie", "połączenie") określenie charakteryzuje się tym, że pozwala poznać istotę, znaczenie słowa, którego znaczenia nie znamy, poprzez kontekst, czyli poprzez stosunkowo kompletną informację, która towarzyszy danemu słowu, odnosi się do niego oraz zawiera jego cechy. Czasami w trakcie rozmowy spotykamy się z sytuacją, gdy rozmówca używa nieznanego nam słowa. Nie zadając ponownie pytania, staramy się ustalić znaczenie tego słowa, opierając się na słowach mu towarzyszących. To jest definicja poprzez kontekst. Przykładem takiej definicji jest zdanie: „...przyjmiesz tam czek. Będzie on imienny – na Twoje nazwisko. Otrzymasz z niego pieniądze.” Zatem nawet nie wiedząc, czym jest czek, z kontekstu można zrozumieć, że jest to dokument, na podstawie którego otrzymywane są środki. Przy odrobinie pomysłowości można się domyślić, że istnieją również czeki wystawiane na okaziciela.

Definicje indukcyjne ujawnić znaczenie terminu, używając samego terminu, poprzez pojęcia, które zawierają jego znaczenie. Przykładem tego jest definicja liczb naturalnych. Zatem, jeśli 1 jest liczbą naturalną, a n jest liczbą naturalną, to 1 + n również jest liczbą naturalną.

Definicja ostensywna ustala znaczenie tego terminu, odwołując się do wykazania podmiotu oznaczonego tym terminem. Takie definicje są używane w ujawnianiu istoty obiektów świata zmysłowego, czyli obiektów, które są dostępne do bezpośredniej percepcji. Taka definicja często skupia się na najprostszych właściwościach przedmiotów, takich jak smak, kolor, zapach, konsystencja, waga itp. Często stosuje się ją przy nauce języka obcego lub wyjaśnianiu znaczenia niezrozumiałego słowa.

Czasami do scharakteryzowania pojęć stosuje się techniki zastępujące definicje.

Aksjomat to stanowisko, które jest akceptowane bez logicznego dowodu ze względu na bezpośrednią perswazję.

Definicja poprzez aksjomaty opiera się na ich jakości. Charakteryzacja za pomocą aksjomatów jest szeroko stosowana w matematyce.

Porównanie to technika, która pozwala dość wyraźnie scharakteryzować obiekt, porównując jego charakterystyczne cechy i cechy z innym, jednorodnym obiektem. Takie porównanie prowadzi do dość wyraźnego odgraniczenia porównywanych obiektów od siebie poprzez wskazanie nie tylko podobieństw, ale także różnic w ich cechach. Gdy do zdefiniowania pojęcia stosuje się porównanie, będzie ono zdefiniowane tym pełniej, z im bardziej jednorodnymi obiektami będzie porównywany zakres tego pojęcia. Porównanie prowadzi do powstania wyobrażonego obrazu przedmiotu o charakterystycznych cechach.

Opis jako technika jest prostszy niż porównanie. Zadaniem badacza posługującego się opisem jest utrwalenie jak największej ilości informacji o przedmiocie, wraz ze wskazaniem jego charakterystycznych cech. Innymi słowy, opisując obraz obiektu bezpośrednio postrzeganego przez badacza, jest on ustalany w takiej czy innej formie (rysunek, diagram, tekst itp.). Opisując różnego rodzaju cechy charakterystyczne (masę, kształt, wielkość itp.) należy jak najpełniej i najrzetelniej odzwierciedlić.

Charakterystyka polega na stworzeniu idei obiektu poprzez wskazanie niektórych jego charakterystycznych cech. W tym przypadku ujawnia się tylko jeden ważny znak. Przykładem cechy może być: „Gianfranco Pederzoli jest najlepszym włoskim rytownikiem naszych czasów”; „Według K. Marksa Arystoteles jest „największym myślicielem starożytności”.

Możesz również znaleźć kombinacje opisu i cech. Często używany zarówno w nauce, jak i fikcji.

Przykład jest używany w przypadkach, w których trudno jest podać definicję według różnicy rodzajowej i gatunkowej, ale można uciec się do opisu zdarzeń, procesów, zjawisk itp., ilustrujących to pojęcie. Wyjaśnienie za pomocą przykładu to także odzwierciedlenie złożonej koncepcji poprzez wyliczenie jej elementów. Na przykład pojęcie „armii” można wyjaśnić poprzez wyliczenie jej jednostek składowych. Wyjaśnienie na przykładzie jest często stosowane w procesie edukacyjnym klas podstawowych.

3. Zasady definicji

Prawdziwość definicji zależy nie tylko od prawidłowego przedstawienia jej treści, ale także od tego, jak harmonijnie i konsekwentnie zbudowana jest jej forma. Jeżeli prawdziwość definicji zależy od tego, czy jej treść dokładnie odzwierciedla wszystkie niezbędne cechy definiowanego pojęcia, istnieje tylko jeden racjonalny sposób uzyskania takiej definicji - formułując ją, należy ściśle przestrzegać wymagań logicznych reguł tworzenia definicji.

Proporcjonalność. Ustalenie musi być proporcjonalne. Oznacza to, że pojęcie zdefiniowane musi być równe zdefiniowanemu, czyli pojęcia zdefiniowane i definiujące muszą mieć równe objętości. Naruszenie tej zasady powoduje błąd logiczny wynikający z niepełnej definicji lub zbyt szerokiej interpretacji tematu.

Definicja popełnienia takiego błędu może być albo zbyt szeroka, albo zbyt wąska; czasami istnieją definicje, które są zarówno zbyt wąskie, jak i zbyt szerokie.

Szersze definicje. Cechuje je to, że zakres definiowanego przez nie pojęcia jest większy niż definiowanego przez nie. Można to przedstawić w formie wzoru w następujący sposób: Dfd ‹ Dfn. Przykładem zbyt szerokiej definicji mogą być następujące: „telewizor to sposób na zaspokojenie głodu informacji” i „żyrandol to źródło światła” oraz „koło to gumowe kółko”. W związku z tą kwestią możemy przypomnieć wydarzenie, które przydarzyło się starożytnemu greckiemu filozofowi Platonowi, gdy zdefiniował człowieka jako „dwunożne zwierzę bez piór”. Następnie musiał przyznać się do błędu i dodać sformułowanie „i z szerokimi paznokciami”, gdyż Diogenes, kolejny myśliciel starożytności, przyniósł na wykład w szkole Platona oskubanego kurczaka ze słowami: „Oto człowiek Platona”.

Definicja zbyt wąska. Jest to definicja, w której zakres pojęcia definiowanego jest szerszy niż zakres pojęcia definiującego (Dfd › Dfn). Błąd ten zawiera się w definicji: „rzeczą nieruchomą jest dom lub inna budowla”. Błąd polega na tym, że budowla (w tym dom) nie wyczerpuje zakresu pojęcia „rzecz nieruchoma”, gdyż do tej ostatniej zalicza się także działki, grunty, odrębne zbiorniki wodne itp. Definicja „niepodzielnej” jest zbyt wąska jest rzecz, której podział na rodzaj jest niemożliwy.” Nie wskazano tu jednej cechy, a mianowicie tego, że podział takiej rzeczy jest niemożliwy tylko w przypadku zmiany jej przeznaczenia funkcjonalnego.

Definicja zbyt szeroka i zarazem wąska. Cechuje je pewna dwuznaczność. Ta sama definicja, w zależności od kierunku, w jakim zmierzają jej badania, staje się albo zbyt wąska, albo szersza. Na przykład pojęcie „samochód to urządzenie do transportu osób” jest szerokie, ponieważ samochód nie jest jedynym urządzeniem do transportu osób. Z drugiej jednak strony powyższe pojęcie jest wąskie, bo samochód może służyć nie tylko do przewozu ludzi (w końcu można przewozić także zwierzęta, np. materiały budowlane i inne rzeczy).

Brak w definicji okręgu. Okrąg w definicji pojawia się w dwóch przypadkach. Pierwsza nazywa się tautologią i charakteryzuje się definiowaniem pojęcia poprzez samo pojęcie. W drugim przypadku koło tworzy się wówczas, gdy treść definiowanego pojęcia ujawnia się poprzez pojęcie, które wcześniej (w poprzedniej definicji) było definiowane poprzez aktualnie definiowane pojęcie.

Tautologia - jest to prostsza, z punktu widzenia konstrukcji i konstrukcji, błędna definicja. Charakteryzuje się całkowitą bezużytecznością, gdyż nie spełnia głównej funkcji definicyjnej – odsłaniania treści pojęcia. Inaczej mówiąc, po definicji tautologicznej pojęcie pozostaje tak samo niezrozumiałe, jak było przed nim. Istnieje wiele przykładów tautologii. Tautologie w mowie potocznej często można usłyszeć, niezależnie od tego, gdzie się znajdujesz – w kolejce, na rynku, w cyrku, a nawet w teatrze. Ludzie uciekają się do tautologii, często po prostu tego nie zauważając. Poniższe definicje są tautologią: „olej maszynowy to oleista ciecz o ostrym zapachu”; „człowiek stary to ten, który zestarzał się w procesie życia”; „to, co wywołuje śmiech, nazywa się zabawnym”; „idealista to osoba o idealistycznych przekonaniach”; „przypomnienie jest przypomnieniem czegoś” itp. Z tego jasno wynika, że ​​gdybyśmy nie znali znaczenia pojęcia i zostało ono zdefiniowane samo przez się, znaczenie tego pojęcia nie stanie się jasne, dlatego taka definicja jest bezużyteczny.

Z logicznego punktu widzenia wyrażenia „dane zadanie” lub np. „przydzielone zadanie” są nieprawidłowe. Często zdarza się, że jedna osoba mówi drugiej: „Masło jest tłuste, cukier to sacharyna”. Jest to również tautologia, ale w tym kontekście służy do podkreślenia tautologii w mowie innej osoby.

Innym przypadkiem definicji zawierającej okrąg jest definicja pierwszego pojęcia przez drugie pojęcie, które zostało wcześniej zdefiniowane jako pierwsze (pojęcie A definiuje się poprzez pojęcie B, a następnie B definiuje się poprzez A). Możliwy jest dłuższy łańcuch definicji, zamykający się w błędnym kole. Przykładem takiego koła jest definicja wywodząca się ze stwierdzenia „definicja musi być poprawna”. Oto ona: „poprawna definicja to taka definicja, która nie zawiera żadnych znamion definicji błędnej”. Definicja ta będzie poprawna, jeśli ujawnimy treść pojęcia „definicja błędna” („jest to definicja sprzeczna z definicją poprawną”). Fakt, że jest tu błąd logiczny, prowadzi do tego, że definicja ta ujawnia coś, co nie ujawnia niczego.

Jasność definicji. Definicja musi odrzucać dwuznaczność i wykorzystywać wyłącznie prawdziwe pojęcia, które zostały wcześniej udowodnione lub nie wymagają definicji. Jeżeli naruszona zostanie ta zasada, czyli jeśli treść definiowanego pojęcia zostanie ujawniona poprzez element definiujący, którego znaczenie również jest nieznane, powstaje błąd logiczny „definiowanie nieznanego przez nieznane”. Definicja spełniająca zasadę przejrzystości nie powinna zawierać metafor i porównań. Istnieje szereg aforyzmów i metafor będących sądami prawdziwymi, które choć skutecznie przekazują informacje, służą celom pouczającym i często odgrywają ważną rolę w kształtowaniu światopoglądu człowieka, nie stanowią definicji zawartych w nich pojęć. Na przykład następujący wyrok nie definiuje tego pojęcia: „Śmierć jednej osoby to tragedia, śmierć tysiąca osób to statystyka” (I.V. Stalin).

Niedopuszczalność negatywności. Zasada ta wynika z faktu, że definicja negatywna nie ujawnia treści definiowanego pojęcia. Przykładem definicji negatywnej może być zdanie: „Samochód to nie powóz”. Wyrok ten nie ujawnia cech samochodu, a jedynie wskazuje, że „samochód” i „powóz” to różne pojęcia. Oczywiście takie wskazanie nie wystarczy do pełnej definicji.

Zasada ta nie dotyczy definicji pojęć negatywnych, których treść ujawnia się przede wszystkim poprzez definicje negatywne: „dzieło nieporównywalne to dzieło, które nie ma sobie równych”.

WYKŁAD nr 9. Podział pojęć

1. Ogólna charakterystyka

Definicja - bardzo skuteczne narzędzie w rękach badacza. Pozwala zorientować się w treści koncepcji, czyli ją odsłania. Nie można zaprzeczyć, że definicja pojęć jest jedną z najważniejszych technik logicznych. Jednak zastosowanie definicji nie dostarcza pełnej informacji o badanym pojęciu, ponieważ oprócz treści każde pojęcie ma także objętość.

podział jest operacją logiczną, za pomocą której objętość pojęcia, zwanego zbiorem, jest dzielona na pewną liczbę podzbiorów. Za pomocą tej operacji ujawnia się zakres pojęcia, a definicja ujawnia jego treść.

Operacja podziału zawiera szereg pojęć: koncepcję dzielenia, elementy podziału, podstawę podziału. Jak sama nazwa wskazuje, koncepcja podzielna to taka, której zakres wymaga ujawnienia. Elementy podziału stanowią objętość dzielonego pojęcia, ale jednocześnie są od siebie oddzielone. Są to typy, na które podzielony jest zakres pojęcia. Podstawą podziału jest znak, za pomocą którego dokonuje się podziału. Obecność bazy dywizji nie jest konieczna.

Mówiąc o wykonaniu operacji podziału, mamy na myśli podział objętości pojęcia podlegającego podziałowi (pojęcie rodzajowe) na cały zbiór gatunków w nim zawartych. Wspólna koncepcja jest uważana za rodzaj w stosunku do elementów jej zakresu związanych z tym pojęciem jako gatunek.

Podział pozwala zrozumieć przynależność określonego gatunku do określonego rodzaju, umieścić kilka gatunków w jednym rzędzie, w oparciu o różne podstawy, w tym przynależność rodzajową. Wszystko to przyczynia się zarówno do efektywniejszego poznawania różnego rodzaju informacji, jak i do ich poprawnego utrwalania.

2. Zasady podziału pojęć

Dzielenie to ważny i często trudny proces. W rezultacie proces ten nie zawsze prowadzi do prawidłowego wyniku. Zdarza się, że ta ostatnia zawiera błędnie dodany element nie do swojej klasy. Wszystko to może prowadzić do zamętu, zamętu, który pozbawia podział klarowności tkwiącej w każdym ważnym narzędziu nauki. Z tego, co zostało powiedziane, jasno wynika, że ​​konieczne jest ustalenie zasad, które są obowiązkowe do stosowania w procesie „podziału” urządzenia logicznego. Takie reguły istnieją, są ich cztery i skutecznie przyczyniają się do eliminacji błędów logicznych w procesie podziału.

Ciągłość podziału. Najważniejszą rzeczą w procesie podziału, z punktu widzenia tej reguły, jest sekwencja. Oznacza to, że dzieląc objętość pojęcia podzielnego (rodzajowego) na typy, należy stopniowo przechodzić od jednego typu, ujawnionego jako ostatni, do następnego, położonego najbliżej wszystkich pozostałych. W tym przypadku niedopuszczalne jest odchodzenie od ujawniania gatunków jednego rzędu na rzecz gatunków należących do innego rzędu. Podział ten prowadzi do błędów i opuszczeń pewnego rodzaju. Brakuje konsekwencji. W tym przypadku następuje tzw. skok podziału. Nie można np. podzielić kiełbasy na wędzoną, surową wędzoną, „lekarską”, „amatorską” itp. Wynika to z faktu, że na pierwszym poziomie podziału musieliśmy wskazać wędzoną, surową wędzoną i gotowaną. Dopiero potem można przejść do podziału na typy niższego poziomu i wśród rodzajów kiełbasy gotowanej wskazać „Doktorski” i „Amatorski”. Błąd ten można dobrze zilustrować na przykładzie Kodeksu karnego, gdyż ma on wygodną strukturę gatunkową. Jeżeli pojęcie „przestępczości” podzielimy na przestępstwa przeciwko konstytucyjnym prawom i wolnościom człowieka i obywatela, przestępstwa przeciwko rodzinie i nieletnim, przeciwko życiu i zdrowiu, morderstwa, pobicia, narażanie na niebezpieczeństwo itp., staje się oczywiste, że ostatni zakres rodzajowy obejmuje trzy typy. Pojęcia „przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu” są artykułami Kodeksu karnego Federacji Rosyjskiej. Należy je rozważyć dopiero po wyszczególnieniu wszystkich pojęć tego samego poziomu, które są zasadniczo rozdziałami Kodeksu karnego Federacji Rosyjskiej.

Proporcjonalność podziału. Polega na pełnym ujawnieniu zakresu rozważanego pojęcia, nie pomijając ani jednego elementu, ale nie dodając ani jednego. Jest to możliwe tylko w przypadku, gdy suma objętości pojęć szczegółowych jest równa objętości pojęcia rodzajowego. Można to zilustrować na następującym przykładzie: cała broń dzieli się na broń sieczną i palną. Zakres pojęcia „broń” ogranicza się do tych dwóch typów, z których każdy z kolei dzieli się na typy następującej serii. Objętość pojęcia rodzajowego jest tutaj równa objętości całości gatunków.

Jeśli gatunków jest wiele, a ich liczba jest długa lub niepraktyczna do wyliczenia w całości, aby uniknąć błędu logicznego, niedokończoną serię uzupełnia się słowami „itd”, „itd”, „itd”. Naruszenie zasady proporcjonalności podziału prowadzi do takich błędów, jak niepełny podział i podział z dodatkowymi członkami.

Jedna podstawowa zasada. Podstawa podziału jest cechą charakterystyczną wykorzystywaną w procesie podziału w celu odróżnienia jednego członka podziału od drugiego. Wybierając pewną podstawę podziału, badacz musi się jej trzymać, dopóki w pełni nie odkryje terminów wyznaczanych przez tę podstawę. Jednoczesne stosowanie kilku podstaw podziału jest niedopuszczalne, gdyż prowadzi do przekroczenia zakresu pojęć. Przykładem błędnego podziału przy przekraczaniu objętości jest: „Chleb może być pszenny, żytni, świeży i czerstwy”. Stosowane są tu dwie podstawy – w zależności od ziarna, z którego chleb jest wykonany i według jego stanu.

Wzajemne wykluczenie członków oddziału. Warunki podziału muszą zawsze wzajemnie się wykluczać. Żadne z nich nie powinno znajdować się w relacji przecięcia z drugim (tzn. nie powinno zawierać w swojej objętości elementów zawartych w objętości innego pręta). Wynik ten (częściowe przecięcie objętości członków (rodzajów) podziału) jest spowodowany naruszeniem reguły podziału opartej tylko na jednej podstawie, co stanowi o silnym związku między tymi dwoma regułami. Przykład prawidłowego podziału według tej reguły jest następujący: „Substancja może znajdować się w stanie ciekłym, stałym i gazowym”. Błędny podział na tym samym przykładzie: „Substancja może znajdować się w stanie ciekłym, stałym, ogrzanym, gazowym, zamrożonym.” Tutaj członkowie oddziału nie wykluczają się właśnie dlatego, że naruszona została zasada jednej podstawy.

3. Dychotomia

Dychotomia (z łac. dychotomia – „podział na dwie części”) – jest to bardzo skuteczny rodzaj podziału. Charakteryzuje się tym, że członkowie podziału nie przecinają się (tzn. wykluczają się), podział taki dokonywany jest tylko na jednej podstawie i zachowana jest zasada proporcjonalności. Jednak pomimo niezaprzeczalnej wygody podziału dychotomicznego ma on poważną wadę – dychotomia nie zawsze ma zastosowanie. W przypadkach, gdy nie da się jednoznacznie określić kryterium podziału, podział ten nie spełnia swojej funkcji. Dzieje się tak, gdy próbujemy podzielić pojęcia za pomocą „rozmytego” zakresu.

Operację dzielenia stosuje się w przypadkach, gdy konieczne jest określenie typów pojęć rodzajowych. Przykłady podane w poprzednich pytaniach to podziały oparte na cechach gatunkowych. Nazwa ta związana jest z samym procesem podziału, który dokonuje się na podstawie cechy, z której wywodzą się nowe koncepcje gatunkowe. Na przykład: „Przestępstwa mogą być skierowane przeciwko życiu i zdrowiu, przeciwko rodzinie i nieletnim, przeciwko integralności seksualnej i wolności seksualnej jednostki itp.” Podstawą podziału i, co za tym idzie, cechą gatunkową jest przedmiot, na który skierowany jest czyn przestępczy.

Dychotomia różni się znacząco od wskazanego rodzaju podziału, co determinuje zakres jej stosowania. Dychotomia to podział zakresu określonego pojęcia na dwa pojęcia, które są ze sobą sprzeczne (nie przecinają się). Pisząc proces dychotomicznego podziału, pojawia się następujący obraz: koncepcja A (pojęcie, na podstawie którego dokonuje się podziału) jest podzielona na dwie - В и nie = B. Jest to prosty rodzaj dychotomicznego podziału, który ogranicza się do jednego etapu. W bardziej „skomplikowanych” przypadkach możliwy jest podział nie = B na С и nie = C itd. Przykładem podziału dychotomicznego jest podział przestępstw na umyślne i niezamierzone; obywatele dla dorosłych i nieletnich; zwierzęta na kręgowcach i bezkręgowcach itp.

Jak widać, podział dychotomiczny ma szereg zalet. Nie ma więc potrzeby np. wyliczania wszystkich typów pojęcia podzielnego, ale wystarczy wyróżnić jeden typ i pojęcie, które jest z nim sprzeczne. Ta ostatnia obejmuje wszystkie inne gatunki. Wynika z tego, że dwa pojęcia utworzone przez dychotomię wyczerpują całą objętość pojęcia podzielnego, dlatego rozważany temat znajduje odzwierciedlenie tylko w jednym z nich.

Jednocześnie zakres pojęcia negatywnego jest zbyt szeroki, co implikuje pojawienie się niejasności i niepewności. Jak już wspomniano, dychotomia ta charakteryzuje się ścisłym i konsekwentnym charakterem. Jednak drugi i kolejne etapy podziału dychotomicznego w mniejszym lub większym stopniu tracą rygoryzm i konsekwencję. Pod tym względem badacze najczęściej ograniczają się do pierwszego etapu podziału.

Należy wspomnieć o problemie, jaki pojawia się przy identyfikowaniu podziału pojęć i ich mentalnego podziału na części. Główna różnica między podziałem a rozczłonkowaniem polega na tym, że części całości nie są typami podzielnej (ogólnej) koncepcji. Za podział nie można uznać podziału pojęcia „okręt” na dziób, rufę, maszt, dno itp., podobnie jak nie można tego ostatniego nazwać typami określonego pojęcia gatunkowego. Tutaj mamy do czynienia tylko z fragmentami całości. Również części, ale nie typy pojęcia „komputer”, to monitor, jednostka systemowa, klawiatura i mysz. Powyższe można zilustrować w następujący sposób: wyobraźmy sobie, że wskazane części całości są członkami działu, a więc rodzajami pojęcia rodzajowego. W tym przypadku możemy powiedzieć, że np. monitor to komputer (rodzaj komputera). To oczywiste, że tak nie jest.

Pomimo tego, co zostało powiedziane powyżej, nie można zaniedbać operacji rozczłonkowania pojęć. Znajduje szerokie zastosowanie w procesie edukacyjnym zarówno liceów, jak i gimnazjów. Ta operacja jest używana w botanice, biologii, fizyce, chemii itp.

Cel podziału - uzyskanie wyobrażenia o elementach składowych dowolnego przedmiotu. Na przykład można podzielić ludzki szkielet na części, a także podzielić te części na mniejsze. Możesz też podzielić jajko na skorupkę, białko i żółtko. Oczywiście zastosowanie rozczłonkowania nie ogranicza się do procesu edukacyjnego szkół średnich, ale jest stosowane na uniwersytetach, w nauce iw życiu codziennym. Na przykład w medycynie ciało ludzkie dzieli się na odcinek piersiowy i brzuszny.

4. Klasyfikacja

Jedną z dywizji specjalnych jest kategoryzacja. Jest to systematyczny, spójny podział pojęć wraz z rozkładem typów na współzależny system, w ramach którego te ostatnie dzielą się na podgatunki, podgatunki są również dzielone na członków podziału itp.

Klasyfikacja ma ogromne znaczenie i jest wykorzystywana w przeważającej części do celów naukowych i właśnie z tego powodu istnieje od dawna. Klasyfikacje, często stosowane w nauce, podlegają zmianom, uzupełnieniom, ale mimo to są trwalsze niż prosty podział. Celem klasyfikacji jest usystematyzowanie i zachowanie wiedzy. Dlatego ma wysoką precyzję, przejrzystość i stabilność. Członkowie dywizji są zwykle odzwierciedleni w różnych tabelach, wykresach i kodach.

Istnieją klasyfikacje roślin, zwierząt, klasyfikacje prawne. Często klasyfikacje mają ogromną liczbę elementów. Elementy te w ramach klasyfikacji są połączone w jeden system, co umożliwia wygodny i szybki dostęp do jego poszczególnych części i elementów. Brak klasyfikacji doprowadziłby do chaosu w dużej liczbie nieusystematyzowanych informacji.

Nie sposób nie zauważyć względności jakiejkolwiek klasyfikacji, która wiąże się z niejednoznacznością wielu obiektów, zjawisk, procesów. Dlatego często nie jest możliwe przypisanie tego lub innego zjawiska do jednej grupy. Problem wyboru podstawy klasyfikacji wynika z pytania o niejednoznaczność zjawisk. Jedno i to samo pojęcie może, w zależności od wybranej podstawy, wyrażać różne przedmioty, zjawiska lub być interpretowane z jednej lub drugiej strony.

Klasyfikacja naukowa jest zawsze systemem ewoluującym. Zmienia się w miarę gromadzenia informacji, poprawia się jej struktura. Zdarza się, że nowa, pełniejsza i rozbudowana klasyfikacja zastępuje poprzednią. Dlatego nie można dopuścić do ograniczenia operacji na klasyfikacjach przez samo ich tworzenie. Należy wziąć pod uwagę zmianę wiedzy na ten temat, dynamikę stosunków społecznych i wiele innych czynników, ponieważ wszelkie informacje, w tym te, które są ustalane w ramach różnych klasyfikacji, są uzyskiwane przez osobę wyłącznie ze świata zewnętrznego. W związku z tym konieczne jest terminowe wprowadzanie niezbędnych zmian.

Jako przykład niejednoznacznego zjawiska można przytoczyć rodzinę. Pomimo tego, że instytucja ta nazywana jest społeczną, nie da się jej ograniczyć tylko do jednej lub dwóch dziedzin życia społecznego.

Klasyfikacja może być przeprowadzona zgodnie z cechą gatunkową lub może być dychotomiczna. Klasyfikacja zwierząt, liczących ponad półtora miliona gatunków, opiera się oczywiście na wykorzystaniu cechy gatunkotwórczej. Klasyfikacja dychotomiczna opiera się na cechach dychotomicznego podziału pojęć.

Klasyfikacja jest również naturalny и pomocniczy. Różnica między nimi polega na tym, że pierwsza odbywa się na podstawach istotnych, druga zaś na podstawach drugorzędnych. Klasyfikacja naturalna pozwala określić właściwości pojedynczego elementu klasyfikacji, znając ogólną charakterystykę tej klasyfikacji lub innego elementu. Klasyfikacja pomocnicza jest potrzebna, aby można było szybko i poprawnie rozwiązać pojawiające się problemy. Wymaga to szybkiego i szybkiego dostępu do tego czy innego elementu klasyfikacji. Wygodne wyszukiwanie i wybór pożądanego przedmiotu często jest podstawą skutecznych działań. To osiągnięcie celów w postaci wydajności, szybkości i wygody determinuje wykorzystanie nieistotnych podstaw. Taka klasyfikacja nie daje nam żadnego wyobrażenia o właściwościach obiektu. Wszyscy znamy takie klasyfikacje. Jest ich wiele i są szeroko stosowane w życiu człowieka. Jak często zabieramy ze sobą notes z numerami telefonów, oznaczonymi alfabetycznie imionami znajomych. Jest to klasyfikacja pomocnicza. Biorąc książkę poświęconą danemu tematowi nauki, najpierw otwieramy alfabetyczny indeks tematyczny. Jest to również klasyfikacja pomocnicza.

Podczas tworzenia klasyfikacji wykorzystywane są operacje na klasach. Pozwalają osiągnąć pożądany rezultat i uzyskać potrzebną w danej chwili klasyfikację. Istnieją operacje dodawania, odejmowania, mnożenia i negacji.

Dodawanie (łączenie klas). Podczas korzystania z tej operacji kilka grup (klas) jest łączonych w jedną klasyfikację zawierającą wszystkie elementy tych klas, które są połączone.

Odejmowanie wyodrębnia oddzielne klasy z większej klasy. Wynikiem jest klasa, z której usuwane są elementy wybranej klasy.

Mnożenie (przecięcie klas). Istnieje klasa elementów, które są wspólne dla kilku klas. Są one określane za pomocą operacji mnożenia.

Odmowa (edukacja, dodatek). Za pomocą tej operacji nowa klasa obiektów jest wyprowadzana z klasy bardziej ogólnej i rozpatrywana oddzielnie jako nowa.

WYKŁAD nr 10. Wyrok

1. Ogólna charakterystyka orzeczeń

Jest to forma myślenia, w której afirmuje się lub zaprzecza coś o otaczającym świecie, przedmiotach, zjawiskach, a także relacjach i powiązaniach między nimi.

Oceny wyrażane są w formie twierdzeń na konkretny temat. Na przykład zdaniami są następujące wyrażenia: „Mars nazywany jest czerwoną planetą”; „Człowiek jest ssakiem”; „Moskwa jest stolicą Rosji”. Wszystkie te stwierdzenia coś mówią na swój temat, ale wyrok może też temu zaprzeczyć. Na przykład „Platon nie mieszkał w Chinach”; „Siłą napędową trolejbusu nie jest paliwo” itp.

Orzeczenia są zarówno prawdziwe, jak i fałszywe, a prawdziwość lub fałszywość sądów zależy od obiektywności odbicia otaczającego świata. Jeśli przedmioty, procesy, zjawiska naszego świata są prawidłowo odzwierciedlone w sądzie, to sąd nazywa się prawdziwym. Na podstawie powyższego można zauważyć, że wszystkie powyższe sądy są prawdziwe, ponieważ odzwierciedlają stan rzeczy, który istnieje w rzeczywistości. Jeśli osąd odzwierciedla otaczający świat zniekształceniami, błędnie określa położenie przedmiotów względem siebie i wcale nie odpowiada rzeczywistości, nazywa się to fałszywym. Fałszywe osądy mogą powstać z powodu przeoczenia danej osoby lub z jej bezpośredniej intencji. Fałsz osądów nie zawsze jest oczywisty, ale w większości przypadków jest oczywisty. Na przykład twierdzenie „Z Ziemi widoczna jest dalsza strona Księżyca” jest fałszywe. Również np. propozycja „Wszystkie pojazdy są wyposażone w silnik” będzie fałszywa.

Wszystko to odnosi się do tradycyjnej logiki, która charakteryzuje się niejednoznacznością sądów. Innymi słowy, każde zdanie może być prawdziwe lub fałszywe. W takim przypadku inne opcje nie są dozwolone. Jednak od narodzin logiki wiadomo było, że niektóre sądy mają charakter nieokreślony. W tej chwili nie są one ani prawdziwe, ani fałszywe. Jednym z najbardziej znanych takich sądów jest twierdzenie „Bóg istnieje”. Nie poparte niczym innym jak wiarą wyrażenie to nie pozwala w sposób rzetelny zweryfikować prawdziwości lub fałszywości zawartych w nim informacji. Inne tego typu sądy to m.in.: „Na Marsie istnieje życie” czy „Wszechświat jest nieskończony”. Dziś nie da się wiarygodnie zweryfikować, zatwierdzić ani obalić tych orzeczeń. Oceny dotyczące przyszłych zjawisk, w przypadku których nie wiadomo jeszcze, czy wystąpią, również można uznać za niepewne. Na przykład wyrok „Jutro będzie padał śnieg”. To nie może być prawda, ponieważ może nie być śniegu, w takim przypadku prawdziwy charakter tego wyroku zostanie z konieczności obalony. Jednak ta ocena nie jest fałszywa, ponieważ istnieje możliwość, że śnieg nadal będzie padał. Ponieważ nie wiadomo, czy będą opady, czy nie, nie możemy z góry określić charakteru wyroku (czy jest on prawdziwy, czy fałszywy).

Takie podejście do określania natury sądów jest nieodłącznie związane z jedną z odmian logiki wielowartościowej - logiką trójwartościową.

Wyroki składają się z podmiotu (oznaczonego łacińską literą S), predykatu (oznaczonego przez P) i spójnika. Możliwe jest również określenie ilościowego słowa.

Przedmiot wyroku jest jego tematem. Mianowicie tak mówi wyrok. Predykat podaje pojęcie atrybutów podmiotu. Związek jest wyrażony słowami „jest”, „jest”, „istota”. Czasami zastępuje go myślnik. Każdy przedmiot osądu znajduje odzwierciedlenie w jakiejś koncepcji. Jak pamiętamy, koncept charakteryzuje się treścią i objętością. Ma to na celu określenie części, jaką wyrok zajmuje w zakresie pojęcia, które odzwierciedla jego przedmiot (przedmiot), a słowo kwantyfikowane jest zamierzone. W języku takim kwantyfikatorem mogą być słowa „wszystkie”, „niektóre”, „brak” itp.

2. Językowe wyrażanie osądów

W języku osądy wyrażane są w formie zdań. Jak wiadomo, zdanie składa się z jednostek językowych - słów. Oznacza to, że znaczenie zdania zależy od słów, ich znaczenia i kolorystyki, za pomocą której wyrażamy nasze myśli. W zależności od celu wypowiedzi zdania mogą mieć charakter narracyjny, motywujący lub pytający. Każdy rodzaj oferty ma swoją specyfikę. Badając każdą indywidualną propozycję pod kątem obecności lub braku w niej osądu, należy kierować się przede wszystkim informacjami, które ona zawiera.

Każde zdanie niesie ze sobą informację, lecz nie każde zdanie zawiera osąd.. Oznacza to, że sąd nie jest jedynie informacją, lecz posiada cechy charakterystyczne jedynie dla sądów. Takimi cechami jest sposób przedstawiania informacji w sądach: po pierwsze, sądy potwierdzają obecność lub brak przedmiotu, po drugie, sądy mogą zawierać zaprzeczenie istnienia określonego faktu, zjawiska, procesu.

Z punktu widzenia wygody wyrażania osądów najbardziej odpowiedni zdanie deklaratywne. Jak wiadomo z kursu języka rosyjskiego, którego uczyliśmy się w szkole średniej, zdanie narracyjne zawiera aktywnie przekazywaną informację. Oznacza to, że narracja zawiera bezpośrednie odzwierciedlenie danego tematu. Na przykład: „Słońce jasno dziś świeci” jest zdaniem prawdziwym (o ile słońce rzeczywiście świeci) wyrażonym w zdaniu oznajmującym. Jako przykład możemy przytoczyć jeszcze kilka zdań narracyjnych: „L.N. Tołstoj jest wielkim pisarzem rosyjskim”; „Poranna mgła przenika do kości”; „Cukier nie jest przeciwieństwem soli”. Wszystkie te zdania zawierają sąd o konkretnym przedmiocie i potwierdzają jego istnienie lub temu zaprzeczają. Ponieważ zdania oznajmujące są wygodne do wyrażania sądów, najczęściej używa się ich w tym celu. Jednak wśród naukowców istnieją kontrowersje dotyczące możliwości przekazywania ocen innych typów zdań.

Zdania bezosobowe jednoczęściowe, takie jak „Dreszcze”; "Poślizg"; „Piecze się”; „Boli”, może zawierać orzeczenia. Rozważając jednak takie zdania, nie da się ustalić prawdziwości czy fałszywości tych sądów. Sytuacja ta wiąże się ze skrajnym brakiem informacji, ponieważ takie zdania składają się z jednego słowa i mają raczej na celu oddanie nastroju niż dokładne przekazanie informacji. W tym względzie należy uznać, że jednoczęściowe zdanie bezosobowe można uznać za wyrok tylko wtedy, gdy zostanie doprecyzowane i uzupełnione niezbędnymi danymi.

Wszystkie powyższe dotyczą również zdania denominacyjne, np. „Lato”; "Morze". Zdania nominalne, oprócz tego, że pokrywają się z jednoskładnikowymi zdaniami bezosobowymi, mają swoją specyfikę. Rzecz w tym, że takich propozycji w ogóle nie można rozpatrywać w oderwaniu od kontekstu. Najczęściej zdania rzeczownikowe pełnią rolę odpowiedzi na wcześniej wypowiedzianą frazę. Na przykład: „Wielokolorowy łuk po deszczu, co to jest?” - „Tęcza”.

Należy wspomnieć, że niektóre zdania narracyjne również wymagają uzupełnienia i doprecyzowania, gdyż w przeciwnym razie nie mogłyby zawierać orzeczeń. Na przykład: „Latem w naszej okolicy zawsze jest zimno” wymaga wyjaśnienia, o których obszarach mówimy. W przeciwnym razie nie jest jasne, czy wyrok jest prawdziwy, czy też nie odzwierciedla rzeczywistości. Podobnie jak zdanie „Ten zespół jest najlepszy w nauce” nie daje nam pojęcia, o jakiej nauce mówimy i jaki zespół nazywa się najlepszym. W związku z tym wymagane są uzupełnienia i wyjaśnienia dotyczące tych pozycji.

Omówione powyżej zdania deklaratywne powstają najczęściej w wyniku oddzielenia konkretnego zdania od zdania głównego, bez dokonywania zmian w jego składzie. Innymi słowy, gdy zdanie jest wyrwane z kontekstu.

Obecnie nie ma jednoznacznego stanowiska w kwestii orzeczeń w wyrokach motywacyjnych. Zdania motywacyjne mają na celu przekazanie informacji o pragnieniu, impulsie i ogólnym kierunku działania osoby je wypowiadającej. Prawdopodobnie każda osoba zna przykłady takich zdań z dzieciństwa. Np. hasła, wezwania typu „Zaopiekuj się przyrodą – swoją mamą!”, „Ojczyzna woła!”, „Pokój światu!” są oferty motywacyjne. Zdania takie nie są sądami, mimo że zawierają potwierdzenie lub zaprzeczenie czegoś. Na przykład: „Nie pal!”, „Uprawiaj sport!” - są to oferty motywacyjne, z których pierwsza ma na celu wyparcie się złego nawyku, a druga afirmuje prawidłowy sposób życia.

Jednak wielu naukowców twierdzi, że rozkazy, polecenia, apele, hasła zawierają… sądy modalne. Rozpatrywane są one w ramach logiki modalnej (jest to logika nieklasyczna). Zdania modalne zawierają tak zwane operatory modalne. Są to słowa takie jak „możliwy”, „sprawdzony”, „konieczny” itp. Oceny modalne zostaną omówione bardziej szczegółowo w odpowiednim temacie.

Tak więc wezwania „Bądź zahartowany!”, „Nie rób zamieszania”, „Cała naprzód!”, według wielu badaczy, zawierają osąd. Jak wspomniano powyżej, nie udało się wypracować jednego punktu widzenia w rozważanej kwestii, a część naukowców w ogóle nie neguje obecności wyroków w zdaniach motywujących. Stanowisko to przekonuje fakt, że zdania motywacyjne nie zawierają negacji ani afirmacji i nie można o nich powiedzieć, czy są prawdziwe, czy fałszywe.

Pytanie jest głównym sposobem na nauczenie się czegoś nowego od osoby, która wie więcej niż ty. Pytania są wyrażane w formie zdań pytających. Czy te zdania zawierają osądy? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Większość zdań pytających niczego nie zaprzecza, podobnie jak niczego nie stwierdzają i nie da się ustalić prawdziwości takiego zdania, a tym samym jego fałszywości. Z tego punktu widzenia zdania pytające w oczywisty sposób nie mogą być nośnikami wyroków. Nie możemy jednak zapominać o zdaniach zawierających pytania retoryczne. Takie pytania zdecydowanie wypełniają zdanie znaczeniem i nowymi informacjami. Takie zdanie, choć nie wprost, ale z wystarczającą oczywistością, wyraża pewne prawdy. Na przykład informacje te mogą wskazywać na pragnienie każdego człowieka do szczęścia, stosunek ludzi do wojny i pokoju, ubóstwa i bogactwa. To sprawia, że ​​zdanie pytające jest w stanie wyrazić osąd. Przykładem takich pytających zdań może być: „Czy wojna się skończy?”, „Kto nie chce szczęścia?” itp.

WYKŁAD nr 11. Proste sądy. Koncepcja i rodzaje

1. Pojęcie i rodzaje sądów prostych

Jak wiesz, wszystkie osądy można podzielić na proste, и złożony. Prawie wszystkie sądy podane powyżej są proste.

Proste osądy można zidentyfikować w przeciwieństwie do skomplikowane. Te ostatnie składają się z kilku prostych sądów, dlatego wyrażane są w języku konstrukcjami dłuższymi i bardziej złożonymi. Jeśli przyjmiemy tautologię, sądy złożone są pod każdym względem „trudniejsze” niż proste. Często takie sądy dokładnie i prawidłowo odzwierciedlają zjawiska otaczającej rzeczywistości, przedmiotów, ich właściwości i relacji. Cechą złożonych sądów jest to, że zawierają one informacje o kilku heterogenicznych obiektach jednocześnie, co czyni je pełniejszymi. Nie oznacza to jednak, że proste sądy są „gorsze”. Dzięki swojej prostocie i przejrzystości nadal można je spotkać częściej. Ponieważ w prostych sądach nie ma potrzeby odzwierciedlania kilku heterogenicznych obiektów jednocześnie, ryzyko błędu jest mniejsze. Można też powiedzieć, że konstrukcja takich sądów jest „prostsza”, gdyż składa się ze zdania zawierającego informację tylko o jednym przedmiocie (klasie obiektów).

Proste sądy są kategoryczny i asertywny. Jednocześnie mogą być z kolei proste sądy asertywne atrybutywny (odzwierciedlają właściwości obiektu) i egzystencjalny (związane z ideą istnienia obiektu w rzeczywistości). Trzeci rodzaj prostych sądów asertywnych to: ocena relacji między obiektami.

Sądy kategoryczne są twierdzące i negatywne, a także ogólne, szczegółowe i jednostkowe.

2. Sądy kategoryczne

Rozpatrując sądy z punktu widzenia logiki tradycyjnej, można zauważyć, że są one zasadniczo kategoryczne.

Oznacza to, że albo potwierdzają, albo zaprzeczają temu lub temu tematowi, a jednocześnie trzecia opcja nie jest dozwolona. W ten sposób, oceny kategoryczne mogą być pozytywne i negatywne. Na przykład twierdzenia „Księżyc jest satelitą Ziemi” i „Wielka Brytania jest państwem wyspiarskim” są twierdzące. Stwierdzenia „Żadna stolica nie jest wioską” czy „Niektóre wina nie są francuskie” są negatywne. Ten podział sądów kategorycznych dokonuje się według jakości łącznika. Jak pamiętamy, łącznik można rozróżnić po słowach „jest” i „nie jest” lub „jest” i „nie jest”. Zatem w zależności od tego, jaki rodzaj łącznika zostanie zastosowany w tym konkretnym przypadku, możemy mówić o obecności lub braku pewnych cech w przedmiotach oceny. Obecność jest wskazywana przez kopułę „jest”, nieobecność wyrażana jest przez kopułę „nie”. Z powyższego jasno wynika, że ​​sądy kategoryczne mogą być pozytywne i negatywne. Aby jednak pełniej zrozumieć relację pomiędzy tymi dwoma rodzajami sądów, konieczne jest bliższe zapoznanie się z każdym z nich.

twierdzący, kategoryczny osąd posiada umiejętność określenia cech właściwych dla danego przedmiotu. Sprawia to, że taki osąd jest wygodniejszy przy odzwierciedleniu tego czy innego przedmiotu, ponieważ w ten sposób pełniej rozróżnia się jego właściwości. Oznacza to, że wystarczy, aby osoba formułująca wyobrażenie o przedmiocie na podstawie sądu afirmatywnego po prostu odróżniła go od masy innych jednorodnych (a zatem niejednorodnych) przedmiotów.

Negatywna ocena kategoryczna nie ma właściwości afirmatywnych. Pod względem odzwierciedlenia właściwości obiektu te dwa typy są przeciwstawne. Tak więc sąd negatywny nie mówi, że przedmiot ma tę lub inną właściwość, ale daje nam wyobrażenie o tym, jakiej właściwości ten przedmiot nie ma. W ten sposób często uzyskuje się raczej niewyraźny obraz. Wiedząc tylko, jakiej własności przedmiot nie posiada, bardzo trudno jest ocenić jego naturę. Oznacza to, że znacznie łatwiej jest odróżnić obiekt od innych, wiedząc, jakie ma właściwości, niż odwrotnie. Oczywiście ocena negatywna może również służyć odzwierciedleniu pewnego tematu, częściej jednak służy doprecyzowaniu.

Podział na opisane powyżej typy przeprowadzono w zależności od jakości więzadła.

Kolejną podstawą podziału jest ilość. Oznacza to, że klasyfikacja opiera się na pytaniu, ile obiektów danej klasy mieści się w danym pojęciu i znajduje w nim swoje odzwierciedlenie. Pojęcie może zawierać wskazówkę, że odnosi się do wszystkich obiektów danej klasy, części tych obiektów lub nawet tylko jednego z nich. W zależności od tej podstawy można podzielić na proste pojęcia kategoryczne ogólne, prywatne i indywidualne.

Jak widać, wszystkie takie sądy mają wyrażenie ilościowe (zawierają wskazanie zawartych w nich przedmiotów). Dlatego dla wygody opracowano typologię (klasyfikacja łączona) takich sądów. Ta klasyfikacja składa się z czterech punktów.

pierwszy reprezentowane przez sądy na ogół twierdzące. Jak sama nazwa wskazuje, sądy takie mają charakter twierdzący i ogólny. W związku z tym struktura takiego wyroku brzmi: „Wszystkie S są P”. Na przykład: „Wszyscy ludzie są ssakami”.

Drugi typ sądy nazywane są prywatnie twierdzącymi. Ma strukturę „Niektóre S to P”. Na przykład: „Niektórzy sportowcy są snowboardzistami”.

Trzeci typ prostych sądów kategorycznych jest na ogół negatywny. Struktura tego typu to „Żadne S nie jest P”, a przykładem jest „Żaden pies nie jest gadem”.

Ostatni i czwarty typ prostych sądów kategorycznych to szczególny typ negatywny. Znajduje to odzwierciedlenie w postaci formuły „Niektóre S to nie P”. Przykładem może być propozycja „Niektóre jeziora nie są słodkowodne”.

Wszystkie te rodzaje osądów mają dosłowne odbicie. W przypadku ogólnej twierdzącej i szczególnej twierdzącej są to odpowiednio litery A i I. Ogólne negatywne sądy są oznaczone jako E, a szczególnie negatywne jako O. Litery te pochodzą od słów afirmo ("potwierdzam") i nego ("zaprzeczam").

Biorąc pod uwagę strukturę orzeczeń, nie można pominąć tak ważnej kwestii, jaką jest rozmieszczenie pojęć. Jak wiadomo, każdy wyrok zawiera co najmniej podmiot i orzeczenie, oznaczone na schemacie literami S i P. Zarówno podmiot, jak i orzeczenie są pojęciami i jak wszystkie pojęcia charakteryzują się objętością i treścią. Jeżeli na treść składają się cechy charakteryzujące pojęcie, to w tomie znajdują się informacje o pojęciach podrzędnych. To na podstawie zakresu pojęć S i P kształtuje się opinia o ich dystrybucji lub niedystrybucji. Zatem zakres danego pojęcia uważa się za nieprzypisany, jeżeli jest on częściowo objęty lub częściowo wyłączony z zakresu innego pojęcia. W przeciwieństwie do braku dystrybucji, dystrybucja to termin, którego zakres jest całkowicie objęty zakresem innego terminu lub z niego wyłączony.

Rozkład terminu może zależeć od rodzaju orzeczenia. Mogą zaistnieć przypadki, gdy przedmiot wyroku jest nierozdzielny, w przeciwieństwie do orzeczenia. Na przykład w zdaniu „Niektórzy sportowcy są biathlonistami” podmiotem jest termin „sportowcy”, orzeczeniem „biathloniści”, a kwantyfikatorem „niektórzy”. Zakres pojęcia (terminu), które w tym przypadku jest orzeczeniem, jest węższy niż zakres przedmiotu orzeczenia. Związek między tymi dwoma pojęciami można wyrazić za pomocą kręgów Eulera. W tym przypadku okrąg reprezentujący orzeczenie zostanie całkowicie wpisany w większe koło podmiotu. Temat tutaj jest nierozdzielny, ponieważ myśli się w nim tylko o części sportowców (biathlonistów), a orzeczenie jest rozproszone, ponieważ termin „biathloniści” jest w pełni objęty zakresem pojęcia „sportowcy”.

Powyższy wyrok jest prywatnie twierdząco. Zdanie „Niektórzy bokserzy są mistrzami świata” charakteryzuje się tym, że zarówno jego przedmiot, jak i orzeczenie są nierozdzielne. Wyrażając te sądy w postaci okręgów Eulera, otrzymujemy dwa przecinające się promienie, z których żaden nie jest całkowicie zawarty w objętości drugiego, ponieważ tylko niektórzy bokserzy są mistrzami świata, ale nie wszyscy mistrzowie są bokserami.

Wyrok „Wszystkie kwadraty są prostokątami”

uniwersalny. Tutaj podmiotem jest pojęcie „kwadratów”, predykatem są „prostokąty”. Słowo kwantyfikatora to „wszystko”. Orzeczenie w tym przypadku jest szersze niż podmiot i całkowicie obejmuje ten ostatni w swoim zakresie. Zatem wszystkie kwadraty są prostokątami, ale nie wszystkie prostokąty są kwadratami. Oznacza to, że podmiot danego wyroku jest rozłożony, natomiast orzeczenie nie jest rozłożone. Jeśli zmienisz ten sąd, możesz uzyskać przypadek wzajemnego podziału podmiotu i orzeczenia. Dodajmy do wyroku słowo „równoboczny” i otrzymamy, co następuje: „Wszystkie kwadraty są prostokątami równobocznymi”. W tym przypadku objętości obu pojęć są równe, są one całkowicie zawarte w sobie. Rozkład pojęć odzwierciedlają diagramy, gdzie znak plus (+) wyraża rozkład pojęcia, a brak rozkładu - znak minus (-).

Przejdźmy od pojęć twierdzących do pojęć negatywnych.

Prywatny negatyw sądy mają strukturę „Niektóre S nie są P.” W zdaniu „Niektórzy członkowie personelu wojskowego nie są inżynierami” podmiotem jest pojęcie „personel wojskowy”, orzeczeniem jest „inżynierowie”, a słowem kwantyfikatorem jest „niektórzy”. Temat jest nierozdzielny, ponieważ w swoim zakresie mamy na myśli tylko część personelu wojskowego, natomiast orzeczenie obejmuje wszystkich inżynierów, z których żaden nie jest objęty zakresem podmiotu. Na diagramie kołowym Eulera ocena ta jest odzwierciedlona w postaci dwóch przecinających się okręgów. Żadne z nich nie jest całkowicie objęte zakresem drugiego. Ten przykład pokazuje, że czasami można popełnić błąd. Wynika to z zewnętrznego podobieństwa kołowych wzorców częściowych sądów negatywnych i częściowo afirmatywnych. W tym przypadku błąd może polegać na tym, że na podstawie faktu, że podmiot i orzeczenie charakteryzują się wzajemnym przecięciem, można błędnie zdefiniować te terminy jako nierozdzielne. Mówiąc najprościej, zauważamy, że w tej ocenie nie bierzemy pod uwagę całej populacji personelu wojskowego (S), ale tylko tę część, która nie jest inżynierami (P). W orzeczeniu mamy na myśli wszystkich inżynierów, z których żaden nie jest objęty zakresem przedmiotu. Ponieważ podmiot nie zawiera ani jednego inżyniera, orzeczenie reprezentuje całą ogół osób w tym zawodzie. W ten sposób orzeczenie, w przeciwieństwie do podmiotu, jest dystrybuowane.

Wszystkie negatywne wyroki mają strukturę „Nie S to P”. Twierdzenie „Żaden człowiek nie jest ptakiem” jest generalnie negatywne. Tutaj zarówno podmiot, jak i orzeczenie są całkowicie rozdzielone. Wynika to z faktu, że tomy pojęć „człowiek” i „ptak” nie przecinają się, są całkowicie od siebie wykluczone. Na diagramie kołowym relacja między tymi pojęciami wygląda jak dwa koła stojące obok siebie, ale nie przecinające się ze sobą.

Po rozważeniu wszystkich tych przypadków możemy stwierdzić, że istnieje wzór.

Podział podmiotu i orzeczenia zależy od rodzaju orzeczenia. Podmiot jest rozproszony w sądach ogólnych, ale nie w sądach szczegółowych. Jeśli chodzi o orzeczenie, możemy powiedzieć, że jest on rozdzielony w sądach twierdzących i negatywnych, ale jeśli w sądach negatywnych jest zawsze rozdzielany, to w sądach twierdzących tylko wtedy, gdy jest równy objętościowo podmiotowi lub jeśli objętość podmiotu jest szersza.

Możliwość ustalenia rozkładu terminów jest bardzo ważna, gdyż jest to jeden z mechanizmów sprawdzania poprawności orzeczeń. Mechanizm ten pozwala sprawdzić poprawność konstrukcji sylogizmów kategorycznych. Sprawdzane są również wnioskowania bezpośrednie.

3. Ogólne, prywatne, jednostkowe sądy”

Ogólne kategoryczne sądy mieć strukturę „Wszystko S jest (nie jest) P”. Mogą być selektywne i ekskluzywne.

Pierwszy na podstawie pewnych cech jeden obiekt jest odróżniany od grupy innych i rozpatrywany osobno. Stąd rola tego podmiotu, jego powiązania, relacje z innymi podmiotami rozważane są nieco dokładniej. Wyboru przedmiotu z klasy innych dokonuje się za pomocą słowa „tylko”, którego używa się we wszystkich takich sądach. Przykładem mogą być następujące zdania: „We wszystkich pokojach w domu, jakby nadeszła zima, a tylko w salonie było ciepło” lub „Tylko Iwanow nie zdał egzaminu na czas”.

Wyłączne wyroki także oddzielić jeden obiekt od grupy innych. Zawierają słowa „z wyjątkiem”, „z wyjątkiem” itp. Na przykład: „Wszyscy studenci zdali sesję na czas, z wyjątkiem Iwanowa”; „Z wyjątkiem Księżyca ciała niebieskie nie są satelitami Ziemi”. Zasady języka rosyjskiego, matematyki, fizyki, logiki, języków obcych i innych nauk zawierające wyjątki od ogólnych należy również uznać za wykluczające pojęcia.

Prywatne wyroki może być odzwierciedlone jako „Niektóre S są (nie są) P”. Naukowcy zastanawiają się, jaki punkt widzenia można uznać za takie osądy niepewne i pewne. Według badaczy, niepewne osądy to takie, które nie zawierają mniej lub bardziej precyzyjnego wskazania zakresu podmiotów, których opinia znajduje odzwierciedlenie w tych orzeczeniach. Tak więc np. propozycja „Niektóre samochody są sportowe” jest uważana za bezterminową, ponieważ nie mówimy w niej, że wszystkie samochody powinny być uznawane za sportowe, ale nie podajemy, że tylko część samochodów może być uznana Sporty. Słowo „niektórzy”, wskazujące na przynależność danego osądu do konkretnych, jest uważane przez badaczy wyznających ten punkt widzenia za niedostateczne ograniczenie liczby podmiotów, w stosunku do których ten sąd jest wyprowadzany. W celu zmiany znaczenia tego słowa i uzyskania pewnych osądów proponuje się doprecyzowanie ich słowem „tylko”. Na przykład, niektórzy będzie wyrok „Tylko niektóre samochody są sportowe”.

Idąc dalej tokiem rozumowania, należy stwierdzić, że formuła „Niektóre S są (nie) P” jest wspólna dla wszystkich poszczególnych sądów i można je umieścić w ramach tej formuły. Widać to na przykładzie wyroków nieokreślonych. Pewne sądy, również szczególne, są zgodne z formułą „Tylko niektóre S są (nie są) P”. W niektórych prywatnych sądach można spotkać skwantyfikowane słowa „dużo”, „kilka”, „większość”, „mniejszość”, „wiele” itp.

Pojedyncze sądy kategoryczne mają strukturę „To S jest (nie jest) P”. Zatem ich przedmiotem jest pojęcie pojedyncze, czyli takie, którego zakres ogranicza się tylko do jednego elementu. Pojedyncze orzeczenia brzmią zatem: „Moskwa jest stolicą Rosji”; „J. London nie jest pisarzem rosyjskim”; „Słońce nie jest planetą”.

WYKŁAD nr 12. Sądy złożone. Formowanie złożonych orzeczeń

1. Pojęcie złożonych orzeczeń

Pojęcie złożonych orzeczeń jest nierozerwalnie związane z: koniunkcja, alternatywna, implikacja, równoważność i negacja.

Są to tak zwane linki logiczne. Są używane jako jednoczące ogniwo, łączące jedną prostą propozycję z drugą. W ten sposób powstają złożone zdania. To znaczy złożone osądy są sądami stworzonymi z dwóch prostych.

Stosunek prawdziwości osądów jest przedstawiony w tabelach. Tabele te odzwierciedlają wszystkie możliwe przypadki prawdziwości i fałszywości sądów, a każdy z sądów prostych, wchodzący w skład złożonego, jest odzwierciedlony w „czapce” tabeli jako litera (np. a, b). Prawda lub fałsz znajduje odzwierciedlenie w postaci liter „I” lub „L” (odpowiednio prawda i fałsz).

Przed rozważeniem koniunkcji, alternatywy, implikacji, równoważności i negacji warto podać im krótki opis. Te logiczne spójniki nazywane są stałymi logicznymi.

W literaturze można spotkać ich inną nazwę – stałe logiczne, nie zmienia to jednak ich istoty. W naszym języku stałe te wyrażane są pewnymi słowami. Zatem spójnik wyraża się za pomocą spójników „tak”, „ale”, „chociaż”, „ale”, „i” i innych, a alternatywę wyraża się za pomocą spójników „lub”, „albo” itp. potrafi mówić o prawdziwości spójnika, jeżeli oba zawarte w nim proste zdania są prawdziwe. Rozłączenie jest prawdziwe, gdy prawdziwe jest tylko jedno proste zdanie. Odnosi się to do ścisłej alternatywy, podczas gdy nieścisła alternatywa jest prawdziwa, pod warunkiem, że co najmniej jeden z jej prostych sądów składowych jest prawdziwy. Implikacja jest zawsze prawdziwa, z wyjątkiem jednego przypadku.

Rozważmy powyższe bardziej szczegółowo.

spójnik (a^{^}b) - jest to sposób łączenia sądów prostych w złożone, w którym prawdziwość sądu wynikowego zależy bezpośrednio od prawdziwości sądów złożonych. Prawda takich sądów osiąga się tylko wtedy, gdy oba proste sądy (zarówno a, jak i b) są również prawdziwe. Jeżeli przynajmniej jeden z tych sądów jest fałszywy, to nowy, złożony z nich osąd również powinien zostać uznany za fałszywy. Przykładowo, w wyroku "Ten samochód jest bardzo wysokiej jakości (a) i przejechał zaledwie dziesięć tysięcy metrów (b)", prawda zależy zarówno od jego prawej, jak i lewej strony. Jeśli oba proste zdania są prawdziwe, to złożone z nich złożone również jest prawdziwe. W przeciwnym razie (jeśli przynajmniej jedno z prostych zdań jest fałszywe), jest fałszywe. Ten osąd jest cechą konkretnego samochodu. Fałszowość jednego z prostych zdań nie wyklucza oczywiście prawdziwości drugiego, a to może prowadzić do błędów związanych z określaniem prawdziwości złożonych zdań tworzonych za pomocą spójnika. Oczywiście prawdziwości jednego prostego zdania nie wyklucza fałszywość drugiego, ale nie powinniśmy zapominać, że charakteryzujemy przedmiot i z tego punktu widzenia fałszywość jednego z prostych zdań rozpatruje się od drugiego. bok. Wynika to z faktu, że wraz z fałszywością osądu w jednym z punktów tej cechy, cecha jako całość staje się fałszywa (innymi słowy, prowadzi do przekazywania błędnych informacji o maszynie jako całości).

Rozdzielczość (aVb) jest surowy i nieścisły. Różnica między tymi dwoma typami alternatywy polega na tym, że w formie nieścisłej jej członkowie nie wykluczają się wzajemnie. Przykładem nieścisłej alternatywy może być: „Aby uzyskać obrabiany przedmiot, część można wykończyć na maszynie (a) lub wstępnie obrobić za pomocą pliku (b)”. Oczywiście tutaj a nie wyklucza bi vice versa. Prawda takiego sądu złożonego zależy od prawdziwości jego członków w następujący sposób: jeśli oba człony są fałszywe, to utworzony przez nie sąd rozłączny również uważa się za fałszywy. Jeśli jednak tylko jedno proste zdanie jest fałszywe, takie rozłączenie uznaje się za prawdziwe.

Ścisła alternatywa charakteryzuje się tym, że jego członkowie wykluczają się nawzajem (w przeciwieństwie do słabej alternatywy). Zdanie „Dziś odrobię pracę domową (a) lub wyjdę na spacer (b)” jest przykładem ścisłej alternatywy. Tak naprawdę możesz w tej chwili wykonać tylko jedną czynność - odrobić pracę domową lub wyjść na spacer, zostawiając zadanie domowe na później. Zatem ścisła dysjunkcja jest prawdziwa tylko wtedy, gdy prawdziwe jest tylko jedno z zawartych w niej zdań prostych. Jest to jedyny przypadek, w którym prawdziwe jest ścisłe rozróżnienie.

Równowartość Charakteryzuje się tym, że wykształcone zdanie złożone jest prawdziwe tylko wtedy, gdy oba zdania proste składające się na jego kompozycję są prawdziwe, a fałszywe, gdy oba te zdania są fałszywe. Dosłownie równoważność wygląda jak a = b.

Kiedy zanegowanie zdania, wyświetlanego jako a, jest prawdziwe, gdy pojęcie jest fałszywie zanegowane. Wynika to z faktu, że negacja i zanegowana propozycja prosta nie tylko są ze sobą sprzeczne, ale także wykluczają (zaprzeczają). Okazuje się więc, że gdy pojęcie a jest prawdziwe, to pojęcie a jest fałszywe. I odwrotnie, jeśli a jest fałszywe, to zaprzeczenie jest prawdą.

Implikacja (a - › b) prawda we wszystkich przypadkach z wyjątkiem jednego. Innymi słowy, jeśli oba proste zdania w implikacji są prawdziwe lub fałszywe, lub jeśli zdanie a jest fałszywe, to implikacja jest prawdziwa. Jednak gdy zdanie b jest fałszywe, sama implikacja staje się fałszywa. Widać to na przykładzie: „Wrzucimy działający nabój do ognia (a), wybuchnie (b)”. Oczywiście, jeśli pierwszy osąd jest prawdziwy, to drugi jest również prawdziwy, ponieważ nieuchronnie nastąpi eksplozja naboju wrzuconego do ognia. Rozważając zatem pierwszy przypadek, możemy stwierdzić, że jeśli drugie zdanie jest fałszywe, to cała implikacja jest fałszywa.

Wszystkie powyższe przykłady koniunkcji, alternatywy, implikacji składały się z dwóch zmiennych. Jednak nie zawsze tak jest. Mogą istnieć trzy lub więcej zmiennych. Biorąc pod uwagę złożone osądy za prawdę, otrzymujemy dosłowne formuły. Te ostatnie można scharakteryzować jako prawdziwe lub fałszywe. W związku z tym formuła jest nazywana identycznie prawdziwą, jeśli jest prawdziwa dla dowolnej kombinacji jej zmiennych. Nazwa identycznie fałsz ma formułę, która przyjmuje tylko fałszywą wartość (wartość „fałsz”). Ostatnim rodzajem takich formuł jest formuła satisfiable. W zależności od kombinacji zawartych w nim zmiennych może przyjmować zarówno wartość „prawda”, jak i wartość „fałsz”.

2. Wyrażanie oświadczeń

Zdania wyrażane są za pomocą symboli. - zmienne i znaki oznaczające terminy logiczne. W tym celu nie ma innych symboli.

Zmienne oświadczenia są wyrażone literami alfabetu łacińskiego (a, b, c, d itd.). Takie litery nazywamy wyrażeniami zmiennymi, a także zmiennymi zdaniowymi. Mówiąc prościej, ta grupa symboli odnosi się do prostych osądów, które składają się na zdanie. Te sądy wyrażane są w formie zdań narracyjnych.

Kolejna grupa postaci, używany do wyrażania stwierdzeń w formie formuł, to są znaki. Reprezentują terminy logiczne, takie jak koniunkcja i dysjunkcja, które mogą być ścisłe lub nieścisłe, negacja, równoważność i implikacja. Koniunkcja jest wyświetlana jako znak w górę (^), a alternatywna jako znak w dół (V). Aby uzyskać ścisłą alternatywę, nad polem wyboru umieszczana jest kropka. Implikacja ma znak „-›”, negację (-), równoważność (=).

Ostatnim rodzajem symboli używanych do wyrażania instrukcji są nawiasy.

Symbole oznaczające terminy logiczne i typy spójników charakteryzują się różną siłą. Zatem więzadło ^ jest uważane za najsilniejsze, to znaczy wiąże się silniej niż wszystkie inne. Więzadło V jest silniejsze niż -, co jest ważne tylko w niektórych przypadkach. Zatem określenie siły spójników staje się ważne przy pisaniu formuł bez użycia nawiasów. Jeśli mamy stwierdzenie wyrażone wzorem (a^b)Vc, nie musisz pisać nawiasów, ale bezpośrednio to zaznacz a^bVc. Ta sama zasada obowiązuje w przypadku użycia symbolu - ›. Jednak ta zasada nie sprawdza się we wszystkich przypadkach. Oznacza to, że w wielu przypadkach niedopuszczalne jest pomijanie nawiasów. Przykładowo, gdy spójnik pojęcia a realizowany jest z dwoma innymi pojęciami połączonymi relacją implikacji i oddzielonych nawiasami, niedopuszczalne jest pominięcie tego ostatniego (a^(b - C)). Jest to oczywiste, gdyż w przeciwnym razie konieczne byłoby najpierw wykonanie spójnika, a dopiero potem implikacji. Ze szkolnych zajęć z matematyki wiemy, że w takim przypadku nie da się pominąć nawiasów. Poniższy przykład może zilustrować taką sytuację: 2 X (2 + 3) = 10 и 2 X 2 + 3 = 7. Wynik jest oczywisty.

W związku z powyższym można zauważyć, że nie każdy symboliczny wyraz wypowiedzi jest formułą. Wymaga to obecności pewnych znaków. Na przykład, formuła musi być poprawnie skonstruowana. Przykładami takiej konstrukcji mogą być: (a^b), (aVb), (a - b), (a = b). Konstrukcja ta określana jest jako PPF, czyli prawidłowo skonstruowana formuła. Przykładami niepoprawnie skonstruowanych formuł mogą być: a^b,aVb, Vb, za - b, (a^b) itd. W pierwszych trzech przypadkach błędność wzoru polega na tym, że pojęcia połączone snopami muszą być ujęte w nawiasy. Ostatnia formuła ma otwarty nawias, podczas gdy trzeci przykład charakteryzuje się tym, że jednego prostego pojęcia nie łączy się z drugim, mimo że występuje symbol alternatywy.

W naszym codziennym życiu często, czasem nie zauważając tego, posługujemy się nie tylko prostymi, ale i złożonymi osądami. Takie sądy, jak już wspomniano powyżej, powstają z dwóch lub więcej prostych sądów za pomocą spójników logicznych, które nazywamy alternatywą, koniunkcją, implikacją i negacją, a także równoważnością. Linki te są wyrażone za pomocą znaków: ^ dla spójnika V do alternatywy, -> dla implikacji. znajomy, rodzinny = Wyświetl równoważność, a znak a oznacza zaprzeczenie. Istnieją dwie możliwości wyświetlania alternatywy. Pierwszy to prosty znacznik w dół w celu uzyskania prostej alternatywy. W przypadku skomplikowanych stosuje się ten sam znacznik wyboru, ale z kropką na górze. Graficzne przedstawienie formuł sądów złożonych jest bardzo ważne, ponieważ pozwala lepiej zrozumieć ich strukturę, charakter i znaczenie.

Łączniki logiczne łączą proste zdania, które są zasadniczo zdaniami oznajmującymi. A opcji jest tu całkiem sporo. Zdania mogą składać się z rzeczowników i przymiotników, czasowników, imiesłowów itp. Niektóre zdania są prostymi zdaniami, inne są złożone. Złożone sądy lub twierdzenia charakteryzują się tym, że można je podzielić na dwa proste, połączone stałą logiczną. Nie jest to jednak możliwe w przypadku wszystkich zdań złożonych. Jeżeli w wyniku rozczłonkowania oświadczenie zmienia swoje znaczenie, operacja taka jest niedopuszczalna. Na przykład, gdy mówimy „Teren był stary, a domy na nim dawno popadły w ruinę”, mamy na myśli spójnik, w którym jedna strona „obszar był stary” łączy się spójnikiem „i” z część druga: „domy w nim już dawno popadły w ruinę”. Znaczenie stwierdzenia nie uległo zmianie, mimo że proste twierdzenia rozpatrywaliśmy w oderwaniu od siebie. Jednak w stwierdzeniu „Na parkingu stoi piękny i szybki samochód” próba rozdzielenia doprowadzi do zniekształcenia pierwotnie przekazywanej informacji. Zatem rozpatrując oddzielnie proste zdania otrzymujemy: „na parkingu stoi piękny (samochód)” – to pierwsze zdanie połączone z drugim spójnikiem „i”. Druga propozycja to: „(jest) szybki samochód zaparkowany na parkingu”. W rezultacie można by pomyśleć, że były dwa samochody – jeden piękny, drugi szybki.

Logika - jest to oczywiście nauka niezależna, posiadająca własny aparat pojęciowy, narzędzia, bazę informacyjną. Każda samodzielna nauka jest odseparowana od innych i często radykalnie różni się podejściem do określonego tematu. Należy o tym pamiętać, rozważając konstrukcje języka rosyjskiego z punktu widzenia logiki. Logika bada takie konstrukcje bardziej w izolacji. Dlatego często przy rozpatrywaniu różnych orzeczeń nie bierze się pod uwagę czynnika czasu. W języku rosyjskim zawsze brany jest pod uwagę czynnik czasu, w odpowiednich przypadkach. Należy tu powiedzieć o przemienności spójnika, która jest nierozerwalnie związana z powyższymi cechami języka i logiki.

Przemienność - to jest równoważność wyroków (oświadczeń), kiedy (a^b) = (b^a). W języku prawo koniunkcji przemiennej nie ma zastosowania, ponieważ brany jest pod uwagę czynnik czasu. Nie sposób bowiem wyobrazić sobie równoważności pewnych sądów, z których jeden jest wcześniejszy od drugiego i odwrotnie. Na przykład stwierdzenie „Zaczęło padać i zmokliśmy” nie byłoby równoważne.

(a^b) i „Zmokliśmy i zaczęło padać” (b^a). Tę samą sytuację można zobaczyć w zdaniach: „Rozległ się strzał i bestia upadła” oraz „Bestia upadła i rozległ się strzał”. Oczywiście brany jest tu pod uwagę czynnik czasu, wedle którego jedno wydarzenie lub działanie, odzwierciedlone w złożonym sądzie, poprzedza inne, które determinuje sens całej wypowiedzi.

Logika abstrahuje od czasu i ocenia sąd tylko z punktu widzenia jego poprawnej konstrukcji, prawdziwości lub fałszu. Pod tym względem powyższe stwierdzenia są równoważne, ponieważ w każdym indywidualnym przypadku obie ich części są prawdziwe.

Tak więc, Instrukcje koniunktywne w logice są przemienne, użycie spójnika „i” w sądach z językowego punktu widzenia (w przypadku uwzględnienia czynnika czasu) jest nieprzemienne.

Pomimo tego, że przyimki, z którymi tworzy się spójnik, zostały wskazane powyżej, nie można powiedzieć, że w przypadku braku tych przyimków w sądzie, spójnik jest niemożliwy. To nie jest prawda. Często w zdaniach, które są złożonymi osądami, jako spójniki używane są różne znaki interpunkcyjne. Na przykład może to być przecinek lub myślnik, a czasem kropka.

Znaki interpunkcyjne używane w wypowiedziach umieszczane są pomiędzy prostymi sądami i łączą je ze sobą. Przykładem użycia znaków interpunkcyjnych jako spójników logicznych jest zdanie „Chmury się rozstąpiły, wyszło słońce” lub „Na dworze było mroźno, wszystkie żywe istoty się schowały, na dachach utworzyły się sople lodu”. Ogólnie rzecz biorąc, wielu naukowców zajmowało się zagadnieniami językowej ekspresji spójnika. Dlatego ten problem jest dobrze opracowany i omówiony.

Dysjunkcja (przypomnijmy, że jej symboliczne oznaczenie to V, a także podobny znacznik wyboru, ale z kropką na górze) może być ścisła lub nieścisła. Jak już wspomniano, różnice między tymi dwoma typami polegają na tym, że warunki nieścisłej alternatywy wykluczają się wzajemnie, podczas gdy warunki ścisłej alternatywy nie.

Prawo przemienności z alternatywą obowiązuje niezależnie od tego, o jaki rodzaj alternatywy chodzi. Pamiętajmy o tym dysjunkcja wyrażana jest za pomocą spójników, najważniejsze z nich to zdecydowanie „lub” i „albo”. Podajmy przykłady ścisłej i nieścisłej alternatywy i wykorzystajmy je do zilustrowania działania prawa przemienności. Zdanie „napiję się wody gazowanej lub niegazowanej” jest przykładem słabej alternatywy, natomiast zdanie „pójdę na uniwersytet lub zostanę w domu” jest alternatywą ścisłą. Różnica między nimi polega na tym, że w pierwszym przypadku akcja będzie nadal wykonywana, niezależnie od wybranego rodzaju wody. W drugim przypadku akcja (pójdę na studia) jest wykluczona, jeśli wybierzesz drugą opcję i pozostaniesz w domu. W wielu przypadkach spójnik „lub” można po prostu zastąpić spójnikiem „lub”. Na przykład w zdaniu „Albo zjadę na nartach, albo spadnę po drodze” możesz użyć spójnika „lub” bez żadnych zmian. Istnieje jednak spójnik, który jest używany niezależnie i jest również łącznikiem rozłącznym. To jest spójnik „albo albo albo”. Dość często używa się go przy konstruowaniu zdań „Dzisiaj przyszedł albo audytor, albo audytor”; „Mieszka albo na ulicy Moskiewskiej, albo na Komsomolskiej” itp.

Jak wspomniano powyżej, prawo przemienności w zdaniach rozłącznych działa niezależnie od rodzaju alternatywy. Weźmy na przykład następujące twierdzenie: „Będę pić wodę z gazem lub bez” oraz „Będę pić wodę bez gazu lub z gazem”. Oczywiście nie ma między nimi żadnej różnicy, znaczenie pozostaje takie samo. Możesz także sprawdzić inne przykłady, np. „Pójdę na uniwersytet lub zostanę w domu” i „Zostanę w domu lub pójdę na uniwersytet”. Treść i zakres złożonego wyroku utworzonego za pomocą dysjunkcji nie zmieniają się w wyniku zmiany układu jego członków. Dlatego mówimy o uniwersalnej przemienności.

Wyrażenie spójników logicznych w języku jest bardzo zróżnicowane, istnieje wiele schematów, według których budowane są zdania. Dla każdego z tych schematów możesz zbudować ogromną liczbę złożonych orzeczeń. Jest to szczególnie charakterystyczne dla języka rosyjskiego w całej jego dwuznaczności. Na przykład implikacja jest budowana według takich schematów, jak na przykład „A potrzebuje B”; „A wystarczy dla B”; „jeśli A, to B”, „A, tylko jeśli B” itp. Na przykład: „Aby dużo wiedzieć, musisz dużo się uczyć”; „Aby skoczyć z wieży, wystarczy poprawnie odepchnąć się stopami”; „Jeśli samochód utknie, trzeba będzie go popchnąć”; „Możesz oddać sesję na czas tylko wtedy, gdy natychmiast zaczniesz się przygotowywać”.

Istnieje kilka formuł równoważności: „A, jeśli B i B, jeśli A”; „dla A, B jest konieczne i wystarczające”; „A wtedy i tylko wtedy, gdy B” itd. Podajmy przykłady sądów zbudowanych na podstawie tych schematów. Na przykład: „Jeśli dana osoba jest zaangażowana w podnoszenie ciężarów, stanie się silniejsza” i „Osoba stanie się silniejsza, jeśli będzie angażować się w podnoszenie ciężarów”; „Aby dostać się na uniwersytet, konieczne i wystarczające jest zdanie egzaminów wstępnych”; „Dotarłeś na szczyt wtedy i tylko wtedy, gdy postawiłeś stopę na najwyższym punkcie góry”.

W związku z tym należy również wspomnieć o niejednoznaczności spójników wyrażających stałe logiczne (koniunkcja, alternatywa, implikacja itp.). Na przykład związek „jeśli” często może wyrażać nie implikację, ale spójnik. Zależy to od istnienia znaczącego związku między osądami. W związku z tym konieczne jest rozważenie wyrażeń języka naturalnego z punktu widzenia ich różnorodności i heterogeniczności.

Oprócz połączeń logicznych, wyrażone w języku rosyjskim za pomocą spójników używanych przy formułowaniu sądów ogólnych i szczegółowych, istnieją kwantyfikatory. Są to kwantyfikator egzystencjalny i kwantyfikator ogólny.

Ogólny kwantyfikator wyrażone w języku rosyjskim słowami „każdy”, „dowolny”, „wszystko”, „brak” itp. Zwykle formułę z ogólnym kwantyfikatorem czyta się jako „wszystkie obiekty mają pewną właściwość”.

Kwantyfikator egzystencji wyrażone słowami „większość”, „mniejszość”, „niektórzy”, „wiele” i „niewiele”, „wiele” i „niewiele”, „prawie wszyscy” itp. Ten kwantyfikator jest wyrażany jako „istnieją obiekty, które mają określoną właściwość". Istnieje wariant kwantyfikatora egzystencjalnego, w którym „istnieją przedmioty, które są większe od pewnej wartości”. W tej konstrukcji obiekty są rozumiane jako liczby.

Niektóre sądy konstruowane za pomocą implikacji wyrażane są w trybie łączącym. Mają tę samą formułę, co inne implikacje (a - › b), ale zwykle nazywa się je kontrfaktami. Tryb łączący pozwala nam zrozumieć, że podstawa i konsekwencja takich sądów są fałszywe. Jednak fałszywość ta nie jest uniwersalna, tj. w pewnych okolicznościach prawdziwość takich twierdzeń jest możliwa. Innymi słowy, takie orzeczenia mogą odzwierciedlać przedmiot sprawy w sposób prawidłowy i obiektywny.

Prawda jest możliwa, jeśli związek między rozumem a skutkiem implikuje, że prawda skutku wynika z prawdy rozumu. W przeciwnym razie możemy stwierdzić fałszywość takiego osądu.

Zdanie skonstruowane w trybie łączącym ma strukturę „jeśli A, to byłoby B”. Na przykład „Gdybyś poszedł na wszystkie zajęcia z logiki, pomyślnie zdałbyś egzamin”; „Gdyby pociąg się nie spóźnił, spóźnilibyśmy się na pociąg” oraz „Gdyby pacjent nie upadł, noga by go nie bolała”.

Twierdzenia kontrfaktyczne mają ogromne znaczenie dla historii, filozofii, w pewnym stopniu matematyki i niektórych innych nauk. Wykorzystywane są przy konstruowaniu hipotez, rozważaniu zagadnień historycznych i innych oraz wyznaczaniu możliwych kierunków pewnych procesów. Na przykład nadal trwają dyskusje na temat Wielkiej Wojny Ojczyźnianej. W ramach tej dyskusji rozważa się kwestię możliwości jej alternatywnego przebiegu i skutków, jakie mogłyby nastąpić w innych okolicznościach. Również w ramach chemii, fizyki i astronomii często stosuje się sądy kontrfaktyczne. Na przykład fizyka praktyczna czasami dochodzi do wniosku, że nie da się teoretycznie określić dokładnego przebiegu procesu. W takim przypadku, aby osiągnąć pożądany efekt, należy zastosować metodę inteligentnego wyszukiwania i potwierdzić wyniki praktyką.

Poniższe stwierdzenie może być przykładem twierdzenia kontrfaktycznego w fizyce: „Jeśli przepuszczamy prąd elektryczny przez miedziany przewodnik, wyładowanie będzie silniejsze”. Ponieważ prawdziwość osądu kontrfaktycznego jest niejednoznaczna, a domyślnie zarówno jego podstawa, jak i konsekwencje (a zatem cały osąd jako całość) są uznawane za fałszywe, osąd ten musi zostać zweryfikowany w praktyce. W takim przypadku zdanie może być prawdziwe lub fałszywe. To zależy od tego, jakiego przewodnika używaliśmy wcześniej. Na przykład, jeśli weźmiemy przewodnik żelazny przed przewodnikiem miedzianym, nasz osąd będzie prawdziwy, ponieważ miedź stawia mniejszy opór podczas poruszania się wzdłuż przewodnika prądu elektrycznego. Jeśli jednak wcześniej używaliśmy złota jako przewodnika, ocena okaże się fałszywa, ponownie z powodu związanego z przewodnością materiałów – złoto ma przewodność znacznie większą niż miedź. Astronomia kwestionuje niektóre właściwości orbit ciał niebieskich i cechy ruchu tych ostatnich, względną pozycję planet, gwiazd, układów i galaktyk itp. W rezultacie stosuje się również twierdzenia kontrfaktyczne. Czasami, aby usprawiedliwić się lub załagodzić nagłą sytuację, ludzie mówią: „Gdyby tak się nie stało, wszystko poszłoby inaczej”. Jest to również przykład użycia trybu łączącego.

Należy jednak pamiętać, że twierdzenia kontrfaktyczne składają się z fałszywych powodów i konsekwencji. Dlatego przy stosowaniu takich konstrukcji w nauce należy zachować pewną ostrożność.

Twierdzenia kontrfaktyczne można wyrazić za pomocą wzorów. Formuły takie odzwierciedlają liczbę wyrazów zdania, rodzaj łącznika między nimi oraz znak implikacji. Implikacja w wyroku kontrfaktycznym ma pewną specyfikę: odpowiada m.in. spójnikowi „jeśli...to”. Po lewej stronie w takiej formule znajdują odzwierciedlenie członkowie zdania kontrfaktycznego odpowiadającego spójnikowi „jeśli”, po prawej stronie - spójnikowi „wtedy”. Lewą i prawą stronę oddziela znak implikacji, odmienny od znaku stosowanego w klasycznej logice zdań. Różnica pomiędzy tymi dwoma symbolami polega na tym, że z tyłu strzałki wskazującej implikację (wersja klasyczna (-›)), w implikacji kontrfaktycznej znajduje się pionowa kreska (| - ›). Takiego znaku nie stosuje się w klasycznej logice zdań.

3. Odmowa złożonych orzeczeń

Negacja sądu w logice - jest to zastąpienie istniejącego pakietu w złożonym zestawieniu innym, przeciwnym do ostatniego. Jeśli mówimy o formule, w której można wyrazić negację sądów złożonych, to należy zauważyć, że negacja jest wyrażona graficznie jako pozioma linia nad sądem zanegowanym. W ten sposób otrzymujemy dwie koncepcje, połączone logicznym łączem, nad którym narysowana jest pozioma linia. Jeżeli taka cecha już istnieje, to w celu realizacji negacji konieczne jest jej usunięcie.

Wszystkie powyższe dotyczą operacji wykonywanych przy użyciu koniunkcji i alternatywy. Nie oznacza to jednak, że zanegowanie sądów złożonych jest możliwe tylko wtedy, gdy zawierają one wyłącznie spójniki i alternatywy. Jeżeli zachodzi konieczność przeprowadzenia operacji negacji w stosunku do wyroku zawierającego implikację, konieczne jest takie zastąpienie tego sądu, aby w przypadku braku zmian implikacja została odrzucona. Oznacza to, że należy wybrać zdanie równoważne podanemu, które nie zawierałoby implikacji. Kiedy mówimy o sądzie równoważnym temu, który zawiera implikację, ale jej nie zawiera, mamy na myśli zastąpienie tego łącznika spójnikiem lub alternatywą. Graficznie wygląda to tak (a - b) = (a V b). Następnie wykonywana jest opisana powyżej operacja, w której znak spójnika zmienia się na alternatywę i odwrotnie.

Zwykle w mowie wyrażenie negacji sprowadza się do dodania przedrostka „nie”. Rzeczywiście, ponieważ określony przedrostek jest ujemny, jego użycie w celu ustalenia czegoś przeciwnego jest całkowicie uzasadnione.

Trzeba wspomnieć o prawach de Morgana. Wykorzystywane są w procesie negowania złożonych sądów i mają formułę wyrażenia.

Istnieją tylko cztery takie prawa i odpowiednio formuły:

jeden) _________

a^b = aVb;

2) _____

a ^{^} b = aVb;

jeden) _________

za V b = za ^{^} b;

4) _____

za V b = za ^{^} b.

Rozważając powyższe, można zauważyć, że negacja złożonego zdania, które zawiera koniunkcję lub alternatywę, jest opcją „prostą”, w której wystarczy przeprowadzić operację negacji.

Formuła utworzona za pomocą praw de Morgana jest następująca:

(a ^{^} b) V (ok ^{^} e) = (a Vb) ^{^} (c Ve).

Podajmy przykłady operacji negacji. Negacja złożonego twierdzenia, w którym nie ma żadnej implikacji: „Skończę pracę, pójdę na spacer i pójdę do sklepu” - „Skończę pracę, ale nie pójdę na spacer i nie pójdę do sklepu. ” Negację zdania złożonego, w którym należy najpierw zamienić implikację na spójnik lub alternatywę, można zilustrować następującym przykładem: „Jeśli kupię samochód, wyjadę za miasto lub pojadę na wieś” - „Kupię samochód, ale nie wyjadę z miasta i nie pojadę na wieś”. dacza.” W tym przykładzie dla wygody pominęliśmy etap eliminacji implikacji.

Trzeba powiedzieć, że osądy, które wzajemnie się negują, nie mogą być jednocześnie prawdziwe i fałszywe. Sytuację sprzeczności lub negacji charakteryzuje to, że jedno ze sprzecznych pojęć jest zawsze prawdziwe, a drugie fałszywe. W tym przypadku nie może być innej pozycji.

Nie da się odróżnić operacji negacji, w wyniku której powstaje nowy sąd, od negacji wchodzącej w skład sądów negatywnych. Negacja orzeczeń może być dokonana zarówno w odniesieniu do całego wyroku, jak i jego części i wyraża się słowami „nie jest”, „nie jest istotą”, „nie jest”, „nieprawidłowy” itp. Na podstawie powyższe, możemy stwierdzić, że istnieją dwa rodzaje odmowy – wewnętrzne i zewnętrzne. Jak można się domyślić, to, co zewnętrzne, neguje cały osąd. Na przykład stwierdzenie „Niektórzy żołnierze nie są spadochroniarzami” jest zaprzeczeniem wewnętrznym, natomiast zdanie „To nieprawda, że ​​Księżyc jest planetą” jest zaprzeczeniem zewnętrznym. Negacja zewnętrzna jest zatem negacją całego sądu jako całości, natomiast negacja wewnętrzna ukazuje fakt sprzeczności lub niespójności orzeczenia z podmiotem.

W postaci formuł można przedstawić następujące rodzaje sądów negatywnych: „wszystkie S są P” i „niektóre S nie są P” (są to sądy ogólne); „żadne S to P” i „niektóre S to P” (prywatne sądy). Ostatnim rodzajem zdań negatywnych jest „to S jest P” i „to S nie jest P” (zdania nazywane liczbą pojedynczą).

WYKŁAD nr 13. Prawda i modalność sądów

1. Modalność wyroków

osąd modalny - jest to odrębny typ sądów, który ma swoje własne cechy i charakteryzuje się zarówno obecnością cech wspólnych z sądami asertorycznymi, jak i różnicą od tych ostatnich.

Sądy modalne badane są w ramach logiki modalnej, która ma niejednorodną treść i dzieli się na kilka gałęzi. Pomiędzy nimi: logika czasu, logika działania, logika norm, logika deontyczna, logika podejmowania decyzji et al.

Z punktu widzenia logiki klasycznej ten lub inny sąd można nazwać asertycznym lub modalnym. Jest oczywiste, że te dwa typy różnią się od siebie.

Sądy modalne można nazwać wyjaśnianiem. Oceny tego typu nie tylko podają cechę konkretnego przedmiotu, opisują, definiują go i jego nieodłączne właściwości, ale także wyjaśniają i uzupełniają tę cechę. W uproszczeniu można powiedzieć, że sądy modalne wyrażają nasz stosunek do rozpatrywanego przedmiotu. Oczywiście ta cecha sądów modalnych znajduje odzwierciedlenie w języku naturalnym. Zatem w przeciwieństwie do sądów asertorycznych (czytaj: prostych), modalne zawierają szereg słów specjalnych. Na przykład „sprawdzone”, „obowiązkowe”, „możliwe”, „dobre”, „złe” itp. Słowa te nazywane są operatorami modalnymi. Różnicę między sądami asertorycznymi i modalnymi można pokazać, cytując następujące zdania: „Jutro będzie zimno” – sąd ten ma charakter asertoryczny; „Być może jutro będzie zimno” – jak już wiadomo, jest to ocena modalna. Z tych stanowisk można argumentować, że sądy modalne to sądy asertoryczne uzupełnione określoną postawą. Rola wypowiedzi modalnych nie ogranicza się jednak do prostego przekazania stosunku mówiącego do tematu. Istnieje bardziej złożony wzór, który na pierwszy rzut oka nie jest zauważalny: Sądy modalne odzwierciedlają naturę związku między podmiotem a orzeczeniem. W pewnym sensie sami je tworzą.

Sądy modalne to sądy, które odzwierciedlają relację i związek między podmiotem a predykatem i pokazują związek z podmiotem za pomocą operatorów modalnych.

Aby lepiej zrozumieć naturę tego typu osądów, przeanalizujmy kilka przykładów. Najpierw podamy przykład sądu asertywnego, a następnie utworzonego z niego sądu modalnego. „Nie ma chmury na niebie, a słońce jasno świeci”, „Dobrze, że na niebie nie ma chmury i słońce jasno świeci”; „Właściwa postawa poprawia wydajność”, „Udowodniono, że prawidłowa postawa poprawia wydajność” oraz „Polanie zimnej wody poprawia zdrowie”, „Udowodniono, że polewanie zimną wodą poprawia zdrowie”. A także: „Biegacz z drugiego toru będzie pierwszy”, „Możliwe, że biegacz z drugiego toru będzie pierwszy”; „Dwa pomnożone przez dwa daje cztery”, „Oczywiście dwa pomnożone przez dwa daje cztery”; „Przepływający prąd elektryczny nagrzewa przewodnik” oraz „Konieczne jest, aby przepływający prąd nagrzewał przewodnik”. Różnica między sądami asercyjnymi i modalnymi w podanych przykładach jest oczywista. Powiedzmy pierwszą parę sądów. „Na niebie nie ma ani jednej chmurki…” to jedynie stwierdzenie faktu, opis dwóch składników pogodnej pogody, pozbawionych wartościowania, a wraz z nim wszelkich uczuć i emocji. Wraz z dodaniem do wyroku słowa „dobrze” pojawia się dokonana przez mówcę ocena tej pogody. Z tej oceny jasno wynika, że ​​lubi taką pogodę. Sąd pierwszego typu, podobnie jak drugi (tj. sądy asertoryczne i modalne) mogą być prawdziwe lub fałszywe. Nie ma trzeciej opcji. Nie można jednak nie zgodzić się, że sądy modalne mają więcej odmian i odcieni. Często można je różnie interpretować, co stwarza możliwość wystąpienia błędów w ustaleniu ich prawdziwości lub fałszywości. W tym miejscu należy wspomnieć, że logika w ogóle, a logika modalna w szczególności podchodzą do rozważań nad znaczeniem słów „możliwy”, „konieczny”, „udowodniony”, „obowiązkowy”, a także „konieczność”, „obowiązkowy”. , wywodzący się z nich „obowiązkowy”. przypadek”, „niemożliwość” ze specjalnego punktu widzenia. Jeśli z punktu widzenia języka naturalnego powyższe słowa są tylko słowami i mają różne odcienie i znaczenia, to logika podnosi je do rangi kategorii. Z tego punktu widzenia rozpatrywane są ich wzajemne powiązania i zależności. Kategorie te rozpatrywane są także w ramach filozofii, która najbardziej interesuje się ich stroną merytoryczną.

Tak więc, asertywne sądy - są to proste sądy, w których potwierdza się lub zaprzecza pewna informacja na dany temat. Cechuje je także to, że opowiadają o relacjach pomiędzy odzwierciedlonymi w nich przedmiotami. Mogą istnieć dwa lub więcej takich elementów. Aby wyjaśnić powyższe, podamy przykład: „Wszyscy zawodowi narciarze są sportowcami”. W wyroku tym pojęcia „narciarze zawodowi” i „sportowcy” są ze sobą skorelowane, przy czym pierwsze z nich jest węższe od drugiego i w pełni mieści się w jego zakresie, ale jest bogatsze w treść, gdyż posiada więcej atrybutów. Sąd modalny, w odróżnieniu od asertywnego, wskazuje na dowód lub brak dowodu tego, co znajduje odzwierciedlenie w sądzie, konieczność powiązania przedmiotów lub jego przypadkowość, stosunek do przedmiotu sądu z punktu widzenia moralności, moralności itp. Sądy modalne mają strukturę: M (S to (lub nie je) P).

Trzeba powiedzieć, że sądy asertywne (jak już opisano w innych rozdziałach) można łączyć w złożone za pomocą spójników logicznych (spójniki, alternatywy, równoważności, implikacje, zaprzeczenia). Operatory modalne świetnie nadają się również do złożonych osądów. Innymi słowy, nawet złożone sądy mogą być modalne. W tym przypadku ich struktura będzie wyglądać następująco: M (a ^{^} b) lub M (a V b) itp. Trzeba tylko pamiętać, że istnieje pięć spójników logicznych i odpowiednio z nich powstają złożone sądy.

Słowa w języku naturalnym (w tym rosyjskim) charakteryzują się pewną niejednoznacznością. Innymi słowy, wiele słów ma różne znaczenia z tym samym dźwiękiem. Inne, mimo że różnią się dźwiękiem i pisownią, oznaczają to samo. To ostatnie dotyczy również operatorów modalnych. W ten sposób jeden z operatorów modalnych można łatwo zastąpić innym, bez utraty dorozumianego znaczenia wyroku. Na przykład orzeczenie „Prawdopodobnie ten sportowiec pobiegnie pierwszy” nie straci tego, co ma i nie zyska nowego, jeśli zastąpimy „prawdopodobnie” na „być może”. Sędzia dla siebie: „Być może ten sportowiec przybiegnie pierwszy”. Można to zrobić również w innych przypadkach.

Łącząc powyższe, możemy nazwać złożone sądy modalne takimi złożonymi sądami, które za pomocą operatorów modalnych odzwierciedlają relację i powiązanie między prostymi sądami, które je tworzą.

Jak opisano powyżej, instrukcje modalne są tworzone przy użyciu operatorów modalnych.

Modalność sądów ma wiele pojęć modalnych. Są dobrze przestudiowane i usystematyzowane. Jednocześnie systematyzacja opiera się na sile modalności, a także jej pozytywności lub negatywności. Istnieją trzy podstawowe koncepcje modalne, chociaż niektórzy badacze upierają się przy poglądzie, że są ich cztery. Trzy główne koncepcje modalne charakteryzują się tym, że pierwsze z nich jest silne i pozytywne, drugie jest cechą słabą, a trzecie, w przeciwieństwie do pierwszego, jest cechą silnie negatywną. Czwarta koncepcja modalna ma w niektórych przypadkach zastąpić koncepcję silnie pozytywną i słabą charakterystykę.

Modalność może być logiczna i ontologiczna, diotyczna, epistemiczna, aksjologiczna i temporalna.

Modalność logiczna wraz z modalnościami ontologicznymi tworzą modalności aletyczne.

Mówiąc o modalności sądów, nie raz wspominaliśmy o operatorach modalnych. Ukazują konieczność sądu lub jego szansę, możliwość lub niemożliwość. Proces ten nie zdefiniował jednak ani prawdy, ani fałszu, ani innych terminów z tej serii. Tymczasem ważna jest znajomość dokładnego znaczenia powyższych kategorii. Konieczność sądu oznacza więc, że sąd ten opiera się na prawie odkrytym w ramach jakiejkolwiek nauki, w tym logiki. W tym przypadku za konieczne uznaje się również wszelkie uzasadnione konsekwencje wynikające z tych praw. Czynnikiem decydującym w tym przypadku jest czynnik obiektywizmu. Innymi słowy, prawo musi być realne, a nie wirtualne, to znaczy musi poprawnie odzwierciedlać rzeczywisty stan rzeczy. Sądy losowe definiuje się jako twierdzenia, chociaż nie oparte bezpośrednio na prawach znanych nauce, ale nie sprzeczne z nimi. To samo dotyczy konsekwencji tych praw. W przypadku osądów niemożliwych wszystko jest oczywiste. Takie sądy to takie, które przeczą naukowo potwierdzonym prawom lub ich konsekwencjom. Ewentualne sądy opierają się na zdrowym rozsądku i nie są sprzeczne z prawami naukowymi i ich konsekwencjami.

Powyższe kategorie badają modalności aletyczne.

2. Prawda osądów

Wracając do kwestii prawdziwości sądów, należy od razu powiedzieć, że często określenie tego czynnika staje się trudnym zadaniem. Może to wynikać z niejednoznaczności użytych w wypowiedziach słów lub z niepoprawnej konstrukcji sądu z punktu widzenia logiki. Przyczyną może być złożoność konstrukcji samego wyroku lub niemożność ustalenia fałszu lub prawdy w danej chwili ze względu na nieznaną lub niedostępność niezbędnych informacji.

Ustalanie prawdziwości sądów wiąże się bezpośrednio z porównywalnością i nieporównywalnością. Orzeczenia porównywalne dzielą się na zgodne i niezgodne.

Niezgodne wyroki może być w relacji sprzeczności i sprzeciwu. Pojęcia zawarte w relacji sprzeczności charakteryzują się tym, że nie mogą być jednocześnie prawdziwe lub fałszywe. Jeśli jedno ze sprzecznych zdań jest prawdziwe, to drugie jest fałszywe i na odwrót.

Jeśli jedno z przeciwstawnych twierdzeń jest prawdziwe, drugie jest z konieczności fałszywe, ponieważ całkowicie się wykluczają. Co więcej, fałszywość jednego z przeciwstawnych sądów nie oznacza fałszywości lub prawdziwości drugiego. I rzeczywiście przeciwieństwo sądów nie oznacza, że ​​jeden z nich jest zawsze prawdziwy, a drugi fałszywy. Na przykład: „Na Marsie nie ma życia” i „Na Marsie jest życie”. Pojęcia te są niepewne, to znaczy nie wiadomo, czy są prawdziwe, czy fałszywe. Jedno i drugie może być fałszywe. Ale tylko jedno z nich może być prawdziwe.

Zgodne orzeczenia wejść w logiczną relację podporządkowanie, równoważność i nakładają się (skrzyżowanie).

Podporządkowane zgodne osądy. Noszą taką nazwę ze względu na to, że jeden z tych orzeczeń mieści się w zakresie drugiego, jest mu podporządkowany. Takie wyroki mają wspólny orzeczenie. Z określeniem prawdziwości orzeczeń, które odnoszą się do podporządkowania, wiąże się pewna specyfika, gdyż jeden z orzeczeń mieści się w zakresie drugiego. W tym względzie prawda sądu ogólnego pociąga za sobą prawdę szczegółu, podczas gdy prawda szczegółu nie określa z całą pewnością prawdy ogólnego. Fałsz generała pozostawia osąd szczegółowy nieokreślony, a fałszywość szczegółu nie oznacza, że ​​generał jest również fałszywy.

Podajmy przykład: „Ferrari to dobry samochód” i „Wszystkie samochody są dobre”. Druga propozycja jest fałszywa. Jest podporządkowany. Jednocześnie podporządkowany jej prywatny osąd jest prawdziwy.

Obiektywnie mówiąc, zgodne, równoważne sądy odzwierciedlają to samo zjawisko lub przedmiot otaczającego świata, ale robią to inaczej. Jeśli więc weźmiemy pod uwagę dwa różne sądy na temat jednego przedmiotu lub zjawiska, czyli dwa sądy zgodne, to zauważymy prawidłowość: w jednym przypadku oba te zdania będą miały jeden podmiot, ale inaczej wyrażony (aczkolwiek posiadający to samo znaczenie) predykuje . W innym przypadku mamy do czynienia z sytuacją odwrotną. Jednak w tym przypadku mówimy tylko o orzeczeniach równoważnych, ale w żadnym wypadku o wszystkich zgodnych orzeczeniach. Jest rzeczą oczywistą, że gdy dwa sądy są równoważne, identyczne w znaczeniu, jeśli jeden z nich jest fałszywy, drugi jest fałszywy i odwrotnie.

Przykładami równoważnych twierdzeń zgodnych są następujące stwierdzenia: „Księżyc jest naturalnym satelitą Ziemi” oraz „Księżyc jest satelitą Ziemi, który powstał w wyniku przyczyn naturalnych”.

Przy ustalaniu prawdziwości sądów zgodnych, które nie są równorzędne, należy każdorazowo wychodzić z rzeczywistego stanu rzeczy: ponieważ pojęcia zgodne często tylko częściowo odzwierciedlają ten sam podmiot, każde z nich może być w tym przypadku zarówno prawdziwe, jak i fałszywe.

Relacja przecięcia charakteryzuje się tym, że jeśli jeden taki osąd jest fałszywy, drugi jest z konieczności prawdziwy. Wynika to z faktu, że takie sądy mają ten sam podmiot i orzeczenie, które jednak różnią się jakością. Co więcej, jeśli jeden z tych sądów jest prawdziwy, to w odniesieniu do drugiego nie jest jasne, czy jest prawdziwy, czy fałszywy.

WYKŁAD nr 14. Prawa logiczne

1. Pojęcie praw logicznych

Prawa logiki znane są od czasów starożytnych - prawo tożsamości, niesprzeczności i wyłączonego środka. Wszystkie zostały odkryte przez Arystotelesa. Prawo racji dostatecznej odkrył Leibniz. Mają one ogromne znaczenie dla nauki, są filarami logiki, bo bez tych praw logika jest nie do pomyślenia.

Prawa logiczne - są to obiektywnie istniejące i konieczne stosowane zasady konstrukcji logicznego myślenia.

Jak wszelkie prawa otaczającego świata, odkryte w ramach nauki (na przykład naturalne), prawa logiki są obiektywne. Prawa logiczne różnią się od praw jurysprudencji tym, że nie mogą być uchylone ani zmienione. Charakteryzują się więc stałością. Możesz porównać prawa logiki, na przykład, z prawem powszechnego ciążenia. Istnieje niezależnie od czyjejś woli. Dlatego prawa logiczne są takie same dla wszystkich. Jednak pomimo obecności cech wspólnych z prawami natury, prawa logiczne mają swoją specyfikę. Prawa logiki to prawa poprawnego myślenia, ale nie otaczającego świata.

Jak wspomniano powyżej, prawa logiki stanowią swego rodzaju podstawę nauki o logice. Wszystko w nim opiera się na tych podstawowych zasadach. Czasami nazywane są one także zasadami, a ich zastosowanie jest powszechne. Świadomie lub nieświadomie każdy człowiek w życiu codziennym – w pracy, na wakacjach, w sklepie czy na ulicy – ​​stosuje w praktyce prawa logiczne. Czasami stwierdzenia, czy to przypadkowe, czy celowe, nie podlegają prawom logicznym. Najczęściej jest to natychmiast zauważalne i, jak mówią, „chwytliwe”. Dlatego wiele osób mówi o bezużyteczności logiki jako nauki - w końcu zawsze jest jasne, kiedy ktoś błędnie ocenia. Nie zapominajmy jednak, że oprócz życia codziennego, gdzie wystarczy logika filistyńska, istnieje nauka, która charakteryzuje się wyższym poziomem wiedzy. Tu potrzebna jest precyzja i prawidłowe myślenie. To, co można wybaczyć w zwykłej rozmowie, jest nie do przyjęcia w dyskusji naukowej. I co do tego nie powinno być żadnych wątpliwości. Wyobraź sobie przez chwilę projektanta elektrowni jądrowej rysującego na oko diagramy, a znaczenie praw logicznych stanie się oczywiste.

2. Prawo tożsamości. Prawo niesprzeczności

Prawo tożsamości (a = a). Aby go scharakteryzować, najpierw trzeba zrozumieć, czym jest tożsamość w ogóle. W najbardziej ogólnym sensie Tożsamość oznacza równoważność, identyczność. Jednocześnie rzadko można mówić o absolutnej tożsamości, ponieważ trudno jest znaleźć dwa całkowicie identyczne obiekty. W tym sensie logiczne jest mówienie o tożsamości przedmiotu z samym sobą. Jednak i tu pojawiają się pułapki – ten sam obiekt, wykonany w różnych okresach czasu, najprawdopodobniej nie będzie charakteryzował się tożsamością. Na przykład możesz przyjąć osobę w wieku 3 lat, 20 i 60 lat. Jest to oczywiście ta sama osoba, ale jednocześnie są to trzy „różne” osoby. Dlatego absolutna tożsamość w świecie rzeczywistym jest niemożliwa. Ponieważ jednak świat nie żyje według praw absolutnych, możemy mówić o tożsamości, odchodząc od całkowitej abstrakcji.

Prawo tożsamości wynika z tego, co zostało powiedziane powyżej. To znaczy, że w procesie konstruowania sądów i twierdzeń niedopuszczalne jest zastępowanie jednego przedmiotu drugim. Oznacza to, że nie można dowolnie zastąpić podmiotu, od którego rozpoczęła się logiczna konstrukcja, innym. Nie można nazywać identycznych obiektów, które nie są identyczne, ani nie można zaprzeczać identyczności identycznych obiektów. Wszystko to prowadzi do naruszenia prawa tożsamości.

Również naruszenie prawa tożsamości ma miejsce, gdy osoba niewłaściwie nazywa rzeczy. W takim przypadku może przekazać prawidłowe informacje, które jednak nie dotyczą wskazanego podmiotu.

Zdarzają się przypadki zmiany tematu w sporze. Oznacza to, że argumentacja niepostrzeżenie przechodzi od dyskusji na wybrany wcześniej temat do nowego lub zawęża pojęcie podmiotu do jego językowej ekspresji. Oznacza to, że nie dyskutują już o samym temacie, ale słowach, wyrażeniach itp., które go wyrażają.

Ta zmiana może nastąpić z różnych powodów. Oto intencja jednego z uczestników i błąd, również zamierzony lub niezamierzony. Często prawo tożsamości jest łamane przy użyciu niejednoznacznych słów. Mogą to być zaimki, homonimy. Na przykład homonimiczne słowa w zdaniu wyrwanym z kontekstu często trudno ograniczyć do jednego lub drugiego ich znaczenia. Oznacza to, że nie jest jasne, w jakim sensie to słowo zostało użyte. W takim przypadku zamiast jednej wartości można przyjąć inną, a wtedy prawo tożsamości zostanie naruszone. Często wynikające z niejasności, naruszenie prawa tożsamości powoduje również niejasność, a wraz z nią zamieszanie.

Mówiąc o prawie tożsamości i jego naruszeniach, te naruszenia muszą być nazwane. Pierwsza nazywa się „zmiana koncepcji” i oznacza, że ​​przedmiot pojęcia został utracony, tj. zmieniło się pierwotnie rozumiane znaczenie.

Podstawienie tezy - drugi typ. Oznacza to zmianę tezy pierwotnie rozumianej w procesie dyskusji.

Prawo tożsamości jest szeroko stosowane nie tylko w ramach logiki, ale także w innych naukach, w tym stosowanych: informatyce i matematyce, fizyce, chemii, prawoznawstwie, kryminalistyce itp.

Prawo niesprzeczności. Zapewne każdy w swoim życiu spotkał się z sytuacją, gdy temat, na który się podjął, okazał się na tyle trudny, że wątek rozumowania szybko się ulotnił, a w jego myślach zaczął się zamęt. Dzieje się tak, ponieważ temat nie jest dobrze znany narratorowi lub nie poczynił on niezbędnych przygotowań. Gdy tylko zatraca się jasna „ścieżka” rozumowania, zaczynają się sprzeczności. Rozumujący może, często nawet tego nie zauważając, wyrażać jeden po drugim sprzeczne sądy. Prawo niesprzeczności mówi właśnie o niedopuszczalności sprzeczności między tym, co zostało powiedziane wcześniej, a tym, co zostało powiedziane ponownie. Sprzecznością jest także przypisywanie odrzuconych wcześniej właściwości jednemu i temu samemu przedmiotowi i odwrotnie. Taka sprzeczność nazywa się formalno-logiczną.

Nie wspominając o czynniku czasu. W tym przypadku ma to natychmiastowe znaczenie. Mówimy o niedopuszczalności sprzeczności między dwoma lub więcej stwierdzeniami, to znaczy, jeśli wcześniej zostało zatwierdzone, powiedzmy, że przedmiot ma taką lub inną cechę, późniejsze zaprzeczenie tej cechy jest niedopuszczalne. Nie zapominaj jednak o czasie i o tym, że wszystko w naszym świecie ulega zmianom. Tak więc sąd nie jest sprzeczny, co wprawdzie zawiera wzajemnie wykluczające się informacje o podmiocie, ale implikuje ten sam podmiot w różnych odstępach czasu.

3. Prawo wykluczonego środka

Prawo wykluczonego środka związane ze sprzecznymi opiniami. Oznacza to, że mogą być tylko dwa sprzeczne sądy, nie może być trzeciego. Stąd nazwa tego prawa.

Jeśli dwa sądy sobie zaprzeczają, jeden coś stwierdza, a drugi zaprzecza istnieniu tego, co się twierdzi, to możemy powiedzieć, że sądy te są sprzeczne. Każdy z tych wyroków jest niezależny i rozpatrywany odrębnie ze względu na fakt, że zawiera informacje zaprzeczające wyrokowi przeciwnemu. Są one badane pod tym kątem w celu ustalenia, która z nich jest prawdziwa, a która fałszywa. Ponieważ sądy takie całkowicie się wykluczają, tj. jeśli jedno jest prawdziwe, drugie jest zawsze fałszywe, nie ma trzeciej możliwości. Oznacza to, że nie ma stanu pośredniego między prawdą a fałszem. Oznacza to, że nie może być trzeciego sądu dotyczącego jednego przedmiotu, odzwierciedlającego te same właściwości, które odzwierciedlają (potwierdzają lub zaprzeczają) dwa sądy sprzeczne.

Aby lepiej zrozumieć zagadnienie należy podać przykłady. Na początek rozważmy schematyczne odzwierciedlenie sprzecznych twierdzeń: „Żadne S nie jest P” i „Niektóre S są P”; „Wszystkie S to P” i „Niektóre S nie są P”; „To S to P” i „To S nie jest P”. Jak widać, wszystkie trzy podane pary sądów są odpowiednio ogólne, szczegółowe i jednostkowe, a także sprzeczne (tj. typu A i nie-A). Twierdzenia „Jurij Gagarin to kosmonauta, który jako pierwszy poleciał w kosmos” i „Jurij Gagarin nie jest kosmonauta, który jako pierwszy poleciał w kosmos” są sądami sprzecznymi.

Rozważając prawo wyłączonego środka, zawsze pojawia się pytanie o jego odmienność od prawa niesprzeczności. Wynika to z faktu, że oba te prawa mają zastosowanie do rozpatrywanych obecnie sprzecznych orzeczeń. Jest jednak między nimi różnica. Staje się jasne, jeśli weźmie się pod uwagę przeciwsądy (na przykład „Wszyscy ludzie mają kończyny” i „Żaden człowiek nie ma kończyn”) sądy. Nie obowiązuje ich prawo wyłączonego środka.

4. Wystarczający powód

Każde twierdzenie musi mieć podstawę. To oczywiste. Gdy jedna ze stron sporu coś twierdzi, druga często domaga się: „Uzasadnij”.

wystarczający powód w tym przypadku to informacja wiarygodna. Każda prawdziwa myśl musi być odpowiednio uzasadniona. Oczywiście brak racji dostatecznej nie oznacza fałszywości sądu, może on być prawdziwy. Fakt ten pozostaje jednak nieznany do czasu otrzymania uzasadnienia. Trzeba powiedzieć, że tylko prawdziwy sąd potrzebuje uzasadnienia. To, co jest fałszywe, nie może mieć w ogóle wystarczającego powodu. Mimo iż w niektórych przypadkach podejmowano próby uzasadnienia fałszywych sądów z różnym skutkiem, podejścia tego nie można nazwać prawidłowym.

Prawo racji dostatecznej nie wyraża się w formie formuły, gdyż takiej formuły nie ma.

Kiedy mówimy, że prawdziwa informacja jest wystarczającą podstawą do osądu, mamy na myśli różnego rodzaju dane oparte na wiarygodnych źródłach. W przypadku matematyki są to wyrażenia cyfrowe wyprowadzone bezbłędnie za pomocą aksjomatów, twierdzeń, różnych systemów pozwalających na wiarygodne obliczenia (takim systemem jest np. tabliczka mnożenia). Informacje uzyskane na podstawie praw naukowych również zostaną uznane za wiarygodne. Do uzasadnienia nowego twierdzenia można posłużyć się twierdzeniami wyprowadzonymi wcześniej, co do których udowodniono, że są prawdziwe.

Prawo racji dostatecznej, być może bardziej niż jakiekolwiek inne, działa w sferze codziennego życia ludzkiego, a także ma zastosowanie w różnych zawodach. Wynika to z faktu, że w procesie poznania człowiek myśli przede wszystkim o tym, na czym opiera się nowa, otrzymana informacja. Np. często można usłyszeć w mediach, że informacje zostały pozyskane „z wiarygodnych źródeł”, a czasem używa się wyrażenia „według niezweryfikowanych danych”.

Oczywiście prawo niesprzeczności i wykluczonego środka oraz prawo tożsamości odgrywają ogromną rolę w prawidłowym myśleniu. Wydaje się jednak, że postępują zgodnie z prawem wystarczającego powodu. Potrzeba ich pojawia się tylko wtedy, gdy istnieje uzasadnienie takiego lub innego faktu, pojęcia, osądu. To, co zostało powiedziane, należy oczywiście przypisać nie naukowemu znaczeniu praw logiki, ale raczej konieczności tych praw dla życia i działalności przeciętnego człowieka.

W ramach tego zagadnienia należy wspomnieć o jednej cesze charakterystycznej dla podstaw logicznych i konsekwencji w ich związku z rzeczywistymi podstawami i konsekwencjami. Jeśli w prawdziwym życiu powód zawsze jest na pierwszym miejscu i z niego wynika konsekwencja, to w logice może zaistnieć odwrotna sytuacja. Wynika to z porządku rzeczy – w realnym świecie najpierw następuje proces zakładania, a dopiero potem wyciągane są z niego konsekwencje. Osoba, która nie miała okazji zaobserwować podstawy, może liczyć jedynie na konsekwencję. Zatem po otrzymaniu konsekwencji osoba może mentalnie, wirtualnie odtworzyć podstawę.

WYKŁAD 15. Wnioskowanie. Ogólna charakterystyka rozumowania dedukcyjnego

1. Pojęcie wnioskowania

Wnioskowanie jest formą abstrakcyjnego myślenia, dzięki której nowe informacje wywodzą się z informacji już istniejących. W tym przypadku zmysły nie są zaangażowane, czyli cały proces wnioskowania odbywa się na poziomie myślenia i jest niezależny od informacji aktualnie otrzymywanych z zewnątrz. Wizualnie wniosek znajduje odzwierciedlenie w formie kolumny, w której obecne są co najmniej trzy elementy. Dwie z nich to przesłanki, trzecia nazywa się konkluzją. Przesłanki i wnioski są zwykle oddzielone od siebie poziomą linią. Wniosek jest zawsze zapisany na dole, przesłanki na górze. Zarówno przesłanki, jak i wnioski są twierdzeniami. Co więcej, sądy te mogą być zarówno prawdziwe, jak i fałszywe. Na przykład:

Wszystkie ssaki to zwierzęta.

Wszystkie koty to ssaki.

Wszystkie koty to zwierzęta.

Ten wniosek jest prawdziwy.

Wnioskowanie ma wiele zalet przed formami wiedzy sensorycznej i badań eksperymentalnych. Ponieważ proces wnioskowania zachodzi tylko w sferze myślenia, nie dotyczy rzeczywistych obiektów. Jest to bardzo ważna właściwość, ponieważ często badacz nie ma możliwości zdobycia prawdziwego obiektu do obserwacji lub eksperymentów ze względu na jego wysoki koszt, wielkość czy oddalenie. Niektóre pozycje w chwili obecnej można ogólnie uznać za niedostępne dla badań bezpośrednich. Na przykład do takiej grupy obiektów można przypisać obiekty kosmiczne. Jak wiadomo, eksploracja przez człowieka nawet najbliższych planet Ziemi jest problematyczna.

Kolejną zaletą wnioskowań jest to, że dostarczają rzetelnych informacji o badanym obiekcie. Na przykład to dzięki wnioskowaniu D. I. Mendelejew stworzył swój własny układ okresowy pierwiastków chemicznych. W dziedzinie astronomii położenie planet określa się często bez żadnego widocznego kontaktu, jedynie na podstawie już dostępnych informacji o prawidłowościach położenia ciał niebieskich.

Błąd wnioskowania można powiedzieć, że wnioski często cechuje abstrakcyjność i nie odzwierciedlają wielu specyficznych właściwości podmiotu. Nie dotyczy to np. w/w układu okresowego pierwiastków chemicznych. Udowodniono, że za jego pomocą odkryto pierwiastki i ich właściwości, które w tym czasie nie były jeszcze znane naukowcom. Jednak nie we wszystkich przypadkach tak jest. Na przykład podczas określania pozycji planety przez astronomów jej właściwości są odzwierciedlane tylko w przybliżeniu. Często też nie można mówić o poprawności wniosku, dopóki nie przejdzie on testu w praktyce.

Wnioski mogą być prawdziwe i probabilistyczne. Te pierwsze rzetelnie odzwierciedlają rzeczywisty stan rzeczy, te drugie mają charakter niepewny. Rodzaje wnioskowania to: indukcja, dedukcja i wnioskowanie przez analogię.

Wnioskowanie - to jest przede wszystkim wyprowadzenie konsekwencji, jest stosowane wszędzie. Każda osoba w swoim życiu, niezależnie od zawodu, wyciągała wnioski i otrzymywała konsekwencje z tych wniosków. I tu pojawia się pytanie o prawdziwość takich konsekwencji. Osoba, która nie zna się na logice, używa jej na poziomie filisterskim. Oznacza to, że osądza rzeczy, wyciąga wnioski, wyciąga wnioski na podstawie tego, co zgromadził w procesie życia.

Pomimo tego, że prawie każda osoba uczy się w szkole podstaw logiki, uczy się od rodziców, filisterski poziom wiedzy nie może być uznany za wystarczający. Oczywiście w większości sytuacji ten poziom jest wystarczający, ale jest procent przypadków, w których przygotowanie logiczne po prostu nie wystarcza, chociaż to właśnie w takich sytuacjach jest ono najbardziej potrzebne. Jak wiecie, istnieje taki rodzaj przestępstwa jak oszustwo. Najczęściej oszuści stosują proste i sprawdzone schematy, ale pewien procent z nich jest zaangażowany w oszustwa z wysokimi umiejętnościami. Tacy przestępcy niemal doskonale znają logikę, a w dodatku posiadają umiejętności z zakresu psychologii. Dlatego często nic ich nie kosztuje, aby oszukać osobę, która nie jest przygotowana. Wszystko to mówi o potrzebie studiowania logiki jako nauki.

Wnioskowanie to bardzo powszechna operacja logiczna. Co do zasady, aby uzyskać prawdziwy osąd, przesłanki również muszą być prawdziwe. Zasada ta nie dotyczy jednak dowodów przeciwnych. W tym przypadku świadomie przyjmuje się fałszywe przesłanki, które są niezbędne do ustalenia koniecznego obiektu poprzez ich negację. Innymi słowy, fałszywe przesłanki są odrzucane w procesie wyprowadzania konsekwencji.

2. Rozumowanie dedukcyjne

Jak wiele w logice klasycznej, teoria dedukcji zawdzięcza swój wygląd starożytnemu greckiemu filozofowi Arystotelesowi. Opracował większość zagadnień związanych z tego rodzaju rozumowaniem.

Według dzieł Arystotelesa odliczenie jest przejściem w procesie wnioskowania od ogółu do szczegółu. Innymi słowy, dedukcja jest stopniową konkretyzacją bardziej abstrakcyjnego pojęcia. Przechodzi przez kilka etapów, za każdym razem czerpiąc konsekwencję z kilku przesłanek.

Trzeba powiedzieć, że Prawdziwą wiedzę należy zdobyć poprzez proces rozumowania dedukcyjnego. Cel ten można osiągnąć jedynie pod warunkiem spełnienia niezbędnych warunków i zasad. Istnieją dwa rodzaje reguł wnioskowania: reguły wnioskowania bezpośredniego i reguły wnioskowania pośredniego. Wnioskowanie bezpośrednie oznacza uzyskanie wniosku z dwóch przesłanek, który będzie prawdziwy, jeśli zachowane zostaną zasady wnioskowania bezpośredniego.

Zatem przesłanki muszą być prawdziwe, a zasady uzyskiwania konsekwencji muszą być przestrzegane. Z zachowaniem tych reguł można mówić o poprawności myślenia o podejmowanym przedmiocie. Oznacza to, że aby uzyskać prawdziwy osąd, nową wiedzę, nie jest konieczne posiadanie wszystkich informacji. Część informacji można odtworzyć w logiczny sposób i naprawić. Konsolidacja jest konieczna, ponieważ bez niej proces pozyskiwania nowych informacji staje się bezsensowny. Nie ma możliwości przekazywania takich informacji ani wykorzystywania ich w inny sposób. Naturalnie taka konsolidacja następuje poprzez język (mówiony, pisany, język programowania itp.). Konsolidacja w logice następuje przede wszystkim za pomocą symboli. Na przykład mogą to być symbole koniunkcji, alternatywy, implikacje, wyrażenia dosłowne, nawiasy itp.

Dedukcyjne są następujące typy wnioskowania: wnioski z powiązań logicznych i wnioski podmiotowo-orzecznicze.

również wnioski dedukcyjne są bezpośrednie.

Są one zbudowane z jednej przesłanki i nazywane są transformacją, inwersją i przeciwstawieniem się orzecznikowi, wnioski na logicznym kwadracie rozpatrywane są oddzielnie. Takie wnioski płyną z ocen kategorycznych.

Rozważmy te wnioski.

Transformacja ma schemat:

S to P

S nie jest R.

Ten diagram pokazuje, że jest tylko jedna paczka. To jest wyrok kategoryczny. Transformację cechuje to, że gdy w procesie wnioskowania zmienia się jakość przesłanki, to jej ilość się nie zmienia, a orzeczenie konsekwencji neguje orzeczenie przesłanki. Istnieją dwa sposoby transformacji - podwójna negacja i zastąpienie negacji w orzeczeniu negacją w łączniku. Pierwszy przypadek przedstawiono na powyższym schemacie. W drugim przypadku transformacja jest odzwierciedlona na diagramie, ponieważ S nie jest-P - S nie jest P.

W zależności od rodzaju wyroku transformację można wyrazić w następujący sposób.

Wszystkie S są P - Żadne S nie jest -P. Żadne S nie jest P – całe S nie jest P. Niektóre S to P - Niektóre S nie są nie-P. Niektóre S nie są P - Niektóre S nie są -P.

Odwołanie - to wniosek, w którym jakość przesłanki nie zmienia się wraz ze zmianą miejsca podmiotu i orzeczenia.

Oznacza to, że w procesie wnioskowania podmiot zastępuje orzeczenie, a orzeczenie zastępuje podmiot. W związku z tym schemat obiegu można przedstawić jako S to P - P to S.

Odwołanie może być z ograniczeniami lub bez. (nazywa się to również prostym lub czystym). Podział ten opiera się na ilościowym wskaźniku oceny (czyli równości lub nierówności tomów S i P). Wyraża się to poprzez to, czy słowo kwantyfikatora uległo zmianie, czy nie oraz czy podmiot i orzeczenie są rozdzielone. Jeżeli taka zmiana nastąpi, wówczas ograniczenie zostanie rozwiązane. W przeciwnym razie możemy mówić o czystym obiegu. Przypomnijmy, że słowo kwantyfikatora to słowo będące wskaźnikiem ilości. Zatem słowa „wszyscy”, „niektóre”, „żaden” i inne są słowami kwantyfikatorami.

Kontrastowe z predykatem charakteryzuje się tym, że związek w konsekwencji jest odwrócony, podmiot jest sprzeczny z orzeczeniem przesłanki, a orzeczenie jest równoznaczne z podmiotem przesłanki.

Trzeba powiedzieć, że z poszczególnych sądów afirmatywnych nie można wywnioskować bezpośredniego wnioskowania z przeciwstawieniem się orzecznikowi.

Podajmy schematy sprzeciwu w zależności od rodzaju orzeczeń.

Niektóre S nie są P – Niektóre nie-P są S. Żadne S nie jest P – Niektóre nie-P są S. Wszystkie S są P – Żadne P nie jest S.

Łącząc to, co zostało powiedziane, możemy uznać opozycję do orzeczenia jako iloczyn dwóch bezpośrednich wnioskowań naraz. Pierwsza to transformacja. Jego wynik jest odwrócony.

3. Wnioskowanie warunkowe i rozłączne

Mówiąc o rozumowaniu dedukcyjnym, nie można nie zwrócić uwagi na rozumowanie warunkowe i dysjunktywne.

Wnioskowanie warunkowe są tak nazywane, ponieważ używają zdań warunkowych jako przesłanek (jeśli a, to b). Wnioskowanie warunkowe można odzwierciedlić w postaci poniższego diagramu.

Jeśli a, to b. Jeśli b, to c. Jeśli a, to c.

Powyżej znajduje się diagram wnioskowań, które są rodzajem warunku. Charakterystyczne dla takich wnioskowań jest to, że wszystkie ich przesłanki są warunkowe.

Innym rodzajem wnioskowania warunkowego jest: warunkowe sądy kategoryczne. Zgodnie z nazwą w tym wniosku, nie obie przesłanki są zdaniami warunkowymi, jedna z nich jest prostym zdaniem kategorycznym.

Trzeba też wspomnieć o modach - odmianach wnioskowania. Istnieją: tryb afirmacji, tryb zaprzeczania i dwa tryby probabilistyczne (pierwszy i drugi).

Tryb zatwierdzania ma najszerszy rozkład w myśleniu. Wynika to z faktu, że daje wiarygodny wniosek. Dlatego reguły różnych dyscyplin naukowych budowane są głównie w oparciu o tryb afirmatywny. Możesz wyświetlić tryb twierdzący jako diagram.

Jeśli a, to b.

.

b.

Podajmy przykład trybu asertywnego.

Jeśli siekiera wpadnie do wody, zatonie.

Topór wpadł do wody.

Utonie.

Dwa zdania prawdziwe, które są przesłankami tego zdania, w procesie wnioskowania przekształcają się w zdanie prawdziwe.

Tryb negatywny wyrażone w następujący sposób. Jeśli a, to b. Nie-b. Nie.

Ten osąd opiera się na negacji konsekwencji i negacji podstawy.

Wnioskowanie może dawać nie tylko sądy prawdziwe, ale także nieokreślone (nie wiadomo, czy są one prawdziwe czy fałszywe).

W związku z tym trzeba mówić o modach probabilistycznych.

Pierwszy tryb probabilistyczny na diagramie jest przedstawiony w następujący sposób.

Jeśli a, to b.

b.

Prawdopodobnie.

Jak sama nazwa wskazuje, konsekwencja wywnioskowana z przesłanek za pomocą tego trybu jest prawdopodobna.

Jeśli wieje silny wiatr, jacht przechyla się na bok.

Jacht przewraca się na bok.

Prawdopodobnie wieje silny wiatr.

Jak możemy zobaczyć od stwierdzenia skutku do stwierdzenia przyczyny nie da się wyciągnąć prawdziwego wniosku.

Drugi tryb probabilistyczny w postaci diagramu można przedstawić w następujący sposób.

Jeśli a, to b. Nie.

Prawdopodobnie nie-b. Weźmy przykład.

Jeśli dana osoba leży pod słońcem, będzie się opalać.

Ten człowiek nie leży pod słońcem.

Nie spłonie.

Jak widać z powyższego przykładu, wyciągając wniosek z negacji podstawy do negacji konsekwencji, otrzymamy nie prawdziwą, lecz probabilistyczną konsekwencję.

Formuły modów twierdzących i negujących są prawami logiki, podczas gdy formuły modów probabilistycznych nie.

Rozumowanie dzielące dzielą się na proste wnioskowania dysjunktywne i dzieląco-kategoryczne. W pierwszym przypadku wszystkie lokale się rozdzielają. W związku z tym sądy dzielące kategoryczne mają jako jedną z przesłanek prosty sąd kategoryczny.

Tak więc, wnioskowanie jest uważane za prowadzące do podziałów, którego całość lub część przesłanek stanowi sądy rozłączne. Strukturę prostego wnioskowania rozłącznego przedstawiono w następujący sposób.

S to A lub B lub C.

I jest A1 lub A2.

S to A1 lub A2 lub B lub C.

Przykład takiego wniosku jest następujący.

Ścieżka może być prosta lub okrągła.

Rondo może być z jednym przesiadką lub kilkoma przesiadkami.

Ścieżka może być prosta lub z jednym transferem lub kilkoma transferami.

Wnioski separacyjno-kategoryczne można przedstawić w formie diagramu.

S to A lub B. S to A (B). S nie jest B(A). Na przykład:

Strzał jest celny i niedokładny. Ten strzał jest celny. To zdjęcie nie jest niedokładne.

W tym miejscu należy wspomnieć o warunkowych wnioskach separacyjnych. Różnią się one od powyższych wniosków założeniami. Jednym z nich jest sąd rozłączny, który nie jest szczególny, ale druga przesłanka takich sądów składa się z dwóch lub więcej zdań warunkowych.

Sąd warunkowo-separacyjny może być albo dylematem, albo trylemem.

w dylemacie przesłanka warunkowa składa się z dwóch terminów. Jednocześnie oddzielenie oznacza obecność wyboru. Inaczej mówiąc, dylemat to wybór pomiędzy dwiema opcjami.

Dylemat może być prosty konstruktywny i złożony konstruktywny, a także prosty i złożony destrukcyjny. Pierwsza ma dwie przesłanki, z których jedna mówi o tym samym wyniku dwóch proponowanych sytuacji, druga mówi, że jedna z tych sytuacji jest możliwa. Wniosek podsumowuje stwierdzenie pierwszej przesłanki (zdanie warunkowe).

Jeśli naciśniesz ołówek, pęknie; jeśli zegniesz ołówek, pęknie.

Możesz nacisnąć ołówek lub zgiąć ołówek.

Ołówek pęknie.

Złożony dylemat projektowy wiąże się z trudniejszym wyborem między alternatywami.

Trilemma składa się z dwóch przesłanek i konsekwencji i oferuje do wyboru trzy opcje lub trzy fakty.

Jeśli sportowiec uderzy na czas, wygra; jeśli sportowiec prawidłowo rozprowadzi siły, wygra; jeśli zawodnik wykona skok czysto, wygra.

Zawodnik uderzy w odpowiednim czasie lub prawidłowo rozłoży siły na dystansie lub wykona skok czysto.

Zawodnik wygra.

Zdarzają się przypadki, gdy wniosek lub jedna z przesłanek jest pominięta we wnioskach warunkowych, rozłącznych lub warunkowo rozdzielczych. Takie wnioski nazywane są skrótami.

WYKŁAD nr 16. Sylogizm

1. Pojęcie sylogizmu. Prosty sylogizm kategoryczny

Słowo „syllogizm” pochodzi od greckiego syllogysmos, co oznacza „wniosek”. To oczywiste, że sylogizm - jest to wyprowadzenie konsekwencji, wniosek z pewnych przesłanek. Sylogizm może być prosty, złożony, skrócony i złożony.

Sylogizm, którego przesłankami są zdania kategoryczne, nazywa się odpowiednio: kategoryczny. W sylogizmie istnieją dwie przesłanki. Zawierają one trzy wyrazy sylogizmu, oznaczone literami S, P i M. P jest wyrazem większym, S jest wyrazem mniejszym, a M jest wyrazem środkowym, łączącym. Innymi słowy, termin P ma szerszy zakres (choć węższy w treści) niż zarówno M, jak i S. Najwęższym terminem w sylogizmie jest S. Co więcej, termin większy zawiera orzeczenie sądu, mniejszy jego podmiot . S i P są ze sobą powiązane środkowym pojęciem (M).

Przykład sylogizmu kategorycznego.

Wszyscy bokserzy są sportowcami.

Ten człowiek jest bokserem.

Ta osoba jest sportowcem.

Słowo „bokser” jest tutaj terminem średnim, pierwsza przesłanka jest terminem większym, druga mniejszym. Aby uniknąć błędów, zauważamy, że sylogizm ten odnosi się do danej, konkretnej osoby, a nie do wszystkich osób. W przeciwnym razie zakres drugiej paczki miałby oczywiście znacznie szerszy zakres.

Sylogizm kategoryczny ma cztery formy, w zależności od umiejscowienia terminu środkowego w jego strukturze.

W pierwszym przypadku przesłanka większa musi być ogólna, a mniejsza przesłanka twierdząca. Druga forma sylogizmu kategorycznego daje wniosek negatywny, a jedna z jego przesłanek jest również negatywna. Szersze pojęcie, podobnie jak w pierwszym przypadku, musi mieć charakter ogólny. Wniosek trzeciej formy musi być częściowy, przesłanka mniejsza musi być twierdząca. Najciekawsza jest czwarta forma sylogizmów kategorycznych. Z takich wniosków nie można wyciągnąć ogólnie pozytywnego wniosku, istnieje jednak naturalny związek między przesłankami. Zatem jeśli jedna z przesłanek jest ujemna, większa musi być ogólna, mniejsza zaś musi być ogólna, jeśli większa musi być twierdząca.

Aby uniknąć ewentualnych błędów, przy konstruowaniu sylogizmów kategorycznych należy kierować się regułami terminów i przesłanek. Zasady terminów są następujące.

Średni rozkład terminów (M). Oznacza, że ​​człon środkowy, ogniwo łączące, musi być rozłożony na co najmniej jeden z dwóch pozostałych członów - większy lub mniejszy. Jeśli ta zasada zostanie naruszona, wniosek będzie fałszywy.

Brak niepotrzebnych terminów sylogizmu. Oznacza, że ​​sylogizm kategoryczny musi zawierać tylko trzy terminy - terminy S, M i P. Każdy termin należy rozpatrywać tylko w jednym znaczeniu.

Dystrybucja w areszcie. Aby termin był rozłożony w konkluzji, musi być również rozłożony w przesłankach sylogizmu.

Zasady paczek.

1. Brak możliwości odstąpienia od paczek prywatnych. Oznacza to, że jeśli obie przesłanki są prywatnymi osądami, nie można z nich wyciągnąć wniosków. Na przykład:

Niektóre samochody to pickupy.

Niektóre mechanizmy to maszyny.

Z tych przesłanek nie można wyciągnąć żadnych wniosków.

2. Niemożność wnioskowania z przesłanek negatywnych. Negatywne przesłanki uniemożliwiają wyciągnięcie wniosków. Na przykład:

Ludzie nie są ptakami.

Psy to nie ludzie.

Wniosek nie jest możliwy.

3. Kolejna reguła mówi, że jeśli jedna z przesłanek sylogizmu jest partykularna, to jej konsekwencja również będzie partykularna. Na przykład:

Wszyscy bokserzy są sportowcami.

Niektórzy ludzie to bokserzy.

Niektórzy ludzie to sportowcy.

4. Istnieje inna zasada, która mówi, że jeśli tylko jedna z przesłanek sylogizmu jest negatywna, to wniosek jest możliwy, ale będzie też negatywny. Na przykład:

Wszystkie odkurzacze to sprzęt AGD.

Ta technika nie jest domowa.

Ta technika nie jest odkurzaczem.

2. Złożony sylogizm

W myśleniu operujemy pojęciami, osądami i wnioskami, w tym sylogizmami. Podobnie jak sądy, sylogizm może być prosty (omówiony powyżej) i złożony. Oczywiście słowo „trudne” nie powinno być rozumiane w zwykłym znaczeniu tego słowa, jako „ciężki” lub „trudny”. Złożony sylogizm składa się z kilku prostych sylogizmów. Tworzą się polisylogizmlub złożony sylogizm; to są synonimy. Polisylogizm to szereg prostych sylogizmów połączonych ze sobą w sposób sekwencyjny. W tym przypadku wniosek, konsekwencja jednego z prostych sylogizmów, staje się przesłanką dla kolejnego. W ten sposób uzyskuje się rodzaj „łańcucha” sylogizmów.

Wszystkie polisylogizmy dzielą się na regresyjny и progresywny. Sylogizm progresywny charakteryzuje się tym, że jego konkluzja staje się większą przesłanką następnego sylogizmu.

Konkluzja regresywnego sylogizmu staje się następującą przesłanką mniejszą.

3. Skrócony sylogizm

Dla ułatwienia użycia i oszczędności czasu, a zwłaszcza w przypadkach, gdy wniosek jest oczywisty, stosuje się skrócone sylogizmy. Kiedy mówimy o sylogizmach skróconych, oznacza to, że w takim wniosku brakuje jednej z przesłanek, a w niektórych przypadkach wniosku.

Wszystkie ptaki mają skrzydła.

Wszystkie mewy to ptaki.

Wszystkie mewy mają skrzydła.

Jest to przykład prostego sylogizmu kategorycznego. Aby uzyskać skrócony sylogizm, można pominąć przesłankę główną, czyli „wszystkie mewy mają skrzydła”. W ten sposób otrzymujemy: „Wszystkie mewy są ptakami, co oznacza, że ​​wszystkie mewy mają skrzydła”. Oczywiście w tym przypadku konsekwencja sylogizmu będzie prawdziwa. Innymi słowy, zawężenie sylogizmu nie wpływa na jego prawdziwość lub fałszywość.

Możesz podać ten przykład: „Wszystkie gazy są lotne, dlatego tlen jest lotny”. Jest to skrócony sylogizm, a pełny jest wyrażony w następujący sposób.

Wszystkie gazy są lotne.

Tlen jest gazem.

Tlen jest lotny.

W przeciwieństwie do poprzedniego przykładu, pominięto tutaj mniejszą przesłankę.

Wniosek pomija się w przypadku, gdy nie ma potrzeby wyrażania uzyskanego wyniku ze względu na jego oczywistość, oczywistość dla innych, co wynika z charakteru samych przesłanek (tj. jeśli przesłanki i związane z nimi obiekty, zjawiska są dobrze znane) . Na przykład: „Wszystko, co lżejsze od wody, w nim nie tonie. Styropian jest lżejszy od wody”. W tym przypadku pominięty wniosek jest dość oczywisty. Sylogizm wygląda tak.

Nic lżejszego od wody nie tonie w nim.

Styropian jest lżejszy od wody.

Styropian nie tonie w wodzie.

W takich przypadkach przywrócenie sylogizmu jest dość proste, ale czasami pojawiają się problemy z określeniem przesłanki i wniosku oraz ich oddzieleniem od siebie. Dlatego należy pamiętać, że przed przesłanką zwykle umieszcza się słowa „ponieważ”, „ponieważ” itp. Słowa takie jak „dlatego” lub „dlatego” są zwykle umieszczane przed zakończeniem.

Ponieważ skrócony sylogizm jest wygodny i zwarty, stosuje się go częściej niż pełne sylogizmy kategoryczne. Skrócony sylogizm kategoryczny jest również nazywany entymema.

4. Skrócony sylogizm złożony

Wśród złożonych skróconych sylogizmów znajdują się: epicheirems и soryt. Zacznijmy od sorytów, gdyż ich koncepcja jest wykorzystywana przy rozważaniu drugiego typu. Podobnie jak złożone sylogizmy, soryty mogą być progresywne lub regresywne. Soryty progresywne uzyskuje się z progresywnych sylogizmów złożonych, regresywne - z regresywnych. Jak wspomniano powyżej, jedną z przesłanek złożonego sylogizmu jest wniosek poprzedniego. Sprowadzając złożony sylogizm do formy sorites, przesłanka ta jest pomijana. Można również pominąć złożoną przesłankę późniejszego wyroku w polisylogizmie.

Sorite progresywny zawiera orzeczenie zakończenia i jego podmiot. Zaczyna się jako pierwszy i kończy jako drugi. W przeciwieństwie do sorite progresywnego, sorite regresywny zaczyna się nie od orzeczenia zakończenia, ale od jego podmiotu. Kończy się predykatem.

Progresywny schemat sorites.

Wszystkie A to B. Wszystkie C to A. Wszystkie D to C. Wszystkie D to B.

Schemat soritesu regresywnego.

Wszystko A to B. Wszystko B to C. Wszystko C to D. Wszystko A to D.

WYKŁAD nr 17. Indukcja. Koncepcja, zasady i rodzaje

1. Pojęcie indukcji

Pojęcia takie jak ogólne i szczegółowe mogą być rozpatrywane tylko w połączeniu. Żaden z nich nie ma niezależności, gdyż rozpatrując procesy, zjawiska i obiekty otaczającego świata jedynie przez pryzmat, powiedzmy, prywatnego obrazu, obraz okaże się niepełny, pozbawiony wielu niezbędnych elementów. Zbyt ogólne spojrzenie na te same przedmioty, a obraz również da zbyt ogólne, obiekty będą traktowane zbyt powierzchownie. Aby zilustrować to, co zostało powiedziane, można podać humorystyczną historię o lekarzu. Pewnego dnia lekarz musiał wyleczyć krawca, który miał gorączkę. Był bardzo słaby, a lekarz uznał, że jego szanse na wyzdrowienie są niewielkie. Jednak pacjent poprosił o szynkę i lekarz na to pozwolił. Po pewnym czasie krawiec wyzdrowiał.

W swoim pamiętniku lekarz zanotował, że „szynka jest skutecznym lekarstwem na gorączkę”. Jakiś czas później ten sam lekarz leczył szewca, który również miał gorączkę i przepisał szynkę jako lekarstwo. Pacjent zmarł. Lekarz zapisał w swoim pamiętniku, że „szynka jest dobrym lekarstwem na gorączkę u krawców, ale nie u szewców”.

Indukcja jest przejściem od szczegółu do ogółu. Oznacza to, że jest to stopniowe uogólnianie bardziej szczegółowej, konkretnej koncepcji.

W przeciwieństwie do dedukcji, w której prawdziwy wniosek, wiarygodna informacja wyprowadza się z prawdziwych przesłanek, w rozumowaniu indukcyjnym, nawet z prawdziwych przesłanek, uzyskuje się wniosek probabilistyczny. Wynika to z faktu, że prawda konkretu nie określa jednoznacznie prawdy ogólnej. Ponieważ wniosek indukcyjny ma charakter probabilistyczny, dalsze konstruowanie na jego podstawie nowych wniosków może zniekształcić otrzymane wcześniej wiarygodne informacje.

Mimo to indukcja jest bardzo ważna w procesie poznania i nie trzeba daleko jechać, aby to potwierdzić. Każde stanowisko nauki, czy to humanitarnej, czy przyrodniczej, fundamentalnej czy stosowanej, jest wynikiem uogólnienia. Jednocześnie uogólnione dane można uzyskać tylko w jeden sposób - badając, biorąc pod uwagę przedmioty rzeczywistości, ich naturę i wzajemne powiązania. Badania takie są źródłem uogólnionych informacji o wzorcach otaczającego nas świata, przyrody i społeczeństwa.

2. Zasady indukcji

Aby uniknąć błędów, nieścisłości i nieścisłości w myśleniu, aby uniknąć ciekawostek, należy przestrzegać wymagań, które decydują o poprawności i obiektywnej słuszności wniosku indukcyjnego. Wymagania te omówiono bardziej szczegółowo poniżej.

Pierwsza reguła Stwierdza, że ​​uogólnienie indukcyjne dostarcza wiarygodnych informacji tylko wtedy, gdy dokonuje się go według cech istotnych, choć w niektórych przypadkach można mówić o pewnym uogólnieniu cech nieistotnych.

Głównym powodem, dla którego nie można ich uogólniać, jest to, że nie mają tak ważnej właściwości jak powtarzalność. Jest to tym ważniejsze, że badania indukcyjne polegają na ustaleniu istotnych, koniecznych, stabilnych cech badanych zjawisk.

Według druga zasada Ważnym zadaniem jest dokładne określenie, czy badane zjawiska należą do jednej klasy, uznając ich jednorodność, czy ten sam typ, gdyż uogólnienie indukcyjne dotyczy tylko obiektów obiektywnie podobnych [8]. Od tego może zależeć zasadność uogólnienia cech wyrażających się w poszczególnych przesłankach.

Nieprawidłowe uogólnianie może prowadzić nie tylko do niezrozumienia lub zniekształcenia informacji, ale także do pojawienia się różnego rodzaju uprzedzeń i nieporozumień. Główną przyczyną występowania błędów jest uogólnianie według cech losowych pojedynczych obiektów lub uogólnianie według cech wspólnych, gdy te cechy nie są potrzebne.

Prawidłowe zastosowanie indukcji jest jednym z filarów prawidłowego myślenia w ogóle.

Jak stwierdzono powyżej, Rozumowanie indukcyjne – jest to wnioskowanie, w którym myśl rozwija się od wiedzy o mniejszym stopniu ogólności do wiedzy o większym stopniu ogólności [9]. Oznacza to, że konkretny temat jest rozważany i uogólniany. Generalizowanie jest możliwe do pewnych granic.

Każde zjawisko otaczającego świata, każdy przedmiot badań najlepiej badać w porównaniu z innym podobnym przedmiotem. Podobnie jest z indukcją. Jej cechy najlepiej widać w porównaniu z dedukcją. Cechy te przejawiają się przede wszystkim w sposobie, w jaki przebiega proces wnioskowania, a także w charakterze konkluzji. Zatem w dedukcji wnioskuje się z cech rodzaju na cechy gatunku i poszczególnych obiektów tego rodzaju (na podstawie relacji objętościowych między terminami); w wnioskowaniu indukcyjnym – od cech poszczególnych obiektów do cech całego rodzaju lub klasy obiektów (do objętości tej cechy) [10].

Dlatego istnieje szereg różnic między rozumowaniem dedukcyjnym i indukcyjnym, które pozwalają nam je od siebie oddzielić. Można wyróżnić kilka cech rozumowania indukcyjnego:

1) rozumowanie indukcyjne zawiera wiele przesłanek;

2) wszystkie przesłanki rozumowania indukcyjnego są pojedynczymi lub prywatnymi osądami;

3) rozumowanie indukcyjne jest możliwe dla wszystkich negatywnych przesłanek.

3. Rodzaje rozumowania indukcyjnego

Najpierw porozmawiajmy o podstawowym podziale rozumowania indukcyjnego. Są kompletne i niekompletne.

Kompletny nazywane są wnioskami, w których wniosek wyciągany jest na podstawie kompleksowego badania całego zestawu obiektów pewnej klasy.

Indukcję całkowitą stosuje się tylko w przypadkach, gdy możliwe jest określenie całego zakresu obiektów wchodzących w skład rozpatrywanej klasy, to znaczy, gdy ich liczba jest ograniczona. Zatem pełna indukcja dotyczy tylko zajęć zamkniętych. W tym sensie zastosowanie pełnej indukcji nie jest zbyt powszechne.

Co więcej, takie wnioskowanie daje wiarygodną wartość, ponieważ wszystkie obiekty, co do których wyciągnięto wniosek, są wymienione w lokalu. Wniosek wyciągnięto tylko w odniesieniu do tych tematów.

Aby móc mówić o pełnej indukcji, konieczna jest weryfikacja przestrzegania jej zasad i warunków. Tak więc pierwsza zasada mówi, że liczba obiektów wchodzących w skład rozpatrywanej klasy musi być ograniczona i określona; ich liczba nie powinna być duża. Każdy element branej klasy, względem którego tworzone jest wnioskowanie, musi mieć charakterystyczną cechę. I wreszcie wyprowadzenie pełnego wniosku musi być uzasadnione, konieczne, racjonalne.

Schemat pełnego wnioskowania można odzwierciedlić jako:

51 - R

52 - P

53 - P

Sn - R.

Przykład pełnego wnioskowania indukcyjnego.

Wszystkie wyroki skazujące są wydawane w specjalnym porządku proceduralnym.

Wszystkie uniewinnienia wydawane są w specjalnym porządku proceduralnym.

Wyroki winne i uniewinniające są orzeczeniami sądu.

Wszystkie orzeczenia sądowe są wydawane w specjalnej kolejności procesowej.

Przykład ten odzwierciedla klasę przedmiotów - orzeczenia sądowe. Wszystkie (oba) jego elementy zostały wyszczególnione. Prawa strona każdego z lokali obowiązuje w stosunku do lewej. Dlatego wniosek ogólny, który odnosi się bezpośrednio do każdego przypadku z osobna, jest obiektywny i prawdziwy.

Pomimo wszystkich niezaprzeczalnych zalet i zalet pełnej indukcji, często zdarzają się sytuacje, w których jej użycie jest utrudnione. Wynika to z faktu, że w większości przypadków człowiek ma do czynienia z klasami przedmiotów, których elementy są albo nieograniczone, albo bardzo liczne. W niektórych przypadkach elementy zajęć są generalnie niedostępne do nauki (ze względu na oddalenie, duże gabaryty, słabe wyposażenie techniczne lub niski poziom dostępnej technologii).

Dlatego często stosuje się niepełną indukcję. Pomimo szeregu niedociągnięć, zakres niepełnej indukcji, częstotliwość jej stosowania jest znacznie większa niż pełna.

Niepełna indukcja zwany konkluzją, która na podstawie obecności pewnych powtarzających się cech klasyfikuje ten lub inny obiekt w klasie obiektów z nim jednorodnych, które również mają taką cechę.

Indukcja niepełna jest często stosowana w życiu codziennym i działalności naukowej człowieka, gdyż pozwala na wyciągnięcie wniosków na podstawie analizy pewnej części danej klasy obiektów, oszczędzając czas i wysiłek. Jednocześnie nie można zapominać, że w wyniku indukcji niezupełnej uzyskuje się wniosek probabilistyczny, który w zależności od rodzaju indukcji niezupełnej będzie się wahał od mniej prawdopodobnego do bardziej prawdopodobnego [11].

Schemat niepełnej indukcji można przedstawić jako:

51 - P

52 - P

53 - P

S1, S2, S3... stanowią klasę K.

Prawdopodobnie każdy element K - R.

Powyższe można zilustrować następującym przykładem.

Słowo „mleko” zmienia się w zależności od przypadku. Słowo „biblioteka” zmienia się w zależności od wielkości liter. Słowo „lekarz” zmienia się w zależności od przypadku. Słowo „atrament” zmienia się w zależności od wielkości liter.

Słowa „mleko”, „biblioteka”, „lekarz”, „atrament” są rzeczownikami.

Prawdopodobnie wszystkie rzeczowniki zmieniają się w zależności od przypadku.

W zależności od uzasadnienia wniosku zwyczajowo dzieli się indukcję niepełną na dwa typy - popularną i naukową.

Popularna niepełna indukcjalub indukcja przez proste wyliczenie nie uwzględnia szczegółowo obiektów i klas, do których te obiekty należą. Zatem na podstawie powtórzenia się tej samej cechy w pewnej części obiektów jednorodnych i przy braku przypadku sprzecznego, wyciąga się ogólny wniosek, że wszystkie przedmioty tego rodzaju posiadają tę cechę.

Jak sama nazwa wskazuje, popularna indukcja jest bardzo powszechna, zwłaszcza w środowiskach nienaukowych. Prawdopodobieństwo takiej indukcji jest niskie.

Formułując popularne rozumowanie indukcyjne, należy mieć świadomość możliwych błędów i zapobiegać ich występowaniu.

Pospieszne uogólnienie oznacza, że ​​wniosek uwzględnia tylko tę część faktów, która przemawia na korzyść dokonanego wniosku. Reszta w ogóle nie jest brana pod uwagę.

Na przykład:

Zima w Tiumeniu jest zimna.

Zimą w Urengoj jest zimno.

Miasta Tiumeń i Urengoj.

Zimą we wszystkich miastach jest zimno.

Po tym więc z jakiegoś powodu - oznacza, że ​​każde zdarzenie, zjawisko, fakt poprzedzający rozważany jest uważany za jego przyczynę.

Zastąpienie bezwarunkowego warunkowego oznacza, że ​​nie bierze się pod uwagę względności jakiejkolwiek prawdy. Oznacza to, że fakty w tym przypadku można wyrwać z kontekstu, zmienić miejsca itp. Jednocześnie nadal potwierdza się prawdziwość uzyskanych wyników.

Indukcja naukowa, czyli indukcja poprzez analizę faktów, to wnioskowanie, którego przesłanki wraz z powtarzalnością cechy w niektórych zjawiskach danej klasy zawierają także informację o zależności tej cechy od pewnych właściwości zjawiska.

Oznacza to, że w przeciwieństwie do popularnej indukcji, indukcja naukowa nie ogranicza się do prostego stwierdzenia. Rozważany temat jest poddawany głębokim badaniom.

W indukcji naukowej bardzo ważne jest spełnienie szeregu wymagań:

1) tematyka badań powinna być dobierana systematycznie i racjonalnie;

2) należy jak najdokładniej poznać charakter rozpatrywanych przedmiotów;

3) rozumieć charakterystyczne cechy obiektów i ich relacje;

4) porównać wyniki z wcześniej ustalonymi informacjami naukowymi.

Ważną cechą indukcji naukowej, która determinuje jej rolę w nauce, jest zdolność do ujawniania nie tylko wiedzy uogólnionej, ale także związków przyczynowych. To dzięki indukcji naukowej odkryto wiele praw naukowych.

WYKŁAD nr 18. Metody ustalania związków przyczynowych

1. Pojęcie związków przyczynowo-skutkowych

Przed bezpośrednim rozważeniem metod ustalania związków przyczynowo-skutkowych konieczne jest zrozumienie pojęcia przyczyny i skutku.

Powód Nazywają je zjawiskiem, procesem lub przedmiotem, który poprzez swoje istnienie powoduje określone zmiany w otaczającym świecie. Przyczyna charakteryzuje się tym, że zawsze poprzedza skutek. Leży w pewnym sensie w samym sercu konsekwencji. Nie można zatem wyobrazić sobie pojedynczego skutku bez przyczyny, ponieważ ta ostatnia jest swego rodzaju punktem wyjścia. Podajmy przykład: „Uderzył piorun i las się zapalił”. Oczywiście przyczyną jest piorun, jeśli to on spowodował pożar. Bez takiej przyczyny nie byłoby skutku. Można oczywiście powiedzieć, że pożar mógł powstać w wyniku podpalenia, jednak w tym przypadku przyczyną byłoby podpalenie.

Konsekwencja jest tym, co pociąga za sobą przyczyna; jest zawsze drugorzędna i zależna, zdeterminowana przez nią. To na tym związku przyczynowo-skutkowym budowany jest proces zawodowy wielu ludzi. Strażacy, ratownicy, funkcjonariusze organów ścigania, przed rozpoczęciem pracy, najpierw szukają przyczyny. Na przykład strażacy zaczynają gasić pożar tylko wtedy, gdy jest mniej lub bardziej jasne, co i gdzie spowodował pożar. W przeciwnym razie ryzyko życia wzrosłoby kilkakrotnie. Oczywiście ostateczna przyczyna pożaru, czy to był podpalony, awaria instalacji elektrycznej czy nieostrożne obchodzenie się z ogniem, staje się jasna dopiero po zakończeniu gaszenia, ale początkowo musi być ustalona przynajmniej w przybliżeniu.

Funkcjonariusz organów ścigania, opuszczając miejsce zdarzenia, w pierwszej kolejności ustala przyczyny tego zdarzenia. W przypadku zgłoszenia morderstwa konieczne jest sprawdzenie, czy zdarzenie jest rzeczywiście przestępstwem.

Oznacza to, że przyczyna śmierci została ustalona. W takim przypadku eliminowane są wersje samobójstwa, wypadku, śmierci z powodu choroby itp. Następnie (jeśli zostanie ustalone, że doszło do morderstwa) ustalana jest przyczyna przestępstwa - interes własny, zemsta itp.

Ratownicy przybywający na miejsce wezwania w pierwszej kolejności ustalają przyczynę wypadku w celu opracowania najskuteczniejszej taktyki ratowniczej. W przypadku upadku z wysokości, wypadku samochodowego lub innego traumatycznego zdarzenia, konieczna jest specjalna procedura transportowa. Na przykład kręgosłup szyjny, piersiowy i lędźwiowy należy unieruchomić w przypadku uszkodzenia kręgosłupa. Rodzaje udzielanej pierwszej pomocy zależą również od tego, jakie zdarzenie doprowadziło do powstania niebezpiecznych sytuacji, urazów. Oczywistym jest, że ratownicy określają przyczyny wydarzeń, aby jak najskuteczniej zorganizować pomoc obywatelom.

Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że ustalenie przyczyny nie jest istotne, nie ma większego znaczenia, jednak powyższe przykłady wskazują na coś wręcz przeciwnego. Ustalenie przyczyny jest konieczne, gdyż w przeciwnym razie funkcjonariusz operacyjny policji szukałby nieistniejącego przestępcy, badając zbiór okoliczności przypominających przestępstwo (nie trzeba dodawać, że ustalenie przyczyny to duża część pracy operacyjnej), a strażacy a ratownicy nie radzili sobie ze swoją pracą.

Tak więc, przyczyna nazywa się taki obiektywny związek między dwoma zjawiskami, gdy jedno z nich powoduje drugie - konsekwencję.

Ujawnienie związku przyczynowego między zjawiskami jest złożonym, wieloaspektowym procesem, obejmującym wiele logicznych środków i metod poznania. W logice opracowano kilka metod ustalania związku przyczynowego między zjawiskami. Spośród tych metod najczęściej stosuje się cztery: metoda podobieństwa, metoda różnicy, metoda zmian towarzyszących i metoda reszt. Często w badaniach naukowych stosuje się kombinacje tych metod, jednak aby zrozumieć istotę zagadnienia, należy je rozpatrywać oddzielnie [12].

2. Metody ustalania związków przyczynowych

metoda podobieństwa polega na tym, że jeśli dwa lub więcej przypadków badanego zjawiska jest podobnych tylko w jednej okoliczności, to istnieje możliwość, że ta konkretna okoliczność jest przyczyną lub częścią przyczyny tego zjawiska.

Na przykład:

W warunkach ABC występuje zjawisko a.

W warunkach ADE występuje zjawisko a.

W warunkach AFG występuje zjawisko a.

Prawdopodobnie okoliczność A jest przyczyną [13].

metoda różnicowa wygląda następująco: zdefiniowano dwa przypadki. Pierwsza to ta, w której następuje początek danego zjawiska. Drugi przypadek to ten, w którym początek tego zjawiska nie następuje. Jeżeli te dwa przypadki różnią się od siebie tylko jedną okolicznością, to jest prawdopodobne, że to właśnie jest przyczyną wystąpienia omawianego zjawiska.

Na przykład:

W warunkach ABC występuje zjawisko a.

W warunkach EHV zjawisko a.

Prawdopodobnie okoliczność A jest przyczyną [14].

Towarzysząca metoda zmiany jest to, że jeśli jakieś szczególne zjawisko zmienia się za każdym razem, gdy zmienia się inne, to z pewnym prawdopodobieństwem można założyć, że drugie zjawisko pociąga za sobą zmianę pierwszego, a zatem są one we współzależności przyczynowej.

Na przykład:

W warunkach A1BC występuje zjawisko a1.

W warunkach A2BC występuje zjawisko a2.

W warunkach A3BC występuje zjawisko a3.

Prawdopodobnie okoliczność A jest przyczyną a [15].

Metoda resztkowa oznacza, że ​​biorąc pod uwagę przyczyny złożonego zjawiska abc, które jest spowodowane szeregiem okoliczności ABC, można poruszać się etapami. Po zbadaniu pewnej części okoliczności przyczynowych możemy ją odjąć od zjawiska abc. W efekcie otrzymamy resztę tego zjawiska, która będzie konsekwencją okoliczności pozostałych po kompleksie ABC. Na przykład:

Zjawisko abs jest spowodowane okolicznościami ABC.

Część b zjawiska abc jest spowodowana okolicznością B.

Część c zjawiska abs jest spowodowana okolicznością C.

Prawdopodobnie część a zjawiska abc jest przyczynowo zależna od okoliczności A [16].

Rozważając metody ustalania związków przyczynowych, można powiedzieć, że z natury odnoszą się one do złożonych wnioskowań. Łączą indukcję z dedukcją, uogólnienia indukcyjne budowane są przy użyciu konsekwencji dedukcyjnych.

Opierając się na właściwościach związku przyczynowego, dedukcja działa jako logiczny środek wykluczenia okoliczności losowych, a tym samym logicznie koryguje i kieruje uogólnieniem indukcyjnym.

Relacja indukcji i dedukcji zapewnia logiczną niezależność rozumowania przy stosowaniu metod, a dokładność wiedzy wyrażonej w przesłankach determinuje stopień ważności uzyskanej wiedzy.

WYKŁAD nr 19. Analogia i hipoteza

1. Pojęcie wnioskowania przez analogię

Istotną cechą wnioskowania jako jednej z form myślenia człowieka jest wnioskowanie nowej wiedzy. Jednocześnie we wnioskowaniu wniosek (konsekwencję) uzyskuje się w toku ruchu myśli od znanego do nieznanego. Ten ruch ludzkiej myśli obejmuje dedukcję i indukcję. Wraz z nimi istnieją inne rodzaje wnioskowania, z których jednym jest analogia.

Analogia (Grecka analogia - „podobieństwo”, „korespondencja”) to podobieństwo, podobieństwo przedmiotów (zjawisk) we wszelkich właściwościach, cechach, relacjach. Na przykład skład chemiczny Słońca i Ziemi jest podobny. Dlatego gdy na Słońcu odkryto jeszcze nieznany na Ziemi pierwiastek hel, przez analogię doszli do wniosku: taki pierwiastek istnieje na Ziemi.

Wnioskowanie przez analogię opiera się na szeregu niewątpliwych danych, którymi nauka dysponuje w określonych warunkach historycznych. Reprezentuje ruch myśli od wspólności niektórych właściwości i relacji porównywanych obiektów (lub procesów) do wspólności innych właściwości i relacji. Analogia odgrywa znaczącą rolę w naukach przyrodniczych i humanistycznych. Dzięki jego zastosowaniu naukowcy dokonali wielu odkryć naukowych. Na przykład naturę dźwięku ustalono przez analogię do fali morskiej, a naturę światła przez analogię do dźwięku.

Analogia ma swoją specyfikę. Reprezentuje więc pewne prawdopodobieństwo badanego obiektu (lub zjawiska) i wyraża wiedzę z wewnętrznie ukrytym prawdopodobieństwem. Proces formowania się i szerokiego rozpowszechniania analogii rozpoczął się od codziennej świadomości i jest bezpośrednio związany z codziennym życiem ludzi. Konkluzje analogii są niejednoznaczne, zwykle nie mają mocy dowodowej.

Należy zatem przejść od wniosku przez analogię do wniosku z konieczności. Każdą pozorną analogię należy zweryfikować za pomocą faktycznego dowodu [17]. Wymóg ten wynika z faktu, że możliwe jest uzyskanie fałszywego wniosku, chociaż jest on skonstruowany zgodnie z wymogami analogii.

Schemat wnioskowania przez analogię.

A ma atrybuty a, b, c, d.

B ma cechy a, b, c.

Jest prawdopodobne, że B ma cechę d.

2. Rodzaje i zasady analogii

Wnioski przez analogię można podzielić na dwie grupy. Pierwszą można przedstawić jako analogię właściwości i jakości lub analogię zależności. W pierwszym przypadku brane są pod uwagę obiekty - indywidualne lub klasowe. Znaki analogii są właściwościami tych obiektów.

Diagram analogii właściwości.

Obiekt x ma właściwości a, b, c, d, e, f.

Obiekt y ma własności a, b, c, d.

Prawdopodobnie obiekt y ma własności e, f.

Podstawą analogii właściwości jest relacja między cechami przedmiotu. Każdy przedmiot, mając wiele właściwości, jest wewnętrzną, współzależną jednością, w której nie można zmodyfikować jakiejś istotnej właściwości bez wpływu na jej inne cechy.

Drugi rodzaj to analogia relacji. Jest to wniosek, w którym brane są pod uwagę nie same obiekty, ale ich właściwości. Załóżmy, że istnieje relacja (aXb) i relacja (cX1b). Relacje X i X1 są analogiczne, ale nie analogiczne do; b to nie to samo co d.

druga grupa analogie można podzielić na dwa typy - analogię ścisłą i nieścisłą.

Ścisła analogia zawiera połączenie między cechami wspólnymi a cechą przenoszoną.

Ścisła analogia jest następująca.

Obiekt X ma cechy a, b, c, d, e.

Obiekt Y ma cechy a, b, c, d.

Z zestawu znaków a, e, c, d z konieczności wynika analogia.

Ścisła analogia znajduje zastosowanie w badaniach naukowych, a także w dowodach matematycznych. Metoda modelowania opiera się na właściwościach wnioskowania przez ścisłą analogię.

Modelowanie - to rodzaj analogii, w której jeden z podobnych obiektów jest rozpatrywany jako imitacja innego. Obiekty te nazywane są modelem i oryginałem. Zdobyta wiedza o modelu zostaje przeniesiona do oryginału. Jednocześnie model jest zarówno przedmiotem badań, jak i środkiem poznania.

Nieścisła analogia nie daje wiarygodnego, a jedynie probabilistycznego wniosku. Wynika to z faktu, że różnica między modelem a oryginałem jest nie tylko ilościowa, ale także jakościowa, a między warunkami laboratoryjnymi a naturalnymi występują duże różnice.

W celu zwiększenia stopnia wiarygodności hipotezy konieczne jest przestrzeganie szeregu zasad.

Pierwszy to kompleksowe badanie obiektów i ich właściwości.

Sekund - identyfikacja podobnych cech między rozważanymi obiektami.

trzeci - identyfikowanie relacji między obiektami w celu znalezienia między nimi własności zbywalnej.

3. Hipoteza

Hipoteza nazwany założeniem o dowolnym przedmiocie lub zjawisku, jego przyczynach, relacjach, prawach natury, społeczeństwie i państwie, opartym na danych naukowych.

Sprawdzone hipotezy oparte na wiedzy naukowej można nazwać naukowo uzasadnionymi. Nie należy brać pod uwagę hipotez nieuzasadnionych w ten sposób. Wśród takich nieuzasadnionych hipotez można wyróżnić hipotezy false. Mogą być tworzone celowo lub z niewiedzy.

Wszystkie hipotezy można podzielić na ogólne, szczegółowe i jednostkowe.

Hipotezy ogólne służą do wyjaśniania, do objęcia całej klasy zjawisk. Przykładem hipotezy ogólnej może być np. hipoteza powstania życia lub powstania świata, hipoteza Karola Darwina o pochodzeniu człowieka. Po udowodnieniu hipoteza staje się teorią.

Hipotezy prywatne w przeciwieństwie do ogólnych, nie obejmują całej klasy obiektów jednorodnych, a jedynie jej część. Jednocześnie przedmiot zainteresowania jest wyodrębniany z całej klasy przedmiotów jednorodnych i jest dalej rozpatrywany oddzielnie od tej klasy.

Pojedyncze hipotezy dotyczą tylko jednego przedmiotu z jednorodnej klasy, pozostałe są wyłączone z rozważań (należy wziąć pod uwagę, że cała klasa może składać się tylko z jednego przedmiotu). Takie hipotezy powstają, gdy sam obiekt jest pojedynczy lub konieczne jest uwzględnienie jego właściwości bez uwzględnienia wpływu obiektów tej samej klasy.

Jako przykład pojedynczej hipotezy można przytoczyć naukowe założenia dotyczące zjawiska meteorytu tunguskiego i innych podobnych zjawisk.

Należy również wspomnieć o tego rodzaju hipotezach, jak: hipotezy robocze. Ich całość stanowi etap pośredni między hipotezą a teorią. Oznacza to, że konstrukcja hipotez roboczych służy do udowodnienia hipotezy głównej. Najczęściej hipotezy robocze powstają na początku badania. Nie mają one zbyt dużej głębokości badawczej, nie obejmują całego zakresu zagadnień, ale pozwalają uzyskać niezbędne informacje i ustalić niektóre właściwości i powiązania tematu. Hipotezy robocze nie są ostateczne i w trakcie pracy można je zmieniać i zastępować innymi lub po prostu odrzucić.

Należy również wspomnieć o szczególnym rodzaju hipotez - fałszywe hipotezy. Mogą być tworzone z powodu braku informacji, nieumyślnie lub w celu osiągnięcia swoich celów, w sposób zamierzony. Jeśli wniosek probabilistyczny podniesie się do rangi hipotezy, może okazać się prawdziwy lub fałszywy, w zależności od tego, czy wniosek jest prawdziwy, czy fałszywy. Pomimo tego, że hipoteza fałszywa przekazuje błędne informacje na temat rozpatrywanego tematu, nie można powiedzieć, że ma ona dość dużą wartość poznawczą. Na przykład fałszywa hipoteza, jeśli zawiera solidne ziarno, może skierować badania w nowym kierunku, dodać, że tak powiem, świeżej krwi do zastoju badań i tym samym doprowadzić do odkrycia naukowego. Również fałszywa hipoteza, gdy zostanie udowodniona, że ​​jest fałszywa, wskazuje badaczom (zwłaszcza następnemu pokoleniu) kierunek, w którym zdecydowanie nie powinni podążać. Oznacza to, że nowym badaczom oszczędza się konieczności sprawdzania przypuszczeń leżących u podstaw fałszywej hipotezy.

WYKŁAD 20. Argument logiczny

1. Spór. Rodzaje sporów

Aby móc ujawnić istotę sporu, trzeba trochę powiedzieć o dowodach. Bez nich nasz świat jest nie do pomyślenia, każdy osąd wymaga dowodu. W przeciwnym razie wszystko, co powiedziała osoba, byłoby prawdą. Wykluczenie dowodów z planu absolutnego doprowadzi świat ludzki do chaosu. Dowód jest konieczny, bo dzięki niemu ustalamy, czy to czy tamto twierdzenie jest prawdziwe, czy nie.

Myśl, dla której konstruuje się dowód w celu uzasadnienia prawdy lub fałszywości, nazywa się tezą dowodu [18]. To jest ostateczny cel dyskusji.

Teza w dowodzie można porównać do króla w grze w szachy. Dobry szachista powinien zawsze mieć na uwadze króla, niezależnie od tego, jakie posunięcie planuje. Podobnie dobry uczestnik dyskusji czy po prostu rozmowy: niezależnie od tego, o czym mówi w dowodzie, ostatecznie ma zawsze jeden główny cel – tezę, jej stwierdzenie, dowód lub obalenie itp. [19]

Dlatego najważniejsze w sporze można nazwać wyjaśnieniem kontrowersyjnej myśli, identyfikacją tezy, to znaczy trzeba wniknąć w jej istotę i zrozumieć ją, aby stała się całkowicie jasna w znaczeniu. Oszczędza to dużo czasu i chroni przed wieloma błędami.

Są trzy pytania, które należy rozstrzygnąć rozważając tezę, aby móc mówić o dogłębnym przestudiowaniu tematu - czy wszystkie słowa i wyrażenia tezy są jasne, czy ich znaczenie jest znane. Konieczne jest doprecyzowanie każdej koncepcji pracy, aż do uzyskania pełnej jasności.

Konieczne jest również, aby dokładnie zdawać sobie sprawę z tego, jak wiele tematów jest wymienionych w stwierdzonej tezie osądu. Tutaj, dla jasności myśli, trzeba wiedzieć, czy mówimy o jednym przedmiocie, o wszystkich przedmiotach danej klasy, czy o niektórych (większości, wielu, prawie wszystkich, kilku itd.).

Często wyrażając swoje myśli, przeciwnik w sporze posługuje się niejasnymi sądami - takimi, w których nie da się zrozumieć np. O ilu przedmiotach się dyskutuje. Obalanie takich tez jest problematyczne, ale jednocześnie proste. Konieczne jest zwrócenie uwagi przeciwnikowi na jego błąd.

Następnie musimy dowiedzieć się, jaki osąd uważamy za prawdziwy, rzetelny, fałszywy, w mniejszym lub większym stopniu prawdopodobny lub obalający. Na przykład teza wydaje nam się tylko możliwa: nie ma na nią argumentów, ale nie ma też argumentów przeciwko niej. W zależności od tego wszystkiego konieczne jest podanie różnych metod dowodowych, z których każda spełnia swoją rolę tylko w określonych przypadkach, bez naruszania zakresu innych.

To właśnie te niuanse są najczęściej pomijane przy ustalaniu stwierdzonego osądu. Ponieważ ich wartość wydaje się niska, są odrzucane jako niepotrzebne. Nie da się tego zrobić. Aby zrozumieć znaczenie pozornie nieistotnych informacji, można sięgnąć do praktyki sądowej, w której wynik sprawy często zależy od jednego słowa.

Istnieją trzy rodzaje sporów: dyskusja i kontrowersje naukowe i biznesowe. W pierwszym przypadku celem sporu jest rozwiązanie jakiegoś praktycznego lub teoretycznego problemu, który pojawia się w ramach określonej nauki.

Drugi ma na celu osiągnięcie porozumienia w sprawie głównych postulowanych przez strony postanowień, znalezienie rozwiązania odpowiadającego rzeczywistemu stanowi rzeczy. I ostatni rodzaj sporu, spór, służy osiągnięciu zwycięstwa. W najbardziej ogólnej formie można powiedzieć, że jest to argument dla argumentu. Nie da się jednak dokonać wyraźnego rozgraniczenia polemiki od dwóch poprzednich typów sporu: każdy spór prowadzony zgodnie z zasadami logiki i bez stosowania niedopuszczalnych technik prowadzi do osiągnięcia prawdy, niezależnie od tego, w jakim obszarze się toczy. zostaje rozpoczęty.

Spór może toczyć się z udziałem publiczności, z której obecności strony sporu muszą się liczyć i bez niej.

Spory w miejscach publicznych, zwłaszcza jako demonstracja umiejętności oratorskich, są bardziej charakterystyczne dla starożytnej Grecji niż współczesności. Następnie filozofowie sofistyczni i zwolennicy rodzącej się logiki celowo i publicznie inscenizowali spory. Taką metodę nauczania stosował na przykład Sokrates w swojej szkole.

Za kulisami kłótni, czyli kłótnia bez widzów i słuchaczy, zawsze była powszechna. W ten sposób posłowie mogą na przykład argumentować przed przyjęciem projektu ustawy w jej głównych punktach lub po jej przyjęciu. Naukowcy mogą argumentować w ten sposób, omawiając nowe odkrycie lub niuanse swojej pracy.

Spór może toczyć się z udziałem arbitra lub bez niego. Rolę arbitra może pełnić publiczność, gdy spór jest jawny, częściej jednak do roli sędziego powoływana jest osoba fizyczna. Dzieje się tak, ponieważ kilka osób nie zawsze może dojść do jednoznacznego porozumienia, a spór między dwoma przeciwnikami może wywołać spór między społeczeństwem, co nie wpływa zbyt dobrze na efektywność sporu. Osoba wybierana na sędziego musi oczywiście posiadać dobrą znajomość logiki.

Spierać się nazwany sporem między dwojgiem ludzi, w którym obecna jest publiczność.

Aby spór przebiegał jak najspokojniej, a strony mogły konsekwentnie przedstawiać swoje argumenty, często z góry ustalana jest kolejność omawiania spraw. Strony wyjaśniają, do jakich teorii będą się odwoływać.

Trzeba powiedzieć, że takie „pole argumentacji” nie zawsze jest rozwinięte. Często strony wolą mieć asa w dołku jako sposób na dotarcie do prawdy. Wiele sporów również zaczyna się a priori nie ze względu na prawdę, ale dla osiągnięcia określonych celów. Jest rzeczą oczywistą, że nie można określić ogólnego przebiegu takiego sporu, ponieważ każda ze stron może ukryć jakiś szczególnie cenny materiał i wykorzystać go w decydującym momencie, aby obrócić spór na swoją korzyść.

Spór w imię osiągnięcia prawdziwej wiedzy nazywa się dialektycznym. Nazwa ta wywodzi się ze starożytnej Grecji, gdzie dialektykę rozumiano jako sztukę dochodzenia do prawdy w rozmowie z oponentem. Na podstawie powyższego można podsumować, że dyskusja jest zawsze sporem dialektycznym, natomiast polemiki i spory nie.

Spór zaczyna odnosić zwycięstwo.

Strony sporu nazywane są inaczej, ale najczęściej - przeciwnicy. Czasami używa się określenia „zwolennik”.

Zwolennik wymień stronę, która przedstawiła tezę do obalenia przez drugą stronę. Ten ostatni nazywa się przeciwnikiem. Użyj również pojęcia „przeciwnik”. W zasadzie tak nazywają się uczestnicy sporu, którego celem jest osiągnięcie zwycięstwa.

W zależności od rodzaju sporu stosuje się taką lub inną strategię i taktykę argumentacji i krytyki.

strategia - jest to z góry ustalony schemat, plan skonstruowania argumentu, dowodu lub obalenia.

Strategia polega na wykonaniu następujących czynności:.

1. Logicznie bezbłędne sformułowanie tezy (teza musi być spójna, jasna itp.).

2. Wniesienie argumentów w obronie pracy dyplomowej, krytyka konkurujących koncepcji.

3. Logiczna ocena pracy magisterskiej w świetle znalezionych argumentów.

Ta strategia jest najprostsza, choć jej użycie wymaga pewnych umiejętności przeciwnika i słuchaczy. Zdarza się, że formułuje się tezę, podaje się argumenty, ale nie ma konkluzji na ile te argumenty wspierają tezę.

Czasami dyskusje odbywają się w formie okrągłego stołu. Zasadniczo w ten sposób zorganizowana jest dyskusja o problemach naukowych i niektórych innych.

Wskazane jest prowadzenie takich rozmów w przypadkach, gdy konieczne jest omówienie „nierozwiniętego” problemu. Do prowadzenia okrągłego stołu wyznacza się lidera lub prezentera oraz osobę, która formułuje problem, jeśli nie wszyscy o tym wiedzą. Następnie proponuje się rozwiązania lub rozwiązania [20], których preferencje uzasadnia się jako tezy argumentacji.

Warto również wspomnieć o takim sporze jak: spotkanie biznesowe. Odbywa się jako okrągły stół, o którym już wspomniano powyżej, oraz jako spór między stronami - dwie lub więcej osób. W drugim przypadku zakłada się istnienie już opracowanego rozwiązania, którego celem jest udoskonalenie lub przekonanie obecnych o jego prawdziwości.

Jak sama nazwa wskazuje, spotkanie biznesowe odbywa się najczęściej w celu rozwiązania problemów pojawiających się w toku działalności dowolnego podmiotu, niezależnie od tego, czy jest to organizacja, organ, instytucja rządowa, czy też ich pododdziały strukturalne.

Podczas spotkań biznesowych w wielu przypadkach ważne jest przestrzeganie regulaminu i prowadzenie protokołów, a także zaangażowanie w ich uczestników osób, które posiadają odpowiednią wiedzę, wcześniej zapoznały się ze stanowiskiem problemu i są upoważnione do podejmowania właściwych decyzji [ 21].

2. Taktyka sporu

Dość dobrze przestudiowana została taktyka argumentowania, argumentowania, udowadniania własnych tez i obalania wyroków przeciwnika. Często polega na zastosowaniu technik wypracowanych przez kilka tysięcy lat. Same techniki powstały znacznie wcześniej niż nauka logiki. Część z nich była jednak w powijakach, a część uznano później za niewłaściwe, a nawet niedopuszczalne sposoby prowadzenia sporu.

Wszystkie techniki można warunkowo podzielić na techniki ogólne, które nazywane są również ogólnymi metodologicznymi, a także logiczne i psychologiczne (społeczno-psychologiczny). Ta grupa obejmuje również retoryczne wydziwianie.

Podstawa przydziału rodzajów technik taktycznych są aspektami argumentacji, z których jeden jest moralny. Prawdopodobnie nie ma absolutnego kryterium, według którego metody byłyby akceptowane z punktu widzenia moralności lub przeciwnie, odrzucane.

Ogólne taktyki metodologiczne to: zwlekanie z wypowiedzią, ukrywanie tezy, przedłużanie sporu, a także dziel i rządź, zrzucanie ciężaru dowodu na przeciwnika, ucinanie, chaotyczna mowa, sztuczka Tomasza, ignorowanie intelektualistów i prosta mowa.

Każda z tych metod została omówiona osobno poniżej.

Ciągnięcie za wyrażenie ma miejsce, gdy osoba, która kłóci się w dyskusji, nagle znajduje się w trudnej sytuacji, odpowiadając na pytanie lub wybierając argumenty dowodowe. Rozumie jednak (lub wierzy), że argumenty istnieją i można je znaleźć, pod warunkiem, że da mu czas na refleksję.

Następnie możesz poprosić przeciwnika, aby zaczekał. Korzystając z wytchnienia, należy powtórzyć argumenty, które zostały już przedstawione w procesie dowodu i obalenia, przypomnieć główne punkty, na które warto zwrócić uwagę przy rozważaniu tej kwestii. Zamiast prosić przeciwnika o czekanie, czasami uciekają się do lekkiego odwrócenia uwagi, mówiąc nie bezpośrednio na temat, ale na temat. To daje więcej czasu na myślenie. Stosunkowo spokojna refleksja po poproszeniu o trochę czasu jest nadal preferowana.

Ukrywanie tezy jest nierozerwalnie związany z zasadą jasnej definicji. Mówi, że uczestnik dyskusji, wykładowca przemawiający na spotkaniu, zlocie, konferencji itp. musi jasno sformułować każdą tezę wraz z jej późniejszym uzasadnieniem. Zasada ta ma na celu stworzenie komfortowych warunków dla osób, które są przeznaczone dla przekazywanych informacji (studentów, kolegów z pracy, partnerów itp.), ponieważ przyczynia się do prawidłowego wyrażania myśli, pozwala skupić uwagę obecnych na mówca i jego myśli. Argumentacja może wtedy przebiegać łatwiej, ponieważ jej proces jest przejrzysty.

W niektórych przypadkach sensowne jest odwrócenie działań. Po pierwsze, argumenty są sformułowane jasno i poprawnie. Następnie musisz poprosić przeciwnika o wyrażenie swojego stosunku do niego. Jeśli się zgodzi, tezę można wywnioskować z wydanych orzeczeń. I nie jest to konieczne. Na przykład, jeśli teza jest wystarczająco oczywista, możesz podać jej sformułowanie przeciwnikowi.

W ten sposób możesz użyć dodatkowe środki perswazji - z wyrażonych argumentów można wywnioskować fałszywą tezę, która wyraźnie nie odpowiada ogólnemu tokowi rozumowania i pozwala przeciwnikowi samodzielnie znaleźć błąd, dochodząc do prawidłowego wniosku. To da mu poczucie zaangażowania w dowód i mimowolnie zmusi go do traktowania tezy jako prawdziwej, udowodnionej na własną rękę.

Ze względu na dość dużą skuteczność technikę tę stosuje się, gdy przeciwnik nie jest zainteresowany udowodnieniem tezy.

Nie sposób zaprzeczyć opinii, że emocje w sporze na tematy naukowe, zwłaszcza w naukach podstawowych, są wykluczone, gdyż tezy wymagające dowodu lub obalenia są w tym przypadku silnie wyabstrahowane ze zmysłowej strony ludzkiego poznania. Należą bardziej do sfery umysłu i nie wpływają na interesy ludzi. Dlatego uważa się, że przeciwnicy pozostają bezstronni.

Należy jednak powiedzieć, że ważny dla człowieka temat, któremu poświęcił wiele lat na badanie, nie może go nie ekscytować, zwłaszcza gdy wyraża się przeciwny punkt widzenia. Prowadzi to do gorących dyskusji i sporów dotyczących spraw, które, jak się wydaje, nie mogą w żaden sposób wpływać na takie aspekty człowieka, jak jego wrażenia zmysłowe. Ponadto wiele osób po prostu ma skłonność do wdawania się w kłótnie na dowolny temat, niezależnie od tego, czy dana osoba ma wiedzę na dany temat, czy nie.

Trzeba wspomnieć o bezwładności umysłu wielu ludzi (prawdopodobnie jest ona nieodłączna, jeśli nie u wszystkich, to u większości przedstawicieli rasy ludzkiej). Kiedy człowiek przekonał się o jakimś fakcie, na którym (jeśli dotyczy naukowca) buduje swoją koncepcję, jest bardzo trudno, a w niektórych przypadkach wręcz niemożliwe, przekonać go do fałszywości tego faktu.

W takich przypadkach metoda „ukrywania tezy” może pomóc w odnalezieniu prawdy.

Kolejną metodą dyskusji jest: przedłużenie sporu. Technikę tę stosuje się, gdy przeciwnik nie może odpowiedzieć na zarzut, zwłaszcza gdy czuje, że myli się co do istoty sprawy. Następnie prosi Cię o powtórzenie ostatniej myśli, o ponowne sformułowanie tezy. Jedynym sposobem na walkę z tego typu sporami jest zwrócenie uwagi na błędną technikę przeciwnikowi, arbitrowi, a czasami także opinii publicznej.

Przecięcie (od łacińskiego cunctator – „powolny”) polega na tym, że przeciwnik stara się w dyskusji przyjąć pozycję wyczekującą, aby sprawdzić swoje argumenty, zdecydować się na „asa w rękawie”, którego należy trzymać do czasu najlepszego chwilę, zdecyduj, od czego zacząć przemówienie i odrzuć słabe argumenty. Celem jest wypowiadanie się w taki sposób, aby nie dać przeciwnikowi możliwości sprzeciwu ze względu na brak czasu.

Technika „dziel i rządź” jest jedną z najtrudniejszych. Jego celem jest osłabienie przeciwnika w przypadku zbiorowej ofensywy, czyli gdy siły są nierówne i jeden przeciwnik ma kilku przeciwników na raz. Aby osiągnąć ten cel, wykorzystuje się różnice w opiniach zbiorowego przeciwnika, które identyfikuje się, eksponuje publicznie (czasami z przesadą), a następnie jedną część tej opinii przeciwstawia się drugiej.

Jeśli cel zostanie osiągnięty i w grupie przeciwników pojawi się spór, można przejść do drugiej części, a mianowicie zaprosić członków grupy do odejścia od drobnych nieporozumień i obrony głównej idei, czyli ich tezy. Jeśli nie da się tego obronić nawet w tym przypadku, jako główną ideę można zaproponować inną deklarację, co do której osiągnięto porozumienie między wszystkimi członkami.

Nałożenie ciężaru dowodu na przeciwnika ze względu na to, że w większości przypadków łatwiej jest obalić argument przeciwnej strony niż uzasadnić swoją tezę. Dlatego przeciwnik posługujący się tą techniką stara się podejmować jak najmniej kroków, aby uzasadnić postawione przez siebie pytanie, ale żądać dowodu tezy przeciwnika.

Mniej znaną i rzadziej używaną nazwą tej techniki jest „prawda jest w ciszy”.

Sztuczka zwana „Sztuczka Fomy”, ma wiele wad, ale czasami może mieć niezbędny efekt i przyczynić się do szybkiego osiągnięcia rezultatów. Znaczenie tej techniki sprowadza się do zaprzeczenia. Techniki tej używa się czasami z przekonania, a czasami w celu pozostania zwycięskim w kłótni.

W pierwszym przypadku zastosowanie tej techniki wiąże się z ignorancją lub zaprzeczeniem doktryny filozoficznej o relacji między prawdami absolutnymi i względnymi. Wynika to z podziału dziedzin nauki. Można je wyrazić jako względny lub absolutna prawda. Względność doktryny oznacza, że ​​zawiera ona stwierdzenia, które zostają obalone w procesie rozwijania jej idei. Wiedza absolutna oznacza, że ​​nauczanie zawiera stwierdzenia, których nie można w przyszłości obalić.

Gdy zaprzeczenie opiera się na fakcie, że wiedza względna zawiera szereg sprzeczności, a znaczenie tych sprzeczności jest wyraźnie przesadzone, można mówić o agnostycyzm (z greckiego - „niedostępny dla wiedzy”). Zaprzeczenie wiedzy absolutnej prowadzi do dogmatyzm.

Chaotyczna mowa oznacza użycie przez przeciwnika, który wysuwa tezę do uzasadnienia (grzeszy za to wielu ludzi publicznych i autorów prac naukowych), niespójnej, ozdobnej, złożonej mowy. Dzieje się tak, gdy postawiona teza nie może wytrzymać ataku przeciwnika, tj. argumentujący nie jest w stanie uzasadnić bronionej opinii. Mowa w tym przypadku obfituje w miejsce i nie na miejscu za pomocą specjalnych terminów, długich i skomplikowanych fraz, czasami charakteryzuje się nawet zanikiem wątku myślowego. Innymi słowy, mowa, która na pierwszy rzut oka wydaje się normalna, po bliższym przyjrzeniu się, okazuje się zbiorem słów, które w zasadzie niczego nie wyrażają.

Ignorowanie intelektualistów - to, jak sama nazwa wskazuje, sposób wyrażania własnego zdania, w którym nie zwraca się uwagi na nieścisłości w mowie, które mogą ujawnić obecne osoby. Nie dezorientuje to przeciwnika, może podawać niedokładne informacje o wydarzeniach, mówić na ten temat, błędnie wskazując daty itp.

prosta mowa na pierwszy rzut oka przypomina ignorowanie intelektualistów, jednak zasadniczo różni się od tych drugich. Istotą tej techniki jest używanie prostych zdań, dzielenie skomplikowanych rzeczy na części, dostarczanie szczegółowych wyjaśnień i używanie przykładów, aby osiągnąć główny cel - przekazać osobom, które nie mają, powiedzmy, specjalnego wykształcenia, zawiłości konkretnego wydanie.

WYKŁAD nr 21. Argumentacja i dowód

1. Dowód

Świat rozumiemy zmysłami i taka wiedza najczęściej nie wymaga dowodu, bo jest dość oczywista. Na przykład nie wymaga dowodu, że ogień jest gorący. Wystarczy wyciągnąć do niego rękę.

Jednak nie wszystkie zjawiska, obiekty otaczającego świata są tak wyraźne, że nie ma potrzeby ich udowadniania. W działalności naukowej, a nawet w życiu codziennym, często trzeba stawić czoła potrzebie udowadniania, obrony swojego punktu widzenia.

Dowód - ważna cecha prawidłowego myślenia.

Teorie, dowody i obalania są środkami w rękach człowieka do tworzenia nowej, ważnej wiedzy. Dowód jest niezbędny w świecie naukowym, określa prawdziwość zjawiska, osąd, wniosek. Bez dowodu każda hipoteza na zawsze pozostanie hipotezą i nie nabierze wartości teorii. To dobrze, bo cel dowodu - zdobycie prawdziwej wiedzy. Każde nowe zjawisko, przypuszczenie musi zostać udowodnione, czy to tajemnice związane z kosmosem, czy głębinami oceanu, badaniami matematycznymi itp.

Z tych stanowisk można zdefiniować dowód jako zbiór logicznych metod uzasadniania prawdziwości zdania za pomocą innych zdań prawdziwych i pokrewnych.

W zwykłym sensie dowód często utożsamiany jest z przekonaniem, że jest nie do przyjęcia. Te dwie koncepcje mogą częściowo się pokrywać, ale pod wieloma względami są zbyt różne. Tak więc dowód opiera się wyłącznie na naukowo uzasadnionych faktach, badaniach, teoriach itp. Przekonanie często nie zależy od tego, czy twierdzenie jest naukowo udowodnione, czy nie. Perswazja jest możliwa w odniesieniu do teorii, które są probabilistyczne lub ogólnie fałszywe.

Struktura dowodu to teza, argumenty i wykazanie.

Praca dyplomowa To stwierdzenie wymaga dowodu.

Argumenty są prawdziwymi twierdzeniami używanymi w procesie dowodowym.

Demonstracja jest sposobem na logiczne powiązanie tezy z argumentami.

Istnieją zasady rozumowania. Naruszenie tych zasad prowadzi do błędów związanych z dowodem tezy, argumentacją lub samą formą dowodu.

Dowód jest bezpośredni lub pośredni.

Bezpośredni dowód przechodzi od rozważenia argumentów do dowodu tezy, tj. prawdziwość dowodu jest bezpośrednio uzasadniona argumentami.

Można powiedzieć, że w przypadku dowodu bezpośredniego prawdziwe twierdzenia (k, m, l...) koniecznie wynikają z argumentów (a, b, c...), a teza q do udowodnienia wynika z tych ostatnich. Tego typu dowody wykorzystywane są w praktyce sądowej, w nauce oraz w sporach. Dowód bezpośredni jest szeroko stosowany w sprawozdaniach statystycznych, w różnego rodzaju dokumentach i dekretach.

Z dowodami pośrednimi prawdziwość wysuniętego wyroku uzasadnia udowodnienie fałszu wyroku, który go wyklucza. Użycie takiego dowodu jest uzasadnione, gdy nie ma argumentów na rzecz bezpośredniego dowodu.

W zależności od formy antytezy można wyróżnić dwa rodzaje dowodów pośrednich – sprzeczne i dzielące.

dowód przez sprzeczność (apagogicznej) dokonuje się poprzez ustalenie fałszu osądu sprzecznego z tezą. Ta metoda jest często stosowana w matematyce.

Dowód partycji wytworzony na podstawie negacji antytezy. Zakładając, że wymienimy wszystkie antytezy i ich konsekwentne zaprzeczenie (i odrzucenie), możemy mówić o ustaleniu prawdziwości wydanego sądu.

2. Argumentacja

Jak już powiedziałem, każdy dowód wymaga argumentów. Dowód opiera się na nich, zawierają one informacje, które pozwalają z całą pewnością mówić na dany temat. W logice istnieje kilka argumentów. Należą do nich potwierdzone fakty jednostkowe, aksjomaty i postulaty, sprawdzone wcześniej zapisy i definicje.

Certyfikowane fakty reprezentują informacje utrwalone w dowolnych dokumentach, pracach, bazach danych i na różnych nośnikach. Możesz zdefiniować tę grupę argumentów jako rzeczywiste dane. Do takich danych należą statystyki, fakty z życia, zeznania, dokumenty i kroniki dokumentalne itp. Argumenty takie odgrywają ważną rolę w procesie dowodowym, ponieważ są mocne, niepodważalne i zostały już udowodnione. Mogą przenosić informacje o przeszłości, co sprawia, że ​​również fakty uwierzytelnione są ważne pod względem wiedzy.

Aksjomaty. Wielu z nas, słysząc słowo „postulaty”, kojarzy sobie szkołę i lekcje matematyki. Rzeczywiście, aksjomaty są szeroko stosowane w konstrukcjach matematycznych i często opiera się na nich logika matematyczna. Potwierdzone doświadczeniem, wcześniej udowodnionymi faktami i wielokrotnym powtarzaniem dowodów, sądy te nie wymagają dowodu i są akceptowane jako argumenty.

Stwierdzenia praw, twierdzenia, które zostały udowodnione w przeszłości, są akceptowane jako argumenty dowodowe, ponieważ ich prawdziwość została już ustalona i przyjęta. Ta grupa argumentów przypomina nam, że wszystkie argumenty leżące u podstaw dowodu muszą zostać udowodnione. Dowód argumentów tej grupy można przeprowadzić zarówno bezpośrednio przed dowodem aksjomatu, jak i na długo przed nim. Do tej grupy zalicza się naukowo udowodnione prawa (na przykład przyroda) i twierdzenia.

Ostatnia grupa argumentów to definicje. Tworzone są w ramach wszystkich nauk dotyczących rozpatrywanej tematyki i ukazują istotę tej ostatniej. Dowód można oprzeć na definicjach przyjętych i stosowanych w dowolnej nauce. Nie należy jednak zapominać, że wiele definicji jest przedmiotem dyskusji i oparty na nich dowód może nie zostać zaakceptowany przez przeciwnika. W tym miejscu należy powiedzieć o niedopuszczalności stosowania nienaukowych definicji, ponieważ główna idea w nich może zostać zniekształcona, a same definicje mogą być niekompletne lub nawet fałszywe.

Dowodząc tezy możesz posłużyć się kilkoma rodzajami argumentów – doprowadzi to do większej perswazji.

Nie zapominaj również, że głównym czynnikiem w udowodnieniu teorii jest nadal praktyczne zastosowanie. Jeśli teoria została potwierdzona w praktyce, nie wymaga żadnych innych dowodów ani uzasadnień.

WYKŁAD 22. Odrzucenie

1. Pojęcie obalania

Obalanie uważa się za operację logiczną, w której ukazuje się (potwierdzony) fałsz lub bezpodstawność rozważanej tezy.

Teza to stwierdzenie, które należy obalić. To jest obalane obalanie argumentów - wyroki, za pomocą których obala się tezę.

Odrzucenie może być bezpośrednie i pośrednie. W którym bezpośredni sposób Zaprzeczenie jest tylko jedno, a pośrednie są dwa. Ponadto wszystkie metody są rozpatrywane osobno, zaczynając od pierwszej metody obalenia - bezpośredniej.

bezpośredni sposób To jest zaprzeczenie faktów. Z naukowego (i prawie każdego) punktu widzenia ta metoda jest najwygodniejsza.

Obalanie faktami przy odpowiednim podejściu w pełni ukazuje niespójność postawionej tezy. Jest to możliwe tylko przy odpowiednim doborze faktów, ich umiejętne wykorzystanie zależy od umiejętności danej osoby w zakresie dialogu, a także od jego wiedzy w tym zakresie.

Faktami służącymi do obalenia tezy mogą być dane statystyczne, aksjomaty, udowodnione stanowiska itp. Jak widać, z uwagi na ustaloną prawdziwość wskazanych faktów i ich sprzeczność z rozważaną tezą, takie obalanie ma słuszne, oczywiste postać.

Błędy, które można łatwo obalać faktami, często można znaleźć w hollywoodzkich półhistorycznych filmach, w których chronologiczna sekwencja wydarzeń jest mylona, ​​aby osiągnąć pożądany efekt. Przy takich błędach wystarczy podać dane o czasie rzeczywistym każdego rozważanego zdarzenia.

Kolejne dwa rodzaje obalania są pośrednie. Jeden z nich jest obalenie poprzez fałszywe konsekwencje. W tym celu śledzone są konsekwencje tezy. Podczas obalenia poprzez fałszywość konsekwencji teza zostaje przyjęta do dyskusji. Odbywa się to po pierwsze, aby przeciwnik chwilowo poczuł się lepszy (zwycięstwo w tym odcinku), a po drugie, aby ujawnić fałszywość tezy. W dyskusji rozważane są konsekwencje postawionej tezy, które nie odpowiadają rzeczywistemu stanowi rzeczy. To uwidacznia niespójność samej tezy.

Takie podejście jest często nazywane sprowadzanie do absurdu. Należy pamiętać, że sprzeczność konsekwencji tezy z prawdą musi być nie tylko całkiem jasna i oczywista, ale także realna.

Inny rodzaj refutacji pośredniej można nazwać obalanie poprzez antytezę. Oczywiście obalenie tutaj następuje na podstawie dowodu przeciwnego, tj. Antytezy. Przy tego rodzaju obaleniu istnieje koncepcja, sąd, który zaprzecza wcześniej wysuniętemu stwierdzeniu. Aby udowodnić fałszywość tezy, udowadnia się prawdziwość jej antytezy, czyli nowo wystawionego sądu, który jest sprzeczny z rozważanym. Skuteczność tej metody obalenia opiera się na prawie wyłączonego środka (omówione w odpowiednim rozdziale). Innymi słowy, po udowodnieniu prawdziwości twierdzenia sprzecznego z rozważaną tezą, zgodnie z prawem wyłączonego środka, ta ostatnia jest nieuchronnie uznawana za fałszywą.

Każde z dwóch sprzecznych zdań może być prawdziwe lub fałszywe, nie ma trzeciego. Należy pamiętać, że prawdziwość antytezy musi być w pełni udowodniona. Jako przykład takiego obalania weźmy powszechnie afirmatywną tezę „Wszyscy sportowcy mają dobrze rozwinięte mięśnie”. Sprzecznie z tym będzie szczególnie negatywna ocena „Niektórzy sportowcy nie mają dobrze rozwiniętych mięśni”. Aby udowodnić ten osąd, konieczne jest podanie przykładów udowadniających, że nie wszystkie sporty mają na celu rozwój mięśni. Na przykład w szachach całą uwagę zwraca się na zdolności umysłowe sportowca. Skoro ustalono prawdziwość konkretnego sądu negatywnego, można powiedzieć, że obalona teza jest fałszywa.

Tak więc, cel obalenia jest zidentyfikowanie nieprawidłowej konstrukcji dowodu oraz fałszu lub braku dowodu wydanego orzeczenia (tezy).

2. Obalanie przez argumenty i formę

Inne nazwy tych metod obalania to - krytyka argumentów i niepowodzenie demonstracji. Jak sama nazwa wskazuje, W pierwszym przypadku obalenie jest skierowane nie na samą tezę, ale na argumenty ją popierające. Oczywiście samo zaprzeczenie argumentów nie oznacza z całą pewnością, że sama teza jest fałszywa, ponieważ z prawdziwej tezy można wyciągnąć fałszywe wnioski. Istotą tej metody nie jest zatem udowodnienie fałszywości tezy, ale ujawnienie, pokazanie jej braku dowodów.

Żadna niesprawdzona teza nie jest oczywista, wymaga dowodu. Dlatego krytyka argumentów może być dość skutecznym sposobem obalania. Jest to raczej sposób na dotarcie do prawdy niż skuteczne prowadzenie sporu, ponieważ pomaga przede wszystkim zapewnić, że przeciwnik może udowodnić swój prawdziwy osąd. Fałsz w tym przypadku zostanie odrzucony.

Brak prawdziwych argumentów w dowodzie może wynikać z fałszywości dowodzonej tezy, niskiej świadomości podmiotu przez przeciwnika oraz braku informacji na ten temat w ogóle.

Stosując tę ​​metodę obalania, nie należy zapominać, że nie można z całą pewnością (jak już wspomniano powyżej) wnioskować od zaprzeczenia fundacji do zaprzeczenia konsekwencji.

Innym rodzajem obalania jest: niepowodzenie demonstracji. Podobnie jak w pierwszym przypadku, w procesie takiego obalenia teza nie zostaje naruszona, czyli nie zostaje udowodniona jej fałszywość. Ujawniane są jedynie błędy popełnione przez przeciwnika w procesie dowodowym. Tym samym, podobnie jak przy krytyce argumentów, pokazuje się fakt, że teza jest niepotwierdzona. Rozważane są głównie argumenty przedstawione jako dowód. W takim przypadku zadanie obalenia lub potwierdzenia tezy nie jest przypisane obalającemu. Ujawnia jedynie braki w dowodach przeciwnika, zmuszając go do zmiany argumentacji i skorygowania błędów, które powstają z reguły w wyniku naruszenia tej lub innej zasady rozumowania dedukcyjnego.

W procesie dowodowym można dokonać pochopnego uogólnienia, jeśli we wniosku uwzględniono tylko tę część faktów, która przemawia na korzyść dokonanego wniosku. W tym przypadku konieczne jest również wskazanie przeciwnikowi popełnionego błędu.

WYKŁAD 23. Sofizmaty. Paradoksy logiczne

1. Sofizmaty. Koncepcja, przykłady

Ujawniając tę ​​kwestię, trzeba powiedzieć, że każdy sofizm jest błędem. W logice jest też paralogizmy. Różnica pomiędzy tymi dwoma typami błędów polega na tym, że pierwszy (sofizm) powstał celowo, natomiast drugi (paralogizm) został popełniony przez przypadek. Mowa wielu ludzi obfituje w paralogizmy. Wnioski, nawet pozornie poprawnie skonstruowane, zostają w efekcie zniekształcone, tworząc konsekwencję odbiegającą od rzeczywistości. Paralogizmy, mimo że są dozwolone w sposób niezamierzony, nadal często są wykorzystywane do własnych celów. Można to nazwać dopasowaniem do wyniku. Nie zdając sobie sprawy, że popełnia błąd, osoba w tym przypadku wyciąga konsekwencję zgodną z jego opinią i odrzuca wszystkie inne wersje, nie biorąc ich pod uwagę. Przyjętą konsekwencję uważa się za prawdziwą i nie podlega ona w żaden sposób weryfikacji. Kolejne argumenty również są zniekształcane, aby lepiej pasowały do ​​stawianej tezy. Jednocześnie, jak wspomniano powyżej, osoba sama nie zdaje sobie sprawy, że popełnia błąd logiczny, uważa się za mającego rację (co więcej, jest bardziej bystry w logice).

W przeciwieństwie do błędu logicznego, który pojawia się mimowolnie i jest wynikiem niskiej kultury logicznej, sofizm jest świadomym naruszeniem zasad logicznych. Zwykle jest starannie zamaskowany jako prawdziwy osąd.

Celowo dozwolone, sofizmaty mają na celu wygranie sporu za wszelką cenę. Sofizm ma na celu wytrącenie przeciwnika z jego toku myślenia, zamieszanie, wciągnięcie w analizę błędów, które nie dotyczą rozważanego tematu. Z tego punktu widzenia sofizm działa jako nieetyczny (a zarazem oczywiście błędny) sposób prowadzenia dyskusji.

Istnieje wiele sofizmatów powstałych w czasach starożytnych i zachowanych do dziś. Konkluzja większości z nich jest ciekawa. Na przykład sofizm „złodziej” wygląda tak: „Złodziej nie chce zdobyć niczego złego; zdobycie czegoś dobrego jest dobrą rzeczą, dlatego złodziej chce czegoś dobrego”. Dziwnie brzmi też następujące stwierdzenie: „Lek przyjmowany przez pacjenta jest dobry; im więcej dobrego zrobisz, tym lepiej; oznacza to, że lek należy przyjmować w dużych dawkach”. Istnieją inne znane sofizmaty, na przykład: „Kto siedzi, wstał; kto wstał, stoi, zatem kto siedzi, stoi”, „Sokrates jest człowiekiem; człowiek to nie to samo co Sokrates dlatego Sokrates to ktoś inny niż Sokrates.” , „Te maluchy są twoje, pies, ich ojciec też jest twój i ich matka, pies, też jest twoja. To znaczy, że te maluchy są twoimi braćmi i siostrami , pies i suka są twoim ojcem i matką, a ty sam jesteś psem.

Takie sofizmaty były często wykorzystywane do zmylenia przeciwnika. Nie mając w rękach takiej broni jak logika, rywale sofistów w sporze nie mieli nic do przeciwstawienia się, choć często rozumieli fałszywość sofistycznych wniosków. Spory w starożytnym świecie często kończyły się walkami.

Przy całym negatywnym znaczeniu sofizmów, miały one odwrotną i znacznie ciekawszą stronę. Tak więc to sofizmaty spowodowały pojawienie się pierwszych podstaw logiki. Bardzo często stanowią problem dowodu w formie niejawnej. To właśnie od sofizmatów rozpoczęło się rozumienie i badanie dowodów oraz obalanie. Można więc mówić o pozytywnym działaniu sofizmatów, to znaczy, że bezpośrednio przyczyniły się one do powstania szczególnej nauki poprawnego, demonstracyjnego myślenia.

Znanych jest również wiele sofizmatów matematycznych. Aby je uzyskać, wartości liczbowe są tasowane w taki sposób, aby otrzymać jedną z dwóch różnych liczb. Przykładowo stwierdzenie, że 2 x 2 = 5 udowadnia się w następujący sposób: z kolei 4 dzieli się przez 4, a 5 przez 5. Wynikiem jest (1:1) = (1:1). Dlatego cztery równa się pięć. Zatem 2 x 2 = 5. Ten błąd można rozwiązać dość łatwo - wystarczy odjąć jedną od drugiej, co ujawni nierówność tych dwóch wartości liczbowych. Zaprzeczenie jest również możliwe poprzez zapisanie ułamka.

Tak jak poprzednio, tak teraz sofizmaty są używane do oszukiwania. Powyższe przykłady są dość proste, łatwo zauważyć ich fałsz i nie mają wysokiej kultury logicznej. Istnieją jednak zawoalowane sofizmaty, zakamuflowane w taki sposób, że odróżnienie ich od prawdziwych sądów może być bardzo problematyczne. To sprawia, że ​​są wygodnym środkiem oszukiwania w rękach logicznie doświadczonych oszustów.

Oto jeszcze kilka przykładów sofizmatów: „Aby widzieć, nie trzeba mieć oczu, bo bez prawego oka widzimy, bez lewego też widzimy, oprócz prawego i lewego nie mamy innych oczu , dlatego jasne jest, że oczy nie są potrzebne do widzenia” i „To, czego nie straciłeś, masz; nie straciłeś rogów, więc masz rogi”. Ten ostatni sofizm jest jednym z najbardziej znanych i często jest przytaczany jako przykład.

Można powiedzieć, że sofizmaty są spowodowane niewystarczającą samokrytyką umysłu, gdy człowiek chce zrozumieć wiedzę, która jest jeszcze niedostępna, niedostępna na danym poziomie rozwoju.

Zdarza się również, że sofizm powstaje jako reakcja obronna w obecności przełożonego przeciwnika, z powodu ignorancji, ignorancji, gdy w kłótni nie widać wytrwałości, nie chcąc zrezygnować z pozycji. Można powiedzieć, że sofizm ingeruje w prowadzenie sporu, ale takiej przeszkody nie należy klasyfikować jako istotnej. Przy odpowiedniej umiejętności sofizm łatwo obalać, choć prowadzi to do odejścia od tematu rozumowania: trzeba mówić o regułach i zasadach logiki.

2. Paradoks. Koncepcja, przykłady

Wracając do kwestii paradoksów, nie sposób nie powiedzieć o ich związku z sofizmami. Faktem jest, że czasami nie ma jasnej linii, dzięki której możesz zrozumieć, z czym masz do czynienia.

Jednak do paradoksów podchodzi się znacznie poważniej, a sofizmaty często pełnią rolę żartu, nic więcej. Wynika to z natury teorii i nauki: jeśli zawiera paradoksy, oznacza to niedoskonałość leżących u jej podstaw idei.

To, co zostało powiedziane, może oznaczać, że współczesne podejście do sofistyki nie obejmuje całego zakresu problemu. Wiele paradoksów interpretuje się jako sofizmaty, choć nie tracą one swoich pierwotnych właściwości.

paradoks można wymienić rozumowanie, które dowodzi nie tylko prawdziwości, ale i fałszywości pewnego sądu, czyli dowodzącego zarówno samego sądu, jak i jego zaprzeczenia. Innymi słowy, paradoks - są to dwa przeciwstawne, niezgodne stwierdzenia, dla których istnieją pozornie przekonujące argumenty.

Zarejestrowano jeden z pierwszych i na pewno przykładowych paradoksów Eubulidy - grecki poeta i filozof, Kreteńczyk. Paradoks nazywa się „Kłamcą”. Paradoks ten sprowadził się do nas w takiej formie: "Epimenides twierdzi, że wszyscy Kreteńczycy są kłamcami. Jeśli mówi prawdę, to kłamie. Kłamie, czy mówi prawdę?" Paradoks ten nazywany jest „królem paradoksów logicznych”. Do dziś nikomu nie udało się tego rozwiązać. Istota tego paradoksu polega na tym, że gdy ktoś mówi: „Kłamię”, to ani nie kłamie, ani nie mówi prawdy, a ściślej mówiąc, robi jedno i drugie na raz. Innymi słowy, jeśli założymy, że dana osoba mówi prawdę, okazuje się, że faktycznie kłamie, a jeśli kłamie, to znaczy, że wcześniej powiedziała prawdę. Przedstawiono tu oba sprzeczne fakty. Oczywiście zgodnie z prawem wyłączonego środka jest to niemożliwe, dlatego właśnie ten paradoks otrzymał tak wysoki „tytuł”.

Mieszkańcy miasta Elea, eleatycy, wnieśli wielki wkład w rozwój teorii przestrzeni i czasu. Opierali się na idei niemożliwości nieistnienia, która należy Parmenides. Każda myśl zgodna z tą ideą jest myślą o tym, co istnieje. Jednocześnie zaprzeczano jakiemukolwiek ruchowi: przestrzeń świata uważano za integralną, świat był jeden, bez części.

Starożytny grecki filozof Zenon z Elei znany z ułożenia szeregu paradoksów o nieskończoności – tzw. aporii Zenona.

Zeno, uczeń Parmenidesa, rozwinął te idee, od których został nazwany Arystoteles „przodek dialektyki”. Dialektyka była rozumiana jako sztuka dochodzenia do prawdy w sporze, ujawniania sprzeczności w osądzie przeciwnika i ich niszczenia.

Oto bezpośrednie aporie Zenona.

„Achilles i żółw” reprezentuje aporię dotyczącą ruchu. Jak wiadomo, Achilles jest starożytnym greckim bohaterem. Miał niezwykłe zdolności sportowe. Żółw jest bardzo powolnym zwierzęciem. Jednak w aporii Achilles przegrywa wyścig z żółwiem. Powiedzmy, że Achilles musi przebiec dystans równy 1 i biegnie dwa razy szybciej niż żółw, ten drugi musi biec ¹/₂. Ich ruch zaczyna się w tym samym czasie. Okazuje się, że po przebiegnięciu dystansu ¹/₂, Achilles odkryje, że żółw zdołał pokonać ten segment w tym samym czasie ¹/₄. Bez względu na to, jak bardzo Achilles będzie próbował wyprzedzić żółwia, wyprzedzi go dokładnie o ¹/₂. Dlatego Achilles nie jest przeznaczony do dogonienia żółwia, ten ruch jest wieczny, nie może zostać ukończony.

Niemożność dokończenia tej sekwencji polega na tym, że brakuje jej ostatniego elementu. Za każdym razem, po wskazaniu kolejnego członka ciągu, możemy kontynuować, wskazując kolejny.

Paradoks polega na tym, że niekończąca się sekwencja następujących po sobie wydarzeń musi się rzeczywiście skończyć, nawet jeśli nie potrafimy sobie tego wyobrazić.

Kolejna aporia nazywa się "dychotomia". Rozumowanie opiera się na tych samych zasadach, co poprzednie. Aby przejść całą drogę, trzeba przejść połowę drogi. W takim przypadku połowa ścieżki staje się ścieżką i aby ją przejść, należy zmierzyć połowę (czyli już połowę połowy). To trwa w nieskończoność.

Tutaj kolejność sukcesji jest odwrócona w porównaniu do poprzedniej aporii, tj. (¹/₂)N..., (¹/₂)3, (¹/₂)2, (¹/₂)jeden. Seria tutaj nie ma pierwszej kropki, natomiast aporia „Achilles i żółw” nie miała ostatniej.

Z tej aporii wnioskuje się, że ruch nie może się rozpocząć. Wychodząc od rozważanych aporii, ruch nie może się zakończyć i nie może się rozpocząć. Więc to nie istnieje.

Obalenie aporii „Achilles i żółw”.

Podobnie jak w aporii, w jej obaleniu pojawia się Achilles, ale nie jeden, ale dwa żółwie. Jeden z nich jest bliżej niż drugi. Ruch również zaczyna się w tym samym czasie. Achilles biegnie ostatni. W czasie, gdy Achilles pokona dystans dzielący ich na początku, najbliższy żółw będzie miał czas na czołganie się trochę do przodu, co będzie trwało w nieskończoność. Achilles będzie coraz bardziej zbliżał się do żółwia, ale nigdy nie będzie w stanie go dogonić. Mimo oczywistej fałszywości nie ma logicznego obalenia takiego twierdzenia. Jeśli jednak Achilles zacznie doganiać odległego żółwia, nie zwracając uwagi na bliższego, to według tej samej aporii będzie mógł się do niego zbliżyć. A jeśli tak, to wyprzedzi najbliższego żółwia.

Prowadzi to do logicznej sprzeczności.

Aby obalić obalenie, to znaczy bronić aporii, co samo w sobie jest dziwne, proponują zrzucić ciężar idei figuratywnych. I ujawnić formalną istotę sprawy. W tym miejscu należy powiedzieć, że sama aporia opiera się na ideach figuratywnych, a odrzucenie ich oznacza także ich obalenie. A obalenie jest dość formalne. Fakt, że zamiast jednego w obaleniu są dwa żółwie, nie czyni go bardziej przenośnym niż aporia. Ogólnie rzecz biorąc, trudno mówić o koncepcjach, które nie opierają się na ideach figuratywnych. Nawet tak wysoce abstrakcyjne pojęcia filozoficzne, jak byt, świadomość i inne, można zrozumieć tylko dzięki odpowiadającym im obrazom. Bez obrazu stojącego za słowem pozostałoby ono jedynie zbiorem symboli i dźwięków.

Etapy implikują istnienie niepodzielnych segmentów w przestrzeni i ruch w niej obiektów. Ta aporia opiera się na poprzednich. Weź jeden nieruchomy rząd obiektów i dwa poruszające się ku sobie. Co więcej, każdy ruchomy rząd w stosunku do nieruchomego rzędu przechodzi tylko jeden segment na jednostkę czasu. Jednak w odniesieniu do ruchomego jeden - dwa. Co jest uważane za sprzeczne. Mówi się też, że w pozycji pośredniej (kiedy jeden rząd już się przesunął, a drugi nie) nie ma miejsca na rząd stacjonarny. Pozycja pośrednia wynika z faktu, że segmenty są niepodzielne i ruch, nawet jeśli rozpoczęty w tym samym momencie, musi przejść przez etap pośredni, gdy pierwsza wartość jednego ruchomego rzędu zbiega się z drugą wartością drugiego (ruch pod warunek niepodzielności segmentów jest pozbawiony gładkości). Stan spoczynku ma miejsce, gdy drugie wartości wszystkich szeregów pokrywają się. Rząd nieruchomy, jeśli założymy równoczesny ruch rzędów, musi znajdować się w położeniu pośrednim pomiędzy rzędami ruchomymi, ale jest to niemożliwe, ponieważ segmenty są niepodzielne.

Uwagi

1. Makovelsky A. O. Historia logiki. M., 1967.

2. Meskov V. S. Eseje o logice mechaniki kwantowej. M., 1986.

3. Demidov I.V. Logika: podręcznik / wyd. BI Kaverina. wydanie 2. M.: Egzamin, 2006.

4. Kirillov V. I., Starchenko A. A. Logika. M., 2001.

5. Tamże.

6. Radziecki słownik encyklopedyczny / wyd. A. M. Prochorowa. wyd. 4, wyd. i dodatkowe M.: Sow. Encyklika, 1990.

7. Radziecki słownik encyklopedyczny / wyd. A. M. Prochorowa. wyd. 4, wyd. i dodatkowe M.: Sow. Encyklika, 1990.

8. Savchenko N. A. Kurs wykładów. Logika. M., 2002.

9. Savchenko N. A. Kurs wykładów. Logika. M., 2002.

10. Tamże.

11. Savchenko N. A. Kurs wykładów. Logika. Temat 4. M., 2002.

12. Savchenko N. A. Kurs wykładów. Logika. M., 2002.

13. Eryshev A. A. Logika. M., 2004.

14. Tamże.

15. Eryshev A. A. i wsp. Logika. M., 2004.

16. Savchenko N. A. Kurs wykładów. Logika. M., 2002.

17. Savchenko N. A. Kurs wykładów. Logika. M., 2002.

18. Povarnin S.I. Sztuka dysputy: o teorii i praktyce sporu. Ogólne informacje o sporze. O dowodach, zagadnieniach filozofii. N. 1990.

19. Tamże.

20. Ivin A. A. Logika: podręcznik. M.: Gardariki, 2000.

21. Povarnin S.I. Sztuka dysputy: o teorii i praktyce sporu. Ogólne informacje o sporze. O dowodach, zagadnieniach filozofii. N. 1990.

Autor: Shadrin D.A.

Polecamy ciekawe artykuły Sekcja Notatki z wykładów, ściągawki:

▪ Prawo rolne. Kołyska

▪ Teoria i metodologia wychowania. Kołyska

▪ Prawo ziemi. Kołyska

Zobacz inne artykuły Sekcja Notatki z wykładów, ściągawki.

Czytaj i pisz przydatne komentarze do tego artykułu.

<< Wstecz

Najnowsze wiadomości o nauce i technologii, nowa elektronika:

Otwarto najwyższe obserwatorium astronomiczne na świecie 04.05.2024

Odkrywanie kosmosu i jego tajemnic to zadanie, które przyciąga uwagę astronomów z całego świata. Na świeżym powietrzu wysokich gór, z dala od miejskiego zanieczyszczenia światłem, gwiazdy i planety z większą wyrazistością odkrywają swoje tajemnice. Nowa karta w historii astronomii otwiera się wraz z otwarciem najwyższego na świecie obserwatorium astronomicznego - Obserwatorium Atacama na Uniwersytecie Tokijskim. Obserwatorium Atacama, położone na wysokości 5640 metrów nad poziomem morza, otwiera przed astronomami nowe możliwości w badaniu kosmosu. Miejsce to stało się najwyżej położonym miejscem dla teleskopu naziemnego, zapewniając badaczom unikalne narzędzie do badania fal podczerwonych we Wszechświecie. Chociaż lokalizacja na dużej wysokości zapewnia czystsze niebo i mniej zakłóceń ze strony atmosfery, budowa obserwatorium na wysokiej górze stwarza ogromne trudności i wyzwania. Jednak pomimo trudności nowe obserwatorium otwiera przed astronomami szerokie perspektywy badawcze. ... >>

Sterowanie obiektami za pomocą prądów powietrza 04.05.2024

Rozwój robotyki wciąż otwiera przed nami nowe perspektywy w zakresie automatyzacji i sterowania różnymi obiektami. Niedawno fińscy naukowcy zaprezentowali innowacyjne podejście do sterowania robotami humanoidalnymi za pomocą prądów powietrza. Metoda ta może zrewolucjonizować sposób manipulowania obiektami i otworzyć nowe horyzonty w dziedzinie robotyki. Pomysł sterowania obiektami za pomocą prądów powietrza nie jest nowy, jednak do niedawna realizacja takich koncepcji pozostawała wyzwaniem. Fińscy badacze opracowali innowacyjną metodę, która pozwala robotom manipulować obiektami za pomocą specjalnych strumieni powietrza, takich jak „palce powietrzne”. Algorytm kontroli przepływu powietrza, opracowany przez zespół specjalistów, opiera się na dokładnym badaniu ruchu obiektów w strumieniu powietrza. System sterowania strumieniem powietrza, realizowany za pomocą specjalnych silników, pozwala kierować obiektami bez uciekania się do siły fizycznej ... >>

Psy rasowe chorują nie częściej niż psy rasowe 03.05.2024

Dbanie o zdrowie naszych pupili to ważny aspekt życia każdego właściciela psa. Powszechnie uważa się jednak, że psy rasowe są bardziej podatne na choroby w porównaniu do psów mieszanych. Nowe badania prowadzone przez naukowców z Texas School of Veterinary Medicine and Biomedical Sciences rzucają nową perspektywę na to pytanie. Badanie przeprowadzone w ramach projektu Dog Aging Project (DAP) na ponad 27 000 psów do towarzystwa wykazało, że psy rasowe i mieszane były na ogół jednakowo narażone na różne choroby. Chociaż niektóre rasy mogą być bardziej podatne na pewne choroby, ogólny wskaźnik rozpoznań jest praktycznie taki sam w obu grupach. Główny lekarz weterynarii projektu Dog Aging Project, dr Keith Creevy, zauważa, że ​​istnieje kilka dobrze znanych chorób, które występują częściej u niektórych ras psów, co potwierdza pogląd, że psy rasowe są bardziej podatne na choroby. ... >>

Przypadkowe wiadomości z Archiwum Inteligentny wyświetlacz Xiaomi 10 26.04.2022 Chińska firma Xiaomi wypuściła innowacyjny inteligentny ekran o nazwie Xiaomi Smart Display 10. Nowość wyposażona jest w metalową obudowę, wyłożoną tkaniną pod ekranem, podstawkę, którą można regulować tak, aby inteligentny ekran znajdował się pod kątem od 90 do 120 stopni. Na stanie 10,1-calowy wyświetlacz HD, przedni aparat o rozdzielczości 5 megapikseli z fizyczną przesłoną, która może śledzić twarze, mikrofon do rozmów wideo, dwa głośniki stereo. Xiaomi Smart Display 10 może pełnić funkcję pilota do urządzeń smart home, pracować jako centrum rozrywki (oglądanie zdjęć i filmów). Wspiera pracę z asystentem głosowym. Istnieją preinstalowane aplikacje edukacyjne dla dzieci. Xiaomi Smart Display 10 kosztuje 147 USD. Sprzedaż w Chinach rozpocznie się 29 kwietnia.

Inne ciekawe wiadomości:

▪ Obracanie gwiazd neutronowych w celu testowania i kalibracji zegarów atomowych

▪ Wątroba została wyjęta, naprawiona, włożona z powrotem

▪ ATA6026 Wysoce zintegrowany sterownik silnika

▪ Seria sterowników 2,5-calowych dysków twardych ATA do laptopów

▪ Nowa firma na rynku podświetlenia LCD

Wiadomości o nauce i technologii, nowa elektronika

Ciekawe materiały z bezpłatnej biblioteki technicznej:

▪ sekcja serwisu Twoje historie. Wybór artykułu

▪ artykuł Pożar w pociągu. Podstawy bezpiecznego życia

▪ artykuł Czym jest muzyka? Szczegółowa odpowiedź

▪ artykuł Gageya żółty. Legendy, uprawa, metody aplikacji

▪ artykuł Stabilizator termiczny do temp. 150...1000 stopni. Encyklopedia elektroniki radiowej i elektrotechniki

▪ Artykuł ukrywający świecę. Sekret ostrości

Zostaw swój komentarz do tego artykułu:

Wszystkie języki tej strony

Arabic	Hebrew	Polish
Bengali	Hindi	Portuguese
Chinese	Italian	Spanish
English	Japanese	Turkish
French	Korean	Ukrainian
German	Malay	Vietnamese

Strona główna | biblioteka | Artykuły | Mapa stony | Recenzje witryn

www.diagram.com.ua
2000-2024